Podstawy prawa UE wiczenia Zajcia 2 2627 10

Podstawy prawa UE - ćwiczenia Zajęcia 2 26/27. 10. 2019 r. Teoria na podstawie prezentacji prof. A. Wyrozumskiej

Incoming call 1 2 3 4 5 6 7 8 9 * 0 # PPI - Maria Woźniak-Malczewska 2

Plan (1/3) n Zajęcia 1 – 19/20. 10. 2019 r. n n Sprawy organizacyjne Ochrona praw podstawowych w Unii (R. X pkt 2): n n n zakres, rola ogólnych zasad prawa i Karty Praw Podstawowych UE, specjalne uregulowania dotyczące Polski, relacja między prawem UE a Europejską Konwencją Praw Człowieka

Plan (2/3) n Zajęcia 2 – 26/27. 10. 2019 r. n Zasady ogólne prawa w prawie UE - wybrane zasady ogólne w systemie prawa UE (R. X pkt 3 -6): n n zasada pewności prawa, zasada ochrony uprawnionych oczekiwań, zasada niedyskryminacji Sprawy: § Sprawa C-161/06 Skoma Lux § Sprawa C-345/06 G. Heinrich n Obywatelstwo Unii Europejskiej (R. X pkt 1) n Sprawa: § Sprawa C-184/99 Rudy Grzelczyk

Plan (3/3) n Zajęcia 3 – 16/17. 11. 2019 r. n System ochrony prawnej (R. XI) n n n Zakres właściwości TSUE Odesłanie prejudycjalne Sprawy § § § Sprawa C-64/16 Postanowienie III UZP 4/18 Postanowienie III PO 9/18 C-216/18 PPU Pytania Prokuratora Generalnego Program może ulec zmianie! Studenci będą poinformowani o zmianach przez stronę internetową.

ZASADY OGÓLNE PRAWA W PRAWIE UE

Plan Wstęp – zasady ogólne prawa w prawie UE Zasada niedyskryminacji Zasada pewności prawa Normy prawne powinny być jasne i przewidywalne dla wszystkich zainteresowanych podmiotów Sprawa C-161/06 Skoma Lux Sprawa C-345/06 G. Heinrich Zasada nieretroakcji Zasada ochrony uprawnionego oczekiwania

Wstęp (1/2) Ogólna kompetencja TSUE „zapewnianie poszanowania prawa w wykładni i stosowaniu Traktatów” (art. 19 ust. 1 TUE); Szczegółowa np. art. 340 TFUE (skarga odszkodowawcza p. UE)

Wstęp (2/2) źródła zasad ogólne prawa w prawie UE n Traktaty n prawo wewnętrzne państw członkowskich n prawo międzynarodowe (np. EKPCz) Stosowane do interpretacji i oceny legalności: n aktów instytucji, organów i jednostek organizacyjnych Unii n aktów państw członkowskich, gdy stosują prawo UE

Plan Wstęp – zasady ogólne Zasada niedyskryminacji Zasada pewności prawa Normy prawne powinny być jasne i przewidywalne dla wszystkich zainteresowanych podmiotów Sprawa C-161/06 Skoma Lux Sprawa C-345/06 G. Heinrich Zasada nieretroakcji Zasada ochrony uprawnionego oczekiwania

Zasada niedyskryminacji (1/6) Szczególne miejsce wśród zasad – już od 1980 (sprawa 147/79 Hochstrass) jako ogólna zasada prawa Unii. art. 21 KPP 1. Zakazana jest wszelka dyskryminacja w szczególności ze względu na płeć, rasę, kolor skóry, pochodzenie etniczne lub społeczne, cechy genetyczne, język, religię lub przekonania, poglądy polityczne lub wszelkie inne poglądy, przynależność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną. 2. W zakresie zastosowania Traktatów i bez uszczerbku dla ich postanowień szczególnych zakazana jest wszelka dyskryminacja ze względu na przynależność państwową.

Zasada niedyskryminacji (2/6) n Szczególne zakazy w ramach swobód rynku: n n n art. 45 Tf. UE – pracownicy art. 49 Tf. UE – prawo przedsiębiorczości Art. 55 – 56 Tf. UE – usługi art. 18 Tf. UE – zakaz dyskryminacji ze względu na przynależność państwową art. 153 i 157 Tf. UE – jednakowe traktowanie kobiet i mężczyzn na rynku pracy

Zasada niedyskryminacji (3/6) Treść n Zakaz zróżnicowanego traktowania podmiotów znajdujących się w takiej samej (czy podobnej) sytuacji, jeśli to zróżnicowanie jest arbitralne i nieuzasadnione. n Nie ma zastosowanie jeśli zróżnicowanie jest uzasadnione ze względu na obiektywne i proporcjonalne kryteria

Zasada niedyskryminacji (4/6) Zasada skierowania do n PCz n Instytucji i organów UE – w zakresie tworzenia i stosowania prawa n Jednostek (stosunki horyzontalne)

Zasada niedyskryminacji (5/6) Dyskryminacja n n n Jawna – środek wyraźnie odwołuje się do kryterium zróżnicowania (np. 293/83 F. Gravier v. Liege – opłata od zagranicznych studentów) Ukryta – pośrednia – gdy środem zawiera neutralne kryteria, ale faktycznie powoduje dyskryminację, np. miejsce zamieszkania, język, … Odwrotna – mniej korzystne traktowanie swoich obywateli – dozwolone w obszarach niewchodzących w zakres prawa UE „w sytuacjach czysto wewnętrznych” (np. jednostka nie korzysta ze swobody przepływu osób)

Zasada niedyskryminacji (6/6) Zakazane podstawy dyskryminacji n n n Przynależność państwowa – np. 186/87 Cowan, 293/83 Gravier, 115 -116/81 Adoui i Cornuaille v. Belgia, C-247/96 Bickel i Franz, C-184/99 Grzelczyk Religia – np. 130/75 Prais Płeć – np. 43/75 Defrenne, prawa transseksualistów do równego traktowania: C-13/94 P. v. S. i Cornwall County Council, C-423/04 Sarah Margaret Richards Orientacja seksualna – np. sprawa C-267/06 Tadao Maruko Wiek – np. C-144/04 Mangold, C-555/07 Seda Kücükdeveci

Sprawa 186/87 Ian William Cowan v Skarb Publiczny n Stan faktyczny?

