ORTA RETM GENEL MDRL FELSEFE DERS RETM PROGRAMI

ORTA ÖĞRETİM GENEL MÜDÜRLÜĞÜ FELSEFE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI (10 -11) TANITIM SEMİNERİ Alim PALAMUTÇU Aziz BASMAZ ÖLMEZ Melih GÖKTAŞ Yaşar YEŞİLYURT

Sununun İçeriği Programın Genel Amaçları Öğrenme Öğretme Yaklaşımı Yeterlilik ve Beceriler Değerler Ölçme ve Değerlendirme Yaklaşımı Uygulamada Dikkat Edilecek Hususlar Ünite, Kazanım Sayı ve Süre Tablosu Programın Yapısı Programın İçeriği ile İlgili Açıklamalar

PROGRAM Bilgi Program Beceri Değer

PROGRAM Eğitim ve öğretim, çağın gereklerine uygun olarak sürekli gelişen birikim ve tecrübeler ışığında yenilenen ve bitmeyen bir süreçtir. Yapılan çalışmalar bağlamında farklı ülkelerin son yıllarda benzer nedenlerle güncellenen öğretim programları incelenmiş, eğitim öğretim alanında yapılan akademik çalışmalara ilişkin yayınlar taranmış, nicel ve nitel araştırma teknikleri kullanılarak öğretmen, yönetici, öğrenci, velilerin yanı sıra üniversitelerden ve sivil toplum örgütlerinden görüşler alınmıştır. Toplanan veriler, Türkiye’nin çeşitli illerinde fiilen görev yapan öğretmen ve akademisyenlerden oluşan komisyonlarca değerlendirilerek öğretim programları güncellenmiştir. Ardından kamuoyunun görüşlerine sunulmuş, geri bildirimler doğrultusunda programlara son hâlleri verilmiştir

PROGRAM Öğretim Programlarının Güncellenmesinde Öne Çıkan Başlıklar 1 - Öğretim programlarının akademik bilgi yükü azaltılarak sadeleştirme yapıldı 2 - İçerik uygulamaya dönük hale getirildi 3 - Konu ve kazanımları güncel hayatla ilişkilendirilmesi sağlandı 4 - Bilgi teknolojilerinin kullanılmasına yönelik içerikler eklendi 5 - Milli, manevi ve evrensel değerler konu ve kazanımlarla ilişkilendirilerek programlara yedirildi 6 - İnsan hakları, cinsiyet eşitliği, siber güvenlik, iş sağlığı ve güvenliği, finansal okuryazarlık gibi konulara kazanım ve açıklamalarda yer verildi 7 - STEM ve Endüstri 4. 0’a programlarda yer verildi

PROGRAM Öğretim Programlarının Güncellenmesinde Öne Çıkan Başlıklar 8 - Ölçme değerlendirme uygulamalarında öncül ve ardıllı, metinlere bağlı soruların kullanılmasına yönelik içerik eklendi 9 - Kazanımlar net, anlaşılır ve ölçülebilir hale getirilmiştir 10 - Güncelliğini yitirmiş konular çıkarılarak, yeni konular eklenmiştir 11 - Kazanımların taksonomik düzeyleri yükseltildi, bu doğrultuda öğrencilerin yorum yapma, değerlendirme, sorgulama, oluşturma, problem çözme gibi üst düzey düşünme becerilerine yönelik olarak kazanımlar yeniden düzenlendi 12 - Program içerikleri TYÇ, Milli Eğitim Kalite Çerçevesi MEB 2015 -2019 stratejik plan dikkate alınarak belirlendi 13 - Öğretim programları ders saatiyle uygun hale getirildi 14 - Türk İslam Medeniyetlerinden bilim insanı ve düşünürler programların ilgili konularına eklendi

PROGRAMLARIN AMAÇLARI Öğretim programlarıyla; • Üst düzey bilişsel becerilere (eleştirel, analitik, özgün ve yenilikçi düşünen, sorgulayan, yorum yapan vb. ) sahip, • Akademik ve sosyal anlamda başarılı, öğrendiklerini önceki öğrenmeleri ve farklı disiplin alanlarıyla ilişkilendirebilen, edindiği bilgi, beceri tutum ve davranışları günlük hayatına aktarabilen, merak eden, araştıran, açık fikirli, liderlik ve girişimcilik ruhuna sahip, • Teknolojiyi etkili şekilde kullanılabilen ve teknolojik gelişmelere uyum sağlayabilen, hızlı değişim ve gelişmelere uyum sağlayabilen, • Millî, manevi ve kültürel değerlerini özümsemiş, evrensel değerlere duyarlı, sosyal ve kültürel çeşitliliği takdir eden ve saygı duyan, • Öğrenmeye ve yeniliklere açık, öz güvenli, saygılı, dürüst, sorunlarla etkili şekilde baş edebilen, etik ilkelere uygun hareket eden, bir vatandaş olarak görev ve sorumluluklarını bilen ve yerine getiren bireyler yetiştirilmesi amaçlanmıştır.

FELSEFE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ GENEL AMAÇLARI Felsefe Dersi Öğretim Programı ile öğrencilerin; Felsefe Dersi Öğretim Programı’nda, öğrencilerin var olan deneyimleri dikkate alınarak yaşama etkin katılımlarını, farklı seçenekleri değerlendirebilmelerini ve sorun çözme becerilerini destekleyici ve geliştirici bir yaklaşım izlenmektedir. Bu yaklaşım doğrultusunda Felsefe Dersi Öğretim Programı ile gerek düşünce tarihini gerekse yaşadığı çağı, toplumu ve kendini eleştirel bir bakış açısıyla değerlendirebilen; varlığı ve varoluşu, insanı ve insanlığı, milli, manevi ve evrensel değerleri, dünyayı, ait olduğu kültürü, yaşadığı ülkeyi anlamaya çalışan ve onlara karşı sorumluluk bilinci taşıyan; değişime ve gelişime açık; felsefenin varlık, bilgi, etik, estetik gibi problem alanlarını bilen; felsefeyi bir sorgulama ve düşünme yolu olarak yaşam becerisine dönüştürebilen ve felsefi bir bakış açısı geliştirebilen bireyler yetiştirilmesine katkı sağlanması hedeflenmektedir.

FELSEFE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ GENEL AMAÇLARI Felsefe Dersi Öğretim Programı, 10. ve 11. sınıf düzeylerinde verilecek olan felsefe derslerinin öğretim programlarını kapsamaktadır. 10. sınıf felsefe dersi öğretim programı ile öğrencilerin; İnsan, bilgi ve yaşanılan dünya ile ilgili sorular sormalarını, sorulara ilişkin akıl yürütmeye dayalı yanıtlar aramalarını sağlamak ve felsefenin temel alanları ile soruları hakkında edinilecek bilgilerden hareketle, düşünme ve düşündüklerini ifade etme (dil ve yazı) becerilerini geliştirmeleri amaçlanmaktadır. Varlık, bilgi, etik ve estetiğe dair temel sorular üzerinden felsefi düşünmeye ve felsefenin diğer bilimlerle ve güncel sorunlarla ilişkilerine değinilmektedir. Öğrencilerin düşünmeye, araştırmaya, tartışmaya ve fikirler oluşturmaya, eylemlerinde insani toplumsal, etik ahlaki sorumluluk taşımaya ve siyasi estetik duyarlılık göstermeye teşvik edilmeleri hedeflenmektedir.

FELSEFE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ GENEL AMAÇLARI 11. sınıf felsefe dersi öğretim programı ile öğrencilerin; Hem 10. sınıfta edinilecek temel felsefi düşünme kazanımlarının düşünce tarihindeki örnekleri üzerinden ilerletilmesi hem de felsefi düşünceye tarihsel ve bütüncül bir bakış açısı geliştirmeleri amaçlanmaktadır. Felsefi düşünceyi anlamak ve geliştirmek için felsefe problematiğini ve tarihini bilmek önemlidir. Felsefe tarihi, felsefe problematiğinin gelişmesini gösterir ve gelişmenin mantığını kavratır. Dolayısıyla felsefe tarihinin kendisi de bir felsefe disiplinidir. Felsefe tarihi bize, felsefenin ne olduğunu, insan, bilinç ve kültürünün gelişmesinde felsefenin ne gibi yeri olduğunu gösterir. Programda, felsefi düşünce dönemlerinin temel özellikleri, örnek filozoflar ve felsefi metinler değerlendirilirken dönemin koşullarının göz önünde bulundurulması ve bunların, çağımız koşulları ve güncel içerikleri ile ilişkilendirilerek yorumlanması esas alınmıştır. Bu analizlerden hareketle öğrencilerin akıl yürütme becerilerini geliştirmeleri, kendi düşünme etkinliklerini sözlü ve yazılı bir şekilde ifade etmelerine imkân tanınması amaçlanmıştır.

