Kierunek 3 Wdraanie nowej podstawy programowej ksztacenia oglnego

Kierunek 3. Wdrażanie nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych Elżbieta Bukowiecka-Górny

Kierunek 3. Wdrażanie nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego Wprowadzenie Kształcenie w szkole podstawowej stanowi fundament wykształcenia. Zadaniem szkoły jest łagodne wprowadzenie ucznia w świat wiedzy, przygotowanie go do wykonywania obowiązków ucznia oraz wdrażanie do samorozwoju przy jednoczesnym zapewnieniu bezpiecznych warunków, przyjaznej atmosfery do nauki oraz uwzględnieniu indywidualnych możliwości i potrzeb edukacyjnych każdego ucznia. Najważniejszym celem kształcenia w szkole podstawowej jest dbałość o integralny rozwój biologiczny, poznawczy, emocjonalny, społeczny i moralny ucznia. Edukacja w 8 -klasowej szkole podstawowej po zmianie ustroju szkolnego odbywa się zgodnie z założeniami podstawy programowej kształcenia ogólnego w szkole podstawowej dostosowanej do wymogów współczesności, a jej treści sprzyjają rozwijaniu kluczowych kompetencji uczniów, odkreślają wagę i znaczenie integralnego rozwoju biologicznego, poznawczego, emocjonalnego, społecznego i moralnego ucznia.

Kierunek 3. Wdrażanie nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego Nowa podstawa programowa 1 września 2017 r. rozpoczęto nauczanie w nowym systemie szkolnym, tj. 8 -klasowej szkole podstawowej, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej.

Kierunek 3. Wdrażanie nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego Nowa podstawa programowa (c. d. ) Nowa podstawa programowa nie obejmowała wszystkich klas i typów szkół. Podstawa ta określiła zasady nauczania w publicznych szkołach i placówkach: 1)wychowania przedszkolnego dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych form wychowania przedszkolnego (załącznik nr 1 do rozporządzenia), 2)kształcenia ogólnego dla publicznych szkół: a)szkoły podstawowej (załącznik nr 2 do rozporządzenia), b)szkoły podstawowej ‒ dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym (załącznik nr 3), 3)branżowej szkoły I stopnia (załącznik nr 4), 4)szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy (załącznik nr 5), 5)szkoły policealnej (załącznik nr 6).

Kierunek 3. Wdrażanie nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego Wdrażanie nowej podstawy programowej w szkołach i przedszkolach odbywało się i odbywa zgodnie z harmonogramem, który wynika z art. 273280 ustawy – Prawo oświatowe. Przedszkola, oddziały przedszkolne w szkole i inne formy wychowania przedszkolnego rozpoczęły wdrażanie podstawy programowej od 1 września roku szkolnego 2017/2018. 8 -letnia szkoła podstawowa w roku szkolnym 2017/2018 wdrażała treści nowej podstawy programowej w klasie I, IV i VII, a w klasach II, III, V i VI w tym samym roku szkolnym realizowano treści podstawy programowej zgodnie z rozporządzeniem MEN z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. W roku szkolnym 2018/2019 wdrażana była nowa podstawa programowa w klasach II, V i VII szkoły podstawowej.

Kierunek 3. Wdrażanie nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego Wdrażanie nowej podstawy programowej (c. d. ) Począwszy od września 2017 r. wdrażano również nową podstawę programową we wszystkich klasach szkół podstawowych dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym. Nową podstawę programową realizowały również 3 -letnie szkoły branżowe I stopnia, które nadal będą wdrażały nowe podstawy w kolejnych latach 2019/2020 oraz 2020/2021. W nadchodzącym roku szkolnym 2019/2020 nową podstawę programową wdrażać będą 2 -letnie szkoły branżowe II stopnia dla uczniów będących absolwentami branżowej szkoły I stopnia, którzy ukończyli gimnazjum oraz tych kończących 8 -letnią szkołę podstawową, 4 -letnie licea ogólnokształcące oraz 5 -letnie technika.

