RENME VE RETME zel Eitimde retim Yntemleri Hafta

ÖĞRENME VE ÖĞRETME Özel Eğitimde Öğretim Yöntemleri Hafta 1

Gündem o o o o Öğrenmenin Özellikleri Öğrenmenin Aşamaları Öğretim Sistematik Öğretimin Aşamaları Etkili Öğretmen Özellikleri 2

Öğrenme farklı kuramlarla açıklanmaktadır. o Freud Geçmiş yaşantılar o Pavlov Klasik koşullama o Watson İnsan davranışları üzerine deneyler o Skinner Edimsel koşullama(öğrenme U-T-S ilişkisi) o Bandura Sosyal öğrenme (gözleyerek öğrenme) Bilişsel o Piaget basamaklardan geçerek öğrenirler) 3

devam… o Öğrenme nedir? o Deneyimler sonucu insan davranışlarında görülen kalıcı değişikliklerdir. o Yorgunluk, heyecan ve olgunlaşma sonucu olan değişiklikler öğrenme olarak ele alınmamalıdır! 4

devam… o Örneğin, bir çocuk akranlarını gözleyerek “uygun sınıf-içi davranışlar” edinebilir. o Ancak, her davranışın öğrenilmesi ya da her çocukta öğrenme bu kadar basit bir biçimde gerçekleşmeyebilir. o Dolayısıyla, öğrenmenin olabilmesi için çoğu zaman öğretime gereksinim duyulmaktadır. 5

devam… o Özellikle orta ve ileri derecede gelişimsel yetersizlik gösteren çocuklar ve yetişkinler için, yapılandırılmış öğretim oturumları hazırlamak ve bu oturumları sistematik biçimde sunmak önem kazanmaktadır. 6

Öğrenmenin Özellikleri o Öğrenme, öğrenci davranışının öğretimden sonra değişiklik göstermesidir. o Öğretimde belirgin olarak üzerinde durulan bir davranış vardır. Bu davranışa hedef davranış denir. o Davranış: Gözlenebilen ve ölçülebilen özelliği olan tepkilerdir. 7

Devam… o Kaç türlü davranış vardır? Tek basamaklı davranış (işaret-rakam okuma, gösterme, söyleme) Zincirleme davranış: Birden fazla davranışın bir arada gerçekleştiği, başlama-bitiş zamanı arasında fark olan davranışlar. Bulaşık yıkama, bisiklet sürme, ütü yapma… o Öğretimle uyaran kontrolü sağlanır. Uyaran kontrolü: Belli bir uyaran varlığında davranışın sergilenmesi, uyaran olmadığında 8 davranışın gerçekleşmemesi.

Öğrenmenin Aşamaları o Öğretilmesi hedeflenen hedef becerinin öğrenci tarafından ne düzeyde öğrenildiği ile ilgili olarak öğrenme sürecinde farklı aşamalar vardır. o Bu aşamalar; n n Edinim Akıcılık Kalıcılık Genelleme 9

Edinim o Öğrencinin daha önce yapamadığı bir davranış ya da beceriyi belli bir doğrulukta yapabilir hale gelmesidir. o Öğrencinin bir davranışı ya da beceriyi edinim aşamasında öğrenmesi, bireyin güvenliği, daha bağımsız olması ve yaşam kalitesinin artması açısından önemlidir. o Öğretimde edinim aşaması tamamlandıktan sonra öğretim programlarında akıcılık, kalıcılık ve genelleme aşamalarına yer verilmesi son derece önemlidir. 10

Edinimi Kolaylaştıran Etmenler o Öğrencinin dikkatini sağlamak o Öğrenci tepkisine ilişkin geribildirim düzeltme ya da pekiştireç) sunmak (hata o Denemeleri arda sunmak o Öğrenci tepkisine ilişkin (davranışı sergilemeden önce) öğrenciye bilgi vermek Örn. Bunu açacakla değil, elinle çevirmen gerekiyor. 11

