RETIM YNTEMLERI PROGRAMLI RETIM BIREYSELLETIRILMI RENME GRUPLA RENME

ÖĞRETIM YÖNTEMLERI; PROGRAMLI ÖĞRETIM, BIREYSELLEŞTIRILMIŞ ÖĞRENME, GRUPLA ÖĞRENME DOÇ. DR. MEHMET ERDOĞAN AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ

Öğretim Yöntemleri Öğretme Yöntemi Öğrenciyi hedefe ulaştıran yol. Öğrencilere bilgi, beceri, tutum kazandırması amacıyla yapılan, gözlem, deney, planlama çalışmaları, uygulama ve çalışma tekniklerinin tümünü kapsar (Fidan, 1999) Amaçlara ulaşmak için bilinçli olarak seçilen izlenen düzenli yol (Oğuzkan, 1989).

Yöntem seçimini etkileyen faktörler

Öğretmenin Yönteme Yatkınlığı; Zaman ve Fiziksel Özellikler Maliyet Öğrenci Grubunun Büyüklüğü İçeriğin Özelliği Hedef / Kazanımların Niteliği

İşbirliği içinde çalışma Övgü ve ödül alma Güven, empati, Korunma ve kabul Düzenli bir çalışma ortamı Öğrenme ürünlerini sergileme Duygularını yansıtma Sınıf ortamında öğrenci ne ister? Liderlik yapma olanağı Bilgi arayışı Ve keşif Takdir edilerek onaylanma

Grubun Büyüklüğü Yöntem / Teknik Büyük Grup Anlatım n ≥ 20 Ekiple Öğretim Soru-Cevap Güdümlü tartışma Küçük grup Rol yapma / oynama n ≥ 5 -20 Buzkıran Örnek olay incelemesi Bireysel Bire bir öğretim n≤ 5 Açık / Uzaktan öğretim Programlı öğretim

Öğretim Modeli Eğitim programını şekillendirmede, öğretim materyallerini düzenlemede, sınıfta ve diğer durumlarda öğretimi yönlendirmede kullanılabilen model ya da planlar” (Aktaran; Senemoğlu, 2005). Öğretme modelleri, öğrenmeyi en etkili ve verimli olarak sağlayabilmek için öğrenme düzeyini etkileyen önemli değişkenleri ve bunlar arasındaki ilişkileri açıklamaktadır.

Öğretim Modelleri BİREYSEL ÖĞRETİM MODELLERİ Programlı öğretim Bilgisayar destekli öğretim Bireyselleştirilmiş öğretim GRUPLA ÖĞRETİM MODELLERİ Carroll’ın okulda öğrenme modeli Bloom’un tam öğrenme modeli Slavin’in etkili öğrenme modeli

Bireysel Öğretim (1) Programlı Öğretim Öğrencinin öğrenme sürecine etkin katılmasını, bireysel öğrenme hızına göre ilerleme kaydetmesini ve öğrenme sonucunun anında kontrol edilmesini sağlayan bir öğretim modelidir. Bir okulda okutulacak bütün dersleri ve konuları kapsamayıp, sadece belirli bir konunun öğretilmesi ile ilgili olarak uygulanabilecek bir öğretim planlaması ve yürütülmesi yöntemidir

Programlı öğretim ünlü psikolog Skinner’in pekiştirme ilkeleri esas alınarak ortaya atılmış bir öğretim modelidir. Programlı öğretim temelde öğretimin bireyselleştirilmesi ve hatanın en aza indirilmesi gibi iki önemli yenilik getirmiştir

“Uyarıcı cevap ilişkisine göre planlanmış, beceri oluşturmaya yönelik bir deneyimler sırasıdüzenidir. ” Programlı öğretim kavramı öğrenme sonucunda ulaşılacak hedefleri açık olarak saptanmasını öğrenmede etkili uyarıcıların ve öğrenci tepkilerinin sistemli olarak kontrol edilmesini gerektirip, bu noktaların ayrıntılı olarak önceden planlanmasını zorunlu kılmaktadır.

Programlı öğretim sisteminde üç temel öğe bulunmaktadır. Program; öğrenciye kazandırılacak içeriğin belirli bir sistematiğe göre düzenlendiği plandır. Araç; hazırlanan programı öğrencinin hizmetine sunmaya yarayan bir yardımcıdır. Bu yardımcılar, programlı kitaplar, kartlar, teypler, filmler, öğretme makineleri ve bilgisayarlar olabilmektedir. Öğrenci; programlı öğretim uygulaması sonucunda belirli davranışlar kazanacak bireydir.

