Ders 2 RENME RETME KURAM VE MODELLER retim

Ders 2 ÖĞRENME – ÖĞRETME KURAM VE MODELLERİ

Öğretim Modelleri 1. Davranışsal Model 2. Bilgi – İşleme Modeli 3. Sosyal Etkileşim Modeli 4. Bireysel Model

DAVRANIŞÇI KURAMLAR Davranışçı kuramlar, öğrenmenin uyarıcı ile davranış arasında bir bağ kurularak geliştiğini ve pekiştirme yoluyla davranış değiştirmenin gerçekleştiğini kabul eder. (İvan Pavlov’un, Klasik Koşullanma’sı Davranışçı akımın en çok bilinen öğrenme kuramıdır. )

DAVRANIŞÇI KURAMLAR Öğrenmeyi, Pavlov gibi koşulanmış tepki olarak açıklayan Guthrie, öğrenmedeki tüm zihinsel öğrenmeleri reddetmektedir. Ona göre öğrenme, uyaran ve tepki arasındaki ilişkiden ibarettir. Belli bir durumda bir davranışta bulunan birey, benzer durumla karşılaştığında hep aynı davranışı gösterir. Guthrie göre öğrenme tepkinin uyarana karşı ilk gösterilişinde gerçekleşir.

• Davranışçı akımın diğer ünlü çalışması THORNDİKE tarafından yapılmıştır. Thorndike, öğrenmeyi bir problem çözme olarak görmüş ve problemle karşılaşıldığında yapılan deneme- yanılma davranışlarıyla çözüm üretildiğini savunmuştur. ( Kafes-kedi-balık deneyi ve deneme-yanılma) • Thorndike’nin çalışmalarından hareket eden SKİNNER, organizmanın davranışlarını uyarıcılara karşı gösterilen otomatik bir tepki olmaktan çok, kasıtlı olarak yapılan hareketler olarak tanımlamaktadır. İnsanların karmaşık uyarıcılara karşı gösterdiği davranışa (operant) edim adı veren Skinner’in çalışması Operant Koşullanma olarak bilinmektedir. • Skinner’e göre iki türlü davranış vardır. Bunlar tepkisel ve operant. Tepkisel davranışlar organizmanın dış uyarıcılara karşı verdiği davranışlardır. (terleme, titreme, göz bebeğinin küçülmesi/büyümesi) gibi.

Operant davranışlar ise, organizmanın hiçbir dış uyarana bağlı olmadan ortaya koyduğu davranışlardır. (Konuşma, yürüme, yemek, yeme vb. ). Skinner, davranışların, eylemlerden önceki olaylardan çok, eylemlerin sonuçları tarafından kontrol edildiğini öne sürmektedir. Operant Şartlanma: Ödüle götüren veya ezadan kurtaran bir tepkinin öğrenilmesine, ya da bir davranışın pekiçtireçler ile kuvvetlendirilmesine denir. Davranışçılar, insanların karşılaştıkları problemin çözümünde; genellikle geçmişte yaşadıkları benzer durumları göz önüne aldıklarını ileri sürerler. Yen bir problemle karşılaşıldığında ise, bireyin deneme- yanılma yoluyla yeni çözümler üreteceği kabul edilir. Davranışçı yaklaşımlarda önemli olan; gözlenebilen, başlangıcı ve sonu olan, dolayısıyla ölçülebilen davranışlardır.

Davranışçı Kuramların Öğretim İlkeleri • Yaparak öğrenme esastır. • Öğrenmede pekiştirme önemli bir yer tutar. • Becerilerin kazanılmasında ve öğrenilenlerin kalıcılığının sağlanmasında tekrar önemlidir. • Öğrenmede güdülenmenin çok önemli bir yeri vardır. Davranışçı öğrenme kuramları, çevrede değişiklik yaparak gözlenebilir bir davranışın nasıl değiştirileceğini inceler. Bu çerçevede; programlı öğretim, bilgisayar destekli öğretim, tam öğrenme gibi yaklaşımlar davranışçı kuramlar esas alınarak geliştirilmiştir.

BİLİŞSEL KURAMLAR Davranışçı kuramlar bireysel farklılıkları açıklamakta yetersiz kalmaktadır. 20. Yüz yılın başlarında Almanya’da bir grup bilim adamı (Werteimer öncülüğünde “Genştalt hareketi ile”) öğrenmede rol oynayan doğrudan gözlenemeyen bilişsel süreçlerle ilgilenmeye başladılar. Bu çalışmalar daha sonra Piaget, Bruner, Ausubel gibi psikologlar ve eğitimciler tarafından geliştirilmiş ve bilişsel kuramlar adı altında toplanmıştır. BİLİŞSEL YAKLAŞIMIN TEMELİNİ GENSTALT PSİKOLOJİSİ OLUŞTURUR. Piaget ve Bruner’e göre öğrenme; kişinin davranımda bulunma kapasitesinin gelişmesidir.