FELSEFE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ GENEL AMAÇLARI Felsefe Dersi Öğretim Programı ile öğrencilerin; • Felsefi terminoloji hakkında bilgi sahibi olmaları, • Felsefenin cevap aradığı temel sorulara karşı farkındalık geliştirmeleri, • Felsefi akıl yürütme becerilerini kullanarak felsefi sorulara verilen cevapları değerlendirmeleri

FELSEFE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ GENEL AMAÇLARI Felsefe Dersi Öğretim Programı ile öğrencilerin; • İnsan düşüncesinin felsefe tarihi boyunca ortaya koyduğu problemleri ve bunlara ilişkin çözümleri ana hatları ile kavramları, • Felsefenin temel sorularına filozofların verdikleri cevapları analiz etmeleri, • Felsefenin diğer disiplin alanlarıyla ilişkisini kavramaları,

FELSEFE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ GENEL AMAÇLARI Felsefe Dersi Öğretim Programı ile öğrencilerin; • Felsefenin güncel yaşamla ilişkisini kavramaları, • Felsefenin bireysel ve toplumsal rolünü kavramaları, • Tartışma kültürünü geliştirebilmeleri,

FELSEFE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ GENEL AMAÇLARI Felsefe Dersi Öğretim Programı ile öğrencilerin; • Düşüncelerini ifade ederken kavramları doğru ve yerinde kullanabilmeleri, • Düşüncelerinin tutarlı ve temellendirilmiş olmasına özen göstermeleri amaçlanmaktadır.

PROGRAMIN ÖĞRENME - ÖĞRETME YAKLAŞIMI Öğrencilerin ne öğrendikleri, nasıl öğrendikleriyle yakından ilişkilidir. Bu bakımdan öğretim programlarıyla öğrencilere kazandırılması hedeflenen bilgi, beceri, tutum ve değerlerin aktarılması sürecinin etkili ve verimli bir şekilde planlanması ve yönetilmesi oldukça önemlidir. Bu sebeple etkili bir öğrenme öğretme sürecinin oluşturulması için aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir:

PROGRAMIN ÖĞRENME - ÖĞRETME YAKLAŞIMI Öğrenme öğretme süreci öğrenci için anlamlı ve bütünleştirici olmalıdır. • Öğrenme öğretme sürecinin anlamlı olabilmesi için, öğrencilerin bireysel farklılıkları (ilgi, öğrenme ihtiyacı, hazır bulunuşluk düzeyi, öğrenme stili vb. ) tespit edilmeli, öğretim yöntem ve teknikleri belirlenirken bu farklılıklar göz önünde bulundurulmalıdır. • Anlamlı bir öğrenme için edinilen yeni bilgilerin günlük hayatta karşılığını bulması önemlidir. Bu bakımdan öğrencilerin öğrendiklerini çeşitli hayat durumlarında ve farklı disiplin alanlarında nasıl kullanabileceklerini kavramalarını sağlayan etkinlik ve çalışmalar yapılandırılmalıdır. Bu, öğrencilerin öğrenmeye karşı olumlu tutum geliştirmelerine ve hayat boyu öğrenen olmalarına katkı sağlayacak, öğrenmeyi daha anlamlı ve kalıcı hâle getirecektir. • Öğrencilerin yeni edindikleri bilgi ve becerileri önceki öğrenmeleri ile ilişkilendirmelerine imkân veren etkinlik ve çalışmalar tasarlanmalı ve uygulanmalıdır. Kullanılan öğrenme etkinlikleriyle öğrencilerin önceki öğrenmeleri geliştirilmeli, yanlış öğrenmeler düzeltilmeli, ilgileri çekilmeli ve öğrenciler sınıf içinde ve dışında anlamlı uygulamalar yapmaları için teşvik edilmelidir.

PROGRAMIN ÖĞRENME - ÖĞRETME YAKLAŞIMI Öğrenme öğretme süreci değer odaklı olmalıdır. • Öğrenciler sınıf ortamına doğal ve içten bir merakla gelirler. Öğrenme ortamına bireysel ilgileri ve yeteneklerinin yanı sıra çeşitli kişisel ve kültürel deneyimlerini, toplumsal birikimlerini de taşırlar. Öğrenme öğretme süreci, öğrencilerin anılan bu zenginlik ve farklılıkları dikkate alınarak kendilerini rahat ve güvende hissetmelerini sağlayan, olumlu his ve deneyimler kazanmalarını destekleyen, kendilerini ve başkalarını anlamalarına yardımcı olan, açık fikirliliği ve sorgulamayı besleyen, toplumsal bilinçlerini geliştiren bir usul ve üslupla yapılandırılmalıdır. • Öğrencilerin toplumsal ve evrensel değerleri keşfetmelerine fırsat sağlayan, değerleri benimseyerek tutum ve davranışa dönüştürmelerini destekleyen bir öğrenme öğretme ortamı oluşturulmalıdır. Bu ortamda öğretmen rehber olmalı, değerler eğitiminin sınıfla sınırlı kalmaması ve kalıcı olabilmesi için sınıf, okul ve aile iş birliği çerçevesinde aktif rol üstlenmelidir.

PROGRAMIN ÖĞRENME - ÖĞRETME YAKLAŞIMI Öğrenme öğretme süreci motive edici olmalıdır. • Öğrenme öğretme sürecinde öğretmenler ve öğrencilerin birbirini tamamlayıcı sorumluluklara sahip oldukları göz önünde bulundurulmalı, öğrenciler kendi öğrenmelerinin sorumluluğunu almaları ve öz değerlendirme yapmaları hususunda teşvik edilmelidir. • Öğrenciler bağımsız çalışmalar yapmaları, keşfettikleri yeni bilgileri, düşünce ve duygularını paylaşmaları için cesaretlendirilmelidir. • Öğrenme öğretme sürecinde kullanılan etkinlik ve çalışmalar öğrencilerin gelişimsel düzeyleriyle tutarlı olmalıdır. Ancak gerektiğinde öğretmenler öğrencilerin özgünlüklerini, sorun çözme ve araştırma becerilerini kullanmalarını gerektirecek zorlayıcı görevler yapılandırmalıdırlar. Öğretmenler öğrencilerini farklı çözümler üretmeleri, başarılı problem çözücü ve araştırmacı olmak için gerektiğinde risk almaları konusunda yüreklendirmelidir.

PROGRAMIN ÖĞRENME - ÖĞRETME YAKLAŞIMI Farklı öğretim yaklaşımları ve stratejileri bir arada ve dengeli şekilde kullanılmalıdır. • Tek bir öğrenme öğretme yaklaşımına bağlı kalınmamalıdır. Öğrencilerin bireysel farklılıkları, süreç içerisindeki gelişimleri ve ilerlemeleri dikkate alınarak farklı ve çeşitli öğretim strateji, yöntem ve tekniklerinden yararlanılmalı, süreç içinde yapılan gözlemler doğrultusunda yeri geldiğinde bunlarda değişikliğe gidilmelidir. Farklı öğrenme stillerine hitap eden, kazanımlarda belirtilen bilgi ve becerilerle tutarlı, öğrencilerin akademik ve teknik konuları özümsemelerine yardımcı olan, ilgi ve yeteneklerini geliştirmeye yönelik çeşitli öğretim stratejilerinden faydalanılması, öğrencilerin üst eğitim kurumlarında ve kariyerlerinde başarı şanslarını arttıracaktır.

PROGRAMIN ÖĞRENME - ÖĞRETME YAKLAŞIMI Öğrenme öğretme sürecinde bilgi ve iletişim teknolojileri aktif şekilde kullanılmalıdır. • Öğrenme öğretme sürecinde mümkün olduğunca bilgi ve iletişim teknolojilerinden yararlanılmalıdır. Bu teknolojilerin kullanılması öğrenme öğretme ortam ve uygulamalarını zenginleştirirken aynı zamanda öğrencilerin öğrenmesini destekleyecektir. • Dersin işlenişinde ve uygulamalarda görsel iletişim araçlarına yer verilmeli; slayt, bilgisayar, televizyon, etkileşimli tahta, İnternet, EBA içerikleri vb. etkin olarak kullanılmalıdır. Kazanımlarla ilgili belgesel, film, simülasyon vb. materyallerden yararlanılmalıdır. Teknolojik araç ve gereçler kullanılırken gizlilik, bütünlük ve erişilebilirlik göz önüne alınmalı ve İnternetin güvenli kullanımı konusunda gerekli uyarılar yapılmalı ve tedbirler alınmalıdır. Dijital kaynakların, özellikle İnternetten sağlanan içeriklerde intihal yapılmaması, etik kurallara ve telif haklarına riayet edilmesi hususlarında duyarlı olunmalıdır.

Programın Kazandırmayı Hedeflediği Öğrenci Yeterlilik ve Beceriler Toplumların teknoloji çağından bilgi çağına doğru ilerlemeleri ile son yıllarda meydana gelen bilimsel, teknolojik, sosyal değişim ve gelişmeler, toplumun öğrencilerden –geleceğin bireylerinden– beklentilerini de farklılaştırmıştır. Bu gelişme ve ilerlemeler, öğrencilere temel bilgi ve becerilerin yanı sıra eleştirel düşünme, yaratıcı düşünme, araştırma yapma, sorun çözme gibi bilişsel; sosyal ve kültürel katılım, girişimcilik, iletişim kurma, empati kurma gibi sosyal; öz denetim, öz güven, yaratıcılık, kararlılık, liderlik gibi kişisel yeterlilik ve becerilerin kazandırılmasını zorunlu kılmaktadır. Kazanımların işlenişi sürecinde bu yeterlilik ve becerilerin kazandırılmasına ve geliştirilmesine yönelik yöntem ve tekniklerin kullanılması, etkinlik ve çalışmalara yer verilmesi, öğrencilerin bir üst öğretim kurumunda, meslek hayatlarında ve günlük hayatlarında başarılı ve üretken bireyler olmalarına katkı sağlayacaktır.