Kierunek 3. Wdrażanie nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego Nadzór nad wdrażaniem podstawy Od roku szkolnego 2019/2020 podstawa programowa z 2012 r. nie będzie już stosowana w żadnej klasie 8 -letniej szkoły podstawowej. Wdrażana będzie nowa podstawa programowa w klasach III i VI. W związku z tym na dyrektorze szkoły spoczywa szereg zadań związanych z monitorowaniem wdrażania podstawy programowej. By nadzór nad wdrażaniem przebiegał poprawnie, warto opracować i stosować zasady monitorowania. Nadzór nad wdrażaniem podstawy powinien się odbywać w oparciu o odpowiednio dobrane metody, techniki i narzędzia monitoringu. Nie ma gotowego i uniwersalnego narzędzia do badania wdrażania i realizacji podstawy programowej kształcenia ogólnego. Nadzór nad jej realizacją powinien obejmować: • treści podstawy programowej (w roku szkolnym 2019/2020 przede wszystkim w klasach III i VI), • efekty, czyli opanowane przez uczniów umiejętności, • warunki oraz sposób realizacji podstawy programowej – na podstawie analizy i kontroli, a także samooceny nauczycieli.

Kierunek 3. Wdrażanie nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego Nadzór nad wdrażaniem podstawy (c. d. ) Wdrażanie nowej podstawy programowej wymaga bieżącego jej monitorowania. Obowiązek monitorowania podstawy programowej kształcenia ogólnego wynika ze sprawowanego przez kuratorów oświaty nadzoru, któremu w szczególności podlega m. in. realizacja podstawy programowej (art. 55 ust. 2 ustawy – Prawo oświatowe), a także z rozporządzenia MEN z dnia 11 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań wobec szkół. Określone w nim wymaganie 2. wiąże się z nabywaniem przez uczniów wiadomości i umiejętności określonych w podstawie programowej.

Kierunek 3. Wdrażanie nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego Nadzór nad wdrażaniem podstawy (c. d. ) Z opisu tego wymagania wynika, że „w szkole lub placówce realizuje się podstawę programową z uwzględnieniem osiągnięć uczniów z poprzedniego etapu edukacyjnego. Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej i wykorzystują je podczas wykonywania zadań i rozwiązywania problemów. Podstawa programowa jest realizowana z wykorzystaniem warunków i sposobów jej realizacji. W szkole lub placówce monitoruje się i analizuje osiągnięcia każdego ucznia, z uwzględnieniem jego możliwości rozwojowych, formułuje się i wdraża wnioski z tych analiz. Wdrażane wnioski przyczyniają się do wzrostu efektów uczenia się i nauczania”.

Kierunek 3. Wdrażanie nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego Plan nadzoru Dyrektor szkoły zobowiązany jest do kontroli wdrażania i realizacji nowej podstawy w trakcie roku szkolnego za pomocą narzędzi określonych w opracowanym przez siebie co roku planie nadzoru pedagogicznego. Plan ten powinien zawierać konkretne działania związane z monitorowaniem wdrażania nowej podstawy programowej (systematyczne prowadzenie obserwacji zadań realizowanych przez nauczycieli, dokonywanie ewaluacji działań, monitorowanie). Na półrocze i zakończenie roku dyrektor określa wnioski z realizacji podstawy programowej, sformułowane w oparciu o przeprowadzone badania, kontrolę i ewaluację, i przedstawia je członkom rady pedagogicznej. Warto pamiętać, by zapisywać wnioski z wdrażania podstawy programowej w protokole rady pedagogicznej.

Kierunek 3. Wdrażanie nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego Źródła wiedzy o realizacji podstawy programowej Wiedza o realizacji podstawy programowej pochodzić może z: • realizacji zadań wychowawczo-profilaktycznych określonych w podstawie programowej (analiza realizowanego programu, zapisy w dziennikach) i w szkolnym programie wychowawczo-profilaktycznym, • realizacji zadań sformułowanych jako cele kształcenia oraz efekty nauczania w postaci ocen semestralnych i końcoworocznych, • realizacji zalecanych warunków i sposobu realizacji podstawy programowej (analiza ramowych planów nauczania, planów pracy wychowawczodydaktycznej).

Kierunek 3. Wdrażanie nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego Zasady nadzoru nad realizacją podstawy programowej Nadzór nad wdrażaniem nowej podstawy programowej wymaga stosowania następujących zasad: • otwartości na poznanie prawdy o pracy szkoły i pracy własnej nauczycieli i dyrektora, • uczciwości i rzetelności w działaniu, • zespołowej pracy i współpracy nauczycieli z dyrektorem szkoły (nauczyciele monitorują realizację podstawy programowej swoich lekcji, wykorzystując m. in. narzędzia monitoringu ustalone przez dyrektora).

