RETM YNETM retim Nedir retim bir iletmenin beeri
ÜRETİM YÖNETİMİ
§Üretim Nedir? Üretim, bir işletmenin beşeri ve maddi kaynakları kullanarak ihtiyaçlarını karşılayacak mal ve hizmetleri yaratmasıdır. §Üretim Yönetimi Nasıl Tanımlanabilir? Üretim yönetimi ürün ya da hizmet üretimine ilişkin süreçlerin tasarımı, işletilmesi ve geliştirilmesine ilişkindir.
Arz & Talep Arz > Talep Arz < Talep Arz = Talep Maliyetli Olanakların boşa harcanması ve tüketici tatminsizliği Ideal
Artı Değer Girdiler Dönüştürme Süreci • Arazi • Materyaller • Emek • Yönetim • Sermaye • Bilgi Çıktılar • Ürünler • Hizmetler Feedback Kontrol Feedback
Konserve Üreticisi Bir İşletme İçin Girdi Metal levhalar Çiğ sebzeler Su Enerji Emek Bina Araç gereç Dönüştürme Çıktı • Temizleme Konserve • Tenekelerin yapımı • Kesme • Pişirme • Ambalajlama • Etiketleme
Bir Hastane İçin Dönüştürme Çıktı Sağlığını Muayene kazanmış Ameliyat hastalar Tedavi Medikal malzemeler. Bakım Laboratuarlar Terapi Girdi Doktor ve hemşireler Hastane binası Teknolojik donanım
Üretim Örnek Ürün Üretimi Çiftçilik, inşaat, her tür materyal üretim Depolama/ Taşıma Kargo, lojistik, taşımacılık, ulaştırma, oteller, havayolu şirketleri Değiş Tokuş Perakencelik, mağazacılık, bankacılık, kiralama, leasing, yeme içme Sinema filmleri, radyo ve televizyon içerikleri, konserler Eğlence İletişim Gazete dergiler, GSM operatörleri, Internet hizmetleri
Üretim Yönetimi • Üretim yönetimi üretimle ilgili faaliyetlerin örgütlenmesi, yönetimi ve denetlenmesine ilişkindir. • Üretime hazırlık • Üretim sürecinin planlanması • Üretimin kontrolü
Üretime Hazırlık • Ürün tasarımı • Fabrika yerinin belirlenmesi • Gerekli miktar ve kalitede hammadde, yedek parça ve üretim gereçlerinin sağlanması • Üretim süreçlerinin düzenlenmesi
Ürün tasarımı nedir? • Ürün tasarımı, işletmenin ürününün özelliklerini, kendine özgü karakteristiklerini belirleme sürecidir. • Piyasadaki ürün tasarımları müşteri gruplarının tercihlerine göre farklılaşır. • Ürün tasarımı; ürünün görünüm, yapılacağı malzeme, boyut- tolerans, performans standartları gibi özelliklerini belirleme sürecidir.
Hizmet tasarımı nedir? • Hizmet tasarımı, hizmetin, fiziksel, duygusal, estetik, psikolojik yararlarına ilişkin özelliklerinin oluşturulmasıdır. • Hizmet tasarımında hem hizmet hem de hizmetin içinde bulunduğu konsept tasarlanır. İmaj, ortam, ambiyans, kendini iyi hissetme gibi elemanlar eklenir.
Üretim Planlaması • Üretim yöneticilerinin, üretimi istenen kalitede ve düşük düzey maliyetle gerçekleştirme amacına yönelik yaptıkları planlardır.
Üretim Kontrolü • Kontrolün amacı planlanan ve gerçekleşen üretimin uyumlu olmasının sağlanmasıdır. • Üretim yönetiminde kontrol üretime hazırlık, dönüşüm ve çıktı kontrolü olarak üç aşamada ele alınmalıdır. • Üretime hazırlık aşamasında kontrol hammadde ve yarı mamul tedarikine ilişkindir; dönüşüm sırasındaki kontrol planlanmış süreçlerin planlara uygun gerçekleşip gerçekleşmediğine ve çıktı kontrolü ise çıktı kalitesi ile planlanan kalitenin uyumunun denetlenmesidir.
