Prawo handlowe Pojcie i rda prawa handlowego Pojcie

Prawo handlowe Pojęcie i źródła prawa handlowego

Pojęcie prawa handlowego Podstawy prawa handlowego tworzono w okresie przedwojennym. Za podstawowy akt prawny należy tu uznać rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 27. 06. 1934 r. – Kodeks handlowy. Został on ukształtowany w oparciu o kryterium podmiotowe, którego podstawą było pojęcie kupca. Ustawodawca definiował czynności handlowe jako czynności dokonywane przez kupca w związku z prowadzoną przez niego działalnością. W ten sposób została wykształcona dualistyczna koncepcja regulacji stosunków majątkowych przez prawo cywilne i handlowe. Cechą tych stosunków jest to, że co najmniej jeden uczestnik lub wszyscy uczestnicy prowadzi działalność gospodarczą w sposób trwały i zawodowy. Cechą charakterystyczną stosunków handlowych było również użycie cywilistycznej metody regulacji stosunków prawnych, czyli powszechne posługiwanie się umową.

Początki koncepcji jedności Prawa Cywilnego W 1965 r. weszła w życie ustawa z dnia 23. 04. 1964 r. – Kodeks cywilny. To właśnie od uchwalenia Kodeksu mamy w Polsce do czynienia z zasadą jedności prawa cywilnego.

Kupiec inaczej Przedsiębiorca Ustawa z 28. 07. 1990 r. o zmianie kodeksu cywilnego utrzymywała w mocy jedność prawa cywilnego. Jedność nie oznacza oczywiście zupełności kodeksu. Kodeks cywilny miał znieść autonomię prawa handlowego, poprzez objęcie zasięgiem regulacji tego kodeksu a także stosunków gospodarczych. Po uchyleniu przepisów dotyczących pojęcia „kupiec”, a także po wyeliminowaniu z kodeksu cywilnego w 1990 r. jednostek gospodarki uspołecznionej ustawa o działalności gospodarczej z dnia 23. 12. 1988 r. wprowadziła pojęcie „ podmiot gospodarczy”, a ustawa z dnia 20. 08. 1997 – przepisy wprowadzenia ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, zmieniła w obowiązujących aktach prawnych to pojęcie na nazwę „przedsiębiorca”.

Przedsiębiorca – osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną, prowadzącą we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. Właśnie prowadzenie w sposób zawodowy działalności gospodarczej może być podstawą do oddzielnego traktowania norm odnoszących się do działalności handlowej czy gospodarczej, przy zachowaniu zasady jedności prawa cywilnego. Ten zespół norm można określić nazwą prawo handlowe.

Prawo Handlowe Prawo handlowe – dyscyplina prawnicza obejmująca zespół norm prawa prywatnego, regulująca organizację podmiotów stosunków gospodarczych oraz podejmowanych przez te podmioty czynności handlowych. W literaturze wskazuje się, że prawo handlowe wyodrębnić należy jako odrębna dyscyplinę, pomimo dążeń do wzmocnienia zasady jedności prawa cywilnego.

Modele regulacji Prawo Handlowe Obowiązuje Prawo Handlowe Brak Prawa Handlowego Francja, Belgia, Niemcy Włochy i Szwajcaria

Stany Zjednoczone Mimo istnienia jednolitego kodeksu handlowego, także nie zostało wyodrębnione prawo handlowe. Stosuje się tam jednolite prawo kontraktów.

Przedsiębiorstwo Wykonywanie działalności gospodarczej jest też określone jako prowadzenie przedsiębiorstwa. Tutaj przedsiębiorstwo oznacza prowadzenie określonej działalności handlowej, niekoniecznie opartej na wyodrębnionym zespole składników materialnych i niematerialnych, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych. Kolejną z proponowanych zmian w kodeksie cywilnym jest ustalenie jakie rozmiary danej działalności decydować będą o nabyciu przez określoną osobę specjalnego statusu przewidzianego w kodeksie cywilnym dla osób prawnych. Ostatnią z poruszanych kwestii przy omawianiu różnych sfer funkcjonalnych pojęcia „przedsiębiorstwo”, jest zagadnienie czynności prawnych dokonywanych w ramach działalności tego podmiotu i ocena, w jakiej mierze kryterium to może stanowić podstawę wyodrębnienia prawa handlowego.