Sprawa 186/87 Ian William Cowan v Skarb Publiczny Obywatel Wielkiej Brytanii zraniony podczas krótkiego pobytu w Paryżu w wyniku brutalnej napaści na stacji metra. n Zgodnie z prawem francuskim prawo do odszkodowania przysługiwało wyłącznie obywatelom francuskim jeżeli napastnik nie był znany (art. 706 – 715 francuskiego kodeksu postępowania karnego) n

Sprawa 186/87 Ian William Cowan v Skarb Publiczny n n Cowan wystąpił o przyznanie mu odszkodowania na podstawie art. 12 [7] TWE, który zakazuje dyskryminacji ze względu na narodowo. Sąd francuski (Tribunal de grande instance w Paryżu), mając wątpliwości czy wspomniany przepis prawa francuskiego jest zgodny z prawem wspólnotowym wystąpił z pytaniem prejudycjalnym do ETSu

Sprawa 186/87 Ian William Cowan v Skarb Publiczny n ETS n Swoboda świadczenia usług obejmuje swobodę odbiorców usług, aby przybyć do innego państwa członkowskiego w celu skorzystania z usługi tam, bez ograniczeń, a turystów, między innymi, należy traktować jako odbiorców usług.

Sprawa 186/87 Ian William Cowan v Skarb Publiczny n ETS n n Jeżeli prawo wspólnotowe gwarantuje osobie fizycznej swobodę udania się do innego Państwa Członkowskiego, to ochrona tej osoby przed doznaniem krzywdy w danym Państwie Członkowskim, na tych samych podstawach jak zamieszkujących tam obywateli i osób, jest następstwem tej swobody przepływu. Środki ułatwiające kompensatę dla ofiar przestępstw powinny stanowić część realizacji tego celu.

Sprawa 186/87 Ian William Cowan v Skarb Publiczny n Streszczenie n n Brytyjski turysta pobity w paryskim metrze Turysta jest usługobiorcą Nie może być gorzej traktowany, niż Francuzi Francuzom przysługiwało odszkodowanie ze środków publicznych, nawet jeśli nie mieszkali we Francji

Sprawa 15 i 116/81 Adoui i Cornuaille v Belgium n Stan faktyczny?

Sprawa 15 i 116/81 Adoui i Cornuaille v Belgium n n 2 postępowania odwoławcze dwóch francuskich obywatelek, którym odmówiono wydania zezwolenia na pobyt w Belgii Odmowę uzasadniono tym, że zachowanie zainteresowanych pań godzi w porządek publiczny, gdyż panie są kelnerkami w barze podejrzanym z punktu widzenia moralnego

Sprawa 15 i 116/81 Adoui i Cornuaille v Belgium n Czy państwo może wydalić ze swojego terytorium obywatela innego państwa lub odmówić mu wstępu na terytorium z powodu działalności, która gdy przypisuje się ją obywatelom tegoż państwa członkowskiego nie jest represjonowana n Prostytucja nie jest w Belgii zakazana, zakazane jest jedynie sutenerstwo, choć miasto Liege zakazało nagabywania klientów na ulicy, oraz, nakazuje zamknięte i zasłonięte okna w przypadku aktywności seksualnej.

Sprawa 15 i 116/81 Adoui i Cornuaille v Belgium n ETS n Zastrzeżenia zawarte w TWE mogą zezwolić państwom członkowskim na przyjęcie, w odniesieniu do obywateli innych państw członkowskich w przypadkach szczególnie uzasadnionych względami porządku publicznego, środków, których nie można zastosować do własnych obywateli, gdyż ma uprawnień do wydaleniu ich z terytorium lub odmowy wjazdu. Pomimo tego, iż różnica w traktowaniu może być dozwolona, niemniej jednak należy podkreślić, że w państwie członkowskim, organ uprawniony do przyjęcia takich środków nie może arbitralnie oceniać zachowania na niekorzyść obywateli innych państw członkowskich.

Sprawa 15 i 116/81 Adoui i Cornuaille v Belgium n ETS n Prawo wspólnotowe nie nakłada na państwa członkowskie jednolitej skali wartości w odniesieniu do oceny postępowania, które może być uznane za sprzeczne z porządkiem publicznym. Należy jednak stwierdzić, że zachowanie może być uznane za wystarczająco naruszające porządek publiczny, żeby ograniczyć dostęp lub zamieszkanie na terytorium Państwa Członkowskiego obywatela innego Państwa Członkowskiego w przypadku, gdy Państwo Członkowskie nie przyjmie, w odniesieniu do tego samego postępowania swoich obywateli środków represyjnych lub innych rzeczywistych i efektywnych środków mających na celu zwalczanie tego rodzaju postępowania.

Sprawa 15 i 116/81 Adoui i Cornuaille v Belgium n ETS n Należy zauważyć, że Artykuł 3 (1) Dyrektywy 64/221 stanowi, że środki uzasadnione względami porządku publicznego lub bezpieczeństwa publicznego mają być oparte wyłącznie na osobistym postępowaniu danej osoby.