Bilişsel kuramlara göre davranışçıların, davranışta değişme olarak tanımladıkları olay, gerçekte kişinin zihninde meydana gelen öğrenmenin dışa yansımasıdır. Bilişsel kuramcılar, daha çok anlama, algılama, düşünme, duyuş ve yaratma gibi kavramlar üzerinde dururlar. Davranışçı akım eğitimin amaçlarını davranış yönünden tanımlar ve bu davranışları oluşturacak deneyimlerin neler olması gerektiğini belirler. Onlara göre okuldaki eğitimin dış dünyaya transfer edilebilmesi için her ikisi arasındaki benzerliklerin artırılması gerekir. Bilişsel akımın öncüleri ise öğrencilerin zihinlerinde durumlara ilişkin ilkeler kazandırmayı tercih ederler. Bilişsel öğrenme kuramcıları öğrenmeyi dünyayı anlama ve algılama girişimi olarak algılamaktadırlar.

Bilişsel Kuramlara göre öğrenme; bireyin çevresinde olup bitenlere bir anlam yüklemesidir. Öğrenme noktasında bugün ulaşılan nokta, öğrencilerin kendisine aktarılan bilgileri aynen almadığı, aksine kendine ulaşan her bilgiyi süzgeçten geçirip yorumlayarak kendi dünyasında bir anlam yüklemeye çalıştığıdır. Brooks ve Brooks (1993) öğrenmeyi daha çok şey keşfetmek değil, tasavvur ve olgular yoluyla daha çok şey yorumlamak olarak tanımlamıştır.

BİLİŞSEL KURAMLARIN ÖĞRENME İLKELERİ • Yeni öğrenmeler öncekileri üzerine bina edilir. • Öğrenme bir anlam yükleme çabasıdır. • Öğretmen bir otorite figürü olmamalıdır. • Öğrenme, öğretmen ve öğrencinin karşılıklı etkileşimi ile gerçekleşir. • Öğrenmede, öğrenilenlere uygulama fırsatı tanınmalıdır. • Bilişsel alanla ilgili çalışmalarda öğrenme: (gizli öğrenme, ani kavrayış yoluyla öğrenme ve Bilgi -işlem yaklaşımına göre öğrenme şeklinde oluşur. ) • Bu anlayışta eğtimin asıl amacı: öğrencilerin daha yeterli, daha kapsamlı, daha güçlü ve daha doğru “anlamlar” üretebilmesidir. Bilişsel alanın öğretim yaklaşımları: Sunuş, buluş yoluyla öğrt. Yapılandırıcılık ve problem çözme olarak sıralanabilir.

• DAVRANIŞÇI VE BİLGİ İŞLEM YAKLAŞIMI ARASINDAKİ FARKLILIKLAR • Davranışçı psikologlar, davranışa neden olan ve davranışı takip eden uyarıcıları gözleyerek öğrenmeyi açıklamaya çalışmışlardır. Davranışçılar için uyaran ve bu uyarana organizmanın verdiği tepki önemlidir. Uyaranla tepki arasında zihinde olup biten süreçler gözlenebilir olmadığı için davranışçılar bunlar ile ilgilenmezler. Bilişsel yaklaşımcılar ise, uyarıcının birey tarafından algılanmasından itibaren bireyde meydana gelen içsel süreçler ve öğrenmeye etki eden bireysel özellikler ile ilgilenir. • Davranışçılar, öğrenmeyi davranış değişmesi olarak tanımlarken, Bilişsel Kuramcılar; öğrenmeyi bireyin içsel kapasitesindeki değişme olarak görür. • Davranışçı kuramlar; davranışın öğrenildiğini belirtirler. Bilişsel Yaklaşımcılar ise, bilginin öğrenildiğini ve bilgide meydana gelen değişmenin davranışa yansıdığını savunurlar.

• Davranışçı yaklaşıma göre; dıştan verilen pekiştireçler öğrenmede önemlidir. Bilişsel yaklaşıma göre, dıştan verilen pekiştireç organizmanın yaptığı davranışla ilgili geri bildirim sağlar. Ayrıca, öğrenmede dışsal pekiştireçlerin yanı sıra başarılı olma gibi içsel pekiştireçler de önem taşır. • Davranışçılar, genelde hayvanlar ve basit davranışlar üzerinde deneyler yaparak öğrenmenin kurallarını bulmaya çalışırken; Bilişselciler, problem çözme, kavram öğretimi gibi karmaşık davranışlar ile ilgilenmişlerdir. • Davranışçılar, öğrenmeyi açıklayan tüm değişkenlerin çevrede olduğunu belirtir. Bu nedenle, öğrenmeyi anlayabilmek için çevrenin organizma üzerindeki etkisinin incelenmesi gerekir. Bilişsel yaklaşımcılar ise, öğrenmenin zihinsel bir süreç olduğunu belirtir. Öğrenmenin oluşabilmesi için, anlama, anlam verme, problem çözme gibi organizmanın içinde yer alan süreçlerin incelenmesi gerekir.

