retme Teknikleri A Grupla retim Teknikleri SoruCevap Gsteri

Öğretme Teknikleri A. Grupla Öğretim Teknikleri Ø Ø Ø Ø Ø Soru-Cevap Gösteri Beyin Fırtınası Drama Rol Oynama Model-Benzetişim Altı Şapkalı Düşünme Mikro Öğretim Tahmin-Gözlem Açıklama Tekniği B. Bireysel Öğretim Teknikleri Ø Bireyselleştirilmiş Öğretim Ø Programlı Öğretim Ø Bilgisayar Destekli Öğretim C. Sınıf Dışı Öğretim Etkinlikleri Ø Ø Gezi-Gözlem Görüşme Sergi Ödev

1. Gezi-Gözlem 2. Görüşme 3. Sergi 4. Proje 5. Ödev

SINIF DIŞI ÖĞRETİM Gezi-Gözlem q. Gözlem, her çocukta var olan araştırmaya eğiliminin değerlendirilmesi olarak ortaya çıkmıştır. Eğitim-öğretimde gözlem, varlık ve olayların kendi tabiî ortamlarında plânlı ve amaçlı olarak incelenmesi demektir. q. Gözlem genelde eğitsel ders gezileri olarak da adlandırılır. Çünkü çoğu kez öğrencileri fabrika, müze, kütüphane, çeşitli devlet kurumları, dağ, orman, göl gibi yerlere götürerek oralarda doğrudan gözlem yaptırılarak bilgi toplanabilir. Bunun yanında gözlem sınıflarda da yapılabilir. Sınıfa getirilecek bir kuş, bir maden parçası, bir model, bir tablo, film vs. incelendikten sonra gözlem sonuçları alınabilir. ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ

q Öğretimde daha fazla duyuyu etkileyen metot daha iyi olduğuna göre, yapılacak gözlemlerin öğrencilerin daha fazla duyusuna hitap etmesi sağlanmalıdır. q Daha çok duyuyu etkileyen gözlemin, gözlemcilerin daha fazla ilgisini çektiği ve daha kalıcı öğrenme yaşantısı sağladığı bilinmelidir. q En sağlam ve unutulmayan bilgilerin doğrudan doğruya nesnelerden ve olaylardan sağlandığı unutulmamalıdır. q Gözlem yoluyla öğrenciler, olay ve nesneleri gerçek biçimleriyle doğru olarak öğrenirler. q Gözlem, öğretimi kitaba bağımlılıktan ve sınıf atmosferinden kurtarmakta, daha kalıcı yaşantılar sağlamaktadır. q Gözleme katılan duyu organlarının fazlalığı nispetinde, öğrenme yaşantısının kalıcılık oranı da yüksek olacaktır. ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ

Gözlem çeşitleri: • Gözlemler; "tabiî gözlem", "kontrollü gözlem" olarak iki tür olarak sınıflanabileceği gibi; çeşitli bakımlardan farklı sınıflandırmalar da yapılabilir. • Tabiî gözlemde, bir olay nesne veya varlık, kendi ortamında oluşu esnasında incelenir. Kontrollü gözlemde ise gözlemcinin müdahalesi söz konusu olup, buna "deney" de denir. ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ

• Sürekli gözlem, periyodik kontroller olarak tanımlanabilir. Bir olay veya varlık belirli zamanlarda sürekli olarak izlenmekte ve bundan sonuç çıkarılmaktadır. • Meselâ, meteorolojik gözlemler, bitki gelişiminin incelendiği gözlemler bu tasnife girmektedir. Bu türde gözlem konusu olan durum hakkında genel yargıya varabilmek için, periyodik olarak yapılan sürekli gözlemlerden hareket edilmekte, toplanan bu bilgilerin ışığında genel yargıya varılmaktadır. • Bir kez yapılan gözlemde ise, gözlem konusu olan durum veya varlık bir kez incelenmektedir. Meselâ, hücrenin yapısını incelemek, fabrika gezisi, baraj incelemesi gibi etkinlikler bu türe özgü gözlemlerdir. Bazı olaylar sık cereyan etmediği için, meselâ bir ay veya güneş tutulması gözlemi de bu gruba girebilir. ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ

• Rastlantılara dayalı, tekrarlanması aynı şartlarda gerçekleşmeyebilen ve standart bir tekniği bulunmayan gözlemler basit gözlemlerdir. Bu tür gözlemler özellikle sosyal bilimciler tarafından sosyolojik araştırmalarda kullanılmaktadır. Bu tür gözlemde, gözlemin güvenliği açısından, araştırmacının gözlem yaptığını hissettirmemesi şarttır. Aksi durumda gözlenen olaydaki kişilerin davranışlarında samimi olmamaları ve taraflı davranma söz konusu olabilmektedir. Bu tür bir gözleme araştırmacının kendinin katılması durumunda, kimliğini gizlemesi veya kendinin katılmaması, dışarıdan izlemesi gereklidir. • Sistematik gözlemde standart araçlarla toplanan bilgiler değerlendirilmektedir. Bu tür gözlem basit gözlemden daha geçerli ve güvenilirdir. Çünkü gözlemcinin elinde araştırmaya başlamadan hangi noktaları inceleyeceğine dair bir yol gösterici bulunmaktadır. Sosyal araştırmalarda kullanılan "monografi"ler sistematik gözlem sayılmaktadır. ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ

• Gözlem ferdî olarak yapılabileceği gibi, küme çalışması veya büyük grup çalışması olarak da yapılabilir. Büyük grup çalışması olarak plânlanan gözlemler daha kapsamlı olup, bir ders gezisi ile birlikte düşünülebilir. • Ferdî gözlem yapabilecek kişinin bağımsız olarak iş yapabilme gücünün ve plânlı programlı çalışabilme becerisinin olması gerekmektedir. Sınıf olarak yapılan bazı gözlemlere "eğitici gezi" de denilmektedir. • Aslında gözlem, deney, gösteri, yaparak-yaşayarak öğrenme teknikleri iç içe girmiş bulunmaktadır. ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ

Gezi gözlem yaparken dikkat edilmesi gereken hususlar: • Gezi-gözlemler planlı ve amaçlı bir etkinliktir. • Geziden önce öğrenciler gidilecek yer ve burada yapılacak gözlem faaliyetleri ile ilgili bilgilendirilmeli, varsa gezilecek yerle ilgili basılı kaynaklar incelenmelidir. • Gezi boyunca dikkat edilmesi gereken hususlar öğrencilere hatırlatılmalıdır. • Herhangi bir aksaklığın ortaya çıkmaması ve gezinin güvenli olabilmesi için mümkünse önceden gidilecek yerin ziyaret edilmesi gerekir. • Gezi-gözlemin planlandığı tarihte hava ve yol durumunun önceden öğrenilmesi gerekir. • Öğrenci velilerden ve ilgili makamlardan gerekli izinler önceden alınmalıdır. • Gezi süresince gözlem faaliyetlerini etkili yapmak için verileri kaydetmek için gerekli ses ve görüntü kaydeden cihazlar temin edilmelidir. • Gezi sırasında inceleme ve gözlem amaca uygun yapılmalı, bütün öğrencilerin gözlemlere katılımı sağlanmalıdır. • Gezi dönüşü yapılan gözlem ve kayıtlar incelenerek büyük grup tartışması yapılarak eğitsel sonuçlar elde edilmelidir. Varılan sonuçlar çeşitli resimlerle birlikte ilgili sınıf veya okul panolarında ilan edilmelidir.

Gözlem metodunun faydaları Öğrencilerin zihinsel faaliyetlerini geliştirebileceği fırsatlar tanır. Öğrencilerin karar verme sorumluluk alma özellikleri gelişir. Öğrencilerin başkalarıyla birlikte çalışma yeteneğini arttırır. Öğrencilere anlatım, okuma, görsel, işitsel, gösterme, tartışma, yaparak öğrenme, tekniklerinin hepsini kapsadığından dolayı öğrenme daha kalıcı olmaktadır. • Öğrencinin birden fazla duyu organına hitap eder. Bu yüzden öğrenme yaşantısında kalıcılığa etkisi fazladır. • Öğrencilere bilimsel araştırma ve temel beceriler kazandırılmasına yardımcı olur. • Öğrencilerde daha sosyal ve insan ilişkilerinin gelişmesine olumlu etkilerde bulunur • • ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ

Gözlemin sınırlılıkları • Resmi izin prosedürü uzundur. • Okulda yönetici konumundaki kişilerin sorumluluk almada isteksiz davranabilir. • Gezinin ekonomik güçlükleri. • Öğrencilerin gezi günündeki günlük ders programları aksayabilir. • İyi organize edilmediği takdirde sorunlar ortaya çıkması. • Gezi grubuna eşlik edecek kişilerin yeteri kadar deneyime sahip olmaması. • Velilerin izin verirken kaygı ve endişeler duyması. ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ

Gözlem gezisinin daha iyi kullanımı için ilkeler • Gözlem yapılırken şunlara dikkat edilmelidir: Gözlenecek varlık veya olay kendi şartlarında olmalıdır. Gözlemin amaç veya amaçları olmalıdır. Gözlem plânlı yapılmalıdır. Plânsız gözlemin bilgi oluşturması çok zordur. Büyük bilimsel buluşlarda plânlı gözlemin yeri büyüktür. • Gözlem plânının öğrencilerle ve hattâ velilerle birlikte yapılması, plâna öğrencinin ve velisinin katkısının sağlanması gereklidir. Öğrenci katılımı, öğretmenin ilgisinden çok öğrencilerin ilgilerine yönelmeyi sağlayacak ve öğretmenin önemsiz gördüğü fakat, öğrenciler için anlamlı olan birçok ayrıntının ele alınmasına yarayacaktır. ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ

• Gözlemin plânlama aşamasında öğrencilerin gözlem konusuna ilgisinin çekilmesi şarttır. İlgi çekmeyen öğrenmeler kalıcı olmayacaktır. Plânlama esnasında, gözlemin hangi aşamasına daha çok dikkat edileceği belirtilmelidir. Öğretmenlerin yapılacak gözlemle ilgili ön araştırmalar yapmaları, hatta öğrencilere yaptırmadan kendilerinin önceden bir kez gözlem yapmaları faydalıdır. • Bir gözlem plânında; gözlem tarihi ve süresi, gözlem yeri, gözlemin amacı, neyin veya nelerin gözleneceği, -gözlem gezisi ise- hangi vasıta ile gidilip-gelineceği, gözleme kimlerin katılacağı ve gözlemin nasıl yapılacağı gibi hususların bulunması gereklidir. • Gözlemin bir gezi ile birlikte olmasının gerektiği durumlarda, amacın dışına çıkılmaması gereklidir. Gezi içeren gözlemlerde disiplin problemleri olabilir. Bu sebeple organizasyonun çok iyi yapılması gereklidir. Uzak mesafe gözlemlerinin maddî külfetinin bulunması da ayrı bir problem olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu sebeple geziye dayalı gözlemlerde zamanlama ve plânlama diğer gözlemlerden daha dikkatli yapılmalıdır. ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ

• Gözlem gezisi için başta okul idaresinden izin alarak, velilere o gün. . . yere gözlem gezisine gidileceği bildirilerek, bunun için gerekli teçhizat ve gerektiğinde giysiler bile hazırlanarak, geziye gidilecek yerdeki yetkililere haber verip onların danışmanlar görevlendirmeleri sağlanarak v. s. sağlam bir şekilde işe başlamalıdır. • Öğrenciler, gittikleri yerlerde neye dikkat edeceklerini, neyi gözleyeceklerini iyi bilmelidirler. Yoksa gözlem gezisi alelade bir gezi, bir zaman kaybı şekline de dönüşebilir. • Gözlem sonunda gözlem sonuçlarını görmeye yönelik bir değerlendirmenin yapılması esastır. Bu yapılırken gözlem sırasında tutulan notlar, toplanan materyaller, alınan fotoğraf veya filmler, ses kayıtları v. s. ayrıntılı olarak değerlendirilmelidir. • Gözlem sırasında öğrencilere not tutturma alışkanlığı kazandırılmalıdır. Böylelikle sınıf değerlendirmesinde öğrenci unuttuklarını hatırlar, görmediği hayal unsuru şeyler eklemez. Bu değerlendirme sırasında öğrencilere gezi-gözlemi anlattırma, yazdırma, resmini yaptırma, modelini, haritasını çizme v. s. yaptırılabilir. ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ

Görüşme (Mülakat) • Mülakat, insanların bir konu hakkında neyi ve neden düşündüklerini anlamak için onlarla sözlü iletişime girmektir. • Mülakat daha çok, önceden belirlenmiş ve bir amaç için yapılan soru sorma ve yanıtlama tarzına dayalı karşılıklı etkileşimli bir eğitim süreci olarak tanımlanmaktadır. • Mülakatın asıl amacı, iletişim kurulan bireyin araştırılan konu hakkında duygu, düşünce ve inançlarının neler olduğunu ortaya çıkarmaktır.