Temel Üretim Sistemleri • El Üretimi • Atölye Tipi Üretim • Fabrikasyon Üretim
El Üretimi • Genel olarak zanaat biçiminde öğrenilen, bir ürünün bütün üretim evrelerinin bir kişi tarafından gerçekleştirildiği üretim sistemidir.
El Üretiminin Temel Özellikleri • Küçük birimlerden oluşması • Genellikle sipariş üzerine üretim yapması • Çok az sermayeye gereksinim duyması • Emeğe dayalı olması • Genellikle müşteri ile doğrudan ilişkiye dayanması • Genellikle yerel ürünler üretilmesi
Atölye Tipi Üretim • Emeğe dayalı olan, ancak uzmanlaşmaya yer veren ve kişilerin üretimin, değişik aşamalarında yer aldıkları üretim sistemidir.
Atölye Üretiminin Temel Özellikleri • Emeğe dayalı olması • Çok yoğun sermaye gerektirmemesi • Müşterinin birebir tanınmaması • Talep tahminlerine dayalı üretim yapılması • İşbölümü ve uzmanlaşmanın el üretimine göre daha gelişkin olması • Genellikle bölgesel müşteriler için üretim yapılması
Fabrikasyon Üretim • Üretim işlemlerinin makineler tarafından yapıldığı insanların makinelerin çalıştırılması ve üretimin sağlıklı yürütülmesinden sorumlu olduğu üretim sistemidir.
Fabrika Üretim Sisteminin Özellikleri • Sermaye yoğun olması • Büyük işletmeler olması • Geniş pazarlar için üretim yapması • Teknolojik gelişmelere karşı duyarlı olması
Üretim Sistemlerinin Sınıflandırılması • Tek (jop = proje) Üretim Sistemi • Parti (batch) Üretimi Sistemi • Akıcı (flow) Üretim Sistemi • Sipariş (jobbing) Üretimi Sistemi • Sürekli (continuous) Üretim Sistemi • Kitle (mass) Üretim Sistemi • Sıfır Stoklu Üretim (JIT) Sistemi
Tek Üretim Sistemi • Bir üretim grubunun, yalnızca bir tek üretim biriminin tamamını, aynı yerde üretmesidir. • Köprü yapma, fabrika kurma, baraj inşa etme, gemi imalatı ve benzerleri, bu tür üretimin en yaygın örnekleridir. • Tek üretimde kullanılacak üretim teknolojisi, üretilecek birimin karmaşıklığı oranında değişiklik gösterir. Bazı üretim konuları için basit teknolojiler kullanmak yeterli olabilirken, bazı üretim konuları için çok yüksek teknolojiler gerekebilir.
Parti Üretimi Sistemi • Belirli bir mamul türünden bir parti veya bir seri üretim yapıldıktan sonra, üretim programı değiştirilerek, başka bir mamul türünden başka bir partinin üretimine geçilir • Örnek olarak üretim, önce 2 cm. lik cıvata üretecek biçimde programlanır. Bu seriden 7000 birim üretildikten sonra, 3 cm. lik yeni bir partinin üretim programına geçilir. Aynı şekilde, hazır giyim üretiminde, 38 beden, 40 beden gibi ölçülere göre parti üretim yapılır. • Transformatör üretiminde, elektronik mamuller üretiminde ve benzeri üretimlerde, bu üretim türü gözlemlenir.
Akıcı (Flow) Üretim Sistemi • Akıcı üretim sisteminde, bütün üretim araç gereci ve makineleri, baştan sona kadar, bir üretim hattı etrafına ya da kayan şerit etrafına yerleştirilmiştir. • Üretim hattının başında hammadde, sisteme girer, ilk işlem merkezine yeni hammadde gelmiş ve işlem görmeye başlamış olur. Böylece, üretim hattı veya belirli raylar üzerinde kayan şerit, belirli aralıklarla durup hareket ettikçe, mamul de oluşmaya başlar ve hattın sonunda, örneğin, her 45 dakikada bir mamul sistemden mamul deposuna yerleştirilmiş olur. • Akıcı üretimde, tüm sistemin, en ince ayrıntılarına kadar dengelenmesi gerekir. Herhangi bir işlem merkezindeki bir dakikalık bir gecikme, bütün işlem merkezlerini birer dakika geciktirir.