Przed wojną i teraz Przed wojną warunkiem kwalifikacji określonej czynności prawnej jako handlowej było dokonanie jej przez kupca w związku z prowadzoną przez niego działalnością, przy czym na ocenę charakteru prawnego określonej czynności nie miał żadnego wpływu status drugiej strony tej czynności. Obecnie wiele się w tej kwestii zmieniło. Wśród typów umów można wyróżnić: n takie, których występowanie jest immanentnie związane z obrotem handlowym – umowa komisu n takie, które mają wariant ogólny ntakie, które mają wariant szczególny – umowa sprzedaży

Normy i Instytucje Prawa Handlowego Normy i instytucje prawa handlowego mają przede wszystkim służyć bezpieczeństwu, wolności i szybkości obrotu. Jego specyfika opiera się na założeniach: n n Szybkości działalności gospodarczej – tempo działalności gospodarczej mającej przynieść korzyści musi być szybkie, wymaga to odformalizowania obrotu w celu dokonywania szybkich oświadczeń woli (przez telefon, e-mail, itp. ); Członkowie zarządu zostali wyposażeni w uprawnienia o szerokim zakresie umożliwiającym szybkie podejmowanie decyzji handlowych Bezpieczeństwie obrotu – bardzo ważne znaczenie ma tu ujęcie w sposób tradycyjny, odpowiadający przyjętym i akceptowanym kryteriom klauzul generalnych (zasada uczciwości kupieckiej, zasada dobrych obyczajów)

Zasady Prawa Handlowego n Podstawowe założenia, na jakich opiera się prawo i jego poszczególne gałęzie. Zależą one od panujących w poszczególnych państwach warunków społeczno – gospodarczych i determinujących treść przepisów należących do danej gałęzi. Zasada wolności gospodarczej – obejmuje swobodę decydowania przez przedsiębiorców o: n samym podjęciu działalności gospodarczej n przedmiocie działalności gospodarczej n wykonywaniu działalności gospodarczej w wybranej formie prawnej n organizacji wewnętrznej przedsiębiorstwa Istota wolności gospodarczej polega także na samodzielnym wykonywaniu działalności gospodarczej oraz oznacza wolność od ingerencji państwa w sferę poczynań ekonomicznych przedsiębiorców. Podejmując i wykonując działalność gospodarczą trzeba liczyć się z jej prawnymi uwarunkowaniami. Zasada równości praw przedsiębiorców – zasadę tę powinno rozumieć się w ten sposób, iż nakazem jest równe traktowanie przedsiębiorców do siebie podobnych, co nie wyklucza nierównego traktowania przedsiębiorców o odmiennych cechach. Powyższa zasada obejmuje także zakaz dyskryminowania przez prawo przedsiębiorców, gdy chodzi o dostęp do rzeczowych, kapitałowych i osobowych czynników działalności gospodarczej.

Zasada jedności Kodeksu Cywilnego – zakłada, że prawo spółek handlowych stanowi fragment problematyki prawa cywilnego

Zasada swobody umów – przejawia się w: n swobodzie podejmowania decyzji co do zawarcia umowy n swobodzie wyboru kontrahenta n swobodzie ustalania treści umowy n możności dokonywania zmian w treści umowy n możności rozwiązywania umowy

Zasada autonomii woli stron – stosunek między stronami może być ułożony dowolnie pod warunkiem, że jego treść i cel nie sprzeciwiają się: n właściwości (naturze) stosunku n ustawie (prawu) n zasadą współżycia społecznego

Pozostałe zasady Prawa Handlowego Zasada uczciwości i dobrych obyczajów n Zasada ochrony słusznych interesów konsumentów n

Przedmiot Prawa Handlowego n n ustrój, funkcjonowanie i ustanie bytu prawnego poszczególnych rodzajów przedsiębiorców obrót gospodarczy (zawieranie i wykonywanie umów, w których przynajmniej jedna ze stron jest przedsiębiorcą); Należy tutaj także wyróżnić obrót z udziałem konsumentów podmiotowość prawa majątkowego i niemajątkowego wykorzystywana w procesie wykonywania działalności gospodarczej papiery wartościowe wraz z publicznym obrotem tymi papierami

