NANTAI NVERSTES FELSEFE ZIHIN FELSEFESI ZIHIN NEDIR ZIHIN

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ FELSEFE ZIHIN FELSEFESI: ZIHIN NEDIR? ZIHIN VE BEDENIN İLIŞKISI NASIL AÇIKLANABILIR? İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi iisbf. nisantasi. edu. tr NİŞANTAŞI ÜNİVERS İTESİ ©

ZIHIN FELSEFESI: ZIHIN NEDIR? ZIHIN VE BEDENIN İLIŞKISI NASIL • AÇIKLANABILIR? Zihin nedir? -I: Zihin-beden ayrımı problemi. Felsefi zombiler. İkici ve birci zihin kuramları. Zihin nedir? II: Fizikalizm, Davranışçılık, İşlevselcilik, Özdeşlik kuramı. • Bu derste, Zihnin doğası üzerine zihin felsefesi, bilişsel bilimler ve psikoloji alanlarındaki farklı açıklama biçimleri öğrencilere tanıtılacaktır. Zihin sorusu, öncelikle zihin-beden ayrımı problemi bağlamında ele alınacak. Sonrasında, bu ayrımın eleştirisi olan farklı zihin açıklamalarına ve yaklaşımlara değinilecektir. Bunlar arasında, fizikalizm, davranışçılık, özdeşlik kuramı ve işlevselcilik sayılabilir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

ZIHIN FELSEFESI: ZIHIN NEDIR? ZIHIN VE BEDENIN İLIŞKISI NASIL AÇIKLANABILIR? • Zihin Felsefesinin temel soruları: • Zihin Nedir? • Fiziksel olmayan bir ruh var mıdır? • Düşünce fiziksel bir şey midir? • Sinir sisteminin beyinde yansımasına indirgenebilir mi? • Diğer insanların robot olmadığını nasıl bilebilirim? • Bilinçli olduklarını nasıl anlayabilirim/anlatabilirim? NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

ZIHIN FELSEFESI: ZIHIN NEDIR? ZIHIN VE BEDENIN İLIŞKISI NASIL AÇIKLANABILIR? • Zihin Felsefesi ve Psikoloji: Psikoloji insan davranışı ve düşüncesi üzerine bilimsel çalışma alanıdır. Deney ve deneysel koşullara dayanır. Zihin felsefesi deneysel bir alan değildir, bilimsel gözlem yapmaz. Kavramların analizine dayanır. Zihin konusundaki kavramsal alana odaklanır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

ZIHIN FELSEFESI: ZIHIN NEDIR? ZIHIN VE BEDENIN İLIŞKISI NASIL AÇIKLANABILIR? • Zihin-Beden Problemi: Kendimizi tanımlarken zihinsel ve fiziksel öğeleri ayırma eğilimindeyiz. • Zihinsel öğeler; düşünmek, hissetmek, karar vermek, hayal etmek, istemek vb. iken, yürümek, beyin, bir bardak çay fiziksel öğelerdir. • Gerçekten zihin ve beden farklı şeyler mi yoksa bu dilsel bir kolaylık mı? • Zihin-beden problemi bu ayrımın olup olmadığına dair argümanları içeren bir problemdir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

ZIHIN FELSEFESI: ZIHIN NEDIR? ZIHIN VE BEDENIN İLIŞKISI NASIL AÇIKLANABILIR? • Fizikalizm zihin ve bedenin aynı şey olduğunu ve zihinsel süreçlerin beynin fiziksel etkileşimleri ile açıklanabileceğini iddia ederken, düalizm zihin ve bedenin tamamen farklı iki varlık olduğunu iddia eder. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

ZIHIN FELSEFESI: DÜALIZM VE FIZIKALIZM KARŞITLIĞI • Zihin-Beden Dualizmi: Fiziksel olmayan zihinsel bir töz vardır. Zihin ve beden ayrı iki tözdür. Etkileşime girseler de ayrı olarak var kalırlar. • Zihinsel süreçler beyne ya da bedenin işlevine indirgenemezler. Zihin yaşayan bir beyin değildir, başka bir varlıktır. • Genellikle zihni ruhla özdeşleştiren görüşlerdir. Bu görüş, Descartes ile anılır ve kartezyen dulizm olarak bilinir. • Dualist görüş, zihin ve bedenin iki farklı varlık olarak nasıl etkileşime girdiğini açıklayamadığı için eleştirilir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

