ANATOMK TERMLER ve HAREKET SSTEM Dr Hlya YARDIMCI

ANATOMİK TERİMLER ve HAREKET SİSTEMİ Dr. Hülya YARDIMCI

VÜCUT YAPISI DÜZLEMLER VE EKSENLER v EKSENLER • Sajittal eksen (axis sagittalis): vücutta önden arkaya ya da arkadan-öne doğru ve yere paralel olan eksen • Transvers eksen (axis transversalis): vücutta sağdan sola ve yere paralel olan eksen • Vertikal eksen (axis verticalis): vücutta yukarıdan aşağı ve yere dik olan eksen

VÜCUT YAPISI DÜZLEMLER VE EKSENLER v DÜZLEMLER • Planum horizontale (Transvers düzlem): vücudun herhangi bir yerinden yere paralel uzanan düzlem, transfers düzlem de denir. • Planum koronale (Frontal düzlem): sağdan sola ya da soldan sağa vücudu dikey şekilde ön ve arka bölmelere ayıran düzlem, frontal düzlem de denir. • Planum sagitale (Median /orta düzlem): önden arkaya doğru, yukarıdan aşağıya olan, vücudu sağ ve sola ayıran düzlem

Hareket Bildiren Terimler Abduksiyon: orta hattan uzaklaşma Adduksiyon: Arta hatta yaklaşma Elevatio: Yukarı doğru olan hareket (kaldırma) Depressio: Aşağı doğru olan hareket (İndirme) Ekstansiyon: gerilme, açının büyümesi Eversiyon: ayak tabanının dışa dönmesi Fleksiyon: bükme, açının küçülmesi Lateral fleksiyon: Baş veya gövdenin yana eğilme hareketi İnversiyon: ayak tabanının içe dönmesi

Hareket Bildiren Terimler Oppozisyon: Pronasyon: Reposizyon: el baş parmağının diğer parmaklara yaklaşması içe dönme el baş parmağının diğer parmaklardan uzaklaşması Rotasyon: dönme Sirkumduksiyon: bir nokta etrafında dönme Supinasyon: dışa dönme Supinus: Sırt üstü (yatış) Pronus: yüz üstü (yatış)

Anatomik Bölgeler v BAŞ BÖLÜMÜ: Caput (kaput) • Alın bölgesi: Regio frontalis (rejyo frontalis) • Şakak bölgesi: Regio temporalis(rejyo temporalis) • Yüz bölgesi: Regio facialis(rejiyo fasiyalis) • Burun bölgesi: Regio nasalis(rejyo nazalis) • Yanak bölgesi: Regio buccalis(rejyo bukkalis) • Dudak bölgesi: Regio labialis(rejyo labiyalis) • Boyun bölgesi: Regio cervicalis (rejyo servikalis)

Anatomik Bölgeler v GÖVDE BÖLÜMÜ: Corpus (korpus) • Omuz bölgesi: Regio deltoidea (rejyo deltoid) • Koltuk altı bölgesi: Regio axillaris (rejyo aksillaris ) • Sırt bölgesi: Regio dorsalis (rejyo dorsalis) • Omurga bölgesi: Regio vertebralis (rejyo vertebralis) • Mide bölgesi: Regio epigastrica (rejyo epigastrika) • Göbek bölgesi: Regio umbilicalis (rejyo umbilikalis ) • Karın bölgesi: Regio abdominalis (rejyo abdominalis)

Anatomik Bölgeler v KOLLAR: Extremitalis Superior • Kolun ön bölgesi: Regio brachi anterior (rejyo braki anteriyör) • El bilek bölgesi: Regio carpi (rejyo karpi) • Dirsek arka bölgesi: Regio cubiti posterior (rejyo kubiti posteriyör) • El ayası bölgesi: Regio palmaris manus ( rejyo palmaris manus ) • El sırtı bölgesi: Dorsum manus (dorsum manus)

Anatomik Bölgeler v BACAKLAR: Extremitalis inferior • Sakral bölgesi: Regio sacralis ( rejyo sakralis) • Kalça bölgesi: Regio glutea ( rejyo glutea) • Uyluk ön bölgesi: Regio femoralis anterior (rejyo femoralis anteriyör) • Uyluk arka bölgesi: Regio femoralis posterior (rejyo femoralis posteriyör) • Bacak ön bölgesi: Regio cruris anterior (rejyo kruris anteriyör) • Ayak sırtı bölgesi: Regio dorsalis pedis (rejyo dorsalis pedis)

Anatomik Boşluklar (Cavit. As Anatomy) • Kafatası boşluğu: Cavitas cranii (kavitas krani) • Omurga kanalı: Canalis vertebralis (kanalis vertebralis) • Göğüs boşluğu: Cavitas thoracic (kavitas torasik) • Karın boşluğu: Cavitas abdominis (kavitas abdominis) • Leğen boşluğu: Cavitas pelvica (kavitas pelvika)

Hareket Sistemi • Hareket sistemini kemikler, eklemler ve kaslar oluşturur. Hareket sisteminde kemikler ve eklemler pasif, kaslar ise aktif bölümü oluştururlar.

