Prawo w Informatyce Temat Przepis prawny a norma

  • Slides: 21
Download presentation
Prawo w Informatyce Temat: Przepis prawny a norma prawna. Wykładnia prawa

Prawo w Informatyce Temat: Przepis prawny a norma prawna. Wykładnia prawa

Przepis prawny jest podstawową jednostką aktu normatywnego. Ustawa np. składa się z artykułów, z

Przepis prawny jest podstawową jednostką aktu normatywnego. Ustawa np. składa się z artykułów, z których każdy jest przepisem prawnym. Z przepisów odtwarzamy normy prawne. Przepis prawny to zatem zdanie w sensie gramatycznym oznaczone jako artykuł /art. 1/, paragraf /§ 1/, czy ustęp /1/, będący jednostką redakcyjną tekstu prawnego.

Norma prawna - trójelementowa koncepcja budowy normy prawnej Norma prawna (łac. norma - reguła,

Norma prawna - trójelementowa koncepcja budowy normy prawnej Norma prawna (łac. norma - reguła, przepis, prawidło) to wypowiedź zawarta w akcie prawotwórczym, wyrażająca polecenie ogólnego zachowania się w konkretnych okolicznościach. Norma prawna Hipoteza - hipoteza – określa warunki zastosowania normy prawnej oraz jej adresata Dyspozycja - dyspozycja – określa właściwy sposób zachowania się adresata w okolicznościach wskazanych w hipotezie (wskazuje, co należy zrobić, by uniknąć sankcji) Sankcja - sankcja – określa negatywne następstwa, jakie spotkają adresata, jeśli zachowa się w sposób niezgodny z zasadą wyrażoną w dyspozycji

Norma prawna - dwuelementowa koncepcja budowy normy prawnej Krytyczna wobec trójelementowej koncepcji budowy normy

Norma prawna - dwuelementowa koncepcja budowy normy prawnej Krytyczna wobec trójelementowej koncepcji budowy normy prawnej teoria głosi, że norma prawna jest złożona z dwu oddzielnych norm. Sankcjonowanej - składającej się z hipotezy i dyspozycji Sankcjonującej - składającej się z hipotezy, którą jest naruszenie normy sankcjonowanej i dyspozycji będącej w rzeczywistości sankcją Każda z nich zakłada inne okoliczności, adresata oraz zachowanie. Druga znajduje zastosowanie, gdy nie zostanie zrealizowana pierwsza.

Rodzaje norm prawnych Pojęcie przepisu nie jest tożsame z pojęciem normy, gdyż istnieją normy

Rodzaje norm prawnych Pojęcie przepisu nie jest tożsame z pojęciem normy, gdyż istnieją normy o bardzo rozbudowanych hipotezach czy też dyspozycjach, które ze względów technicznych nie są sformułowane w jednym przepisie, a zdarza się, że nawet nie w jednym akcie prawnym. Podział norm prawnych ze względu na: - sposób wysłowienia Uprawniające Nakazujące - w dyspozycji jest sformułowany nakaz - dyspozycja pozwala wybrać sposób postępowania Zakazujące - w dyspozycji jest sformułowany zakaz ( np. zakaz zabijania )

Rodzaje norm prawnych Podział norm prawnych ze względu na: - zakres zastosowania Bezwzględnie obowiązujące

Rodzaje norm prawnych Podział norm prawnych ze względu na: - zakres zastosowania Bezwzględnie obowiązujące - podmioty prawa nie mogą decydować, czy należy się zastosować do tych norm Względnie obowiązujące - są stosowane tylko wtedy, gdy podmioty prawa nie przyjęły innych reguł niż wyrażone w dyspozycji

Rodzaje norm prawnych Podział norm prawnych ze względu na: - zakres obowiązywania lus commune

Rodzaje norm prawnych Podział norm prawnych ze względu na: - zakres obowiązywania lus commune - obowiązujące na obszarze całego państwa lus particulare - obowiązujące na części terytorium państwa

Sankcja Karne Egzekucji Nieważności • Mają charakter represyjny i polegają na odebraniu lub ograniczeniu

Sankcja Karne Egzekucji Nieważności • Mają charakter represyjny i polegają na odebraniu lub ograniczeniu dostępu do dóbr uznawanych za cenne i pożądane, • W polskim prawie kary dzieli się na zasadnicze i dodatkowe, • Sądowej (stosowanej przez sądy i komorników), • Administracyjnej (stosowanej przez urzędy skarbowe i ZUS), • Jeżeli czynność prawna została wadliwie dokonana, to nie wywołuje skutków prawnych.