ZIHIN FELSEFESI: DÜALIZM VE FIZIKALIZM KARŞITLIĞI • Etkileşimsiz Dualist Görüşler: • 1. Paralelism: Zihin ve beden paralel çalışan iki saat gibidir. Aynı saati gösterirler. Tanrı ya da kozmolojik bir örtüşme bu iki öğenin paralel bir şekilde gerçekleşmesini sağlar. Biri diğerinin nedeni değildir, sadece eş zamanlı olarak gerçekleşir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

ZIHIN FELSEFESI: DÜALIZM VE FIZIKALIZM KARŞITLIĞI • 2. Ara Nedencilik - Vesilecilik: Zihin ve beden etkileşimdedir ve bu etkileşim Tanrının müdahelesi ile gerçekleşir. • 3. Epifenomenalizm: Zihin ve beden arasında bir ilişki vardır ama tek yönlü bir ilişkidir. Beden zihinsel olaylara neden olabilir ama zihin bedene ya da başka bir zihinsel olaya neden olamaz. Zihin epifenomendir, doğrudan fiziksel bir şeyin nedeni olamaz. Bütün zihinsel süreçler fiziksel kaynaklıdır ama fiziksel bir şeye neden olamazlar. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

ZIHIN FELSEFESI: DÜALIZM VE FIZIKALIZM KARŞITLIĞI • Fizikalizm: Zihinsel olaylar, tamamen fiziksel-beyindeki olaylarla açıklanabilir. Sadece fiziksel bir töz vardır ve bedendir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

ZIHIN FELSEFESI: DÜALIZM VE FIZIKALIZM KARŞITLIĞI • 1. Tikel Özdeşliği Teorisi: Zihinsel bir olay fiziksel bir olayla özdeştir. Tikel tipteki tüm fiziksel durumlar tikel tipteki zihinsel duruma özdeştir. Tüm düşünce tipleri belirli bir beyin durumu tipine sahiptir. • 2. Davranışçılık: Zihnin varlığını reddederler. Birisini acı çekerken ya da sinirliyken tanımladığımız şey onun zihinsel süreci değil, davranışıdır. Zihinsel durum diye bahsettiğimiz şey, belli bir durumda gösterdiğimiz davranış kalıplarından başka birşey değildir. Bu davranışları diğer davranışlarımızdan ayırdığımız için zihni ayrı bir şey gibi düşünüyoruz. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

ZIHIN FELSEFESI: DÜALIZM VE FIZIKALIZM KARŞITLIĞI • 3. İnançlar ve bilgi davranışa neden olabilir? Şemsiyemi alma davranışımın nedeni yağmur yağacagına dair inancım yani zihinsel durumum. Davranışçılar için zihinsel süreçler davranışı belirlemez çünkü ondan önce yokturlar. Eylem ve inanç ayrılmaz, İnanç davranış tarafından kurulur. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

ZIHIN FELSEFESI: DÜALIZM VE FIZIKALIZM KARŞITLIĞI • 4. Eliminative Materyalizm (Eliminativizm): Zihin diye bir varlık/olay/durum yoktur. Zihin de yoktur, zihinsel süreç de yoktur. İstemek, inanmak, düşünmek, arzulamak gibi yönelimsel zihinsel durumlar yoktur. Bu nedenle psikoloji bilminin yerini nöronbilim almalıdır. Psikolojik kavramlara uygun beyin durumu yoktur. Zihne dar tüm kavramlar da dilden atılmalıdır. Yani zihin hem kavramsal/epistemolojik hem de ontolojik olarak yoktur. Tek ontolojik varlık beyindir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

KAYNAKÇA • Yrd. Doç. Dr. Ayşe Uslu tarafından hazırlanmış olan ders notlarıdır. • Yazıcı, Sedat. (2014), Felsefeye Giriş, Yeni İnsan Yayınevi, İstanbul. • Warburton, Nigel. (2016), Felsefeye Giriş, (çev. M. A. Arslan & K. Cankoçak), Alfa, İstanbul. • Robert Solomon, Kathleen M. Higgins. (2014), The Big Questions: A Short Introduction to Philosophy, , Wadsworth Cengage Learning. • Nigel Warburton, (1992). Philosophy: the Basics, London: Routledge. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©