Kemikler • İskeletin en önemli bölümlerinden birisi kemiklerdir. Kemikleri inceleyen bilim dalına osteoloji denir. Yetişkin bir insanda toplam iki yüz altı (206) adet kemik bulunmaktadır. Kemikler birbirlerine eklemler vasıtasıyla bağlanmışlardır.

• Kemiklerin yaklaşık % 70'i inorganik maddelerden (kalsiyum, fosfor ve magnezyum gibi), % 30'u da organik maddelerden (kollajen gibi) meydana gelmiştir. İnorganik maddeler kemiğin sertliğini, organik maddeler ise esnekliğini sağlar.

Kemikler; 1. İskelet sisteminin yapısına katılır, 2. Beyin, akciğer ve kalp gibi vücuttaki hayati organların korunmasını sağlar, 3. Kasların tutunma yeri olarak fonksiyon görür, 4. Kan hücrelerinin yapımında rol alır, 5. İnorganik maddelerin (kalsiyum ve fosfor gibi) depo edilmesinde görev alır.

Kemikler • • • KEMİKLER İLE İLGİLİ ANATOMİK TERİMLER Os: Kemik Os breve: Kısa kemik Os irregulare: Düzensiz kemik Os longum: Uzun kemik Ossa: Kemikler Osteoblast: Kemik yapıcı hücreler Osteoklast: Kemik yıkıcı hücreler Osteosit: Kemik hücresi Calcaneus: Topuk kemiği

Kemikler İle İlgili Anatomik Terimler • • • Cavitas medullaris: Kemiklerin ortasında bulunan boşluk Diafiz: uzun kemiklerin gövde kısmı Epifiz: uzun kemiklerin uç kısmı Metafiz: diafiz ve epifiz arasında kalan kemik metabolizmasının en yoğun kısmı Myelos: İlik, kemik iliği Pelvis: Taban, oturak yeri Periost: Kemik zarı Endosteum: Kemik iç yüzeyini örten zar Periosteum: Kemiklerin dış yüzeyini saran zar Physis (fizis) Büyüme

Kemikler İle İlgili Anatomik Terimler Planta: Ayak tabanı Cranium (kranyum): Kafa. Os frontale: Alın kemiği Os nasale (os nazale): Burun kemiği. Os zygomaticum (os zigomatikum): Elmacık kemiği Os temporale (os temporale): Şakak kemiği Mandibula / mandible (os mandibula / mandible): Alt çene kemiği • Maxilla (maksilla): Üst çene kemiği • Os costae / costa (os kosta / kosta): Kaburga. • Sternum (sternum): Göğüs kemiği. • •

Kemikler İle İlgili Anatomik Terimler • Fibula (fibula): Ön bacağı oluşturan iki kemikten küçüğü. Baldır kemiği. (Kamış kemik) • Os tibia (tibiya): Kaval kemik • Tarsus (tarsus): Ayak bileği kemiklerinin genel adı. • Ossa metatarsi (ossa metatarsi ): Ayak tarağı kemikleri • Os coxae (os koksa ): Kalça kemiği. • Pubis (pubis): Çatı Kemiği. Kalça kemiğinin ön alt bölümünü oluşturur. • Pelvis (pelvis): İki kalça kemiği ile sakrumun ortasında oluşan vücut boşluğu • Acetabulum (asetabulum): Kalça kemiğinin dış yan tarafında, femur başının oturduğu yuvarlak çukurluk, hokka çukuru.