DUYUŞSAL KURAMLAR Duyuşsal kuramlar, öğrenmenin doğasından çok sonuçlarıyla ilgilenir. Bu kuramlar, sağlıklı benlik ve ahlak gelişimini vurgular. Davranışçı kuramlar, öğrenmenin edimsel, bilişsel kuramlar da zihinsel sonuçlarıyla ilgilenirken; duyuşsal kuramlar, öğrenmenin benlik ve ahlak gelişimi gibi duyuşsal sonuçlarıyla ilgilenir. Kişinin kendisini yeniden yaratması olarak nitelendirilebilecek öğrenme için davranış, duyuş ve zihnin değişmesi gerekir. Zihinsel yapı değişmediği sürece davranışı değiştirmenin fazlaca bir anlamı yoktur. Davranış değişmediği müddetçe de zihnin değişmesi sadece entelektüel duyguları tatmine yarayacaktır. Duyuşsal değişme gerçekleşmediği müddetçe ise kişiliğin değişmesi mümkün değildir. Öğrenmenin sonul hedefi kişiliği değiştirmek ise öğrenme davranışsal ve bilişsel olduğu kadar duyuşsal gelişmeye de ağırlık vermek zorundadır.

Bilişsel kuramcılar benlik ve ahlak gelişiminin belirli dönemle içinde ortaya çıktığını kabul ederler. Davranışçılara göre ise ahlâki yargılar dış etenlere bağlı olarak ortaya çıkar. Onay gören/görmeyen davranışlar doğru/yanlış kabul edilir. Benlik Gelişimi: Benlik gelişimi bireyin kendisini değerli bir insan olarak hissetmesini, kapasitesine güvenmesini ve farklılıklarına değer vermesini vurgular. Benlik gelişiminin sonul hedefi kendini gerçekleştiren insandır. Kendini gerçekleştiren insan, kendini ve başkalarını olduğu gibi kabul eder. Özerktir, yaratıcıdır ve yaşamdan zevk alır. Kendisi ve çevresi ile barışıktır, demokratik tutumlara sahiptir. Okul yıllarında benlik kavramı zarar gören çocukların kimi, okulda kendisine yakıştırılan benlik algısını değiştirmek için bir ömür boyu mücadele etmekte; kimileri de geri kalan ömürlerini bu benlik algısıyla tamamlamaktadır.

Ahlâk Gelişimi: Ahlâk gelişimi, kişinin toplumsal değer yargılarını edinerek içinde bulunduğu çevreye uyumu; fakat sonul olarak kendi ilke ve değer yargılarını oluşturmasını amaçlar. Ahlâk gelişimi toplumun adet, gelenek ve göreneklerinin içselleştirilmesi sürecidir. Toplum içinde nasıl davranması gerektiğinin farkında olmaktır. Ahlâk gelişiminin sonul hedefi, kişinin evrensel ilkeler, doğruyanlış, hak ve adalet kavramları doğrultusunda kendi doğrularını ve ilkelerini geliştirmesidir. NÖROFİZYOOJİK TEMELİ KURAMLAR Nörofizyolojik Temelli Kuram’a göre öğrenme, biyokimyasal bir değişmedir. Bu kurama göre öğrenme süreci sonunda nöronlarda yeni axon iplikçilerinin oluştuğu iddia edilmektedir. Buna göre her öğrenme yaşantısı yeni sinaptik bağların oluşması demektir.

Araştırmalar biyolojik bilgi depoları niteliğindeki RNA’ların ergenlik yaşlarına doğru arttığını, öğrenme kapasitesinin azalması ile birlikte, yaşlılıkta da azaldığını göstermektedir. Ayrıca, besin yoluyla kendilerine RNA verilen yaşlılarda yakın geçmişi hatırlamada önemli derecede artış olduğu kaydedilmektedir. Bu kuramı sistematik bir hale getiren Hebb, beyindeki devrelerin çalışma şekli bilinmeksizin öğrenmenin doğasının anlaşılamayacağını savunmaktadır. Bu kurama göre öğrenme eğer beyinde gerçekleşiyor ise beynin önceki yapısı ile öğrenme gerçekleştikten sonraki yapısı arasında farklılığın olması gerektiğini ileri sürmektedir. Bu noktadan hareket eden Hebb, beyindeki fizyolojik değişiklikleri araştırmıştır. Araştırmalar neticesinde iki kavram ileri sürmüştür. Hücre topluluğu, Faz ardışıklığı.