Programın Kazandırmayı Hedeflediği Öğrenci Yeterlilik ve Beceriler Tablo 1. Öğrencilere Kazandırılması Hedeflenen Yeterlilikler ve Bu Yeterliliklerle İlgili Bilgi, Beceri ve Tutumlar Yeterliliklerle ilgili bilgi, beceri ve tutumlar 1. Yazılı, sözlü ve sözlü olmayan iletişim araçlarını kullanarak etkili şekilde iletişim kurma. 2. Ortamın gereklilikleri doğrultusunda iletişim kurma Ana dilde 3. Duygu, düşünce ve görüşlerini sözlü ve yazılı olarak ortama uygun ve ikna edici şekilde ifade iletişim etme. 4. Dil becerilerini olumlu ve sosyal olarak sorumlu/sağduyulu şekilde kullanma. 1. Toplumsal gelenekleri, kültürel ögeleri, dil çeşitliliğini fark etme ve takdir etme. 2. Sözlü ve yazılı mesajları anlama. 3. İhtiyaçları doğrultusunda metinler okuma, okuduğunu anlama ve metin üretme. Yabancı dillerde 4. Yaşam boyu öğrenmenin parçası olarak resmi olmayan dili (günlük konuşma dilini) öğrenme. iletişim 5. Kültürel çeşitliliğe saygı duyma. 6. Dil öğrenmeye ve uluslararası iletişime merak ve ilgi duyma. Matematik yeterliliği 1. Matematik teorilerini, ölçümleri, temel işlemleri, formülleri, gösterimleri bilme. 2. Matematik kavram ve terimlerini anlama ve kullanma. 3. Günlük hayat durumlarında karşılan problemlerin çözümünde matematiksel düşünme tarzını (mantıksal ve uzamsal düşünme) ve sunumunu (formüller, modeller, yapılar, grafikler, tablolar) kullanma. 4. Temel matematik prensiplerini ve işlemlerini günlük durumlarda (evde ve/veya işte) uygulama. 5. Matematiğe karşı olumlu tutum geliştirme.

Programın Kazandırmayı Hedeflediği Öğrenci Yeterlilik ve Beceriler Yeterlilikler Bilim ve teknoloji yeterliliği Yeterliliklerle ilgili bilgi, beceri ve tutumlar 1. Doğal hayatı anlamak için sorular sorma ve delile dayalı sonuç çıkarma. 2. İnsan eylemlerinin sebep olduğu değişimleri kavrama. 3. Bireysel olarak doğal hayata karşı sorumluluklarını kavrama. 4. Doğal hayata ilişkin temel prensipleri, temel bilimsel kavramları, metotları, teknolojiyi, teknolojik ürünleri ve işlemleri bilme. 5. Bilim ve teknolojinin doğal hayat üzerindeki etkisini kavrama. 6. Bilimsel sorgulamanın özelliklerini kavrama. 7. Sebep sonuç ilişkisi kurma. 8. Etik ve güvenlikle ilgili konular hakkında bilgi sahibi olma. 1. Bilgi çağı teknolojilerinin yapısını, günlük yaşam durumlarındaki (kişisel, sosyal ve iş yaşamında) rolünü ve sağladığı fırsatları kavrama. 2. Temel bilgisayar uygulamalarını (word işlemcisi, veri tabanları, bilgi depolama ve yönetme vb. ) kavrama. 3. İş, boş zaman, bilgi paylaşımı, öğrenme ve araştırma için İnternet ve elektronik medyanın (e-posta vb. ) fırsatlarını ve potansiyel risklerini kavrama. 4. Mevcut bilginin ve bilgi kaynaklarının güvenilirliğini sorgulama. Dijital yeterlilik 5. Etkileşimli medyanın kullanımında dikkat edilmesi gereken yasal ve etik prensipleri kavrama ve sorumluluk sahibi şekilde kullanma. 6. Bilgiyi araştırma, toplama, işlemleme, eleştirel ve sistematik şekilde kullanma. 7. Sunulan bilgilerin güvenirliliğini sorgulama. 8. Bilgi üretmek, sunmak ve kavramak için gerekli araçları kullanma. 9. İnternet tabanlı servislere erişme, araştırma ve kullanma. 10. Bilgi çağı teknolojilerini kültürel, sosyal ve/veya profesyonel amaçlarla kullanma.

Programın Kazandırmayı Hedeflediği Öğrenci Yeterlilik ve Beceriler Yeterlilikler Öğrenmeyi öğrenme Yeterliliklerle ilgili bilgi, beceri ve tutumlar 1. İş ya da kariyer hedefleri için gerekli yeterlilik, bilgi, beceri ve nitelikleri bilme. 2. Kendi öğrenme stratejilerini, güçlü ve zayıf yönlerini bilme. 3. Eğitim, hizmet içi eğitim, rehberlik, danışmanlık fırsatlarını araştırma. 4. Daha sonraki öğrenmeler için gerekli okuryazarlık, matematiksel beceri ve bilgi iletişim teknolojilerini kullanma becerisi edinme ve geliştirme. 5. Öğrenmesini ve kariyerini yönetme. 6. Öz disiplin ve bağımsız çalışma becerileri edinme. 7. Öğrenme sürecinin bir parçası olarak işbirlikli çalışma, heterojen gruplardan faydalanma, öğrendiklerini paylaşma. 8. Kendi öğrenmesini ve çalışmasını değerlendirme. 9. Gerek duyduğunda nasihat ve bilgi alma. 10. Kendisini motive etme ve kendisine güven duyma. 11. Problem çözme becerisi geliştirme. 12. Engel ya da değişikliklerle baş edebilme. 13. Önceki öğrenmelerinden ve deneyimlerinden yararlanma. 14. Öğrendiklerini çeşitli hayat durumlarında uygulama. 15. Öğrenme fırsatlarını arama ve değerlendirme.

Programın Kazandırmayı Hedeflediği Öğrenci Yeterlilik ve Beceriler Yeterlilikler Sosyal yeterlilikler Yeterliliklerle ilgili bilgi, beceri ve tutumlar 1. Farklı toplum ve çevrelerde (örneğin, iş) kabul edilen davranış kurallarını bilme. 2. Toplum ve kültürle ilgili temel kavramları bilme. 3. Kültürel çeşitliliğin farkında olma ve saygı gösterme. 4. Milli kültürel kimliğini özümseme ve diğer kültürlerle nasıl etkileşim içinde olduğunu kavrama. 6. Tolerans gösterme, empati kurma, dayanışma, işbirliği yapma. 7. Stresten ve çatışmalardan kaçınma. 8. Sosyoekonomik gelişmelere ve kültürler arası iletişime ilgi duyma. 9. Farklı bakış açılarına saygı duyma, ön yargıların üstesinden gelme ve uzlaşmacı bir tutum sergileme. 10. Demokrasi, adalet, eşitlik vatandaşlık, insan hakları, yerel, ulusal, uluslararası kuruluşlar hakkında bilgi sahibi olma. 11. Güncel gelişmeleri takip etme. 12. Ülkesinin tarihi ve dünya tarihi hakkında bilgi sahibi olma. 13. Toplumu ilgilendiren problemlerin çözümü ile ilgilenme. 14. Toplumsal ilişkilerde ve komşuluk ilişkilerinde yapıcı katılım sağlama. 15. Toplumsal uyumu sağlamak için paylaşılan değerleri benimseme ve bunlara saygı duyma. 16. Diğer insanların özeline saygı duyma.