Programlı öğretimde, hazırlanan programlarda öğretilecek olan içerik imkanlar ölçüsünde küçük ünitelere ayrılıp, bu üniteler belirli bir mantıki sıraya göre düzenlenmektedir. Her üniteye ilişkin olarak öğrenciye cevap vermek zorunda olduğu bir sorulmaktadır. Bu soruya verilecek cevap öğrenci tarafından inşa edildiği gibi, öğrenci, bilgiyle birlikte sunulmuş olan cevaplardan birini de seçebilmektedir.

Öğrenmenin oluşup oluşmadığını anlamak için yöneltilen soruya, öğrenci tarafından verilen cevap kaydedilmekte, bir sonraki maddeye geçilmeden önce öğrencinin bir önceki aşamada soruya verdiği cevap hakkında kendisine anında bilgi verilmekte ve öğrenme sürecinde öğrenci kendi bireysel hızına göre ilerleyebilmektedir.

Programlı Öğretimin Dayandığı İlkeler Küçük Adımlar İlkesi Başarı İlkesi Etkin Katılım İlkesi Bireysel Hız İlkesi Anında Düzeltme İlkesi

Küçük Adımlar İlkesi : Öğretilecek içerik mümkün olduğu kadar küçük parçalara ayrılarak öğrenciye sunulmaktadır. “Adım” ya da “birim” olarak isimlendirilen bu küçük bilgi parçaları basitten karmaşığa doğru sıralanır. Öğrencinin ilerlemesi küçük adımlarla olmaktadır.

Etkin katılım İlkesi : Programla öğrenci arasında sürekli bir etkileşim vardır. Her bilgi ünitesi bir ilerleme aşaması oluşturur. Program öğrenciye her küçük adım(birim)da bilgi sunmanın yanında, bu bilginin öğrenilip öğrenilmediğini kontrol amacıyla devamlı soru yöneltir ve öğrencinin bu sorulara cevap vererek etkin katılımı sağlanır.

Başarı İlkesi : Yöneltilecek sorular öğrencinin cevaplandırabileceği güçlük derecesinde ve sunulan bilgiyle ilgili olmalı, ipuçları verilmelidir. Hata ve başarısızlıktan kaçınılmalıdır. Öğrenci hep başarmak zorundadır.

Anında Düzeltme İlkesi : Öğrenciye, vermiş olduğu cevapların doğru olup olmadığı hakkında anında geri bildirim verilir. Böylece öğrenci bir sonraki adıma (birim) geçmeden önce, bir önceki adımın sorusuna vermiş olduğu cevap konusunda bilgi sahibi olur. Anında kontrol pekiştirmenin temel ögesidir.

Bireysel Hız İlkesi : Öğrenci için zaman bakımından bir sınırlama yoktur. Her öğrenci kendi hızına göre ilerler. Böylece, çabuk ilerleyen öğrenciler, yavaş ilerleyenleri beklemek zorunda kalmaz. Bu “bireysel hız” sayesinde, öğretimin bireyselleştirilmesi sağlanmış olmaktadır.

Programlı Öğretim Doğrusal (Lineer) program modeli; Dallara Ayrılan program modeli;

PROGRAM MODELLERİ Doğrusal (Lineer) program modeli Dallara ayrılan program modeli

a. Doğrusal (Lineer ) Program İçerik, ekran denilen küçük ünitelere ayrılarak öğrenciye sunulur. Doğrusal programlar bir seri ekrandan oluşur. Bir ekranda; 1 - Bilgi, 2 - Bilgi ile ilişkili soru, 3 - Cevabın yazılacağı yer, 4 - Cevap yazıldıktan sonra ne yapılacağını belirten yönerge bulunur. Her bir ekran öğrenme zincirinin bir halkasını oluşturur. Ekranlar bir yandan bir öğrenme materyali sunarken, bazen bir önceki ekranda sunulmuş olan bir sorunun cevabını içerebilir.