Kierunek 3. Wdrażanie nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego Narzędzia monitorowania podstawy programowej Monitorowanie podstawy programowej odbywa się na podstawie analizy: • karty monitorowania podstawy programowej kształcenia ogólnego (sporządzanej np. na podstawie zapisów w dziennikach lekcyjnych), • arkusza monitoringu realizacji wniosków z wdrażania podstawy programowej, • arkusza kontroli aranżacji klas lekcyjnych, pracowni przedmiotowych, • arkusza kontroli realizacji ramowych planów nauczania (na podstawie zapisów do dziennikach zajęć).

Kierunek 3. Wdrażanie nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego Formy monitorowania podstawy programowej Formy monitorowania podstawy zależą od decyzji dyrektora, a także od określonych w planie nadzoru sposobach i obszarach badań realizacji podstawy programowej w danym roku szkolnym. Od zaplanowanych form nadzoru i zakresu badań zależy również dobór narzędzi do badań (inne wykorzystywane są w ewaluacji, inne w kontroli, obserwacji i inne podczas monitorowania).

Kierunek 3. Wdrażanie nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego Cele nadzoru nad realizacją podstawy programowej Nadzorowanie realizacji podstawy programowej kształcenia ogólnego umożliwia uzyskanie odpowiedzi na pytania: 1. Czy procesy edukacyjne są organizowane zgodnie z zadaniami określonymi w podstawie programowej kształcenia ogólnego (zgodnie z realizowanym programem)? 2. Jak te procesy są organizowane (uzyskiwane efekty kształcenia, osiągnięcia rozwojowe uczniów)? 3. Czy i jak realizowane są zalecane warunki i sposoby realizacji podstawy programowej (zarządzanie czasem edukacyjnym)?

Kierunek 3. Wdrażanie nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego Przygotowanie do wdrażania podstawy programowej Wdrażanie nowej podstawy programowej wymaga od dyrektora wprowadzenia pewnych ustaleń z nauczycielami. Należy ich dokonać przed wejściem podstawy w życie, z odpowiednim wyprzedzeniem – najlepiej przed rozpoczęciem roku szkolnego, by dać czas na weryfikację ustaleń, wyjaśnienie wszelkich wątpliwości, dokonanie ewentualnych zmian, w razie potrzeby zasięgnięcie opinii o programie (np. doradcy metodycznego, pomimo braku takiego obowiązku), a także na planowe przygotowanie szkoły do wdrożenia nowej podstawy programowej.

Kierunek 3. Wdrażanie nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego Przygotowanie do wdrażania podstawy programowej (c. d. ) By ułatwić monitorowanie wdrażania nowej podstawy programowej, dyrektor i członkowie rady pedagogicznej mogą podjąć pewne czynności. Przed rozpoczęciem roku szkolnego warto: • dostosować zapisy statutu do zmienionych przepisów, • wyznaczyć nauczycielom konkretne zadania związane z wdrażaniem nowej podstawy programowej, • wyznaczyć termin poznania treści nowej podstawy programowej dla klas III i VI, • rozpoznać potrzeby nauczycieli w zakresie organizacji wspomagania w tym obszarze (omówić wątpliwości, zdefiniować obszary, w których nauczyciele potrzebują wsparcia).

Kierunek 3. Wdrażanie nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego Zadania nauczycieli Nauczyciele powinni przeanalizować oferty wydawniczej w zakresie programów nauczania i dokonać wyboru programu nauczania lub opracowania programu (który powinien uwzględniać potrzeby uczniów i możliwości szkoły). Jeśli nauczyciel sam opracowuje program, powinien to zrobić w zgodzie z ramowym planem nauczania. Dokonując wyboru programu, nauczyciel powinien wziąć pod uwagę przewidywane osiągnięcia uczniów stosownie do ich wieku i możliwości rozwojowych oraz ocenić, czy dobór treści kształcenia zawartych w programie umożliwi realizację założonych celów.