Programın Kazandırmayı Hedeflediği Öğrenci Yeterlilik ve Beceriler Yeterliliklerle ilgili bilgi, beceri ve tutumlar 1. Kişisel, profesyonel ve/veya iş hayatında fırsatların farkına varma. 2. Etik değerleri benimseme. 3. Etkili sunum yapma. 4. Uzlaşmacı olma. 5. Bireysel ve grup olarak çalışma. 6. Kendi güçlü ve zayıf yönlerini tanıma ve sorgulama / değerlendirme. 7. Gerekli olduğunda risk alma. İnisiyatif alma ve 8. Durum değerlendirmesi yapma. girişimcilik 9. Kişisel, sosyal ve iş hayatında inisiyatif alma ve yenilikçi düşünme. 10. Hedeflere ya da kişisel amaçlara ulaşmada kararlı olma. Kültürel farkındalık ve ifade 1. Yerel, ulusal ve uluslararası kültürel mirasın farkında olma. 2. Önemli kültürel çalışmalar ve popüler kültür hakkında bilgi sahibi olma. 3. Kültürel ve dilsel çeşitliliğin farkında olma. 4. Yaşamda estetik faktörlerin önemini kavrama. 5. Sanat eserlerine ve sanat çalışmalarına değer verme ve takdir etme. 6. Kültürel yaşama katılma

Felsefe Dersi Öğretim Programının Kazandırmayı Hedeflediği Öğrenci Yeterlilik ve Beceriler Bilişsel Yeterlik ve Beceriler • Felsefi Kavram ve Bilgi Edinimi, • Akıl Yürütme, Argümantasyon, • Eleştirel düşünme, • Analitik düşünme, • Problem çözme, • Özgün Fikirler Üretme, • Felsefi Okuryazarlık, İfade etme ve Yazma Becerisi,

Felsefe Dersi Öğretim Programının Kazandırmayı Hedeflediği Öğrenci Yeterlilik ve Beceriler Felsefi Kavram ve Bilgi Edinimi, Akıl yürütme biçimlerine ve temellendirmeye ilişkin temel kavram ve yöntemler ile felsefenin farklı tanımlarını, felsefenin temel kavramlarını, felsefenin temel konu ve disiplinlerini (varlık, bilgi, bilim, etik, din, siyaset, estetik), felsefe yaklaşımlarını, felsefenin tarihsel gelişimini, felsefenin ortaya çıkışında ve gelişiminde etkisi olan filozofların ve düşünürlerin görüşlerini, güncel temel felsefi problemlere yönelik becerilerin edinilmesini amaçlanır. Bu kavram ve bilgileri mevcut tanımlar üzerinden aktarmak yerine (didaktik yollardan) öğrencilerin süreç içinde hazırlık, araştırma, sunu ve tartışmalar üzerinden yaparak yaşayarak öğrenmesine ve öğrendiklerini içselleştirmesine özen gösterilir. . .

Felsefe Dersi Öğretim Programının Kazandırmayı Hedeflediği Öğrenci Yeterlilik ve Beceriler Akıl Yürütme, Argümantasyon, Eleştierel Düşünme, Analitik Düşünme, Bu beceriler sorgulayıcı bir yaklaşımla konulara bakmayı, yorumlamayı ve konularda geçen görüşleri irdelemeyi kapsamaktadır. Öğrenciler kavramları analiz eder, yeniden oluşturur, akıl yürütme biçimlerini ve gerekçelendirmeleri sınarlar, destekleyici ve karşı savları eleştirir ve kendi argümanlarını geliştirirler. Öğrencilerin felsefi metinler ve görüşler aracılığıyla sebep sonuç ilişkilerini bulma, ayrıntılarda benzerlik ve farklılıkları belirleme, tutarlılığını ve çelişmezliğini belirleme, anlamlandırma, çözümleme, değerlendirme, çıkarımda bulunmalarına yönelik çalışmalara yer verilmesi bu becerilerin geliştirilmesine katkı sağlayacaktır.

Felsefe Dersi Öğretim Programının Kazandırmayı Hedeflediği Öğrenci Yeterlilik ve Beceriler Özgün Fikirler Üretme, Problem Çözme, Bu becerinin geliştirilebilmesi için temel fikri değiştirme, geliştirme, benzerleri ile karşılaştırma, yeni ve farklı bilgiler üretmeyi sağlayan etkinliklerden yararlanılmalıdır. Ayrıntılı fikirler geliştirme ve zenginleştirme, sorulara kendine özgü cevaplar bulma, yeni argümanlar ortaya koyma, bir fikre farklı açılardan ve bütüncül bakabilmeyi gerektiren çalışmalara yer verilmesi bu becerinin geliştirilmesine katkı sağlayacaktır.

Felsefe Dersi Öğretim Programının Kazandırmayı Hedeflediği Öğrenci Yeterlilik ve Beceriler Felsefi Okuryazarlık, İfade etme ve Yazma Becerisi, Bu beceri ile öğrenciler kendi ve başkalarının fikirlerini farklı şekillerde ifade etme yollarını ararlar. Öğrenciler felsefi bilgileri, kavramları ve fikirleri nasıl araştıracaklarını, analiz edeceklerini, sorgulayacaklarını, tartışabileceklerini ve ifade ede bileceklerini öğrendiklerinde okuryazarlık becerilerini geliştirebileceklerdir. Felsefe derslerinde öğrenciler, çok sayıda temel felsefi sorunla, bilgilendirici ve kurgusal metinle karşıya kalırlar. Ders kitaplarında yer alan konu anlatımları, okuma metinleri, alıntılar, haberler vb. bilgilendirici metinleri sorgulamaya teşvik edecek sorular sorulması ve yönlendirmeler yapılması öğrencilerin bu beceriyi geliştirmelerine ola nak sağlayacaktır. Film, belgesel vb. izletilerek izlenen içeriğin analizinin ve bunlara ilişkin kompozisyon çalışmalarının yaptırılması öğrenmeyi kalıcı hale getirecek ve okuryazarlık becerilerinin gelişmesine katkı sağlayacaktır. Tartışma etkinlikleri, eleştirel düşünmenin yanı sıra iletişim becerisinin geliştirilmesinde etkilidir, öğrencilere işbirlikli çalışma, heterojen gruplardan faydalanma, öğrendiklerini paylaşma imkânı sağlayacaktır.

Felsefe Dersi Öğretim Programının Kazandırmayı Hedeflediği Öğrenci Yeterlilik ve Beceriler Sosyal Yeterlilik ve Beceriler Bu yeterlilikler sosyal bağlamda, öğrencilerin sağlıklı ilişkiler kurabilmelerine ve bu ilişkileri sürdürebilmelerine, aile, toplum ve iş gücünün üyeleri olarak toplumsal rollerine hazırlanmalarını sağlarlar. Farklı felsefi bakış açılarının ve bunların günlük hayata yansımalarının analiz edilmesine yönelik çalışmalar ile hak, sorumluluk, özgürlük, adalet ve etik tartışmaları; öğrencilerin farklılıklara ilişkin farkındalık oluşturmaları, farklılıklara saygı göstermeleri böylelikle çok kültürlü ve çok dilli dünyada aktif katılımcılar olmaları, kadın ve çocuk hakları, savaş ve çatışmaların azaltılması, sorunlara barışçıl çözümler sunulması, demokratikleşme, hukuk ve adalet sisteminin geliştirilmesi, eğitim, bilim, sanat ve felsefe konularında duyarlı olmaları hususunda motive edecektir.

Felsefe Dersi Öğretim Programının Kazandırmayı Hedeflediği Öğrenci Yeterlilik ve Beceriler Kişisel Yeterlilik ve Beceriler Öğrenciler kendi düşüncelerini oluşturma ve hayata geçirmede cesaret ve özerklik gösterir, sorumluluk taşırlar. Kişisel yeterlilikler, öğrencilerin kendi duygusal, zihinsel, ruhsal ve fiziksel varlıklarını denetleyebilen, öz farkındalık, öz saygı, sorumluluk ve kişisel kimlik bilincine sahip, yaratıcı ve kendine güvenen bireyler olabilmeleri için gereklidir. Öğrenme öğretme sürecinde öğrencilerin öz değerlendirme yapmalarına, bağımsız çalışmalarına, kendi öğrenmelerinin sorumluluğunu almalarına, okuduklarını ve öğrendiklerini kendi bakış açıları ile değerlendirmelerine, kişisel görüş ve fikirlerini ifade edebilmelerine olanak sağlamak bu yeterlilik ve becerilerin gelişiminde etkili olacaktır.

DEĞERLER İnsan davranışlarını belirleyen ve yönlendiren ilkeler. İnsan, nesne vb. şeyleri değerlendirmeye imkan sağlayan, ölçek vazifesi gören kriter ve referans noktaları. İyi ve kötü hakkında bize bilgi veren ve yol gösteren prensiplerdir.

DEĞERLER Değerler Eğitimi Nedir? Öğrencilerin temel insani ve ahlaki değerleri kazanmasına yönelik bilinçli çabaların bütünüdür. (okul-aile-çevre) Bu doğrultuda 1990’lardan sonra pek çok ülkedeki okullarda geliştirilen projelere ortak isim olmuştur. Yeni olan değerler eğitimi değil, bunun bir mesele olarak ele alınması gereğinin fark edilmesidir.

DEĞERLER Değerler Eğitimi Ayrı Bir Program ya da Ders Değildir. Değerler eğitimi derse entegre edilmiş doğal, spontane modelleme eksenli örtük bir programdır. Değerler eğitimi tek bir dersle sınırlandırılmaz. Tüm derslerin içinde yer alacak bir sistematiğe sahiptir. Belirli bir dünya görüşünün yansıması veya belirli bir ideolojinin aktarımı değildir. Okul/öğretmen kendi bireysel değerlerini öğrencilere dikte etmemelidir. Değerler eğitimi öğrencilerin değerleri içselleştirecekleri sınıf ve/veya okul iklimi oluşturmaktır.

