Prawo w Informatyce Temat Przepis prawny a norma
- Slides: 21
Prawo w Informatyce Temat: Przepis prawny a norma prawna. Wykładnia prawa
Przepis prawny jest podstawową jednostką aktu normatywnego. Ustawa np. składa się z artykułów, z których każdy jest przepisem prawnym. Z przepisów odtwarzamy normy prawne. Przepis prawny to zatem zdanie w sensie gramatycznym oznaczone jako artykuł /art. 1/, paragraf /§ 1/, czy ustęp /1/, będący jednostką redakcyjną tekstu prawnego.
Norma prawna - trójelementowa koncepcja budowy normy prawnej Norma prawna (łac. norma - reguła, przepis, prawidło) to wypowiedź zawarta w akcie prawotwórczym, wyrażająca polecenie ogólnego zachowania się w konkretnych okolicznościach. Norma prawna Hipoteza - hipoteza – określa warunki zastosowania normy prawnej oraz jej adresata Dyspozycja - dyspozycja – określa właściwy sposób zachowania się adresata w okolicznościach wskazanych w hipotezie (wskazuje, co należy zrobić, by uniknąć sankcji) Sankcja - sankcja – określa negatywne następstwa, jakie spotkają adresata, jeśli zachowa się w sposób niezgodny z zasadą wyrażoną w dyspozycji
Norma prawna - dwuelementowa koncepcja budowy normy prawnej Krytyczna wobec trójelementowej koncepcji budowy normy prawnej teoria głosi, że norma prawna jest złożona z dwu oddzielnych norm. Sankcjonowanej - składającej się z hipotezy i dyspozycji Sankcjonującej - składającej się z hipotezy, którą jest naruszenie normy sankcjonowanej i dyspozycji będącej w rzeczywistości sankcją Każda z nich zakłada inne okoliczności, adresata oraz zachowanie. Druga znajduje zastosowanie, gdy nie zostanie zrealizowana pierwsza.
Rodzaje norm prawnych Pojęcie przepisu nie jest tożsame z pojęciem normy, gdyż istnieją normy o bardzo rozbudowanych hipotezach czy też dyspozycjach, które ze względów technicznych nie są sformułowane w jednym przepisie, a zdarza się, że nawet nie w jednym akcie prawnym. Podział norm prawnych ze względu na: - sposób wysłowienia Uprawniające Nakazujące - w dyspozycji jest sformułowany nakaz - dyspozycja pozwala wybrać sposób postępowania Zakazujące - w dyspozycji jest sformułowany zakaz ( np. zakaz zabijania )
Rodzaje norm prawnych Podział norm prawnych ze względu na: - zakres zastosowania Bezwzględnie obowiązujące - podmioty prawa nie mogą decydować, czy należy się zastosować do tych norm Względnie obowiązujące - są stosowane tylko wtedy, gdy podmioty prawa nie przyjęły innych reguł niż wyrażone w dyspozycji
Rodzaje norm prawnych Podział norm prawnych ze względu na: - zakres obowiązywania lus commune - obowiązujące na obszarze całego państwa lus particulare - obowiązujące na części terytorium państwa
Sankcja Karne Egzekucji Nieważności • Mają charakter represyjny i polegają na odebraniu lub ograniczeniu dostępu do dóbr uznawanych za cenne i pożądane, • W polskim prawie kary dzieli się na zasadnicze i dodatkowe, • Sądowej (stosowanej przez sądy i komorników), • Administracyjnej (stosowanej przez urzędy skarbowe i ZUS), • Jeżeli czynność prawna została wadliwie dokonana, to nie wywołuje skutków prawnych.