Hücre Topluluğu: Hebb’e göre bireyin karşılaştığı her nesne, beyninde hücre topluluğu olarak adlandırılan birbiriyle bağlantılı bir dizi nörondan meydana gelmiş karmaşık bir sistemi ateşler. Örneğin başlangıçta birbirinden bağımsız milyarlarca nörondan bir kısmı, bir kalemi gördüğünde ateşlenir. Kalemin bir tarafından diğer tarafına doğru kayan gözle birlikte ateşlenen nöron sayısı artar. Ateşlenen bu nöron paketi sadece o nesne ilgilidir. Başlangıçta kalemin bir ucunda ateşlenen nöronlar ile sonundaki nöronlar birbirinden bağımsızdır. Ama kalemin iki ucuna tekabül eden nöronların ateşleme zamanı arasındaki yakınlık nedeniyle nöron paketinin bu iki farklı bölümü birbiriyle irtibatlı hale gelir. Nöron toplulukarı hem iç hem de dış uyarıcılar ile tetiklenebilir. Onun için bir kalemi veya sevdiğiniz birini düşünmek için onun yanınızda olmasına gerek yoktur. Faz Ardışıklığı: Faz ardışıklı birbiriyle bağlantılı hücre topluluğu serisi olarak ifadelendirilmektedir. Öğrenme bir kez oluştuğunda,

Hücre topluluğunda oluştuğu gibi, iç ve dış uyarıcılar ile ateşlenir. Bir faz ardışıklığında yer alan herhangibir hücre topluluğu veya topluluklarının kendi aralarında yaptığı kombinasyonlardan biri ateşlendiğinde, zihinde belirli mantıksal sıra içerisinde düzelenmiş bir düşünce serisi oluşur. Örneğin bir kelimenin olumlu veya olumsuz bir çok duygu ve düşüncenin hatırlanması faz ardışıklığı ile olmaktadır. Nörofizyolojik Temelli öğretim İlkeleri • Beyin bir paralel işlemcidir. İnsan beyni bir çok işlevi eş zamanlı olarak yerine getirebilir. Etkin öğretimde aynı anda yapılması gereken işlemler ahenk içerisinde verilmelidir. • Öğrenme fizyolojik bir olaydır. Öğrenme yemek içmek, nefes almak gibi doğal bir işlemdir. • Beyin kendisine ulaşan verilere anlam yüklemeye çalışır. • Anlam yükle örgütleme yoluyla olur. (Etkili bir öğrenme için anlamlı birbiriyle ilişkili bir örüntü yaratılmalıdır.

• Duygular örüntülemede önemli bir yer tutar. • Beyin parçaları ve bütünü aynı anda algılar. • Öğrenme hem doğrudan odaklanan, hem de yan uyarıcılardan alınan bilgileri içerir. • Öğrenme kasıtlı ve kasıtsız süreçlerden oluşur. • Olgular ve beceriler uzaysal hafızada depolandığında daha iyi öğrenilir. (Tecrübelerin depolandığı hafıza) (Deney, drama, film, resim vb. tek. etkilidir. ) • Öğrenme zihni zorlayan etkinlikler ile artar, tehditle ketlenir. • Hiçbir beyin diğerine benzemez.

Öğretimde strateji, yöntem ve teknik ilişkisi q Öğretim stratejisi, öğrenme hedeflerine ulaşmak üzere belirlenen konunun sunulması için izlenen en genel yoldur. q Bir eğitimcinin, dersin (veya bir konunun) öğretilmesinde hedefe ulaşmak için seçeceği öğretim yöntemi, çeşitli teknikler ve hatta değerlendirme biçiminin uyum içinde olmasıdır. q Öğretim stratejisi bir dersin hedeflerine ulaşılmasını sağlayan GENEL BİR YAKLAŞIMDIR. Dersin hedeflerine ulaşılmasını sağlayan yöntem, teknik ve araç gereçlerin belirlenmesine yön verir.

Yöntem o Öğretim yöntemi, bir konuyu öğretmek için öğretim sürecini planlayarak bu plan doğrultusunda izlenen yoldur. o Öğrenme ünitesinin hedeflerine ulaşmak için izlenen en kısa yol ya da bir konuyu öğrenmek için seçilen düzenli yoldur.

Teknik o Öğrenmeyi artırmak ve öğretimi etkili hale getirmek için öğretim yöntemini uygulamaya koyma biçimidir. o Sınıf içinde yapılan işlemlerin bütünüdür.

Öğretim Stratejileri

Öğretmen Merkezliden Öğrenci Merkezliye Doğru Öğretim Stratejileri o Doğrudan Öğretim Stratejileri o Dolaylı Öğretim Stratejileri o Etkileşimli Öğretim Stratejileri o Bağımsız/Bireysel Öğretim Stratejileri o Deneysel Öğretim Stratejileri

Doğrudan Öğretim Stratejileri o Öğretmen merkezli bir strateji olup, en çok kullanılan öğretim stratejisidir o Tümdengelimci bir özelliği olup, daha çok bilginin sunulmasında etkilidir o Anlatım, gösteriler, alıştırma, tekrar yapma, soru sorma gibi yöntemleri içine alır.

Dolaylı Öğretim Stratejileri o Öğrenci merkezli bir stratejidir o Öğretmen bilgi aktarıcıdan çok, bilgiye ulaşmayı kolaylaştıran, destekleyen, öğrenme ortamını düzenleyip öğrenci katılımını sağlayan niteliklere sahiptir. o Bu stratejide araştırma-inceleme ağırlıklı yöntemler, problem çözme, örnek olay vb. yöntemler bulunmaktadır.