Sprawa 15 i 116/81 Adoui i Cornuaille v Belgium n ETS n W odniesieniu do możliwości osoby, wobec której podjęto decyzję wydalenie z terytorium danego Państwa Członkowskiego, należy podkreślić, że każdy obywatel Państwa Członkowskiego, który pragnie, być zatrudniony w innym Państwie Członkowskim może ponownie ubiegać się o zezwolenie na pobyt. Taki wniosek, gdy zostanie złożony po rozsądnym okresie, musi zostać rozpatrzony przez właściwe organy państwa przyjmującego, które muszą brać pod uwagę w szczególności argumenty przedstawione przez osobę zainteresowaną celem ustalenie, że doszło do istotnej zmiany okoliczności, które uzasadniały decyzję wydalenia tej osoby. Jednakże w przypadku gdy taka decyzja została prawidłowo wydana i nadal obowiązuje, tak że nie zezwala na wjazd do danego Państwa Członkowskiego, prawo wspólnotowe nie zawiera przepisów nadających mu prawa wjazdu na terytorium tego Państwa.

Plan Wstęp – zasady ogólne Zasada niedyskryminacji Zasada pewności prawa Normy prawne powinny być jasne i przewidywalne dla wszystkich zainteresowanych podmiotów Sprawa C-161/06 Skoma Lux Sprawa C-345/06 G. Heinrich Zasada nieretroakcji Zasada ochrony uprawnionego oczekiwania

Zasada pewności prawa (1/2) Normy prawne powinny być jasne i przewidywalne dla wszystkich zainteresowanych podmiotów Po raz pierwszy w 43/75 Defrenne (Nr 2)

Sprawa 43/75 Defrenne (1/12) n Gabrielle Defrenne n Pracowała jako stewardesa. n Jak skończyła 40 lat, jej umowa o pracę została zakończona (ze względu na art. 5 tej umowy, który przewidywał, że kobieta nie może być członkiem załogi po skończeniu 40 roku życia)

Sprawa 43/75 Defrenne (2/12) Defrenne v. Państwo - Sprawa 80/70 n Defrenne: n n Wniosek do Belgijskiej Rady Stanu o usunięcie Dekretu Królewskiego z 3 listopada 1969 (reguły dotyczące emerytur) TS n Systemy zabezpieczenia społecznego i świadczenia z tych systemów, uregulowane bezpośrednio w powszechnie obowiązujących przepisach ustawowych, nie podlegają włączeniu w pojęcie „wynagrodzenia”, o którym mowa w art. 119 traktatu (obecnie art. 157 Tf. UE) , z wyjątkiem świadczeń należnych na mocy aktów normatywnych, obowiązkowo stosowanych wyłącznie wobec pracowników w ramach danego przedsiębiorstwa lub branży zawodowej.

Sprawa 43/75 Defrenne (3/12) Defrenne v. Państwo - Sprawa 80/70 n TS n n Zasada ta dotyczy także systemów emerytalnych, zabezpieczających pracownikom przywilej przynależności do systemu uregulowanego ustawowo, który współfinansowany jest przez pracowników, pracodawców i ewentualnie budżet państwa, co wynika nie tyle z polityki danego przedsiębiorstwa, ile z realizacji celów polityki społecznej. Część składki finansowana przez pracodawcę nie jest wypłatą wynagrodzenia dla pracownika, ani pośrednią, ani bezpośrednią. Z tytułu opłacania tej składki, pracownik będzie miał w przyszłości prawo do emerytury, o ile spełni ustawowo wymagane warunki nabycia prawa do tego oświadczenia. Przejawy dyskryminacji, które wynikają ze stosowania takich systemów, nie podlegają wymogom zawartym w art. 119 traktatu (obecnie art. 157 Tf. UE).

Sprawa 43/75 Defrenne (4/12) n Defrenne postępowanie toczące się pomiędzy stewardesą a jej pracodawcą w sprawie odszkodowania z tytułu dyskryminacji ze względu na płeć, której powódka doświadczyła ze strony pracodawcy w okresie od 15. 2. 1963 r. do 1. 2. 1966 r. , otrzymując niższe wynagrodzenie w stosunku do kolegów zatrudnionych na stanowisku stewarda samolotowego.

Sprawa 43/75 Defrenne (5/12) n Trybunał apelacyjny n 2 pytania prejudycjalne: n n Czy art. 119 [141] TWE (obecnie art. 157 Tf. UE) wprowadza bezpośrednio do narodowych porządków prawnych państw członkowskich zasadę równego wynagradzania kobiet i mężczyzn za jednakową pracę i w związku z powyższym, czy niezależnie od jakichkolwiek przepisów krajowych, uprawnia pracowników do wszczynania postępowań przed sądami krajowymi w celu zapewnienia przestrzegania powyższej zasady? Czy art. 119 [141] TWE (obecnie art. 157 Tf. UE) stosuje się w prawie wewnętrznym państw członkowskich na podstawie środków podjętych przez władze Wspólnoty, czy też jedynym kompetentnym organem w tej dziedzinie jest prawodawca krajowy?

Sprawa 43/75 Defrenne (6/12) n TS (Bezpośrednia skuteczność art. 119 [141] TWE (obecnie art. 157 Tf. UE) ): n 9. Po pierwsze, w świetle różnic występujących w poszczególnych państwach członkowskich dotyczących ustawodawstwa społecznego, celem art. 119 [141] (obecnie art. 157 Tf. UE) jest uniknięcie sytuacji, w której przedsiębiorstwa działające w państwach członkowskich, które stosują zasadę równego wynagradzania kobiet i mężczyzn za jednakową pracę, doświadczą ujemnych skutków w zakresie konkurencji w ramach wspólnego rynku, w stosunku do przedsiębiorstw działających w państwach, które jeszcze nie wyeliminowały dyskryminacyjnego wynagradzania kobiet.

Sprawa 43/75 Defrenne (7/12) n ETS (Bezpośrednia skuteczność art. 119 [141] TWE (obecnie art. 157 Tf. UE) ): n 10. Przepis stanowi jeden z celów socjalnych Wspólnoty, która nie sprowadza się jedynie do unii gospodarczej, ale w równym stopniu zmierza do zapewnienia wzrostu społecznego i stałej poprawy warunków życia i pracy jej obywateli, co wyraźnie podkreśla preambuła Traktatu.