DEĞERLER Neden değerler eğitimi ? Okulu yaşanır kılmak için Eğitimin belirli ortak değerlere dayanma gereği Bireyi bütüncül olarak ele alabilmek için Demokratik toplumun işleyebilmesi için Sosyal problemlerin aşılabilmesi için

DEĞERLER Öğrencilere Kazandırılması Hedeflenen Değerler ile Bunlara İlişkin Tutum ve Davranışlar Değerler adalet Değerlerle İlişkili Tutum ve Davranışlar adil olma eşit davranma paylaşma dostluk diğerkâmlık güven duyma iş birliği yapma sadık olma vefalı olma yardımlaşma

DEĞERLER Öğrencilere Kazandırılması Hedeflenen Değerler ile Bunlara İlişkin Tutum ve Davranışlar dürüstlük açık ve anlaşılır olma doğru sözlü olma etik davranma güvenilir olma sözünde durma davranışlarını kontrol etme öz denetim davranışlarının sorumluluğunu alabilme öz güven sahibi olma sabır azimli olma tahammül etme

DEĞERLER Öğrencilere Kazandırılması Hedeflenen Değerler ile Bunlara İlişkin Tutum ve Davranışlar saygı alçakgönüllü olma başkalarına kendine davranılmasını istediği şekilde davranma sevgi diğer insanların kişiliklerine değer verme aile birliğine önem verme fedakârlık yapma güven duyma merhametli olma sorumluluk vefalı olma azimli olma kendine, çevresine, vatanına, ailesine karşı sorumlu olma sözünde durma tutarlı ve güvenilir olma

DEĞERLER Öğrencilere Kazandırılması Hedeflenen Değerler ile Bunlara İlişkin Tutum ve Davranışlar vatanseverlik çalışkan olma dayanışma kurallara ve kanunlara uyma sadık olma tarihsel ve doğal mirasa duyarlı olma yardımseverlik toplumu önemseme cömert olma fedakâr olma iş birliği yapma merhametli olma misafirperver olma paylaşma

DEĞERLER Değer eğitimi, öğretim programlarındaki ifadelerden fazlasıdır. Değerler, yalnızca öğretim programlarında yer alan ifadeler olmaktan çıkarılmalı, öğrencilere okul içinde ve dışında değerleri pratiğe dönüştürmeleri için uygun ve etkili fırsatlar sağlanmalıdır. Değer eğitimi, öğretmenlerle başlamaktadır. Öğretmen, değerlerin aktarımında model ve kolaylaştırıcı olmalıdır. Öğretmen değerleri belirlemeli, tanımlamalı ve öğrenme ortamı ile öğretim yöntem ve stratejilerini bunların aktarılmasını sağlayacak şekilde düzenlemelidir. Değerle öğretme, gerçek hayat durumlarını, simülasyonları ve rol oynamayı içeren deneyimsel öğrenmeye uygundur. Kavramlar, eylem ya da davranışlarla ilişkilendirilmelidir. Tahammül etme denildiğinde bunun nasıl göründüğü hakkında da bilgi verilmelidir. Öğrencilerin kendi ve toplum değerlerini keşfetmelerine fırsat sağlanmalıdır.

DEĞERLER Değerler, konu anlatımı şeklinde aktarılmamalı ve öğretim programı kazanımlarından kopuk olmamalıdır. Değerler, öğrencilere kazanımların içerik boyutu (konu) ile ilişkilendirilerek aktarılmalıdır. Konudan kopuk bir şekilde verilen değerlerin özümsenmesi zor olacak, anlamlılığını ve kalıcılığını yitirecektir. Öğrenme öğretme sürecinde, değerler aktarılırken konu anlatımından ziyade öğrencilerin akıl yürütme, sorgulama, araştırma, yorum yapma, ilişkilendirme ve değerlendirme becerilerini kullanabileceği çalışmalara yer verilmelidir. Öğrencilerin ahlaki ikilemlerin yer aldığı metinleri, gazete haberlerini okumalarına, çıkarımda bulunabilecekleri soruları cevaplamalarına, tartışmalarına, kendi görüş ve düşüncelerini ifade etmelerine, bu ikilemlerin bireysel ve toplumsal yaşama yansımalarını değerlendirmelerine olanak sağlayan etkinliklere yer verilmelidir.

DEĞERLER Öğrencilerin kendilerini güvende hissedecekleri, destekleyici bir öğrenme ortamı oluşturulmalıdır. Öğrenme öğretme ortamı, öğrencilerde olumlu his ve deneyimler uyandırmalı, kendilerini anlamalarına yardımcı olmalı, sorgulamayı desteklemeli, değerleri keşfettirmeli ve değerlere ilişkin bilgileri uygulamaya dönüştürerek anlamlı kılmalıdır. Sınıfta öğrencilerin kendilerini rahat ve güvende hissetmelerini sağlamak için toplum bilincini geliştiren, karşılıklı sevgi, saygı ve güven ortamı oluşturulmalı; ön yargılı ithamlara, kaba hitaplara ve ayrımcılığa müsaade edilmemelidir.

DEĞERLER Değerler aktarılırken bütüncül bir bakış açısı benimsenmelidir. Toplumsal değerlerin özümsenmesi ve aktarılması sadece sınıf ortamı ile sınırlandırılmamalıdır. Değer eğitiminde kapsamlı bir yaklaşım benimsenmeli, aile, okul çalışanları ve toplumdaki insanlar eğitim sürecine dâhil edilmelidir. Değerlerin aktarılmasında tek bir yönteme ve yaklaşıma bağlı kalınmamalı, farklı yöntem ve teknikler bir arada dengeli biçimde kullanılmalıdır.

FELSEFE DERSİNDE ÖĞRENCİLERE KAZANDIRILACAK DEĞERLER Felsefenin temeli olan refleksif düşünme, her tür sorunla yüzleşmeyi gerektirmekte olup hem kişisel hem de toplumsal düzeyde doğruluk, hakikat, gerçeklik, hak, adalet, eşitlik, özgürlük, güzellik, iyilik, sorumluluk, cesaret, irade ve merhamet gibi erdemlerin neler olduğu klasik metinlerin en önemli kısımlarını oluşturmaktadır. Güncel tartışmalar içinde de yoksulluğun, savaşın, küresel eşitsizliklerin, önyargı ve ayrımcılığın, terör ve şiddetin nasıl aşılacağı, tarihi, milli ve manevi değerlere, çevre ve doğaya nasıl sahip çıkılabileceği, adalet ve demokrasinin nasıl sağlanacağı en çok da felsefe ve felsefe grubu derslerinin konu ve problemlerini oluşturmaktadır. Tüm bu konularda öğrenci farkındalığının ve duyarlılığının artırılması, olumlu değerlerin içselleştirilmesi ve eyleme (davranışa) dönüştürülmesi için pek çok yapıcı dönüt verilmektedir. Derslerde bu yöndeki duyarlılık, tartışma ve olumlu dönütler daha da artırılabilir.

PROGRAMIN ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME YAKLAŞIMI Öğrenme öğretme sürecinin ayrılmaz bir parçası olan ölçme ve değerlendirme uygulamaları yapılandırılırken aşağıdaki hususlar dikkate alınmalıdır: 1) Değerlendirme amacıyla kullanılacak ölçme araçları, öğretim programı kazanımlarının bilgi ve beceri boyutunun yanı sıra öğretim programıyla öğrencilere kazandırılması hedeflenen yeterlilik ve beceriler ile tutarlı olmalıdır. Ölçme araçları yapılandırılırken kazanımların ve kazanım açıklamalarının belirlediği sınırlar göz önünde bulundurulmalıdır. 2) Ölçme ve değerlendirme uygulamaları sadece öğrenme ürününün değil, öğrencilerin öğrenme süreçlerinin de değerlendirilmesine imkân sağlayacak şekilde yapılandırılmalıdır. Sürecin her aşamasında, farklı yaklaşımlar ve yöntemler kullanılarak öğrencilerin hedeflenen bilgi, beceri ve tutumları edinip edinmedikleri farklı zamanlarda ve farklı bağlamlarda gözlemlenmeli, performansları hakkında öğrencilere yapıcı geri bildirimler sağlanmalı, öğretme stratejileri alınan değerlendirme sonuçlarına göre gözden geçirilmeli ve gerek görülürse değiştirilmelidir. Bu bakımdan değerlendirme çalışmaları sürekli olmalıdır.

PROGRAMIN ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME YAKLAŞIMI Ön Değerlendirme Öğrenme öğretme sürecinin başında tanı amaçlı yapılan değerlendirmedir. Öğrenci, dersin amacı hakkında bilgi sahibi olur. Öğrenciye konu hakkında ne bildiğini gösterir. Öğretmen, öğrencinin ne bildiği ve ne yapabildiği hakkında bilgi sahibi olur. Bireysel farklılıkları tespit ederek öğrenme hedeflerini, öğretim yaklaşım ve stratejilerini belirler. Kullanılabilecek ölçme araçları: Gözlem formları, kâğıt kalem testleri, sözlü olarak sorulacak açık uçlu sorular vb. Süreç Değerlendirme Öğrenme öğretme süreci içinde tanı amaçlı yapılan değerlendirmedir. Öğrenci, kendi ilerlemesi, güçlü olduğu ve geliştirmesi gereken hususlar hakkında biilgi sahibi olur. Öğretmen, öğretim stratejilerinin kullanışlılığı, öğrencilerin ilerlemesi, yanlış veya eksik öğrenmeleri hakkında bilgi edinir ve gerekli düzenlemeleri yapar. Kullanılabilecek ölçme araçları: Gözlem formları, farklı soru türlerinden oluşan ara sınavlar, performans çalışmaları vb. Sonuç Değerlendirme Öğrenme öğretme süreci sonunda yargıda bulunma amacıyla yapılan değerlendirmedir. Öğrenci, kazanımlarla belirtilen öğrenme hedeflerini karşılayıp karşılamadığı hakkında bilgi sahibi olur. Öğretmen, öğrencilerin kazanımlarla belirtilen öğrenme hedeflerini ne oranda karşıladığını tespit eder, öğrencilerin performansı hakkında yargıda bulunur. Kullanılabilecek ölçme araçları: Gözlem formları, yazılı sınavlar, performans çalışmaları ve projeler vb.