Kemikler İle İlgili Anatomik Terimler • Akondroplasi: Uzuvların kısa olması nedeniyle cücelik durumu • Kemiğin avasküler nekrozu: Kemiğin kimi sebeplerle beslenme bozukluğu sonucu canlılığını kaybetmesi • Kemik sintigrafisi: radyoopak bir madde verilerek kemiklerin görüntülenmesi • Fracture (fraktür): Kırık: Kemik bütünlüğünün bozulması • Kifozis: Kamburluk (arkaya doğru) • Juvenile kyphosis (juvenil kifoz): Genç ve adolesan yaşlarda görülen kamburluk • Klaudikasyon: Topallama • Konjenital kalça çıkığı: Doğuştan kalça çıkığı • Lordoz: Kamburluk (öne doğru)

Kemikler İle İlgili Anatomik Terimler • Osteitis: Kemik iltihabı • Ostemia: kemikte konjesyon, kanlanmada artma • Osteogenic sarkom: Kemik hücrelerinden köken alan kötü huylu tümör • Osteoma: Kemik dokusunun tümörü • Osteomalacia (osteomalasi): Kalsiyum yetersizliği nedeniyle kemik sertleşmesinde azalma (kemik yumuşaması) • Osteomyelitis ( osteomiyelit): Kemik ve kemik iliğinin iltihabı • Osteoporoz: Kemik yoğunluğunda azalma, kemik erimesi • Osteosclerosis (osteoskleroz): Kemikte kalınlaşma, Kemik dokusunun aşırı sertleşmesi. • Osteoarthritis (osteoartrit): Kemik ve kemiğe yakın eklemin iltihabı.

Kemikler İle İlgili Anatomik Terimler • Scoliosis (skolyoz): Omurganın yanlara doğru çarpıklığı • Pes planus: Doğuştan düztaban olmak • Pes valgus: Ayağın dışa bükük olması • Spondilitis: Omurlarda görülen iltihabi durum

Eklemler • İskelet sistemini oluşturan kemikler arasındaki bağlantıyı sağlayan birleşme yerlerine eklem (articulatio; junctura) denir. İki kemik arasındaki eklemlere basit eklem (articulatio simplex), ikiden fazla kemik arasında oluşan eklemlere ise bileşik eklem (articulatio composita) denir.

Eklemlerle İlgili Terimler • • • Articulation (artikülasyon): Eklem. (“art. ” Kısaltması) Synovia (sinovya): Eklem sıvısı. Articu. Iatio synovialis: Sinovyal eklem. Oynar eklem Articulatio cartilaginea / amphiartrosis (artikülasyo kartilajinya / amfiartroz): Yarı oynar eklemler. Hareket yeteneği sınırlı eklemler Synarthrosis (sinartroz): Oynamaz eklemler. Sutura (sütür ): Baş kemiklerini hareket etmeyecek şekilde birbirine tespit eden eklemsel bağlantı, dikiş tarzı eklemleşme. İntervertebral disk (intervertebral disk): Omurlar arası disk Bursa mucosae (bursa mukoza ): Ekleme etki eden kaslar ya da eklem bağlarının kemiklere tutunma yerlerine yakın, kemikle aralarında bulunan kese biçimindeki yapılar. Meniscus articularis (meniskus artikularis): Bazı oynar eklemlerin eklem yüzlerinde bulunan kıkırdak dokudan yapılar.

Kaslar • Kasları inceleyen bilim dalına myology (miyoloji) denir. Kaslar, Latince musculus olarak ifade edilmektedir. Musculus yazılırken (M. ) şeklinde kısaltılarak gösterilir. Kasların çoğul ifadesine musculi denir ve (Mm. ) şeklinde kısaltılmış olarak yazılır. Kaslar hareket sisteminin aktif elemanları olarak fonksiyon görmektedirler.

KASLAR v. KASLARLA İLGİLİ ANATOMİK TERİMLER • Muskulus: Kas • Muskuli: Kaslar • Muskuli faciales: mimik kasları, yüz kasları • Facia: Kaslar arasında yer alan saydam ve ince zar • Kladikasyo intermittens: yürüme anında bacaklarda hissedilen şiddetli kas ağrısı • EMG (Elektromiyelografi): iskelet kaslarının istirahat halinde elektriksel altivitelerinin kaydedilmesi

Kaslarla İlgili Terimler M- musculus / muscle (muskulus / muskili): Kas. Myocytus (miyosit): Kas hücresi. Fibramuscularis (fibramuskularis): Kas teli, kas lifi. Myofibril (miyofibril): Kas hücresi liflerinin her biri. Perimysium (perimisyum): Çizgili kas demetini örten kılıf. Tendo / tendon (tendo / tendon): Kas kirişi. Aponeurosis (aponörozis / aponevroz): Kasları ve kas kirişlerini örten kalın zar örtü. Kas ile kasın tutunduğu kısım arasındaki bağ dokusu. • Discus intercalatus (diskus interkalatus): Kalp kası hücreleri arasındaki bağlantı yerleri. • Epimysium (epimisyum): Kasın dış zarı. • Fascia (fasya): Kas zarı. Ak zar. • •