Sipariş Üretimi Sistemi • Sipariş üretimi, müşterilerin tanımladığı tasarım ve ölçülere göre yapılan özel bir üretimdir. Bu sistemde, stok yapılmaz. Müşteri ne istediyse ve ne kadar istediyse, o kadar üretim yapılır. • Sipariş üretimine özgü herhangi bir üretim türü veya üretim yöntemi yoktur. Üretim süreci veya üretim aşamaları, müşterinin isteklerine göre her seferinde yeniden planlanıp uygulamaya konulur. Bazı durumlarda, müşterinin arzuladığı estetik veya sanat yönlü tasarımlar da göz önünde bulundurulur.
Sürekli Üretim Sistemi • Günde 24 saat, haftada 7 gün ve yılda 365 gün devam eden üretime, sürekli üretim adı verilir. Bu üretimin, akıcı üretim sistemiyle yapılacağı açıktır. • Sürekli üretim sistemleri, çok büyük hacimli üretimi gerçekleştiren, bütünüyle sermaye yoğun yatırımlardır. Petrol rafinerileri, demir-çelik fabrikaları, kağıt fabrikaları, şişe ve cam fabrikaları ve benzerleri, sürekli üretimin örnekleridir.
Kitle Üretim Sistemi • Kitle üretimi, tek üretim, parti üretimi veya akıcı üretim türlerinden herhangi biriyle yapılan çok büyük ölçekli üretime verilen bir addır. • Kitle üretimine geçilebilmesi için, pazarın çok büyük olması ya da en iyisi, uluslararası pazarlara girilmiş olması gerekir. Talebin azaldığı dönemlerde stoka çalışılması, çoğaldığı dönemlerde de hem stoktan hem de üretimden satış yapılması gerekir. • Günümüzde, ulusal ve uluslararası pazarlamanın gelişmesi, çeşitli, market, süpermarket, büyük mağaza ve benzeri pazarlama birimlerinin giderek artması, kitle üretiminin önemini artırmıştır.
Sıfır Stoklu Üretim Sistemi • Sıfır stokla çalışma kavramı, ilk defa, 1970’li yılların ortasında Toyota Motor Company tarafından uygulamaya konulduğu için bazı kaynaklarda, “Sıfır Stokla Çalışma” kavramı, “Toyota Sistemi” olarak da ifade edilmektedir.
Hizmet Üretimi • Tüketicilerin ihtiyaçlarını karşılamak ve tatmin sağlamak amacıyla üretilen maddi olmayan her türlü faaliyetlerdir.
Hizmetin Özellikleri • Soyut Olma • Benzemezlik • Ayrılmazlık • Dayanıksızlık • Sahip olamama
Soyut Olma • Hizmetin büyüklüğü, renk, koku, biçim, ambalaj gibi fiziksel özellikleri olmadığı için satın alma öncesi beş duyu ile hissedilmesi mümkün değildir. • Hizmet için standartlar belirlemek zordur. • Hizmetin mülkiyeti devredilemez. • Stoklanamaz. • Patenti alınamaz.
Benzemezlik • Hizmet üretimi ve sunumu, bazı hizmet türleri dışında hizmet kalitesi, hizmeti, kimin, kime, ne zaman, nerede ve nasıl sunduğuna bağlı olarak değişmektedir.
Ayrılmazlık • Hizmetler aynı anda ve yerde üretilip tüketilirler.
Dayanıksızlık • Hizmetler bekletilemez ve stoklanamaz.
Sahip Olamama • Tüketici satın aldığı ürünü sahiplenememektedir.
Hizmet İşletmesinin Özellikleri • Hizmetin stoklanamamasından dolayı hizmet üretiminde satılacak ürünün stoğu yoktur. • Hizmet üretimi emek yoğundur. • Başarı verilen hizmetin kalitesine göre belirlenir. • İşgücü maliyeti en büyük faaliyet harcamasını oluşturur. • Hizmet tekrarlama veya sürdürme özelliğindedir.
- Slides: 36