PROGRAMIN ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME YAKLAŞIMI 3) Değerlendirme çalışmaları, farklı öğrenci yetenek ve beceri düzeyleri, öğrencilerin gelişimsel düzeyleri, kültür ve okul/sınıf ortamı göz önünde bulundurularak hazırlanmalı ve uygulanmalıdır. 4) Bilişsel becerilerin ölçülmesinde kullanılacak olan yazılı sınavlar ve ders kitaplarında yer alan ünite ve/veya konu değerlendirme bölümlerindeki sorular hazırlanırken şu hususlar göz önünde bulundurulmalıdır: a) Sorular sadece konu ve kavram bilgisinin değil, üst düzey olarak adlandırılan bilişsel becerilerin (analiz etme, yorum yapma, çıkarımda bulunma, değerlendirme, sorgulama, eleştirel düşünme vb. ) ölçülmesine fırsat sağlayacak şekilde hazırlanmalıdır. Yazılı sınavlarda kullanılacak madde türleri belirlenirken kazanımların temsil ettiği bilişsel beceri düzeyleri göz önünde bulundurulmalıdır.

PROGRAMIN ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME YAKLAŞIMI b) Yazılı sınavlarda ve ders kitaplarında yer alan sorular yapılandırılırken mümkün olduğunca öncüllerden yararlanılmalıdır. Yazılı metinler (gazete ve dergi haberleri, bilimsel makaleler, okuma parçaları, örnek olaylar, analojiler vb. ), görseller (fotoğraflar, resimler, çizimler, karikatürler vb. ) ve grafik düzenleyiciler (kavram haritaları, zihin haritaları, şemalar vb. ) öncül olarak kullanılmalıdır. Öncül olarak kullanılan yazılı metinler öğrencilerin hayatlarının tüm alanlarında ihtiyaç duyacakları okuryazarlık becerilerini edinmelerine, görseller ve grafik düzenleyiciler ise eğitim hayatlarında ve iş dünyasında sıklıkla kullanacakları uzamsal becerilerin geliştirilmesine yardımcı olacaktır. Tek bir öncüle bağlı farklı türde ve çok sayıda soruya yer verilmesi çok adımlı akıl yürütme becerilerinin edinilmesine ve geliştirilmesine katkı sağlayacaktır. Soruların öncülün kullanılmasını, analiz edilmesini, değerlendirilmesini veya yorumlanmasını gerektirecek şekilde oluşturulmasına dikkat edilmelidir. c) Sorular öğrencilerin günlük hayatla ve diğer disiplinlerle ilişkilendirme yapmalarını, eski ve yeni bilgileri birleştirmelerini sağlamalıdır. Günlük hayata dair durumların ve materyallerin kullanıldığı öncüllere dayalı sorular, öğrencilerin çıkarım yapma becerisini ölçerken edindikleri bilgileri nerede ve/veya hangi günlük hayat durumlarında kullanabileceklerine ilişkin farkındalık geliştirmelerini sağlayacaktır.

PROGRAMIN ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME YAKLAŞIMI 5)Bilişsel, duyuşsal ve psikomotor becerilerin değerlendirilmesinde bireysel veya grup çalışması şeklinde düzenlenmiş performans çalışmaları ve projelerden yararlanılabilir. Bunlar yapılandırılırken verilen görevlerin, gerçek hayat durumlarıyla ve diğer disiplinlerle ilişkilendirme yapılmasına, öğrencilerin daha üst öğrenim kurumlarında ve sonraki yaşantılarında kullanabilecekleri yazılı ve sözlü iletişim, araştırma yapma, iş birliği yapma, tasarım yapma, sunum yapma, rapor hazırlama, kaynak kullanma gibi becerilerini kullanmaya ve geliştirmeye teşvik edici olmasına dikkat edilmelidir. 6) Psikomotor ve duyuşsal becerilerin değerlendirilmesinde ise dereceli puanlama anahtarı veya derecelendirme ölçeği şeklinde tasarlanmış gözlem formlarından yararlanılabilir. Bu formlarda öğretim programıyla öğrencilere kazandırılması hedeflenen tutum ve değerlere ilişkin ölçütlere (derse katılma, saygılı davranma, iş birliği yapma, sorumluluklarını yerine getirme, nezaket kurallarına uygun iletişim kurma vb. ) yer verilmelidir. Gözlem formları yıl boyunca farklı zamanlarda ve sürekli olarak kullanılmalıdır. Öğrencilerin sergilemiş oldukları tutum ve davranışlara ilişkin zamanında ve yapıcı geri bildirimler verilmeli, öğrenciler olumlu tutum sergilemeleri konusunda motive edilmelidir.

FELSEFE DERSİ ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME YAKLAŞIMI Daha önce bahsettiğimiz gibi bilişsel becerilerin yanısıra sosyal ve kişisel beceri ve yeterlilikler de bulunmaktadır. Ölçme değerlendirme yaklaşım ve teknikleri de buna göre farklılaşarak; ilk grupta daha çok başarı, ikinci grupta ise daha çok genel gözlem ve değerlendirme ölçekleri uygun düşmektedir.

FELSEFE DERSİ ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME YAKLAŞIMI Felsefe ders başarısının yordanmasında; bilişsel becerilerin ölçülmesinde sınavlardan daha çok, öğrencilerin öğrendiklerini içselleştirmelerine ve günlük yaşamla ilişkilendirmelerine olanak sağlayacak bireysel ya da grup çalışması şeklinde tasarlanmış deneme, performans çalışmaları ve projelere puan verilmesi amaca daha uygun bulunmaktadır.

FELSEFE DERSİ ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME YAKLAŞIMI Öğrencilerin bireysel farklılıklarının da dikkate alınması, tüm öğrencileri aynı standartlar açısından değerlendirmek yerine yeteneklerine göre kendilerini ifade etmelerini sağlayacak farklı proje ve çalışmalara yer verilmesi önemlidir. Felsefe dersinin ölçme ve değerlendirmesinin salt niceliksel yaklaşımlara indirilmesi uygun olmayıp not verme de nicelikten daha çok niteliksel ölçütler, süreç ve toplam başarı üzerinden yapılmalıdır.

FELSEFE DERSİ ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME YAKLAŞIMI Felsefe dersinde hedeflenen kazanımlara ve yukarıda ifade edilen ilkelere uygun bir ölçme değerlendirme için ana değerlendirme başlıkları şu şekilde sayılabilir: Ön hazırlıkları yerine getirme düzeyi, hazırlık ve ilgi düzeyi , Bireysel çalışmaları: Bireysel çalışmaları, yazılı sınav, performans başarısı, ödevlerini yerine getirme, soru oluşturma, araştırma, analiz yapma, yazı deneme hazırlama, 23. 12. 2021 Grup çalışmaları: Takım çalışması, ortak çalışmalara, sınıf çalışmalarına, panel, konferans, sergi, tasarım, oyun drama, tartışma, yarışma ve münazaralara katılma durumu ve katkısı, 55

FELSEFE DERSİ ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME YAKLAŞIMI Dosya, sunu, yazılı çalışmaları: Dosyalar, sunular hazırlama (yazı, proje, makale, sergi, sunu, tasarım, internet sayfası), Gelişimi: Gelişim durumu, eksikliklerini görme ve düzeltme durumu. 23. 12. 2021 56

FELSEFE DERSİ ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME YAKLAŞIMI Öğretim programıyla öğrencilere kazandırılması hedeflenen beceri ve tutumların değerlendirilmesinde her bir ders ve etkinlik sırasında destekleyici geribildirimler ile izleme ve gözlem formlarının da önemli rolü bulunmaktadır. Ara sınavlar veya dönem sonunu beklemeden öğrencilere performansları hakkında zamanında verilecek yapıcı bildirimler; süreci sınavlara bağlı kalmadan öğrencilerin eksikliklerini tamamlaması, öğrencilerin güdülenmesi ve öğrenme süreçlerini olumlu etkileyecektir.