Etkileşimli Öğretim Stratejisi o Öğrenci merkezli bir öğretim stratejisidir o Büyük ölçüde tartışma ve katılımcılar arası paylaşıma dayalıdır o Sosyal beceri ve yetenekler geliştirilebilir o Başlıca yöntemler sınıf tartışmaları, küçük grup tartışmaları, projeler, işbirlikli öğrenme ve etkileşimli yöntemlerdir.

Bağımsız/Bireysel Öğretim Stratejileri o Uygun öğrenme kaynaklarına sahip olan bireylerin, öğretmenlerin gözetimi ve rehberliğinde bireysel çalışmalarını öngören bir stratejidir o Öğrencinin bireysel inisiyatif alma, kendine güven ve kendini geliştirme özelliklerini kazanması esas alınır. o Başlıca yöntemler bilgisayar destekli eğitim, modüler öğretim ve araştırma projeleri olarak özetlenebilir

Deneysel Öğretim Stratejileri o Öğrenci merkezli bir stratejidir o Öğrenmenin gerçek ya da gerçeğe uygun düzenlenmiş çevrelerde gerçekleşmesi esastır. o Aktif yaşantı söz konusu olduğu için üst düzeyde öğrenme elde etmek mümkün olabilir. o Başlıca öğretim yöntemleri simülasyonlar, rol oynama, alan incelemeleri, gözlemler, deneysel uygulamalar olarak özetlenebilir.

SUNUŞ YOLUYLA ÖĞRETME

SUNUŞ YOLUYLA ÖĞRETME Ausubel’e göre öğrenci, her zaman hangi bilginin önemli, hangi ipuçlarının problem çözümü için uygun olduğunu bilmeyebilir. Bu nedenle öğrenmesi gereken kavramları, ilkeleri ve fikirleri kendine sunulanı alma yoluyla kazanabilir.

Sunuş yoluyla öğretim stratejisi o Olgu, kavram ve genellemelerin öğretmen tarafından düzenli bir şekilde sıralanması ve öğrenciler tarafından öğrenilmeye hazır bir durumda verilmesi sürecidir. o Bilişsel öğrenme kuramından etkilenen Ausubel tarafından geliştirilmiştir. o Bilgiler aşamalılık ilkelerine göre düzenlenerek öğrenci tarafından alınması kolay hale getirilir

Sunuş yoluyla öğretim stratejisi o Etkinliklerin merkezinde öğretmen vardır o Temelinde “öğrenciler herhangi bir bilgiyi ancak kendisine sunulanı alma yoluyla kazanabilir” ilkesi vardır. o Özellikle derslerin giriş bölümünde, bilgi ve kavrama düzeyindeki hedef davranışların kazandırılmasında kullanılır. o En çok kullanılan stratejidir?

Sunuş yoluyla öğretimin beş temel özelliği vardır 1. Öğretmen ve öğrenci arasında etkileşim yoğundur 2. Çok sayıda örnek kullanmak gerekmektedir 3. Bilgiler düzenlidir ve öğretmenin etkin olduğu bir süreç izlenir 4. Öğretim hiyerarşik bir sırayla yapılır 5. Öğretimde ardışıklık ilkesi uygulanır

Sunuş Stratejisiyle Dersin İşlenmesi Dikkat Çekme: o Ön organize ediciler kullanılarak öğrencinin konuya dikkatini çekmek için bir etkinlik yapılır

Hedefleri Bildirme ve Benimsetme o Öğrenciye ne öğrenileceği konusunda bilgi verilerek, söz konusu bilgiyi öğrenmesinin kendine ne yarar sağlayacağının açıklanması gereklidir.

Ön Öğrenmelerin Hatırlanmasını Sağlama o Öğrencilerin yeni konuyu öğrenmelerine katkı sağlayacak eski öğrenmelerin hatırlanması sağlanır

Uyarıcıları Sunma o Yeni öğrenilecek davranışlarla ilgili bilgi sunulabilir, duyu organlarına hitap edecek etkinlikler düzenlenebilir.

Öğrenme Rehberi Sağlama o Öğrencinin anlamlı öğrenmesini ve gerektiğinde hatırlamasını sağlayacak etkinlikler yapılır.

Performansı/davranışı Ortaya Çıkarma o Öğrencinin kazandığı davranışı sergilemesi gerekir

Dönüt Sağlama o Sergilenen davranışın doğruluğu ya da yanlışlığı hakkında bilgi verilmelidir

Performansı Değerlendirme o Sergilenen davranışın niteliğinin ölçülmesidir

Kalıcılığı Sağlama ve Transfer Etme o Öğrenilen davranışın kalıcılığını sağlayacak ek etkinlikler/uygulamalar yaptırılmalıdır.

