Stosowanie prawa Pojcie Stosowanie prawa jest terminem wieloznacznym

Stosowanie prawa

Pojęcie • Stosowanie prawa jest terminem wieloznacznym. W podstawowym znaczeniu stosowanie prawa rozumiane jest jako proces ustalania przez organ władzy publicznej konsekwencji prawnych faktów, na podstawie obowiązującego prawa. Zgodnie z tą definicją stosowanie prawa charakteryzowane jest przez cztery elementy: podmiot, aktywność, skutek, system prawa.

Podmiot • Stosowanie prawa charakteryzowane jest jako rodzaj aktywności wskazanego podmiotu, polegającej na wiążącym ustaleniu praw lub obowiązków osób, ewentualnie stanu prawnego. Jednocześnie przyjmuje się, iż podmiotem stosującym prawo jest w każdym przypadku organ władzy publicznej, ewentualnie inny podmiot, który otrzymał kompetencję do stosowania prawa na podstawie normy prawnej.

Stosowanie prawa a przestrzeganie • Ze względu na podmiot stosowanie prawa jest odróżniane od pojęcia przestrzeganie prawa, w którym podmiot jest ujmowany szeroko i odnosi się do każdego hipotetycznego adresata danej normy prawnej.

Aktywność • Stosowanie prawa to ściśle określony proces formułowania decyzji, w którym każda sekwencja determinuje kolejną.

Skutek stosowania prawa • Może być analizowany w trzech rozumieniach: • Językowym – skutek stosowania prawa stanowi językową postać decyzji stosowania prawa, obejmującą określoną normę indywidualno – konkretną, rozumianą jako typ wypowiedzi o określonej treści oraz jej uzasadnienie.

• Normatywnym – to oznaczone uprawnienie lub obowiązek podmiotu wskazanego w decyzji. • Realnym- to określone przysporzenie, uzyskanie pewności w zakresie stanu prawnego lub dolegliwość dotykająca określonego adresata.

System prawa • Charakteryzuje normatywną podstawę każdej decyzji formułowanej w tym procesie i jednocześnie stanowi jedno z kryterium oceny poprawności stosowania prawa. Równocześnie typ systemu prawa, w ramach którego dokonywane jest jego stosowanie, wpływa tak na jego przebieg, jak i na istotę.

Etapy stosowania prawa • Etap pierwszy: Decyzja walidacyjna; • Etap drugi: Decyzja interpretacyjna; • Etap trzeci: Ustalenie stanu faktycznego. Decyzja dowodowa; • Etap czwarty: Subsumpcja; • Etap piąty: Ustalenie konsekwencji i wydanie finalnej decyzji stosowania prawa.

Typ sądowy stosowania prawa • Cechy: • Niepozostawanie podmiotu stosującego prawo w relacji nadrzędności organizacyjnej z adresatami wydanej decyzji stosowania prawa; • Decyzja stanowi w istocie przekształcenie normy generalnej i abstrakcyjnej w normę indywidualną i konkretną – rola ewentualnej swobody decyzyjnej jest w znacznym stopniu ograniczona;

• Decyzja stosowania prawa podejmowana jest wyłącznie w sytuacji sporu prawnego lub nieustalenia sytuacji prawnej; • Podmiot stosujący prawo działa na podstawie i w granicach kompetencji wyznaczonej przez tzw. przepisy o właściwości ( miejscowej, rzeczowej); • Istotą stosowania prawa jest zestawienie zewnętrznego wobec sędziego i apriorycznie istniejącego prawa z ustalonym na podstawie racjonalnych reguł (prawnych i pozaprawnych) stanem faktycznym.

Typ administracyjny stosowania prawa • Podmiot stosujący prawo nie jest niezależny od stron postępowania (władztwo administracyjne). Jest zwykle zainteresowany decyzją, jednakże tylko jako organ nie zaś jako konkretny podmiot. Wydanie decyzji rodzi zwykle prawa / obowiązki dla organu; • Podmiot stosujący prawo działa na podstawie kompetencji i w jej granicach;

• Podmiot stosujący prawo działa na wniosek stron albo z urzędu; • Istotą stosowania prawa jest zestawienie faktów i prawa; • Decyzja stosowania prawa jest normą indywidualną i konkretną.

Typ kierowniczy stosowania prawa • Stosowany w warunkach kierowania organizacją; • Oparty na prawnym i osobistym zainteresowaniu podmiotu stosującego prawo rozstrzyganą sprawą; • Zwiększona rola uznania i zwyczaju.

Ideologia stosowania prawa • Całokształt postulatów i ocen na temat tego, jak organy powinny stosować prawo, wraz z ewentualnym uzasadnieniem teoretycznym formułowanych postulatów. Ideologia określa generalny kierunek stosowania prawa. Może być bardziej lub mniej kompletna. • Ideologia praworządnej i racjonalnej decyzji stosowania prawa; • Ideologia swobodnej decyzji sądowej; • Ideologia związanej decyzji stosowania prawa.

Model sylogistyczny stosowania prawa • W tradycyjnym pozytywizmie istotą stosowania prawa we wszystkich jego typach jest tzw. sylogizm subsumpcyjny. W uproszczeniu pewien typ wnioskowania, oparty na dwóch przesłankach: większa (norma generalna i abstrakcyjna), mniejsza (wiąże się z ustaleniem stanu faktycznego) i wniosek (decyzja podmiotu stosującego prawo).

• Podmiot stosujący prawo podciąga stan faktyczny pod normę prawną. Koncepcja sylogizmu opiera się na założeniu, że norma generalna ma charakter obiektywny, ponadto w sposób obiektywny można ustalić stan faktyczny, sylogistyczne rozstrzyganie jako czynność oparta na schemacie jest formalnie niezależna od przeprowadzającego tę czynność podmiotu.