Rodzaje norm postępowania W każdym państwie poza normami prawnymi stanowionymi przez właściwe organy państwa istnieją także inne normy określające postępowanie ludzi w określonych sytuacjach. Są to normy obyczajowe i normy moralne. Normy prawne obyczajowe moralne religijne
Rodzaje norm postępowania Normy obyczajowe Nawyk – norma wyznaczająca, jak w konkretnych przypadkach (sytuacjach) powinno się postępować. Normy moralne Norma moralna - uzasadnienie aksjologiczne (ocena czynów jako dobre lub złe) a nie, jak w przypadku norm obyczajowych, wytworzony i utrwalony powszechnie nawyk postępowania. Szczególnym rodzajem norm moralnych są normy religijne stanowione przez organizacje kościelne i różne związki wyznaniowe.
Norma prawna i moralna - różnice Norma prawna Norma moralna - Powszechność - Ograniczony zakres Sankcja Dolegliwość Dwustronny charakter Jednostronny charakter Naruszenie - czyn Naruszenie - odczucia obowiązywania
Prawo naturalne a prawo pozytywne Prawo naturalne to zbiór norm, które obowiązują niezależnie od tego, czy zostały potwierdzone i uznane przez władzę państwową. Ich źródłem jest wyznawany system wartości. Prawo pozytywne to zbiór norm ustanowionych przez władzę publiczną, obowiązujących w danym państwie.
Prawo a moralność Prawo Moralność - Istnieją zachowania regulowane tylko przez normy moralne, np. zakaz donosicielstwa. - Niektóre zachowania są regulowane tylko przez normy prawne, np. zasady podejmowanie czynności prawnych. - Do zachowań regulowanych zarówno przez prawo, jak i moralność należy np. zakaz zabijania. Moralność Prawo - Każde zachowanie regulowane przez prawo jest także regulowane przez moralność. - Zakres czynności regulowanych przez prawo jest węższy niż regulowanych przez moralność.
Cechy państwa prawa Państwem prawa, zwanym również państwem praworządnym, określa się takie państwo, w którym stabilne prawo określa kompetencje, organizację organów władzy oraz ich stosunki z obywatelami i innymi podmiotami prawa. Przedstawiciele takiego państwa działają w granicach prawa, a także realizują zasadę równości obywateli wobec prawa. Obywatele mogą zaś czynić wszystko, czego prawo im nie zabrania. ustrój demokratyczny Cechy państwa prawa hierarchiczność systemu źródeł prawa jasne i stabilne prawo przestrzeganie procedur prawnych równość wobec prawa
Zasada nullum crimen sine lege Zasada „nie ma przestępstwa bez przepisu prawa” jest fundamentalną zasadą państwa prawa. Oznacza ono, że: • czyn zagrożony karą oraz samą karę należy opisać w ustawie, • typy czynów zabronionych, przesłanki zastosowania sankcji przymusowych i odpowiedzialności, rodzaje i granice sankcji muszą być ściśle określone w ustawie, • pociągnięcie do odpowiedzialności karnej jest uwarunkowane obowiązywaniem ustawy w chwili popełnienia czynu.
Wykładnia prawa Wykładnią prawa nazywa się czynność intelektualną, na podstawie której z treści przepisów prawnych są formułowane normy. Interpretacja (wykładnia) prawa poprzedza zastosowanie normy prawnej. Wykładnia odbywa się według przyjętych zasad, zwanych regułami egzegezy prawniczej. Podstawowymi sposobami wykładni prawa są wykładnie: • językowa, • systemowa i funkcjonalna. Pomocniczo zaś można stosować wykładnię: • historyczną, • porównawczą.