Sunuş Yoluyla İyi Sonuç Alınabilecek Durumlar o o Kavramlar arasındaki ilişkiler öğretileceği zaman Öğrenciler daha başlangıçtayken, ilişkilendirilecek kavramlarla ilgili bazı bilgilere sahip olmalıdırlar. İlkokulun üst sınıflarında ve daha sonraki sınıflarda bulunan öğrenciler için daha uygun olmaktadır Kavram, genelleme ve sınıflamaların yani bilgi düzeyindeki hedef davranışların öğretiminde etkili olarak kullanılabilir.

Sunuş Yoluyla İyi Sonuç Alınabilecek Durumlar o o o Öğrenci ve öğretmen arasında aktif ve sürekli etkileşim gerektirir. İçeriğin işlenmesinde genelden özele doğru hiyerarşik bir sıra izlenir. Tümdengelim akıl yürütme yolu ile tanımaçıklamalardan örneklere doğru bir sıra izlenir.

Sunuş Yoluyla İyi Sonuç Alınabilecek Durumlar o o o Derslerin giriş ve sonuç bölümlerinde etkilidir Ön öğrenmelerin yeterli olmadığı ve konunun yeni öğretileceği durumlarda etkilidir Kavram ve genellemelerin öğretiminde etkilidir

Sınırlılıkları o Öğretmen merkezlidir o Öğrenci pasif durumdadır o Öğrencide sorumluluk duygusunu geliştirmez o Üst düzey zihinsel becerilerin kazanılmasında etkisizdir o İşbirliği ve iletişimi engeller

o Bu stratejinin uygulanması esnasında anlatım ve soru-cevap yöntemleri, takrir, söylev ve konferans teknikleri kullanılabilir.

Soru 1 o Aşağıdakilerden hangisi sunuş yoluyla öğretim stratejisinin özelliklerinden değildir? A) İlke, genelleme ve kavramların öğretimi için uygundur. B) Kalabalık sınıflarda uygulanması kolaydır. C) Anlatma yöntemine uygun olarak kullanılmaktadır. D) İşbirlikli öğrenmeyi sağlar E) Önceki öğrenmeler önemlidir. Sonraki öğrenmelere temel oluşturur.

Soru 2 o Bir dersin sunuş yoluyla öğretim stratejisine dayandırılması sürecinde yapılacak etkinlikler arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz? A) Anlaşılır bir dil kullanma. B) Öğrencileri hedeften haberdar etme. C) Öğretimi beden dili ve ses tonuyla destekleme. D) Öğrencilere projeler hazırlatma E) Dersin sonunda özetlemeler yapma.

BULUŞ YOLUYLA ÖĞRETME

Buluş Yoluyla Öğretme Jerome Bruner tarafından 1960’lı yıllarda geliştirilmiştir. Bruner, öğrenmede konu alanı yapısını anlamanın önemini vurgulamıştır. Bu yapıyı doğru anlayabilmenin yolunun ise, bireyin öğrenmede aktif olması ve buluş yapması olduğunu savunmuştur.

Buluş Yoluyla Öğretme o o Tümevarım yaklaşımı kullanılır Öğrencilerin problem çözme, yaratıcı düşünme ve yansıtıcı düşünme becerileri geliştirilir Öğretmen ipuçları ve yönlendirici sorularla öğrencilerin buluş yapmalarını sağlamaya çalışır Öğrencinin aktif olması ve buluş yapması gerekmektedir.

Aşamaları… o Öğretmenin örnekleri sunması o Öğrencilerin örnekleri betimlemeleri o Öğretmenin ek örnekler vermesi o Öğrencilerin ek örnekleri betimlemesi ve öncekilerle karşılaştırmaları o Öğretmenin ek örnekleri ve örnek olmayan durumları sunması

Aşamaları… o Öğrencilerin zıt örnekleri karşılaştırmaları o Öğretmenin, öğrencilerin teşhis ettiği özellikleri, ilişkileri ya da ilkeleri vurgulaması o Öğrencilerin tanımlamaları, ilişkileri ve özellikleri ifade etmeleri o Öğretmenin öğrencilerden ek örnekler istemesi.

Buluş Yoluyla Öğretimin etkili bir şekilde gerçekleşmesi için… (1) o Özellikle üst düzeyli hedef-davranışların öğrencilere kazandırılmasında kullanılmalı, o Öğretmen stratejiyi önceden çok iyi planlamalı, o Öğrencilere verilecek örnek durumlar önceden hazırlanmalı, o Yönlendirici sorularla öğrenciler cevabı tahmin etme konusunda cesaretlenmeli,

Buluş Yoluyla Öğretimin etkili bir şekilde gerçekleşmesi için… (2) o Stratejinin uygulanması esnasında değişik yöntem, araç -gereçler ve oyunlar kullanılmalı, o Dersle doğrudan ilgili olmayan konularda da olsa öğrencilerin merakını uyandırmaya önem verilmeli, o Ders konusuyla ilgili alanlarda çok sayıda zıt örnekler kullanılmalı, o Örneklere, alıştırmalara ve öğrenci etkinliklerine yeterince zaman ayrılmalıdır.