Sprawa 43/75 Defrenne (8/12) n ETS (Bezpośrednia skuteczność art. 119 [141] TWE (obecnie art. 157 Tf. UE) ): n 12. Ten podwójny cel, mający wymiar zarówno gospodarczy jak i socjalny, pokazuje, iż zasada równego wynagradzania kobiet i mężczyzn za jednakową pracę stanowi jedną z podstawowych zasad Wspólnoty.

Sprawa 43/75 Defrenne (9/12) n ETS (Bezpośrednia skuteczność art. 119 [141] TWE (obecnie art. 157 Tf. UE) ): n 16. Na mocy art. 119 [141] ust. 1 TWE (obecnie art. 157 Tf. UE), państwa członkowskie są zobowiązane do zapewnienia i wspierania zastosowania zasady równego wynagradzania kobiet i mężczyzn za jednakową pracę. n 24. […] art. 119 [141] TWE (obecnie art. 157 Tf. UE) stosuje się bezpośrednio. Może on przyznawać prawa podmiotom indywidualnym, które podlegają ochronie ze strony sądów krajowych.

Sprawa 43/75 Defrenne (10/12) n ETS (Bezpośrednia skuteczność art. 119 [141] TWE (obecnie art. 157 Tf. UE) ): n n 30. Nie można również uznać argumentów przemawiających przeciwko bezpośredniej skuteczności art. 119 [141] TWE (obecnie art. 157 Tf. UE), które opierają się na stwierdzeniu, że art. 119 [141] TWE (obecnie art. 157 Tf. UE) odnosi się wyraźnie tylko do "państw członkowskich". 31. Istotnie, jak Trybunał uznał to w innych sprawach, fakt, że poszczególne przepisy Traktatu są formalnie adresowane do państw członkowskich, nie oznacza, że nie jest możliwe powoływanie się na powyższe przepisy przez podmioty indywidualne, które mają interes w wykonaniu określonych w nich obowiązków.

Sprawa 43/75 Defrenne (11/12) n ETS (Bezpośrednia skuteczność art. 119 [141] TWE (obecnie art. 157 Tf. UE) ): n n 32. Samo brzmienie art. 119 [141] TWE (obecnie art. 157 Tf. UE) uwidacznia, że nakłada on na państwa bezwzględny obowiązek doprowadzenia do osiągnięcia określonego skutku w wyznaczonym terminie. 33. Na skuteczność powyższego przepisu nie wpływa fakt, iż nałożony przez Traktat obowiązek nie został wykonany przez pewne państwa członkowskie, zaś wspólnotowe instytucje nie podjęły skutecznych i energicznych działań przeciwko państwu.

Sprawa 43/75 Defrenne (12/12) n ETS (Bezpośrednia skuteczność art. 119 [141] TWE (obecnie art. 157 Tf. UE) ): n 40. (…) zasada równego wynagradzania zawarta w art. 119 [141] TWE (obecnie art. 157 Tf. UE), może być powoływana przed sądami krajowymi, które mają obowiązek zapewnić ochronę praw przyznanych podmiotom indywidualnym w powyższym przepisie, w szczególności jeśli chodzi o przypadki dyskryminacji wynikające bezpośrednio z przepisów prawnych lub zbiorowych układów pracy, jak również w wypadku, gdy mężczyźni i kobiety otrzymują nierówne wynagrodzenie za jednakową pracę, która jest wykonywana w tym samym podmiocie, niezależnie od tego, czy jest on prywatny czy publiczny.

Zasada pewności prawa (2/4) 43/75 Defrenne (Nr 2) „W przedmiocie skutków niniejszego wyroku w czasie (. . . ) 74 że w tych okolicznościach należy stwierdzić, iż wobec niewiedzy na temat globalnej kwoty, na jaką opiewałyby wynagrodzenia, nadrzędne wymogi bezpieczeństwa prawnego związane z całością będących w grze interesów, zarówno publicznych jak prywatnych, nie pozwalają co do zasady kwestionować wynagrodzeń wypłaconych w przeszłości; 75 że w związku z tym bezpośredniej skuteczności art. 119 nie można podnosić na poparcie roszczeń dotyczących wynagrodzeń za okresy wcześniejsze od daty niniejszego wyroku, z wyjątkiem pracowników, którzy wnieśli wcześniej sprawę do sądu lub wszczęli podobne postępowanie (. . . ). ”

Normy prawne powinny być jasne i przewidywalne dla wszystkich zainteresowanych podmiotów T-115/94 Opel Austria Gmb. H v. Rada „ 125 Tymczasem Rada, wydając sporne rozporządzenie w dniu 20 grudnia 1993 r. , w momencie gdy wiedziała z pewnością, że porozumienie EOG wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 1994 r. , świadomie stworzyła sytuację, w której od stycznia 1994 r. współistniały dwie sprzeczne normy prawne, tj. z jednej strony sporne rozporządzenie bezpośrednio stosowane w krajowych porządkach prawnych, wprowadzające ponownie cło według stawki 4, 9% od przywozu skrzyni biegów F 15 produkowanych przez skarżącą, z drugiej zaś strony art. 10 porozumienia EOG mający bezpośrednią skuteczność i zakazujący stosowania ceł przywozowych i wszelkich opłat o skutku równoważnym. W związku z tym nie można uznać spornego rozporządzenia za jednoznaczne prawo wspólnotowe, a jego stosowania za przewidywalne dla podmiotów prawa. Z tego wynika, że Rada naruszyła również zasadę pewności prawa. ”

Zasada pewności prawa (3/4) Obejmuje szereg postulatów, - akt UE musi być oparty na odpowiedniej podstawie prawnej - akt musi zawierać uzasadnienie i zostać ogłoszony lub notyfikowany zainteresowanym podmiotom - nulla poena sine lege – przepis karny musi jasno określać zarówno przestępstwo jak i karę, postanowienia prawa karnego nie mogą być stosowane w sposób ekstensywny ze szkodą dla oskarżonego - prawo nie może działać wstecz