Öğrenme kalıcı izli davranış değiştirme sürecidir. Öğretme bireyde. . . . . Oluşturma sürecidir. (Boşluğu doldurabilecek en uygun ifadeyi yazınız). Önceki Ekran Kontrol Yardım 1. EKRAN (Boşluğu doldurabilecek en uygun ifadeyi yazınız). Kontrol 3. EKRAN (Boşluğu doldurabilecek en uygun ifadeyi yazınız). Önceki Ekran Kontrol Yardım 2. EKRAN Kalıcı izli değişmelere götüren etkinlikler bir. . . içerisinde gerçekleşir. Önceki Ekran Öğretme bir davranışta değişim meydana getirme için öğrenci ile. . . . . gerektirir. Yardım Öğrenme ortamı, öğrenci ve. . . . . etkileşimi ile davranış değişimleri sağlayabiliriz. (Boşluğu doldurabilecek en uygun ifadeyi yazınız). Önceki Ekran Kontrol 4. EKRAN Yardım

b. Dallara Ayrılan Program Bu modelde , öğrenmede, her öğrenci aynı yolu izlememektedir. İzleyecekleri yol , kendi başarı düzeylerine göre farklılaşmaktadır. Öğrenciye kazandırılacak içerik “ekranlar” halinde sunulmaktadır. Her ekran, bilgi, soru ve cevap seçeneğinden oluşmaktadır. Öğrenci önce ekranda sunulan bilgiyi sonra bu bilgi ile ilgili olarak kendisine yöneltilen soruyu okumaktadır. Öğrenci, aynı ekran içinde sunulan seçeneklerden birini seçerek bu sorunun cevabını vermektedir.

Öğrenci, yaptığı cevap seçimine göre, farklı yönlere gönderilmekte ve yaptığı cevap seçimi hakkında kendisine bilgi sunulmaktadır. Cevap doğru ise, olumlu pekiştireç içeren bir ifadeyle durum kendisine bildirilmektedir. Böylece öğrenci, yeni bilgi ve bu bilgi ile ilgili soruyu içeren bir sonraki ekrana geçmektedir. Eğer öğrencinin seçtiği cevap yanlış ise cevabının neden yanlış olduğu hakkında kendisine bilgi verilmekte ve yanlışını düzeltmeye yardımcı olacak bilginin bulunduğu yere gönderilerek , bilgiyi dikkatlice tekrar okuması ve yeniden cevap vermesi istenmektedir.

Eğer Öğrenci yanlış cevap verirse, yanıtın niteliğine göre (seçeneğe göre) öğrenci ilgili bilgiye tekrar yönlendirilir. Böylelikle öğrenci yaptığı hatanın kaynağını veya nedenini bulabilir. a 3 b 3 a 1 A b 1 B a 2 a 4 b 2 b 4 Bir dallanma programı örneği : A 3 seçenekli bir çoktan seçmeli soru ; a 1 ve a 2 yanlış yanıtlardır; yanlış yanıtlar seçildiğinde öğrenci a 3 ve a 4’ e yönlendirilecektir. Doğru yanıt öğrenciyi B’ ye yöneltecektir.

Avantajları Her öğrenciye kendi öğrenme hızına göre ilerleme imkanı sağlar Öğrencini aktif katılımını sağlar Öğrenme sonucu hakkında anında geri bildirim ve pekiştireç verilir. Anlaşılmayan konuların istenildiği kadar tekrarına imkan verir Okul içinde ve dışında her yerde uygulanabilir Sınırlılıkları Bütün disiplinlerin programlanması zordur Muhtevanın, adım öğretilmek amacıyla çok küçük parçalara ayrılması, sentezi zorlaştırabilir İlgili araç-gereç hazırlama zaman, uzmanlık ve fazla harcama gerektirir. Öğretimi mekanik bir hale dönüştürebilir

2. Bilgisayar Destekli Öğretim Öğrencilerin programlı öğrenme materyalleri ile bilgisayar kullanarak etkileşimde bulunduğu; diğer bir değişle bilgisayar programları aracılığıyla öğrenmeyi gerçekleştirdiği, öğrenmelerini izleyip kendini değerlendirebildiği bir öğretim biçimidir.

BDÖ’ de öğrenciler öğrenme konusu ile ilgili, hazırlanmış olan bilgisayar programlarını bireysel olarak kullanırlar. İlk aşamada, öğrenci belirli tuşlara basarak istediği konuyu ekrana getirir ve sistemli olarak konuya çalışır. Her konunun sonunda yer alan soruları öğrenci tek cevaplar. Öğrenci verdiği cevaplara anında geribildirim alır.

Avantajları BDÖ öğrencileri sürekli etkin kılar. Her öğrenciye kendi hızında bir öğrenim sağlar. Konular daha kısa sürede sistematik olarak öğretilebilir. Öğrenci kendine ait öğrenme ortamında rahatlıkla çalışır. Sınırlılıkları Bilgisayara ulaşım ve kullanım yetersizlikleri

3. Bireyselleştirilmiş Öğretim Bir sınıfı oluşturan öğrenciler arasındaki öğrenme ve bireysel farklılıklarının giderilerek her öğrenciye hızına uygun öğretim yapılması sürecidir. Her öğrenci kendine özgü düzeylerde öğrenir.