Źródła Prawa Handlowego Przepisy Prawa Stanowionego Akty prawne o charakterze ogólnym Prawo Zwyczajowe Akty prawne o charakterze szczególnym Zwyczaje

Przepisy Prawa Stanowionego Akty prawne o charakterze ogólnym: szczególnym: n Konstytucja n regulacje dotyczące podmiotów funkcjonujących w obrocie gospodarczym n Kodeks Cywilny n n Kodeks Spółek Handlowych n regulacje dotyczące działalności instytucji finansowych akty regulujące stan niewypłacalności podmiotu regulacje zabezpieczające prawidłowe funkcjonowanie rynku n akty prawne odnoszące się do papierów wartościowych n

Przepisy prawa stanowionego Akty prawne o charakterze ogólnym: KONSTYTUCJA n n n Konstytucja – dla prawa handlowego istotne znaczenie mają dwie zasady konstytucyjne: Art. 20 – „Podstawę ustroju gospodarczego RP stanowi społeczna gospodarka rynkowa, oparta między innymi na wolności działalności gospodarczej i własności prywatnej”. Art. 22 – „Ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny”.

Przepisy prawa stanowionego Akty prawne o charakterze ogólnym: KODEKS CYWILNY Kodeks Cywilny – uchwalony jeszcze w epoce gospodarki nakazowo – rozdzielczej ( 23 IV 1964 ) Od 1990 r. wielokrotnie nowelizowany, reguluje: n stosunki cywilnoprawne między osobami fizycznymi n stosunki zachodzące między samymi osobami prawnymi W jego treści zauważamy (wybrane postanowienia): n odmienne uregulowanie terminu przedawnienia roszczeń majątkowych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej n podwyższenie miary staranności wymaganej od dłużników prowadzących działalność gospodarczą n niedopuszczenie sądowej waloryzacji świadczeń pieniężnych należnych osobom prowadzącym działalność gospodarczą, a pozostających w związku z prowadzeniem przez nią przedsiębiorstwa n odmienne skutki braku odpowiedzi na ofertę złożoną przedsiębiorcy przez podmiot pozostający z nim w stałych stosunkach n wprowadzenie obowiązku badania rzeczy przez kupującego, który prowadzi działalność gospodarczą, jeżeli nabył on tę rzecz od innego przedsiębiorcy, a także odmiennego terminu do zawiadomienia o wadzie n Ostatnie zmiany – unormowanie firmy i prokury w Kodeksie Cywilnym, instytucje te są wspólne dla wszystkich przedsiębiorców n Niektóre umowy mogą być zawarte tylko z udziałem przedsiębiorców (leasing, rachunek bankowy, agencyjna, komisu, przewozu, spedycji, ubezpieczenia, składu, etc.

Przepisy prawa stanowionego Akty prawne o charakterze ogólnym: KODEKS SPÓŁEK HANDLOWYCH Kodeks Spółek Handlowych – obowiązuje od 01 I 2001 r. , zastąpił prawie w całości kodeks handlowy z 1934 r. Ponad połowa przepisów Kodeksu Spółek Handlowych odbiega od postanowień dawnego Kodeksu. n n wprowadza dwa nowe typy spółek: partnerską i komandytowo-akcyjną składa się z sześciu tytułów podzielonych na działy i liczy w sumie 633 artykuły

Przepisy prawa stanowionego Akty prawne o charakterze szczególnym: REGULACJE DOTYCZĄCE PODMIOTÓW FUNKCJONUJĄCYCH W OBROCIE GOSPODARCZYM n n n n ustawa z dnia 25 IX 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych ustawa z dnia 30 VIII 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych ustawa z dnia 16 IX 1982 r. prawo spółdzielcze ustawa o zasadach prowadzenia na terytorium RP działalności gospodarczej w zakresie drobnej wytwórczości przez zagraniczne osoby fizyczne i prawne ustawa z dnia 7 IV 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach ustawa z dnia 6 IV 1984 r. o fundacjach ustawa z dnia 2 VII 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej

Przepisy prawa stanowionego Akty prawne o charakterze szczególnym: REGULACJE DOTYCZĄCE DZIAŁALNOŚCI INSTYTUCJI FINANSOWYCH n n n ustawa z dnia 29 VII 1997 r. – Prawo bankowe ustawa z dnia 28 VII 1990 r. o działalności ubezpieczeniowej ustawa z dnia 30 IV 1993 r. o narodowych funduszach inwestycyjnych i ich prywatyzacji ustawa z dnia 28 VIII 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych ustawa z dnia 4 IX 1997 r. o funduszach przemysłowych i ich prywatyzacji w związku z reformą systemu ubezpieczeń społecznych ustawa z dnia 29 VIII 1997 r. o listach zastawnych i bankach hipotecznych

Przepisy prawa stanowionego Akty prawne o charakterze szczególnym: AKTY REGULUJĄCE STAN NIEWYPŁACALNOŚCI PODMIOTU n n Prawo upadłościowe Ustawa o restrukturyzacji finansowej przedsiębiorstw i banków oraz o zmianie niektórych ustaw

Przepisy prawa stanowionego Akty prawne o charakterze szczególnym: REGULACJE ZABEZPIECZAJĄCE PRAWIDŁOWE FUNKCJONOWANIE RYNKU n ustawa z dnia 15 II 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów n ustawa z dnia 16 IV 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji n ustawa z dnia 20 VII 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym

Przepisy prawa stanowionego Akty prawne o charakterze szczególnym: AKTY PRAWNE ODNOSZĄCE SIĘ DO PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH n n n ustawa z dnia 28 IV 1936 r. – Prawo wekslowe ustawa z dnia 28 IV 1936 r. – Prawo czekowe ustawa z dnia 29 VI 1995 r. o obligacjach ustawa z dnia 1 XII 1961 r. – Kodeks morski ustawa z dnia 15 XI 1984 r. – Prawo przewozowe ustawa z dnia 29 VII 1992 r. o grach losowych i zakładach wzajemnych

Prawo UE - rozporządzenia n n n Rozporządzenie 25. 07. 1985 o europejskim zgrupowaniu interesów gospodarczych 21. 1989 o kontroli powiązań przesiębiorców 8. 10. 2001 o spółce europejskiej (Societas Europea) ROZPORZĄDZENIA OBOWIĄZUJĄ W PAŃSTWACH CZŁONKOWSKICH BEZPOŚREDNIO!!!

Prawo UE (dyrektywy) • • • Pierwsza dyrektywa rady nr 68/151/EWG z dnia 9. 03. 1963 roku - dotycząca publikacji danych oraz nieważności spółki; Druga dyrektywa rady nr 77/91/EWG z dnia 13. 12. 1976 roku - dotycząca tworzenia, utrzymania oraz zmian kapitału spółki; Tak zwana dyrektywa kapitałowa; Trzecia dyrektywa rady nr 78/855/EWG z dnia 9. 10. 1978 roku - dotycząca łączenia się spółek; Szósta dyrektywa rady nr 82/891/EWG z dnia 17. 12. 1982 roku - dotycząca podziału spółek; Jedenasta dyrektywa rady nr 89/666/EWG z dnia 21. 12. 1989 rokudotycząca ogłaszania danych o oddziałach spółek; Dwunasta dyrektywa rady nr 89/667/EWG z dnia 21. 12. 1989 roku- dotycząca spółek jednoosobowych.

Prawo Zwyczajowe Prawo zwyczajowe – zespół niepisanych norm, które powstają wskutek stosowania tego samego sposobu działania w czasie na tyle długim, aby w powszechnym przekonaniu stały się wiążące dla wszystkich.

Zwyczaje – nie stanowią norm prawnych, ale odzwierciedlają jedynie kanony zachowań uczestników obrotu. Znaczenie zwyczajów polega głównie na tym, że można stosować je jako kryteria ocenne, np. : przy określaniu skutków prawych czy sposobu wykonania ciążących na stronie obowiązków. Do utrwalonych zwyczajów bardzo często sięga się w wypadku obrotu międzynarodowego. Ujednolicaniem zwyczajów występujących w handlu międzynarodowym zajmuje się również Międzynarodowa Izba Handlowa ( ICC ), która do tej pory wydała kilka opracowań dotyczących istniejących zwyczajów, głównie w praktyce bankowej. Nie są źródłem prawa, ale ich wpływ na praktykę stosowania prawa jest bardzo istotny

KONIEC