Devam. . o Farklı duyulara hitap etmek o Bireysel özelliklere göre uyarlamalar yapmak o İşlevsel beceriler seçmek o En iyi öğrenebileceği yöntem-teknikler kullanmak o Öğrenciyle olumlu ilişkiler kurmak 12

Akıcılık o Yeni öğrenilmiş bir davranışı ya da beceriyi öğrencinin hızlı ve kolay biçimde yapmasıdır. o Akıcılığın sağlanması için, davranışın edinim aşamasında belli bir doğruluk düzeyinde yerine getiriliyor olması gerekmektedir. o Davranışın doğruluk düzeyinin yüksek olması, o davranışın akıcı şekilde sergilendiği anlamına gelmez. Davranışın hızlı sergilenmesi gerekli ise, öğretim programında akıcılığa yer verilmelidir. 13

Akıcılığı Kolaylaştıran Etmenler o Öğrenciye daha fazla alıştırma yapma fırsatı sağlamak o Öğrenciye pekiştireç sunmak o Alıştırmaları aralıklı gerçekleştirmek deneme sunuş biçimiyle o Oturumları güdüleyici olarak planlamak 14

Kalıcılık o Öğretim sona erdikten sonra performansının süregelmesidir. da öğrencinin o Kalıcılık önemlidir çünkü kalıcılık sağlanabilirse, öğretim koşulları olmaksızın öğrenci öğrendiklerini halen sergileyebiliyor olur. o Kalıcılığın sağlanmasıyla, bazı basit davranışlar daha karmaşık becerilerin öğretilmesinde önkoşul oluşturabilir ve bu durumda da bu karmaşık becerinin edinim aşamasında kazandırılabilmesi kolaylaşabilir. 15

Kalıcılığı Kolaylaştıran Etmenler o Öğretilen beceri ya da davranışın işlevsel olmasını ve öğrenci için önem taşımasını sağlamak o Yeterli alıştırma fırsatı vermek o Denemeleri dağınık sıra ile sunmak o Pekiştireçleri silikleştirmek, tarifelerde uyarlama yapmak 16

Genelleme o Öğrencinin öğretim koşulları dışında koşullarda da öğrendiklerini sergilemesidir. diğer o Kazanılan bir beceri ya da davranış en az dört biçimde genellenebilir. Bunlar; n n Değişik yönergeler sunulması Değişik araç-gereçler sunulması Hedef uyaranın değişik kişiler tarafından sunulması Hedef uyaranın değişik ortamlarda sunulması 17

Devam… o 2 tür genelleme vardır. o Tepkinin genellenmesi (davranışın farklı şekillerde ifade edilmesi. . selamlaşma: merhaba, selam, günaydın…) o Uyaran genellemesi (materyal, ortam, yönerge, kişi) 18

Genellemeyi Kolaylaştıran Etmenler o Ortamda uyarlama yapmak o Davranış öncesi uyaranlarda uyarlama yapmak o Davranış sonrası uyaranlarda uyarlama yapmak 19

Öğretim o Öğrenmeyi sağlamak üzere yürütülen sistematik çalışmalar öğretimdir. o Öğretim, yeni ve/veya farklı uyaran durumlarında çocuğun tepkide bulunmasını sağlayabilmek için deneyimler organize etmektir. o Daha teknik bir tanımla öğretim, “uyaran kontrolünün kurulması” anlamına gelir. 20

devam… o Uyaran kontrolü nedir? Nasıl kurulur? o Bireyin kendisine belli bir davranış öncesi uyaran sunulduğunda bu uyarana tahmin edilebilir ve güvenilir biçimde tepkide bulunması. o Bir hedef uyaranın sunulması ya da ortamda var olması nedeniyle bireyin kendisinden beklenen davranışı sergilediği için pekiştirilmesiyle kurulur. 21