Kierunek 3. Wdrażanie nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego Zadania nauczycieli (c. d. ) Jeśli to konieczne, należy zorganizować wspomaganie nauczycieli (zorganizować szkolenie rady pedagogicznej), zwrócić uwagę na poznanie warunków realizacji podstawy programowej, w tym znajomości ramowych planów nauczania. Należy przypomnieć (ustalić) obowiązujące zasady dopuszczenia do użytku programów edukacji wczesnoszkolnej oraz nauczania poszczególnych przedmiotów. Nauczyciele przedstawiają dyrektorowi wybrany (opracowany) program w terminach i w sposób określony przez dyrektora.

Kierunek 3. Wdrażanie nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego Dopuszczenie programu nauczania Obecnie ma formalnego obowiązku składania wniosku o dopuszczenie programu nauczania w danej szkole. Zasady dotyczące przedstawienia przez nauczyciela i dopuszczenia programu nauczania są uregulowane w art. 22 a ustawy o systemie oświaty. Zgodnie z nim nauczyciele przedstawiają program lub programy nauczania, a dyrektor po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej dopuszcza programy do użytku w danej szkole. Dyrektor powinien mieć pewność, że przedstawione przez nauczycieli programy obejmują całość podstawy programowej i gwarantują osiągnięcie celów opisanych w dokumencie, powinien zatem ustalić wspólnie z nauczycielami podstawowe kryteria, jakie powinien spełniać określony program nauczania.

Kierunek 3. Wdrażanie nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego Dokumentacja Należy ustalić zasady planowania pracy z uczniem i obowiązującą w tym zakresie dokumentację (plany pracy, arkusz analizy jakościowej realizacji podstawy programowej, dokumentacja diagnoz i obserwacji pedagogicznych, scenariusze lekcji). Warto ustalić sposób prowadzenia przez nauczycieli dokumentacji uzupełniającej takiej jak diagnoza, obserwacje pedagogiczne, plany pracy. Należy przypomnieć nauczycielom, że prowadzone obserwacje mają na celu poznanie możliwości i potrzeb rozwojowych każdego ucznia, że mają obowiązek ich dokumentowania i wykorzystania wyników obserwacji do prowadzenia pracy indywidualnej podczas bieżącej pracy, do wspomagania rozwoju ucznia w organizowanych zajęciach pomocy psychologicznopedagogicznej.

Kierunek 3. Wdrażanie nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego Dokumentacja (c. d. ) Na zebraniu rady pedagogicznej lub zespołów przedmiotowych warto określić, czy i jakie dokumenty będą tworzyli nauczyciele, np. plany pracy, arkusze obserwacji pedagogicznych, arkusze okresowej analizy realizacji podstawy programowej (jakościowa, ewentualne rejestrowanie zagrożeń realizacji podstawy programowej, np. w związku z długą nieobecnością nauczyciela, licznymi wyjściami/wyjazdami uczniów na wycieczki), dokumentację współpracy z rodzicami. Warto też zobowiązać nauczycieli do dostosowania wymagań edukacyjnych do potrzeb i możliwości ucznia na podstawie przeprowadzonych obserwacji pedagogicznych.

Kierunek 3. Wdrażanie nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego Współpraca z rodzicami Należy ustalić z nauczycielami zasady współpracy z rodzicami w zakresie realizacji podstawy programowej. Obowiązkiem nauczycieli jest systematyczne informowanie rodziców o zadaniach wychowawczych i kształcących realizowanych w szkole, o wymaganiach edukacyjnych wynikających z podstawy programowej i programu nauczania, o zasadach oceniania itd. Nauczyciel powinien włączać rodziców w proces kształtowania określonych postaw, informując o sukcesach i trudnościach ucznia, zachęcając do współdecydowania w ważnych dla uczniów sprawach, włączać rodziców w pracę szkoły.

Kierunek 3. Wdrażanie nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego Stosowanie podręczników Nowa podstawa programowa będzie realizowana zgodnie z ramowym planem nauczania określonym rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 marca 2017 r. w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół, z wykorzystaniem nowych podręczników. Nauczyciel może zdecydować o realizacji programu nauczania: 1) z zastosowaniem podręcznika, materiału edukacyjnego lub materiału ćwiczeniowego albo 2) bez zastosowania podręcznika lub materiałów.