Bir sınıfı oluşturan öğrenciler arasında bireysel farklar vardır. Bu durum öğrencilerin öğrenme hızlarında da farklılığı ortaya koymaktadır. Öğrenciler arasındaki bireysel farklılığın giderilmesi, her öğrencinin öğrenme hızına uygun düşecek bir öğretimin yapılması, öğretimin bireyselleştirilmesi ile mümkündür.

Öğrencilerin bağımsız çalışarak öğrenmelerini kolaylaştıran süreçtir. Çalışma, öğretmenin rehberliğinde gerçekleşir Öğrencilerin bir sorunu derinlemesine araştırması sağlanır.

Bireyselleştirilmiş öğretimde; öğretmen öğrenme üniteleri ile ilgili hedef davranışları belirler ve öğrencilerin bunları kazanıp kazanmadıklarını belirlemek için ünite sonlarında izleme testleri uygular. Bu testler aracılığıyla öğrencilerin öğrenme güçlükleri ve başarı durumları değerlendirilmiş olur.

BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ ÖĞRETİM (Keller Planı ) Öğrenciler arasındaki öğrenme ve bireysel farklılıklarının giderilerek her öğrenciye hızına uygun öğretim yapılması tekniğidir. Kalabalık sınıflar ve bireysel farklılıklar nedeniyle öğrencilerin tamamı aynı etkinliklerle öğrenemezler. Öğrenme düzeyi farklı öğrencilerin öğrenmesi ancak öğretimin bireyselleşmesi ile mümkün olabilmektedir.

Bu süreçte aynı özellikleri gösteren öğrencilerin küçük gruplar şeklinde (3 -5 kişilik) öğretime imkan sağlanır. Sosyalleşme, iletişim gibi boyutlarda öğrenciler, sosyal etkileşim yetersizliğinden dolayı sıkıntı yaşayabilirler. Bu süreçte öğretmen uygun ortamı oluşturma, etkinlileri yönetme, düzenleme boyutlarında rehberlik yapmalıdır. Öğrenciye hedefe uygun çalışmalar yapma imkanı sunulur. Bu teknikte araştırma-inceleme öğretimi etkinlikleri

Kullanılan teknikler: Dönüşümlü günlük çalışmalar Planlı grup çalışmaları Beceri geliştirme çalışmaları Düzey geliştirme çalışmaları

Dönüşümlü günlük çalışmalar: Farklı ihtiyaçlara yönelik farklı formatlarda etkinlikler düzenlenir. Öğrenci, ihtiyacına uygun etkinliğin yapıldığı gruba katılır. Grup lideri konuyu en iyi bilen öğrencilerden seçilir. Grup etkinliği bitirdikten sonra diğer etkinliğe geçer.

Planlı grup çalışmaları: Gruplara ait etkinlikler yıllık ya da dönemlik planlanır. Planlamadaki sıraya uygun olarak öğrenci, ihtiyacına uygun etkinliklere katılır; planlı bir şekilde edeceği kazanımlara ilişkin çalışmalar gerçekleştirir.

Beceri geliştirme çalışmaları: Sınıf beş gruba ayrılır. bu beş gruptan dördü ihtiyaçlarına yönelik etkinliklerde bulunur. Bu süreçte bir öğrenci, farklı gruplarda farklı etkinliklere katılabilir. 5. grup ise süreci yönetme, yönlendirme görevlerinde bulunur.

Düzey geliştirme çalışmaları: Başlangıçta öğrencilerin akademik düzeyleri belirlenir. Öğrenciler, düzeylerine göre homojen olarak gruplanır. Bu düzeylere göre gruplara yerleştirilen her bir öğrencinin bilgi düzeyi geliştirilmeye çalışılır. Öğrencilerin kendilerini geliştirmek üzere bireysel çalışmalarını ve sorumluluk almalarını gerektiren bir tekniktir.

Grupla Öğretim Bu öğretim; Bir düşüncenin kalabalık gruplara aktarılması söz konusu olduğunda Materyal elde etmenin zor olduğu durumlarda Konuya yönelik ilginin arttırılması zorunlu olduğu durumlarda Sunu materyalinin kısa sürede hatırlanması gerektiği durumlarda kullanılır.