FELSEFE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ UYGULANMASINDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR Dersin yürütülmesine yönelik bu temel anlayışların yanı sıra dersin işlenişi ile ilgili dikkat edilmesi gereken bazı hususlar daha bulunmaktadır. Felsefi terim bilgisi, felsefe bilgisi, kavram tartışmaları, Metinlerle bağ kurulması, metin okuma ve anlama, Teori-uygulama birlikteliği, Sorgulama, Sentetik düşünme (bilimsel düşünme, yaşamı olanı biteni dikkate alma), 23. 12. 2021 58

FELSEFE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ UYGULANMASINDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR Analitik düşünme (rasyonel, mantıksal düşünme, argümantasyon ve temellendirme), Yorum (hermeneutik) bilgisi, Diyalektik akıl yürütme, Disiplinler arası ilişki kurma, Güncelle ilişkilendirme, 23. 12. 2021 59

FELSEFE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ UYGULANMASINDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR Eleştirel ve özgün düşünmenin cesaretlendirilmesine özen gösterilmelidir Ders Kitabının Çıkarılmaması: , ve Öğretmenin Günlük Yaşamla Bağ Katılımının Sağlanması, Ön Kurulması, Plana Öğrenci Derse Problem Merkezli Başlanması Fikir Yürütmeye, Düşünmeye Cesaretlendirme 23. 12. 2021 60

FELSEFE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ UYGULANMASINDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR Sorun ve Düşüncenin Tarihselliği ve Güncelliği Eğitim Öğretim Yöntem ve Yaralanma, Materyal Kullanımı Tekniklerinden 61

FELSEFE DERSİ AKIŞI İLE İLGİLİ BİLGİLER Felsefe dersleri içerik ve yöntem açısından; • Sorunun ortaya koyulması ve anlaşılması, • Argümantasyon ve gerekçelendirmelerin yapılması, • Etkili bir sunu, şeklinde üç düzey beceriyi birlikte içerdiği söylenebilir.

FELSEFE DERSİ AKIŞI İLE İLGİLİ BİLGİLER Hazırlık Soruları, Problem Yöneliminin Sağlanması Felsefe dersinin birinci ilkesi; yanıttan daha çok soruyu, problemi yakalatmadır. Felsefe soruyla başlar soruyla biter. Belli bir fikir, argüman, görüş veya metindeki, belli bir yargıdaki soruyu buldurmak en önemli eşiktir. Yani problem ve öğrenci merkezli bir gidişat esas alınmalıdır. Örneğin “İnsan nedir” sorununu felsefi olarak tartışabilmek için; Öncelikle öğrencilerin kendi deneyim ve birikimleri üzerinden kendilerinin sorulaştırmaları sağlanmalıdır. Şöyle denebilir: İnsanı tanımak ve tanımlayabilmek için ne tür sorular sorabiliriz ? (Cinsi, türü, ayrımı, özellikleri…)

FELSEFE DERSİ AKIŞI İLE İLGİLİ BİLGİLER Örneğin “insan nedir? ” sorusu için; • • Mitolojideki tanımları, Dinlerdeki tanımları, Fizik, kimya, biyoloji tanımları, Jeolojik, coğrafik, arkeolojik tanımları, Tıbbi tanımları, Psikolojide, sosyolojideki, antropolojideki tanımları, Ansiklopedik, sözlük tanımları, Farklı felsefi görüşlerin farklı tanımları.

FELSEFE DERSİ AKIŞI İLE İLGİLİ BİLGİLER Ders işleniş yöntemlerini biraz daha açarsak; 1 - Metinden bağımsız şekilde ders işleme, • Sokratik yöntem • Diyalektik veya birbirine karşıt (farklı) görüşlerin tartışılması 2 - Metin odaklı dersler (ders kitabına bağlı kalma, orijinal metinlere bağlı kalma), 3 - Felsefi metinler yazma (metin yazdırma) 4 - Alternatif metodlar • Rol oynama • Metne bağlı tiyatro (örneğin diyaloglardan) Felsefi filmler, animasyonlar, belgeseller

FELSEFE DERSİ AKIŞI İLE İLGİLİ BİLGİLER (1 - Metinden Bağımsız Şekilde Ders İşleme) Sokratik diyalogun Uygulanması: • • • Mümkünse her öğrenci sürece dahil edilir. Konu ile ilgili sorular oluşturulur. Farklı görüşü olan her öğrenci görüşünü söyler. Her bir görüşün dayandıkları rasyonaliteler (nedenler, gerekçeler) sorgulanır. Daha iyi rasyonalite taşıyan görüşlere ulaşılmaya çalışılır. Belli bir görüşün baskın hale gelmesine müsaade edilmez. Biri bir yanıt verdiğinde diğer öğrencilerin bu görüşe katılıp katılmadıkları ve gerekçeleri sorulur. Diyalogun gelişimi (akışı) haritalandırılır (görüşler ve gerekçeleri not edilir). Uzlaşma aranmaz, her görüş desteklenmeye çalışılır. Söylem belli bir nokta etrafında toparlanmaya çalışılmaz, ucu açık kalabilir, önemli olan derinleştirilmesidir. Aynı soru yeni görüş veya farklı gerekçeler olduğu sürece yeniden ele alınabilir veya sürdürülebilir, sonlandırılacak diye bir ilke yoktur.

FELSEFE DERSİ AKIŞI İLE İLGİLİ BİLGİLER (1 - Metinden Bağımsız Şekilde Ders İşleme) Diyalektik tartışmanın (İnşacı Konuşma) Uygulanması: Herakleitos’dan Hegel’e Diyalektik; İnşa edici bir diyalog veya konuşma olarak tanımlanabilir. Tez – Antitez Sentez şeklinde tezli bir gidiş söz konusudur. Yanında ve karşısında argümanlar (savlar) üreterek ilerler. En güçlü tez yerine zayıf tezle başlayıp devam etmek öğrencinin ilgisini çekmeye daha fazla uygundur. Gerilim giderek artar. Başlangıç tezi bir görüş, bir kanaat, bir istatistik, bir araştırma, bir norm vb. olabilir. Argümantasyon çok önemlidir, çünkü çoğu kez sentezi de içinde barındırır. Tez Argüman 1, Kanıtlar… Argüman 2 Kanıtlar… Karşı tez Argüman 1 Kanıtlar… Argüman 2 Kanıtlar… Sentez Alternatif tez ve antitezlerin akışında, argümantasyonda bulunur.

FELSEFE DERSİ AKIŞI İLE İLGİLİ BİLGİLER (2 - Metin Odaklı Ders İşleme) Metin (Söylem) Analizi İle İlgili Sorular a) Tanımlama, Terim ve Kavram Bilgisi : Bu metnin ana teması nedir? ………………………………… Bu metinde hangi felsefi kavramlar kullanılmış bulunuyor? ………………………………………… Bu metnin teması hangi felsefi konularla veya disiplinlerle (Varlık, bilgi bilim, etik, estetik, din felsefesi, siyaset felsefesi) ilgili bulunuyor? …. ………………………………………… Hangi düşünüre ait bir metin? Genel olarak düşünürün ne tür çalışmaları ve fikirleri var? . . …………………………………………… Metnin yazıldığı dönem hangisi? Genel olarak dönemin yönetsel, sanat edebiyat, bilim ve düşünsel özellikleri neler? ……………………………………………

FELSEFE DERSİ AKIŞI İLE İLGİLİ BİLGİLER (2 - Metin Odaklı Ders İşleme) b) Analiz/Çözümleme : Metinde öne sürülen ana fikir ne? …………………………………………… Metindeki bu fikrin dayanakları (kanıtları) neler? Dayanak 1………………………………………. Dayanak 2………………………………………. Dayanak 3………………………………………. Fikrin gerekçelendirilmesinde tümdengelim mi, tümevarım mı, anoloji (benzerlik) mi kullanılmış? Nasıl? ……………………………………………. . Fikir oluşturma ve fikrin gerekçelendirilmesinde tutarsızlık veya çelişkiler var mı? Neler, nasıl? ……………………………………………. .

FELSEFE DERSİ AKIŞI İLE İLGİLİ BİLGİLER (Örnek Sorular) Pisa ve Tımmss Tarzı Sorular

PISA-Programme for International Student Assessment Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Porgramı Nedir? Ne Değildir? Özellikleri Nelerdir?

PISA NEDİR? q OECD - Organisation for Economic Co-operation and Development (Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilâtı) tarafından düzenlenen, 15 yaş grubu öğrencilerinin başta matematik, fen ve okuma becerileri olmak üzere farklı alanlardaki bilgi ve becerilerinin değerlendirildiği eğitimle ilgili dünyanın en kapsamlı tarama araştırmasıdır. 75

PISA NEDİR? q PISA, uluslararası eğitim araştırmaları için sürekli referans olabilecek bir gösterge çalışması olarak da tanımlanmaktadır. Bu şekilde sosyal ve ekonomik olarak kuramsal bir yapının ortaya çıkması hedeflenmiştir. 76

PISA Yarışma veya sınav değil, bir durum belirleme çalışmasıdır. Bireysel olarak öğrencilerin veya okulların değil, ülkelerin eğitim sistemlerinin durumunu ortaya koymaktadır. Ülkelerin uluslararası düzeyde kaliteli insan gücü olarak konumunu belirler. PISA, öğrencilerin sadece okulda verilen temel bilgileri öğrenip öğrenemediklerini değil, aynı zamanda öğrendiklerini kullanarak bilinmeyen hakkında tahminde bulunup bulunamadıklarını ve bilgilerini okul içerisinde ve okul dışı durumlarda uygulayıp uygulayamadıklarını da araştırmaktadır. 77