Zasada pewności prawa (4/4) Zasada pewności prawa jest elementem prawa do dobrej administracji (art. 41 KPP) n prawo do bycia wysłuchanym, zanim zostaną podjęte indywidualne środki mogące negatywnie wpłynąć na sytuację jednostki n dostęp do akt sprawy n obowiązek uzasadniania decyzji

C-161/06 Skoma Lux (1/11) W latach 80 -tych sprawa grecka - Orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z dnia 15 maja 1986 r. Sprawa 160/84, Oryzomyli Kavallas OEE i inni przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich dot. nieprzetłumaczonych aktów prawnych Wyrok Trybunału (wielka izba) z dnia 11 grudnia 2007 Skoma-Lux sro przeciwko Celní ředitelství Olomouc

C-161/06 Skoma Lux (2/11) Stan faktyczny ? Source: https: //www. tasteofprague. com/pragueblog/czech-winesyou-should-explore-in-prague

C-161/06 Skoma Lux (3/11) Stan faktyczny n n Skoma‑Lux dokonuje przywozu i sprzedaży wina. 30 września 2004 r. urząd celny w Ołomuńcu nałożył grzywnę w związku z naruszeniem przepisów celnych (w dniach 11, 22 i 23 marca, 6 i 15 kwietnia, 18 i 20 maja 2004 r. ) Naczelny urząd celny decyzją z dnia 10 stycznia 2005 r. potwierdził nałożenie tej grzywny Skoma‑Lux w dniu 16 marca 2005 r. wniosła skargę o stwierdzenie nieważności tej decyzji do Krajský soud v Ostravě (sądu regionalnego).

C-161/06 Skoma Lux (4/11) Stan faktyczny n n n Skoma‑Lux zarzucono popełnienie wykroczenia celnego w wyniku przedstawienia nieprawdziwych informacji dotyczących klasyfikacji taryfowej czerwonego wina Kagor VK. Naczelny urząd celny uważa nie tylko, że spółka ta naruszyła niektóre przepisy czeskiego prawa celnego, ale również że dopuściła się ona wykroczenia celnego …z naruszeniem art. 199 ust. 1 rozporządzenia nr 2454/93. Skarga o stwierdzenie nieważności Skoma-Lux oparta jest w części na niemożności zastosowania rozporządzenia wspólnotowego do zarzucanych jej naruszeń, również tych, które nastąpiły po przystąpieniu Republiki Czeskiej do Unii, wobec braku publikacji w języku czeskim przepisów prawa wspólnotowego zastosowanych przez organy celne w chwili popełnienia spornych czynów.

C-161/06 Skoma Lux (5/11) Stan faktyczny n Naczelny urząd celny podnosi, że czeskie ministerstwo finansów opublikowało czeską wersję językową istotnych przepisów celnych w formie elektronicznej, że Skoma-Lux mogła zapoznać się z tymi przepisami za pośrednictwem służb celnych i wreszcie że spółka ta, działająca od długiego czasu w sektorze handlu międzynarodowego, znała istotne przepisy wspólnotowe.

C-161/06 Skoma Lux (6/11) Pytanie prejudycjalne Krajský soud v Ostravě postanowił zawiesić postępowanie i przedłożyć Trybunałowi następujące pytania: n Czy art. 58 aktu dotyczącego warunków przystąpienia, …, należy interpretować w ten sposób, że państwo członkowskie może stosować wobec jednostek rozporządzenie, które w chwili stosowania nie było prawidłowo opublikowane w Dz. U. UE w języku zainteresowanego państwa członkowskiego? …

C-161/06 Skoma Lux (7/11) Pytanie prejudycjalne Krajský soud v Ostravě postanowił zawiesić postępowanie i przedłożyć Trybunałowi następujące pytania: … n n W przypadku odpowiedzi przeczącej…, czy brak możliwości stosowania danego rozporządzenia wobec jednostek jest kwestią wykładni czy też kwestią ważności prawa wspólnotowego w rozumieniu art. 234 WE (obecnie art. 267 TFUE )? Gdyby ETS miał stwierdzić, że pytanie prejudycjalne dotyczy ważności aktu prawa wspólnotowego …, to czy rozporządzenie nr 2454/93 jest nieważne względem skarżącej i w zakresie jej sporu z organami celnymi Republiki Czeskiej ze względu na brak prawidłowej publikacji w Dz. U. UE zgodnie z art. 58 aktu dotyczącego warunków przystąpienia? ”.

C-161/06 Skoma Lux (8/11) W przedmiocie pytań prejudycjalnych Sąd krajowy uważa, że większość zainteresowanych osób zapoznaje się z przepisami prawa w formie elektronicznej i że w rezultacie brak publikacji przepisów wspólnotowych w Dz. U. UE nie powoduje, że przepisy te są niedostępne. Unia opublikowała tymczasowe … wersje językowe w Internecie, a w powszechny sposób sprawdzenia prawa wspólnotowego dokonuje się w bazie danych, takiej jak międzyinstytucjonalny system konsultacji on-line prawa Unii Europejskiej (EUR‑Lex). …

C-161/06 Skoma Lux (9/11) W przedmiocie pytań prejudycjalnych … W tym kontekście uzasadnione wydawałoby się twierdzenie, że możliwość stosowania przepisów wspólnotowych nieopublikowanych w określonym języku jest ustalana w poszczególnym przypadku, po zbadaniu, czy jednostka miała rzeczywiście możliwość zapoznania się z treścią danego dokumentu. W sprawie takiej jak będąca przedmiotem postępowania przed sądem krajowym skarżąca spółka nie mogła nie być poinformowana, skoro prowadzi działalność o charakterze międzynarodowym, a obowiązek prawidłowego zadeklarowania przywożonych towarów odpowiada normie prawa celnego znanej we wszystkich państwach członkowskich.