Sistematik Öğretim o Nitelikli bir öğretim için öğretmenin “sistematik öğretim” yapması gerekir. o Sistematik öğretimde öğretmen; n n n Ne öğreteceğine karar verir. Öğretim etkinliklerini belirler. Belirlediği etkinlikleri uygulamaya geçirir. Bu etkinliklerin etkisine bakar. Davranışta istendik değişikliğin olup olmadığını inceler. Ø Aile +öğrenci ile görüşülerek öncelikli gereksinimler belirlenir. 22

Sistematik Öğretimin Aşamaları o Program içeriğini belirlemek o Programa dayalı süreğen değerlendirme yapmak o Programı planlamak ve uygulamak üzere disiplinler arası bir ekip oluşturmak o Bireysel eğitim planı hazırlamak o Programı uygulamak ve gelişimi kaydetmek o Düzenli aralıklarla gelişimi değerlendirmek 23

devam… o Program içeriğini belirlemek, çocuğa davranışların/becerilerin öğretileceğine vermektir. hangi karar o Programa dayalı süreğen değerlendirme yapmak, çocuğa ne öğretileceğini belirlemek amacıyla gerçekleştirilen bilgi toplama sürecidir. 24

devam… o Programı planlamak ve uygulamak üzere disiplinler arası bir ekip oluşturmak, ekip üyelerini belirlemek, ekip üyelerinden beklenen davranışları ortaya koymak ve ekip üyelerinin rolleri arasındaki etkileşimdir. o Bireysel eğitim planı hazırlamak, öğrencinin gereksinimlerini karşılamak üzere bireysel planlar yapmaktır. 25

devam… o Programı uygulamak ve öğrenci gelişimini kaydetmek, öğretimi uygularken kayıt tutmak, öğrencideki gelişimi izlemek ve gerektiğinde gerekli uyarlamalar yapmaktır. o Düzenli olarak öğrenci gelişimini değerlendirmek, öğretim öncesinde, sırasında ve sonrasında tutulan kayıtlarla öğrencinin gösterdiği gelişimi ve uygulamanın etkisini ortaya koymaktır. 26

Etkili Öğretmen Özellikleri o Öğretim Zamanının Yönetimi o Öğrenci Davranışlarının Yönetimi o Öğretimin Sunulması o Öğretimin Kaydedilmesi o Öğretimsel Geribildirim Sunulması 27

devam… Öğretim Zamanının Yönetimi o Ders başladığında öğretmen öğretim için hazır olmalıdır. o Öğretmen öğretim için ayırdığı zamanın tümünü öğretime kullanmalıdır. o Öğretmen öğrencilerin öğretimle ilgili olmalarını sağlamalıdır. 28

devam… Öğrenci Davranışlarının Yönetimi o Öğretmen sınıf davranışları ve kurallarına ilişkin öğretim yapmalıdır. o Öğretmen öğrenci davranışlarını sürekli gözlemeli ve uygun olmayan davranışlar için davranış kontrolü ilkelerini kullanmalıdır. 29

devam… Öğretimin Sunulması o Öğretmen öğrencinin performans düzeyini dikkate alarak konuyla ilgili öğretim sunmalıdır. o Öğretmen ders içeriğini ve gerekli becerileri dikkatlice gözden geçirmelidir. o Öğretmen ders içeriğini ve gerekli becerileri öğrenciye dikkatlice sunmalıdır. o Öğretmen öğretim sırasındaki geçişleri hızlı ve etkili biçimde sağlamalıdır. o Öğretmen öğretim sırasında öğretim hızını uygun tutmalıdır. 30

devam… Öğretimin Kaydedilmesi o Öğretmen öğrencilere makul sorumluluklar vermeli ve bunların yerine getirilmesini sağlamalıdır. o Öğretmen öğrencinin öğrenme ve işlevde bulunma düzeyini belirleyebilmek için formal ve formal olmayan değerlendirme yapmalıdır. 31

devam… Öğretimsel Geribildirim Sunulması o Öğretmen öğrenci performansına ilişkin tutarlı biçimde geribildirim sunmalıdır. o Öğretmen öğrenci tepkilerine uygun geribildirim sunmalıdır. 32