GÖRÜŞME u Görüşme, bir konu ya da bir sorunla ilgili bir kişinin ya da bir uzmanın görüşlerini alma işidir. u Günlük yaşamda pek çok kişi belli konularda karşılıklı olarak konuşur. Bu tür konuşmada da bilgi, duygu ve düşünce alışverişi, yaşantıların paylaşılması söz konusu olabilir; fakat her karşılıklı konuşma görüşme değildir. u Görüşme yöntemiyle belli hedef davranışların gerçekleşmesi gerekir. Mesela savcı ve yargıçların, yönetici ve gazetecilerin vb. belli bir konuda gerekli bilgiyi almak için, diğer biriyle ya da sanatçı, bilim adamı, politikacı, sporcu ve diğer tanınmış kişilerle yaptıkları amaçlı konuşmalar, görüşme yönteminin kapsamı içindedir. ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ

NEDEN GÖRÜŞME TEKNİĞİ • Görüşme tekniği ile bilişsel alanın kavrama, analiz ve değerlendirme; duyuşsal alanın tepkide bulunma ve değer verme basamaklarındaki hedef davranışlar kazandırılabilir. • Mesela sosyal bilgiler dersinde, Vali, kaymakam, belediye başkanı, muhtar ile öğrenciler görüşme yapabilir. • Öğretmen uzmanı olmadığı, yeterli bilgiye sahip olmadığı bir konuda ders işlemek zorunda kalabilir. Böyle bir durumda alanının uzmanı olan birine danışabilir ve bilgi dağarcığını geliştirebilir. • Hatta uzman sınıfa davet edildiğinde bu yöntem etkili bir şekilde kullanılabilir. Dersin havası değişir, uzmanla birebir görüşme öğrencileri güdülemede, onların ilgi, istek ve tutumlarını olumlu yönde geliştirip değiştirmede çok etkili olabilir. ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ

Mülakat Metodunun Türleri • Balcı (1997) mülakat türlerini; • 1. Katılanların sayısına göre; bireysel ve grupça olmak üzere ikiye ayrılır. • Bireysel mülakatlarda araştırmacı ve örneklem dışında o ortamda kimse bulunmaz. • Temel amaç, kişiye özel bilgilerin elde edilmesidir. Grupça mülakat; belirli bir amaç doğrultusunda bir araya gelmiş bireylere araştırmacı tarafından sorular sorulması ve grup elemanlarının birbiriyle etkileşimleri sonucu sorulan sorulara cevap vermeleridir. • Bununla birlikte verilen her cevapta grup elamanlarının aynı görüşte olmaları gerekmez. • 2. Mülakat yapılmak istenen kişiye göre: Bunlar; önderlerle mülakatlar, uzmanlarla mülakatlar ve halk ile mülakatlar olmak üzere üç grupta toplanmaktadır. • 3. Uygulama kurallarının katılığına göre: Yapılandırılmış mülakatlar, yarı yapılandırılmış mülakatlar ve yapılandırılmamış mülakatlar olmak üzere üçe ayrılmaktadır.

A. Yapılandırılmış Mülakat • Yapılandırılmış mülakatta sorulacak sorular ve cevapları önceden belirlenir ve mülakatı yürüten birey tarafından mülakata katılan bireylere tek okunur ve alınan cevaplar kâğıda işlenir. Burada asıl amaç, görüşülen bireylerin verdikleri bilgiler arasındaki benzerlik, farklılık ve zıtlıkları tespit etmek ve bu bulgular ışığında karşılaştırmalar yapmaktır. • Bu tür mülakatlarda sayılar (frekanslar) önem kazanır ve örneklemin vermiş olduğu cevaplara dayalı anlamlar oluşturma veya derinlemesine bilgi edinmek gibi bir amaç yoktur.

B. Yarı Yapılandırılmış Mülakat • Bu mülakat türünde mülakatçı iletişimi konu ile ilgisi olan bir soru ile başlatır. Araştırmacının asıl görevi tartışmada sorulan soruların dışına çıkıldığında mülakata katılan bireyleri gerektiğinde yönlendirip, tartışma konusu üzerinde odaklanmalarını sağlamaktır. • Özel bir konuda derinlemesine soru sorma, cevap eksik veya açık değil ise tekrar soru sorarak durumu daha açıklayıcı hale getirip cevapları tamamlama fırsatı sunma bu teknik yardımı ile gerçekleşebilir.

C. Yapılandırılmamış Mülakat • Açık uçlu soruların sorulduğu, tartışma ve keşfe yönelik bir mülakat türüdür. Mülakatçı pasif, örneklem ise aktiftir. • Etkili bir mülakatçının en az üç özelliğe sahip olması gerekir. Bunlar; güvenirlilik, meraklılık ve tabiiliktir.

ÖDEV • Ödevler ders dışı öğretim etkinliklerinden biridir. Ödevler, öğrencilerin zamanını ders dışı öğretim zamanlarını kendileri planlayarak tek başına veya grup olarak yapacağı çalışmalardır. • Ödev, okuldaki öğrenilenleri kalıcı hale getirmek veya okul öğrenmelerine hazırlık yapmak amacıyla kullanılan bir tekniktir. • Öğretimin ilk sınıflarından yüksek öğretime kadar kullanılan bir öğretim tekniğidir. • Ödev sınıf içinde yapılmak üzere o ders saatinde verilen bir çalışma da olabilir. • Ancak ödev deyince akla ev ödevleri gelmektedir.