Rodzaje norm postępowania W każdym państwie poza normami prawnymi stanowionymi przez właściwe organy państwa

Rodzaje norm postępowania W każdym państwie poza normami prawnymi stanowionymi przez właściwe organy państwa istnieją także inne normy określające postępowanie ludzi w określonych sytuacjach. Są to normy obyczajowe i normy moralne. Normy prawne obyczajowe moralne religijne

Rodzaje norm postępowania Normy obyczajowe Nawyk – norma wyznaczająca, jak w konkretnych przypadkach (sytuacjach)

Rodzaje norm postępowania Normy obyczajowe Nawyk – norma wyznaczająca, jak w konkretnych przypadkach (sytuacjach) powinno się postępować. Normy moralne Norma moralna - uzasadnienie aksjologiczne (ocena czynów jako dobre lub złe) a nie, jak w przypadku norm obyczajowych, wytworzony i utrwalony powszechnie nawyk postępowania. Szczególnym rodzajem norm moralnych są normy religijne stanowione przez organizacje kościelne i różne związki wyznaniowe.

Norma prawna i moralna - różnice Norma prawna Norma moralna - Powszechność - Ograniczony

Norma prawna i moralna - różnice Norma prawna Norma moralna - Powszechność - Ograniczony zakres Sankcja Dolegliwość Dwustronny charakter Jednostronny charakter Naruszenie - czyn Naruszenie - odczucia obowiązywania

Prawo naturalne a prawo pozytywne Prawo naturalne to zbiór norm, które obowiązują niezależnie od

Prawo naturalne a prawo pozytywne Prawo naturalne to zbiór norm, które obowiązują niezależnie od tego, czy zostały potwierdzone i uznane przez władzę państwową. Ich źródłem jest wyznawany system wartości. Prawo pozytywne to zbiór norm ustanowionych przez władzę publiczną, obowiązujących w danym państwie.

Prawo a moralność Prawo Moralność - Istnieją zachowania regulowane tylko przez normy moralne, np.

Prawo a moralność Prawo Moralność - Istnieją zachowania regulowane tylko przez normy moralne, np. zakaz donosicielstwa. - Niektóre zachowania są regulowane tylko przez normy prawne, np. zasady podejmowanie czynności prawnych. - Do zachowań regulowanych zarówno przez prawo, jak i moralność należy np. zakaz zabijania. Moralność Prawo - Każde zachowanie regulowane przez prawo jest także regulowane przez moralność. - Zakres czynności regulowanych przez prawo jest węższy niż regulowanych przez moralność.

Cechy państwa prawa Państwem prawa, zwanym również państwem praworządnym, określa się takie państwo, w

Cechy państwa prawa Państwem prawa, zwanym również państwem praworządnym, określa się takie państwo, w którym stabilne prawo określa kompetencje, organizację organów władzy oraz ich stosunki z obywatelami i innymi podmiotami prawa. Przedstawiciele takiego państwa działają w granicach prawa, a także realizują zasadę równości obywateli wobec prawa. Obywatele mogą zaś czynić wszystko, czego prawo im nie zabrania. ustrój demokratyczny Cechy państwa prawa hierarchiczność systemu źródeł prawa jasne i stabilne prawo przestrzeganie procedur prawnych równość wobec prawa

Zasada nullum crimen sine lege Zasada „nie ma przestępstwa bez przepisu prawa” jest fundamentalną

Zasada nullum crimen sine lege Zasada „nie ma przestępstwa bez przepisu prawa” jest fundamentalną zasadą państwa prawa. Oznacza ono, że: • czyn zagrożony karą oraz samą karę należy opisać w ustawie, • typy czynów zabronionych, przesłanki zastosowania sankcji przymusowych i odpowiedzialności, rodzaje i granice sankcji muszą być ściśle określone w ustawie, • pociągnięcie do odpowiedzialności karnej jest uwarunkowane obowiązywaniem ustawy w chwili popełnienia czynu.

Wykładnia prawa Wykładnią prawa nazywa się czynność intelektualną, na podstawie której z treści przepisów

Wykładnia prawa Wykładnią prawa nazywa się czynność intelektualną, na podstawie której z treści przepisów prawnych są formułowane normy. Interpretacja (wykładnia) prawa poprzedza zastosowanie normy prawnej. Wykładnia odbywa się według przyjętych zasad, zwanych regułami egzegezy prawniczej. Podstawowymi sposobami wykładni prawa są wykładnie: • językowa, • systemowa i funkcjonalna. Pomocniczo zaś można stosować wykładnię: • historyczną, • porównawczą.