C-161/06 Skoma Lux (10/11) Orzeczenie Artykuł 58 aktu dotyczącego warunków przystąpienia do UE Rep Czeskiej, … [i innych] oraz dostosowań w traktatach stanowiących podstawę UE sprzeciwia się temu, aby obowiązki zawarte w przepisach wspólnotowych, które nie zostały opublikowane w Dz. U. UE w języku nowego państwa członkowskiego, mimo że język ten jest językiem urzędowym Unii, mogły zostać nałożone na jednostki w tym państwie, nawet jeśli miały one możliwość zapoznania się z tymi uregulowaniami przy użyciu innych środków. …

C-161/06 Skoma Lux (11/11) Orzeczenie -Orzekając, że nie można powołać się na przepisy wspólnotowe, które nie zostały opublikowane w języku państwa członkowskiego wobec jednostek w tym państwie, Trybunał dokonuje wykładni prawa wspólnotowego w rozumieniu art. 234 WE. .

C-345/06 G. Heinrich (1/9) Stan faktyczny ?

C-345/06 G. Heinrich (2/9) Stan faktyczny Władze austriackie odmówiły Gottfriedowi Heinrichowi wstępu na pokład samolotu ze względu na to, że przewoził on w bagażu podręcznym rakiety tenisowe. Tego rodzaju przedmioty zostały uznane przez wskazane władze za przedmioty zakazane na mocy załącznika do rozporządzenia Nr 2320/2002 i wyszczególnione w załączniku do rozporządzenia Nr 622/2003. Gdy skarżący pomimo tego wszedł na pokład z rakietami tenisowymi w bagażu podręcznym zażądano, by opuścił samolot.

C-345/06 G. Heinrich (3/9) Rozporządzenie (WE) Nr 2320/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z 16. 12. 2002 r. ustanawia wspólne zasady w dziedzinie bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego Załącznik do rozporządzenia Nr 2320/2002 zawiera normy mające na celu uniemożliwienie wniesienia zakazanych przedmiotów do obszaru objętego ochroną bezpieczeństwa oraz na pokład statku powietrznego. Pojęcie „przedmiotu zakazanego” jest zdefiniowane w załączniku do rozporządzenia Nr 2320/2002 jako „przedmiot, który może być użyty do popełnienia czynu bezprawnego i który nie został odpowiednio zgłoszony, a także poddany obowiązującym przepisom ustawowym oraz wykonawczym”.

C-345/06 G. Heinrich (4/9) Opisowy wykaz przedmiotów zakazanych znajduje się w załączniku, który zawiera wskazówki w zakresie klasyfikacji przedmiotów zakazanych m. in. kategoria: „Pałki: pałki metalowe pokryte skórą, pałki gumowe, kije baseballowe lub podobne przedmioty”. Rozporządzenie Nr 2320/2002 przyznało Komisji kompetencję wykonawczą w zakresie przyjmowania niezbędnych środków. Dlatego też Komisja wydała rozporządzenie Nr 622/2003, które ustanawia niezbędne środki dla wykonania i technicznego dostosowania wspólnych podstawowych standardów w zakresie bezpieczeństwa lotniczego. Środki te są wskazane w załączniku, który nie został opublikowany w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

C-345/06 G. Heinrich (5/9) Zdaniem sądu krajowego, brak opublikowania reguł zachowania, których przestrzeganie jest wymagane od podmiotów prawa, stanowi na tyle ciężkie naruszenie najbardziej elementarnych zasad państwa prawa, których poszanowanie jest również obowiązkiem Wspólnoty, że rozporządzenia lub fragmenty rozporządzeń, które – wbrew postanowieniu art. 254 ust. 1 i 2 TWE – nie zostały opublikowane w Dz. U UE w ogóle nie istnieją w sensie prawnym i nie mogą w związku z tym mieć mocy wiążącej. Sąd ten wskazywał, że analizowane rozporządzenia są skierowane nie tylko do władz krajowych, lecz nakładają również obowiązki na jednostki. Jednakże jednostki nie mają możliwości zastosowania się do tych obowiązków ze względu na brak publikacji załącznika do rozporządzenia Nr 622/2003.

C-345/06 G. Heinrich (6/9) Zdaniem Trybunału, z samego brzmienia art. 254 ust. 2 TWE wynika, że rozporządzenie wspólnotowe może wywołać skutki prawne jedynie wówczas, gdy zostało opublikowane w Dzienniku Urzędowym UE (wyrok w sprawie C-161/06, Skoma-Lux, pkt 33). Ponadto, nie można powoływać się wobec osób fizycznych i prawnych w Państwie Członkowskim na akt przyjęty przez instytucję wspólnotową, zanim osoby te miały możliwość zapoznania się z nim poprzez prawidłową publikację w Dzienniku Urzędowym UE.

C-345/06 G. Heinrich (7/9) Zasada pewności prawa wymaga zwłaszcza, aby dane uregulowanie wspólnotowe umożliwiało zainteresowanym dokładne zapoznanie się z zakresem obowiązków, które na nich nakłada. Jednostki powinny bowiem mieć możliwość jednoznacznego poznania swoich praw i obowiązków i podjęcia w związku z tym odpowiednich działań (…). Zasady te muszą być szanowane z tymi samymi konsekwencjami wówczas, gdy rozporządzenie wspólnotowe – w celu jego wykonania – zobowiązuje Państwa Członkowskie do podjęcia środków nakładających obowiązki na jednostki. Środki podejmowane przez Państwa Członkowskie w wykonaniu prawa wspólnotowego powinny respektować ogólne zasady tego prawa (…).