ÖDEV • Ödev; yapılması, yerine getirilmesi gerekli olan iş ya da davranıştır. • Eğitim açısından ödev genellikle öğrencilerin okul dışında yapmaları istenen etkinliklerdir. • Daha çok ev ödevleri şeklinde verilmektedir. • Ev ödevleri, derste öğrendikleri bilgileri tekrar etme amacına hizmet eder. • Ödevler iyi planlanmazsa, boş bir etkinlik olarak kalabilir. • Ödev verilirken, öğrencinin ne yapacağı açıkça belirtilmelidir. • Öğrencinin yapamayacağı etkinlikler ödev olarak verilmemelidir. Çünkü anlaşılır bir dille verilmeyen ödevler, öğrenciler için kargaşa ve mutsuzluk kaynağı oluşturarak onların motivasyonlarını düşürebilir. • Ödevler dersin hedef davranışları, içeriği ve öğrencilerin yaş, kademe, ilgi, gereksinim ve hazır bulunuşluk düzeylerine uygun olmalıdır. ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ

Ödevler aşağıdaki hedefleri gerçekleştirmek için verilir: • Ödev, öğrencilerin ders dışındaki zamanlarını planlayabilme ve kendine veya bir grup içinde birlikte iş görme alışkanlığı kazandırır. • Verilen konu veya bir problemin çözümü ile ilgili araştırma yapma, bilgi araç ve gereç toplama ve bu bilgileri amaca uygun kullanabilme becerisi kazanır. • Kedini geliştirmede okul dışında bireysel olarak çalışmanın öneminin farkına varır. • Ödev, öğrencilerin zamanı etkin kullanma ve planlı çalışma alışkanlığı kazanmasına yardımcı olur. • Bilgiye ulaşma yollarını daha etkin kullanabilme becerisi kazanır. • Bilmediğini ancak araştırma yoluyla öğrenebileceğini, bilgiye ulaşmada kullanılacak birçok yöntemin olduğunun farkına varır. • Bir konuya farklı bakabilme, düşünme, tartışma, soru sorabilme becerileri gelişir. • Bilmediğini araştırma yoluyla öğrenebileceğini bilir ve bunu yapmaktan zevk alır.

Ödevlerin verilmesinde şu aşamalar izlenir: • • • Ödev konularının tespit edilmesi: Öncelikle öğrencilerin hangi dersle ilgili proje yapmak istedikleri tespit edilir. Ödev konularının tespit edilmesinde öğretim programının hedefleri, çevre imkânları, öğrencilerin gelişim özellikleri dikkate alınarak ödev konuları tespit edilir. Ödev konularının tespit edilmesinde zümre öğretmeleri ile işbirliği yapılmalıdır. Konuların verilmesi: Belirlenen konuları öğrencilerin ilgi ve yetenekleri dikkate alınarak dağıtılır. Ödev konularının dağıtımında öğrencilere tercih hakkı verilmesi yaptıkları çalışmadan zevk duymalarını sağlar ve onları motive eder. Ödevlerin hazırlanmasında dikkat edecekleri hususlar hakkında bilgi verilir. Ödevlerin bireysel olarak verilmesi esas olmakla birlikte grup olarak da verilebilir. Ödevlerin toplanması: Ödevler verilen zamanda toplanır. Başta verilen zamana uymada kararlı olunmalıdır. Aksi durumda öğrenciler; “ödevimi birkaç gün sonraya bıraksam nasılsa öğretmen alır. ” düşüncesiyle hareket edebilirler. Bu durum, ödevlerin verilmesinde gecikmelere neden olabileceği gibi “bir işi zamanında yapma” hedefine ulaşılmasını engellemiş olur. Ödevin sunulması: Sunulması istenen ödevler, bir plan dâhilinde sınıf önünde öğrencilere sundurulur. Ödevin Değerlendirilmesi: Ödevler dereceli puanlama anahtarı kullanarak değerlendirme yapılır. Ödevlerden aranan niteliklerin neler olduğu ve ödevlerin hangi yönlerden değerlendirileceği ödevle birlikte öğrencilere verilmelidir. Performans ödevlerinde öğrencilerin kendilerini değerlendirdikleri öz değerlendirme ölçekleri de kullanılabilir. Not: Kitapta yer verilen Performans ödev örneği incelenebilir.