Sunuş ve Buluş Yoluyla Öğretim Stratejilerinin Her İkisinde de; o Öğrencinin sürece etkin katılımını sağlamak o Ön öğrenmeleri harekete geçirmek o Soru-cevap tekniğini kullanmak o Nitelikli örnekler vermek ve istemek o Ön bilgi ve yeni bilgi arasında ilişkiler kurmak o Anlamlı öğrenmeleri gerçekleştirmek önemlidir

Soru 3 o Buluş stratejisi aşağıdakilerin hangisinde en doğru şekilde tanımlanmıştır? A) Öğrencilerin bilgileri hazır almasına dayalı bir yaklaşımdır B) Ulaşacakları sonuç söylenmeden, öğrencilerin kendi etkinlik ve gözlemlerine dayanarak yargıya varmasıdır C) Problem çözmenin adımlarının kullanılması yoluyla öğrencinin gerçek hayattaki problemlere hazırlanmasının sağlanması D) Öğretmenin sınıfa önceden hazırlıklar yaparak geldiği ve hedef davranışları görsel araç gereçlere dayalı olarak kazandırdığı öğretim stratejisidir. E) Öğrencilerin gezi ve incelemeler aracılığıyla çevrede var olan kaynaklardan öğrenmesini sağlamasıdır.

Soru 4 o Aşağıdakilerden hangisi buluş yoluyla öğretimin sınırlılıkları arasında yer almaz? A) Öğretimin merkezinde öğretmen vardır B) Uzun zaman gerektirir C) Kalabalık sınıflarda uygulanması zordur D) Maliyeti yüksektir. E) Bireysel farklılıklar süreci olumsuz etkileyebilir.

Araştırma – İnceleme Yoluyla Öğretim Stratejisi o J. Dewey tarafından geliştirilmiştir o Öğrencinin problem çözme becerisini kullanarak bilimsel yöntemi izlemesini sağlayan bir öğretim yoludur o Öğrenci problemlerin çözümüne ulaşmakla kalmaz, karşılaşabileceği benzer problemlerin çözüm yolunu da öğrenir. o Öğrencinin sınıf içi ve dışı etkinliklerle gerçekleştirdiği problem çözme sürecidir.

Araştırma – İnceleme Yoluyla Öğretim Stratejisi o Öğrencilere yaşamlarında karşılaşabilecekleri problem durumlarında değişik çözümler üretmesini öğretir. o Öğrenci problem çözmenin aşamalarını karşılaştığı durumlara uygular ve süreçte tamamen aktiftir. o Özellikle uygulama ve daha üst düzeydeki hedef davranışların öğretilmesinde kullanılır

Uygulanışı o o o o Problemi hissetme ve belirleme Problemi tanımlama ve sınırlandırma Problem durumu ile ilgili bilgi toplama ve çözümle ilgili kaynakları tarama Hipotez geliştirme Hipotezleri test etmek için veri toplama Hipotezleri test etme Çözüme ulaşma, uygulama ve sonuçlandırma

Üstün Yönleri o o o o Problem çözme becerisini kazandırır Öğrenci etkinliklerine dayalıdır Öğrenci aktiftir Bilimsel düşünme alışkanlığı kazandırır Sınıf içi ve sınıf dışında uygulanabilir Yaparak yaşayarak öğrenme olanağı sağlar Üst düzey zihinsel becerileri geliştirir Neden sonuç ilişkilerini belirleme becerisi kazandırır

Sınırlılıkları o Her konunun öğretilmesinde kullanılamaz o Her yaş düzeyi için uygun olmayabilir o Zaman alıcıdır

Not o Buluş yoluyla öğretim stratejisinde problem çözmenin bilimsel basamakları öğrenciye öğretilirken, o Araştırma-inceleme yoluyla öğretim stratejisinde ise öğrencilerin gerçek yaşamda karşılaşabileceği bir problem durumuna problem çözmenin basamaklarını kullanarak çözüm üretme yetenekleri geliştirilir.

Öğretim Stratejileri Arasındaki İlişkiler Sunuş Yoluyla Buluş Yoluyla Araştırma Yoluyla Öğretim Stratejisi Doğrudan Öğretim Stratejisi Dolaylı Öğretim Stratejisi Etkileşimli Öğretim Stratejisi Bireysel Öğretim Stratejisi Deneysel Öğretim Stratejisi X X X X

Soru 5 (KPSS 2009) Öğretmen bitkiler konusunu işlerken sırasıyla aşağıdaki yolu izler: o Öğretmen: n n n o Öğrenciler: n n o Öğretmenin verdiği örnekleri açıklar ve sınıflar Kendi örneklerini verirler Öğretmen: n n o Kavramları tanımlar ve açıklar Diğer kavramlarla ilişkisini kurar Kavramların örneklerini ve örnek olmayanlarını verir Öğrencileri okul bahçesine çıkarır. Sınıfta üzerinde çalışılan yaprak türlerini bulmalarını ve topladıkları örnekleri sıralamalarını ister. Öğrenciler: n Yaptıkları çalışmaları arkadaşlarına sunarlar. Öğretmen bu süreçte aşağıdaki hangi, teknik ya da yaklaşımı kullanmıştır. A) B) C) D) E) Sunuş yoluyla – Proje tabanlı Kavrayarak – Tam öğrenme Sunuş yoluyla – Aktif öğrenme Örnekleyerek – Buluş yoluyla. Aktif öğrenme – Sunuş yoluyla.