PISA Eğitimde kalite düzeyinin yükseltilmesine yönelik standartlar sağlar. Özellikle eğitimde fırsat eşitliğine odaklanılmaktadır. . Eğitim alanında yapılan araştırmalara kaynak (veri tabanı) oluşturur. Bu araştırmada ayrıca anketler uygulanarak öğrencilerin duyuşsal özellikleri, öğrenme biçimleri, okul ortamları ve aileleri ile ilgili veriler toplanmaktadır. Anketlerde toplanan veriler ve öğrencilerin sınavlarda elde ettikleri puanlar birlikte değerlendirilerek farklı ülkelerde uygulanmakta olan eğitim sistemleri birçok açıdan karşılaştırılır ve dünyadaki eğitim sistemlerinin benzer ve farklı yanlarını, güçlü ve zayıf yönlerini ortaya koyar. 78

PISA’DA ÖLÇÜLEN ŞEY NEDİR? q PISA araştırmasında; 15 yaş grubu öğrencilerin modern toplumda yerlerini alabilmeleri için gereken temel bilgi ve becerilere ne ölçüde sahip oldukları değerlendirilmektedir. PISA bu değerlendirmeyi yaparken temel alanları “okuryazarlık” kavramı üzerinden tanımlamaktadır. 79

PISA VE OKURYAZARLIK q Okuryazarlık kavramı; öğrencilerin bilgilerini günlük yaşamda kullanma, mantıksal sonuçlara varma çeşitli durumlarla ilgili problemleri yorumlamak ve çözmek için öğrendiklerinden çıkarımlarda bulunma kapasitesi olarak tanımlanmaktadır. 80

PISA’DA KULLANILAN ÖLÇME ARAÇLARI q Ölçme araçları değerlendirme ünitelerinden oluşmaktadır. Bir ünitede metinler, şekiller, tablolar ve/veya grafiklerden oluşan ortak bir madde kökü ile ardından metnin, şeklin, tablonun ya da grafiğin farklı yönleri ile ilgili maddeler bulunmaktadır. 81

PISA MADDELERİNİN HAZIRLANMA SÜRECİ q Maddelerin hazırlanması sürecine uygulamanın 3 -4 yıl öncesinden başlanmaktadır. Bütün maddeler hazırlandıktan sonra redaksiyonlardan ve lokal pilot uygulamalardan geçirilmektedir. 82

PISA DA KULLANILAN MADDELERİN ÖZELLİKLERİ Bu araştırmada kullanılan maddelerin yaklaşık yarısı öğrencilerin 4 ya da 5 seçenekten birini işaretledikleri çoktan seçmeli (basit çoktan seçmeli) ya da öğrencilerin bir dizi önermeyi “evet/hayır”, veya“katılıyorum/katılmıyorum”, veya “doğru/yanlış”gibi muhtemel iki yanıttan birini seçerek değerlendirdikleri maddelerden (karmaşık çoktan seçmeli) oluşmaktadır. 83

PISA q Kalan maddeler ise, öğrencilerden kısa ya da uzun, kendi yanıtlarını oluşturmalarının istendiği açık uçlu maddelerdir. q Bilgisayarlı değerlendirmede simülasyonlu sorular sorulmaktadır.

FELSEFE DERSİ AKIŞI İLE İLGİLİ BİLGİLER Ders Akış Şeması Felsefe müfredatındaki beklenti toparlanırsa, aşağıdaki şekilde bir akış öngörülebilir: • Soru Oluşturma (Öğrencinin Konuyu Sorulaştırmasını Sağlama) • Problemi (Problematiği) Adlandırma • Hayatla Bağını Kurma 1: Öğrencinin Bizzat Kendi Yaşamı İle Bağını Kurma Hayatla Bağını Kurma 2: Farklı Yaşam Tarzlarıyla, Farklı Din ve Kültürlerle Karşılaştırma • Felsefe Tarihiyle Düşünme: Metin ve Düşünürlerle İlişkilendirme • Akıl Yürütme 1: Sentetik Düşünme, Bilimsel Bilgi Toplama, Diğer Derslerden ve Bilimlerden Yararlanma • Akıl Yürütme 2: Analitik Düşünme, Argümantatif, Rasyonel Düşünme, Mantıksal Düşünme • Teorisini Yapma: Sentezleme, Bütünleştirme, Yorumlama, Değerlendirme, Yargılama, Eleştirel ve Özgün Düşünme • Felsefe Dsisplinleriyle Düşünme: Mevcut Disiplinlerle İlişkilendirme • Hayatla Bağını Kurma 3: Hayata Dair Çıkarımlarda Bulunma, Uygulama, Eylem ve Yaşamda Yararlanma

ÜNİTE, KAZANIM SAYISI VE SÜRE TABLOSU 10. SINIF

ÜNİTE, KAZANIM SAYISI VE SÜRE TABLOSU 11. SINIF

PROGRAMIN YAPISI Sınıf Düzeyi ÜNİTE 1: İLK ÇAĞ FELSEFESİ Kazanım: Öğrencilerin, ünitenin islenişi sonrasında ulaşmaları hedeflenen bilgi ve beceri düzeyini ifade eden öğrenme çıktısıdır. 11. 1. 1. Felsefenin oluşumunu hazırlayan düşünce ortamını açıklar. Sümer, Mezopotamya, Mısır, Çin, Hint ve İran medeniyetlerinde mitoloji, kozmoloji, bilgi ve erdem anlayışlarının felsefenin ortaya çıkışındaki rolüne değinilir. U nite Kazanım No Kazanım Açıklaması: Kazanımın içerik boyutuna ilişkin konu sınırlılıkları, kazanımların islenişi sırasında dikkat edilmesi gereken hususlar, etkinlik ve isleniş sırasında kullanılabilecek yöntem ve uygulamalara ilişkin açıklamalardır.

FELSEFE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMINDAKİ DEĞİŞİKLİKLER 2009 da hazırlanmış olan Felsefe Dersi öğretim Programı 11. sınıf düzeyinde 58 kazanımı olan bir öğretim programıydı. 2017 de hazırlanan programsa 10. sınıf düzeyinde 18 kazanım ve 11. sınıf düzeyinde 20 kazanımdan oluşmaktadır.

FELSEFE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMINDAKİ DEĞİŞİKLİKLER 2009 programında sistematik bir yol takip edilerek felsefenin disiplinlerinin tanıtıldığı 8 ünite yer almaktadır. 2017 de hazırlanan programda 10. sınıf düzeyinde düşünme becerilerinin geliştirme amacıyla 4 ünite, 11. sınıf düzeyinde ise tarihsel süreçte felsefi düşüncenin gelişimini kavratmak üzere 5 ünite bulunmaktadır. Bu nedenle 2017 10. ve 11. sınıf programı 2009 programından kazanım ve açıklamalar bakımından tamamen farklıdır.

FELSEFE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMINDAKİ DEĞİŞİKLİKLER Ayrıca 2017 programında mümkün olduğunca sade bir biçimde akademik tartışmalardan kaçınarak konuların verilmesi, kazanımların günlük hayatla ilişkilendirilmesi, öğrencilerin derste aktif rol oynamaları dikkate alınmıştır. 2009 programın, günlük hayatla bağlantısının yetersiz olduğu ve sadece alt düzey bilişsel kazanımlara yer verilip, üst düzey bilişsel ve duyuşsal kazanımlara yer verilmediği eleştirileri dikkate alınmış, 2017 programındaki hemen her kazanımın günlük hayatla ilişkilendirilmesine ve üst düzey bilişsel kazanımlara yer verilmesine dikkat edilmiştir.

FELSEFE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMINDAKİ DEĞİŞİKLİKLER 10. sınıf felsefe dersi öğretim programı ile öğrencilerin; İnsan, bilgi ve yaşanılan dünya ile ilgili sorular sormalarını, sorulara ilişkin akıl yürütmeye dayalı yanıtlar aramalarını sağlamak ve felsefenin temel alanları ile soruları hakkında edinilecek bilgilerden hareketle, düşünme ve düşündüklerini ifade etme (dil ve yazı) becerilerini geliştirmeleri amaçlanmaktadır. 23. 12. 2021 92

FELSEFE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMINDAKİ DEĞİŞİKLİKLER Hem 10. sınıfta edinilecek temel felsefi düşünme kazanımlarının düşünce tarihindeki örnekleri üzerinden ilerletilmesi hem de felsefi düşünceye tarihsel ve bütüncül bir bakış açısı geliştirmeleri amaçlanmaktadır. Felsefi düşünceyi anlamak ve geliştirmek için felsefe problematiğini ve tarihini bilmek önemlidir. Felsefe tarihi, felsefe problematiğinin gelişmesini gösterir ve gelişmenin mantığını kavratır. Dolayısıyla felsefe tarihinin kendisi de bir felsefe disiplinidir. Felsefe tarihi bize, felsefenin ne olduğunu, insan, bilinç ve kültürünün gelişmesinde felsefenin ne gibi yeri olduğunu gösterir. Bu tarihsel yaklaşımda Felsefi düşüncenin gelişiminde katkı sağlamış Türk İslam filozoflarının orijinal metinlerinden alıntılara yer verilmiştir. 23. 12. 2021 93

ORTA ÖĞRETİM GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TEŞEKKÜR EDERİZ