Wykładnia prawa Rodzaje wykładni ze względu na: Dokonującego Formalna – dokonywana przez organy państwa. Autentyczna – dokonywana przez prawodawcę. Legalna – dokonywana przez organ, któremu prawodawca przyznał kompetencje do interpretowania prawa. Operatywna – dokonywana przez organy stosujące prawo (sądy, organy administracji). Doktrynalna – dokonywana przez przedstawicieli nauk prawnych. Nieoficjalna – dokonywana przez prawników na potrzeby podejmowania decyzji przez różne podmioty. Przyjęte metody Językowa – treść przepisu zostaje ustalona na podstawie analizy języka, którym jest on wypowiedziany. Systemowa – normy wyprowadza się z systemu prawa, w którym funkcjonuje dana ustawa. Jej częścią jest wykładnia logiczna (zamiar prawodawcy jest wypowiedziany na podstawie zasad logiki). Celowościowa – uwzględnia cel, jaki dany przepis powinien zrealizować, bierze pod uwagę kontekst społeczny, ekonomiczny lub aksjologiczny. Efekt Dosłowna – dokonywana na podstawie różnych rodzajów wykładni. Rozszerzająca – polega na wyborze spośród znaczeń uzyskanych na podstawie różnych wykładni znaczenia szerszego niż uzyskane w wyniku wykładni językowej. Zawężająca – polega na wyborze spośród znaczeń uzyskanych na podstawie różnych wykładni znaczenia węższego niż uzyskane w wyniku wykładni językowej.
Reguły wnioskowań prawniczych Stosowanie wnioskowań prawniczych jest często nazywane wykładnią logiczną. Takie wnioskowanie polega na tym , że z obowiązywania określonej normy „X” ustala się logiczny wniosek o obowiązywaniu normy „Y”. Do typowych reguł wnioskowań prawniczych zaliczamy: • rozumowanie a contrario – wnioskowanie z przeciwieństwa, polegające na założeniu, że norma nie stosuje się do sytuacji, do których nie odnosi się wprost, • rozumowanie a simile – wnioskowanie przez analogię, przeciwieństwo rozumowania a contrario, polega na zastosowaniu do sytuacji nieuregulowanych przez przepisy – przepisów regulujących podobne sytuacje,
Reguły wnioskowań prawniczych • rozumowanie z celu na środki – opiera się na założeniu, że jeśli dozwolony jest cel, to środki do niego prowadzące także są dozwolone, • wnioskowanie a fortiori – występuje w dwóch postaciach – z większego na mniejsze (komu wolno więcej, temu tym bardziej wolno mniej) oraz z mniejszego na większe (komu wolno mniej, temu tym bardziej nie wolno więcej), • wnioskowanie reductio od ad absurdum – sprowadzenie do absurdu, oznacza, że jeżeli w wyniku rozumowania dochodzimy do nonsensownych wniosków, to należy tego rozumowania zaniechać.
ZAPAMIĘTAJ ! Norma prawna Bezwzględnie obowiązująca zakaz Względnie obowiązująca nakaz upoważniająca
ZAPAMIĘTAJ ! Przepis prawny - nie posiada typowych dla norm prawnych wyrazów: - „ jest zobowiązany” - „ powinno być” - „należy” - „jest zabronione” - „podlega karze” Norma prawna w swojej treści zawiera: - zakaz, np. kobiety w ciąży nie wolno… - nakaz, np. dziecko pozostające pod władzą rodzicielską winno rodzicom posłuszeństwo… - upoważnienie, np. jeżeli w gwarancji nie zastrzeżono innego terminu, termin wynosi jeden rok…
- Budowa przepisu prawnego
- Norma prawna definicja
- Przepis prawny - definicja
- Przepisy odsyłające
- System osemkowy
- Ciekawostki o kardynale stefanie wyszyńskim
- Esej na temat
- Temat do prezentacji
- Zredaguj krótki tekst informacyjny na temat jakiegoś
- Typy liryki
- Temat pd
- Kliniczne wykłady na temat teorii klein i teorii bion
- Prezentacja pilka nozna
- Esej na temat
- Stosunek prawny to
- Co rozumiesz pod pojęciem system ochrony pracy w polsce
- Piotr kapusta radca prawny
- Maciej bieszczad
- Tadeusz kociuszko
- Maciej bieszczad
- Departament prawny mon
- Statut to akt prawny regulujący