C-345/06 G. Heinrich (8/9) Ponadto, w tego rodzaju sytuacji zainteresowani również powinni mieć możliwość pozyskania informacji, co do źródła środków krajowych nakładających na nich obowiązki, podjętych przez Państwa Członkowskie w celu wykonania obowiązku nałożonego na mocy prawa wspólnotowego. Jest to tym bardziej konieczne w zakresie dotyczącym rozporządzeń wspólnotowych, ponieważ zainteresowani powinni mieć w danym przypadku możliwość weryfikacji przed sądami krajowymi zgodności krajowych środków wykonujących rozporządzenie wspólnotowe z tym rozporządzeniem. Zatem w takiej sytuacji, obowiązkiem publikacji jest objęte nie tylko dane rozporządzenie krajowe, lecz również rozporządzenie wspólnotowe, które zobowiązuje Państwa Członkowskie do podjęcia środków nakładających obowiązki na jednostki.

C-345/06 G. Heinrich (9/9) Orzeczenie Załącznik do rozporządzenia Komisji (WE) nr 622/2003 z dnia 4 kwietnia 2003 r. ustanawiającego środki w celu wprowadzenia w życie wspólnych podstawowych standardów dotyczących bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego, zmienionego rozporządzeniem Komisji (WE) nr 68/2004 z dnia 15 stycznia 2004 r. , który nie został opublikowany w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, nie ma mocy wiążącej w zakresie, w którym zmierza do nałożenia obowiązków na jednostki.

Plan Wstęp – zasady ogólne Zasada niedyskryminacji Zasada pewności prawa Normy prawne powinny być jasne i przewidywalne dla wszystkich zainteresowanych podmiotów Sprawa C-161/06 Skoma Lux Sprawa C-345/06 G. Heinrich Zasada nieretroakcji Zasada ochrony uprawnionego oczekiwania

Zasada nieretroakcji (1/3) 63/83 Kent Kirk zasada absolutnej nieretroakcji przepisów karnych stanowi jedną z zasad wspólnych wszystkim porządkom prawnym państw członkowskich oraz jest określona w art. 7 EKPC; zajmuje ona miejsce wśród ogólnych zasad prawa, których ochronę zapewnia TSUE

Zasada nieretroakcji (2/3) 80/86 Public Prosecutor przeciwko Kolpinghuis Nijmegen/ stanowi ograniczenie obowiązku przychylnej prawu UE interpretacji prawa krajowego

Zasada nieretroakcji (3/3) 98/78 Racke Środek może skutkować retroaktywnie pod warunkiem, że: - jego retroaktywny charakter jasno i wyraźnie wynika z jego treści lub z celów ogólnego systemu, którego jest częścią, - jest to uzasadnione istnieniem ważnego interesu wspólnotowego, - w należyty sposób ochronione zostało uprawnione oczekiwanie podmiotów, których dotyczy.

Plan Wstęp – zasady ogólne Zasada niedyskryminacji Zasada pewności prawa Normy prawne powinny być jasne i przewidywalne dla wszystkich zainteresowanych podmiotów Sprawa C-161/06 Skoma Lux Sprawa C-345/06 G. Heinrich Zasada nieretroakcji Zasada ochrony uprawnionego oczekiwania

Zasada ochrony uprawnionego oczekiwania (1/2) Skarżący powinien wykazać: - istnienie uprawnionego oczekiwania, oraz że - poniósł stratę lub znalazł się w niekorzystnej dla siebie sytuacji, ponieważ na tym oczekiwaniu polegał (120/86 Mulder)

Zasada ochrony uprawnionego oczekiwania (2/2) Nie stanowi naruszenia uprawnionego oczekiwania zmiana przepisów na niekorzyść podmiotu: - przewidywalna np. ze względu na specyfikę danego sektora (12/77 Toepfer przeciwko Komisja, zwłaszcza w zakresie wspólnej polityki rolnej) - mieszcząca się w granicach zwykłego ryzyka gospodarczego (C 331/88, Fedesa, handlowcy nie mogli rozsądnie oczekiwać, że stosowanie substancji hormonalnych do produkcji zwierzęcej nie będzie zabronione, w sytuacji gdy nie zakończyły się badania naukowe co do jego szkodliwości) - mająca na celu ukrócenie spekulacji, poprawienie obowiązującej regulacji (2/75 EVGF przeciwko Mackprang)

OBYWATELSTWO UNII EUROPEJSKIEJ

Plan Początki Definicja Prawa obywateli Unii Znaczenie orzecznictwa Sprawa C-184/99 Rudy Grzelczyk

Początki (1/2) Wprowadził je Traktat z Maastricht – ruch w kierunku unii politycznej: n stworzenie silniejszej podstawy dla praw przepływu, pobytu i równego traktowania obywateli UE n zebranie istniejących uprawnień pod jednym tytułem obywatelstwa n wprowadzenie kilku nowych praw politycznych i wyborczych (obecnie art. 20 -25 Tf. UE)

Początki (2/2) T z Lizbony połączył ściślej obywatelstwo z zakazem dyskryminacji ze względu na przynależność państwową oraz umieścił obywatelstwo w kontekście demokracji przedstawicielskiej i uczestniczącej (europejska inicjatywa obywatelska/ działania Komisji – promowanie czynnego uczestnictwa) art. 9 TEU + prawa obywateli część druga Tf. UE „Niedyskryminacja i Obywatelstwo Unii” zakaz dyskryminacji ze względu na przynależność państwową art. 18 Tf. UE

Plan Początki Definicja Prawa obywateli Unii Znaczenie orzecznictwa Sprawa C-184/99 Rudy Grzelczyk

Artykuł 18 Tf. UE (dawny artykuł 12 TWE) W zakresie zastosowania Traktatów i bez uszczerbku dla postanowień szczególnych, które one przewidują, zakazana jest wszelka dyskryminacja ze względu na przynależność państwową. Parlament Europejski i Rada, stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą, mogą przyjąć wszelkie przepisy w celu zakazania takiej dyskryminacji.

Nabywanie i utrata obywatelstwa Prawo UE nie normuje zasad nabywania i utraty obywatelstwa Artykuł 20 (1) Tf. UE Ustanawia się obywatelstwo Unii. Obywatelem Unii jest każda osoba mająca obywatelstwo Państwa Członkowskiego. Obywatelstwo Unii ma charakter dodatkowy w stosunku do obywatelstwa krajowego, nie zastępując go jednak.