Soru 6 (KPSS 2007) o Saadet öğretmen Türkçe dersinde “eylem” konusunu anlatırken önce genel bilgileri aktarmış, konuyla ilgili genel ilke ve kavramları aktarmış, daha sonra ayrıntılı bilgilerin üzerinde durmuştur. Bu öğretmen aşağıdaki öğretme yöntemlerinden hangisini kullanmıştır? A) Sunuş yoluyla öğretim Buluş yoluyla öğretim Araştırma yoluyla öğretim Probleme dayalı öğretim. İşbirliğine dayalı öğretim. B) C) D) E)

Soru 7 o Aşağıdakilerden hangisi buluş yoluyla öğretim stratejisinde kullanılan yöntem tekniklerden birisi değildir? A) Problem çözme B) Örnek olay. C) Simülasyon (Benzetim) D) Beyin fırtınası E) Tartışma.

Soru 8 (KPSS 2007) o Aşağıdakilerden hangisi buluş yoluyla öğretim yönteminden yararlanmaya çalışan bir öğretmenin, öğrencilerin derse aktif katılımlarını sağlamak için yapması gereken davranışlardan birisi değildir? A) Sınıf içi etkinliklere katılan öğrencilerin olumlu davranışlarını pekiştirmek B) Öğrencilerin derse katılımlarını sağlayan öğretim yöntem ve tekniklerini kullanmak. C) Sınıf içi etkinlikler esnasında öğrencilerin arasında dolaşarak onlara yardımcı olmak. D) Yanlış yapan öğrencilere doğru cevapları aktarmak E) Sözlü ve sözsüz uyaranlarla öğrencilerin derse katılımlarını sağlamak.

Soru 9 (KPSS 2003) o Buluş yoluyla öğretim yaklaşımında, öğretmenin temel görevi aşağıdakilerden hangisidir? A) Öğrencilere bulamayacakları bilgileri bulmalarında yardımcı olma Anlaşılması zor olan konuları anlaşılır hale getirici önlemler alma. Öğrencileri, grup halinde çalışmaya ve öğrenmeye özendirme. Öğrencilere, deney, gözlem vb. nin nasıl yapılacağı konusunda yardımcı olma Öğrencilere deneyimler kazandırarak, bilgiye kendilerinin ulaşmasını sağlama B) C) D) E)

Soru 10 o Bilimsel yöntem kullanılarak problem çözümünün sağlandığı, çözümün gerçek yaşamda kullanılan problemlerin çözümünde kullanılmasının hedeflendiği, öğrencinin aktif, öğretmenin rehber rolünü üstlendiği öğretim stratejisi aşağıdakilerden hangisidir? A) Tam öğrenme Araştırma – inceleme Sunuş. Keşfetme. Buluş B) C) D) E)

Soru 11 o Aşağıda yer alan özelliklerden hangisi sunuş yolu ile öğretim stratejisine ait değildir? A) Öğrenci hazır bilgiyi ister ve öğrenir B) Genelden özele inildikçe konular iyi anlaşılır C) Öğrenci problem çözme basamaklarını kullanır D) Öğrenci pasif/alıcı konumundadır. E) Bütünden parçaya bir öğretim yolu izlenir.

Soru 12 o Aşağıda verilen özelliklerden hangisi buluş yoluyla öğretim stratejisinin yararlı yönlerinden değildir? A) Öğrencilerde merak ve öğrenme güdüsü oluşturur B) Öğrenciler öğrenme eksikliklerinin farkına daha erken varırlar. C) Zaman açısından ekonomi sağlar D) Öğrencilerin düşünme becerilerini geliştirir. E) Öğrencilere üst düzey beceriler kazandırır.

Soru 13 o Araştırma inceleme yoluyla öğretim stratejisini kullanan bir öğretmen, problemi seçerken aşağıda yer alan özelliklerden hangisine dikkat etmeyebilir? A) Amaç ve konuya uygunluk B) Bireysel ya da grupla çalışmaya uygunluk. C) Güçlük derecesi. D) Gerçek yaşamla ilişkili olması. E) Dersin süresine uygun olması

Soru 14 o Aşağıdaki seçeneklerde yer alan hangi özellik sunuş yoluyla öğrenme stratejisini buluş yoluyla öğretim stratejisinden ayırır? A) Öğretmen rehberdir B) İlke ve genellemelere öğrenci ulaşır. C) Örnek olay yöntemi kullanılır. D) Öğrenci aktiftir. E) Öğretmen aktiftir