Wykładnia prawa Rodzaje wykładni ze względu na: Dokonującego Formalna – dokonywana przez organy państwa.

Wykładnia prawa Rodzaje wykładni ze względu na: Dokonującego Formalna – dokonywana przez organy państwa. Autentyczna – dokonywana przez prawodawcę. Legalna – dokonywana przez organ, któremu prawodawca przyznał kompetencje do interpretowania prawa. Operatywna – dokonywana przez organy stosujące prawo (sądy, organy administracji). Doktrynalna – dokonywana przez przedstawicieli nauk prawnych. Nieoficjalna – dokonywana przez prawników na potrzeby podejmowania decyzji przez różne podmioty. Przyjęte metody Językowa – treść przepisu zostaje ustalona na podstawie analizy języka, którym jest on wypowiedziany. Systemowa – normy wyprowadza się z systemu prawa, w którym funkcjonuje dana ustawa. Jej częścią jest wykładnia logiczna (zamiar prawodawcy jest wypowiedziany na podstawie zasad logiki). Celowościowa – uwzględnia cel, jaki dany przepis powinien zrealizować, bierze pod uwagę kontekst społeczny, ekonomiczny lub aksjologiczny. Efekt Dosłowna – dokonywana na podstawie różnych rodzajów wykładni. Rozszerzająca – polega na wyborze spośród znaczeń uzyskanych na podstawie różnych wykładni znaczenia szerszego niż uzyskane w wyniku wykładni językowej. Zawężająca – polega na wyborze spośród znaczeń uzyskanych na podstawie różnych wykładni znaczenia węższego niż uzyskane w wyniku wykładni językowej.

Reguły wnioskowań prawniczych Stosowanie wnioskowań prawniczych jest często nazywane wykładnią logiczną. Takie wnioskowanie polega

Reguły wnioskowań prawniczych Stosowanie wnioskowań prawniczych jest często nazywane wykładnią logiczną. Takie wnioskowanie polega na tym , że z obowiązywania określonej normy „X” ustala się logiczny wniosek o obowiązywaniu normy „Y”. Do typowych reguł wnioskowań prawniczych zaliczamy: • rozumowanie a contrario – wnioskowanie z przeciwieństwa, polegające na założeniu, że norma nie stosuje się do sytuacji, do których nie odnosi się wprost, • rozumowanie a simile – wnioskowanie przez analogię, przeciwieństwo rozumowania a contrario, polega na zastosowaniu do sytuacji nieuregulowanych przez przepisy – przepisów regulujących podobne sytuacje,

Reguły wnioskowań prawniczych • rozumowanie z celu na środki – opiera się na założeniu,

Reguły wnioskowań prawniczych • rozumowanie z celu na środki – opiera się na założeniu, że jeśli dozwolony jest cel, to środki do niego prowadzące także są dozwolone, • wnioskowanie a fortiori – występuje w dwóch postaciach – z większego na mniejsze (komu wolno więcej, temu tym bardziej wolno mniej) oraz z mniejszego na większe (komu wolno mniej, temu tym bardziej nie wolno więcej), • wnioskowanie reductio od ad absurdum – sprowadzenie do absurdu, oznacza, że jeżeli w wyniku rozumowania dochodzimy do nonsensownych wniosków, to należy tego rozumowania zaniechać.

ZAPAMIĘTAJ ! Norma prawna Bezwzględnie obowiązująca zakaz Względnie obowiązująca nakaz upoważniająca

ZAPAMIĘTAJ ! Norma prawna Bezwzględnie obowiązująca zakaz Względnie obowiązująca nakaz upoważniająca

ZAPAMIĘTAJ ! Przepis prawny - nie posiada typowych dla norm prawnych wyrazów: - „

ZAPAMIĘTAJ ! Przepis prawny - nie posiada typowych dla norm prawnych wyrazów: - „ jest zobowiązany” - „ powinno być” - „należy” - „jest zabronione” - „podlega karze” Norma prawna w swojej treści zawiera: - zakaz, np. kobiety w ciąży nie wolno… - nakaz, np. dziecko pozostające pod władzą rodzicielską winno rodzicom posłuszeństwo… - upoważnienie, np. jeżeli w gwarancji nie zastrzeżono innego terminu, termin wynosi jeden rok…