Plan Początki Definicja Prawa obywateli Unii Znaczenie orzecznictwa Sprawa C-184/99 Rudy Grzelczyk

Artykuł 20 Tf. UE (2) Obywatele Unii korzystają z praw i podlegają obowiązkom przewidzianym w Traktatach. Mają między innymi prawo do: a) swobodnego przemieszczania się i przebywania na terytorium Państw Członkowskich; b) głosowania i kandydowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego oraz w wyborach lokalnych w Państwie Członkowskim, w którym mają miejsce zamieszkania, na takich samych warunkach jak obywatele tego Państwa; …

Artykuł 20 Tf. UE (2) … c) korzystania na terytorium państwa trzeciego, w którym Państwo Członkowskie, którego są obywatelami, nie ma swojego przedstawicielstwa, z ochrony dyplomatycznej i konsularnej każdego z pozostałych Państw Członkowskich, na takich samych warunkach jak obywatele tego Państwa; d) kierowania petycji do Parlamentu Europejskiego, odwoływania się do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich oraz zwracania się do instytucji i organów doradczych Unii w jednym z języków Traktatów oraz otrzymywania odpowiedzi w tym samym języku. Prawa te są wykonywane na warunkach i w granicach określonych przez Traktaty i środki przyjęte w ich zastosowaniu.

Dyrektywa 2004/38 Skonsolidowała dotychczasowe przepisy dot. swobodnego przepływu poszczególnych grup: n pracowników, n samozatrudniających się, n szukających pracy, n studentów, n rodzin – zaliczanych do kategorii obywateli UE TSUE podkreślił, że nadal istotny jest podział osób na gospodarczo aktywne i nieaktywne

Plan Początki Definicja Prawa obywateli Unii Znaczenie orzecznictwa Sprawa C-184/99 Rudy Grzelczyk

Znaczenie orzecznictwa TSUE n n postanowienia Traktatu dot. obywatelstwa tworzą pewne autonomiczne prawa, niezależne od innych postanowień traktatowych dot. przemieszczania się i pobytu połączenie obywatelstwa z niedyskryminacją ze względu na przynależność państwową w sposób, który wzmocnił prawa obywateli UE i ich rodzin zarówno w państwie pobytu jak i własnym państwie w sprawach np. pomocy społecznej, podatkowych, postępowania karnego, podwójnego obywatelstwa

Sprawa C-184/99 Rudy Grzelczyk przeciwko Centre public d’aide sociale d’Ottignies-Louvain -la-Neuve (1/4) Rudy Grzelczyk n studiował w Belgii i przez kilka lat samodzielnie się utrzymywał. n na początku ostatniego roku studiów wystąpił o wypłatę specjalnego zasiłku minimex służącego zapewnieniu minimalnych środków egzystencji przeznaczone dla obywateli belgijskich, ale mogło być kwalifikowane jako korzyść socjalna w rozumieniu swobody przepływu pracowników. n spotkał się z odmową

Sprawa C-184/99 Rudy Grzelczyk przeciwko Centre public d’aide sociale d’Ottignies-Louvain -la-Neuve (2/4) Trybunał uznał, że zainteresowany i sytuacja, w jakiej się znalazł powinny być uznawane za mieszczące się w zakresie prawa unijnego Kluczowy był sam status obywatela UE, który został przez Trybunał określony jako fundamentalny.

Sprawa C-184/99 Rudy Grzelczyk przeciwko Centre public d’aide sociale d’Ottignies-Louvain -la-Neuve (3/4) „Status obywatela Unii stanowi podstawowy status obywateli państw członkowskich, pozwalający tym spośród nich, którzy znajdują się w takiej samej sytuacji, korzystać z takiego samego traktowania wobec prawa w ramach określonych Traktatem, bez względu na przynależność państwową. ” Trybunał uznał, że ze względu na to, iż wnioskodawca uzyskał prawo pobytu zgodnie z prawem unijnym jako student to stał się uprawniony do traktowania jako obywatel unijny, w tym właśnie równouprawnienia w zakresie świadczeń socjalnych.

Sprawa C-184/99 Rudy Grzelczyk przeciwko Centre public d’aide sociale d’Ottignies-Louvain -la-Neuve (4/4) Naruszenie zakazu dyskryminacji wynikało ze stosowania wobec obywateli unijnych warunku, który nie obowiązywał Belgów, a więc przynależność do grupy pracowników i ew. innych osób przewidzianych w regulacji rozporządzenia 1612/68.

Orzecznictwo TSUE n n C‑ 499/06 Halina Nerkowska przeciwko ZUS/Koszalin C-413/99 Baumbast i R oraz C-200/02 Zhu i Chen n Obywatele są uprawnieni do przebywania na terytorium innego państwa członkowskiego już z tego tylko powodu, że są obywatelami Unii. TSUE uznał tym samym obywatelstwo UE za źródło praw do swobodnego przemieszczania się. C-34/09 Gerardo Ruiz Zambrano przeciwko Office national de l’emploi

Na następne n Przeczytać: R. XI pkt 7 n Artykuł pana Profesora J. Barcza: Unia Europejska wobec niepraworządnego państwa członkowskiego, Państwo i Prawo, 2019, nr 1, dostępne również pod: http: //janbarcz. prv. pl/teksty/2019_Polska_w_UE. pdf (s. 211) n n Obejrzeć wystąpienie pani Profesor A. Wyrozumskiej z czerwca 2019 r. : https: //www. youtube. com/watch? v=RGuahv. ZX 4 r 0 n n Przygotować przed zajęciami n n n Sprawa C-64/16 Postanowienie III UZP 4/18 Postanowienie III PO 9/18 C-216/18 PPU Pytania Prokuratora Generalnego