Uwarunkowania realizacji podstawy programowej ksztacenia oglnego w zakresie

Uwarunkowania realizacji podstawy programowej kształcenia ogólnego w zakresie przedmiotów matematyczno przyrodniczych

Prezentacja powstała przy współpracy konsultantów i doradców metodycznych z zakresu przedmiotów matematyczno – przyrodniczych województwa kujawskopomorskiego: n n n n mgr Beata Wróblewska, CDi. E, Włocławek – lider grupy mgr Aleksandra Gancarz, KPCEN, Toruń mgr Krzysztof Gołębiowski, CKU-TODM i DN, Toruń mgr Maria Nowińska, CDi. E, Włocławek dr Lena Tkaczyk, KPCEN, Włocławek mgr Barbara Zielińska, KPCEN, Bydgoszcz mgr Ewa Żychska, ODi. DZN, Grudziądz 2

Plan prezentacji: n n Ogólne założenia zmian w podstawie programowej kształcenia ogólnego w zakresie przedmiotów matematyczno przyrodniczych Kalendarium wdrażania zmian Specyfika nauczania przedmiotów matematyczno-przyrodniczych Wnioski 3

Ogólne założenia zmian w podstawie programowej kształcenia ogólnego w zakresie przedmiotów matematyczno - przyrodniczych 4

Forma zapisu podstawy programowej n n n Efekty kształcenia zapisane są w języku wymagań na koniec każdego etapu kształcenia: cele kształcenia opisane są przez wymagania ogólne treści kształcenia opisane są przez wymagania szczegółowe treści ścieżek edukacyjnych zostały włączone w treści przedmiotów 5

„Stara” podstawa (fragment) Cele edukacyjne 1. Nabycie umiejętności obserwacji i opisu zjawisk chemicznych zachodzących w otaczającym świecie. 2. Poznanie znaczenia wiedzy chemicznej w procesach przetwarzania materii przez człowieka. „Nowa” podstawa (fragment) Cele kształcenia – wymagania ogólne I. Pozyskiwanie, wykorzystywanie i tworzenie informacji Uczeń samodzielnie pozyskuje i przetwarza informacje z różnorodnych źródeł (np. układ okresowy pierwiastków, tablice, wykresy, słowniki, zasoby Internetu, multimedia), wykorzystuje technologie informacyjne. Zadania szkoły 1. Ukształtowanie myślenia prowadzącego do zrozumienia poznanej wiedzy chemicznej i posługiwania się nią w różnych sytuacjach życiowych. 1. Substancje i ich właściwości. Uczeń: 1. 1. opisuje właściwości substancji będących głównymi składnikami stosowanych na co dzień produktów np. soli kamiennej, cukru, mąki, wody, miedzi, żelaza 1. 2. przeprowadza obliczenia z wykorzystaniem pojęć: masa, gęstość i 6 objętość Treści nauczania i umiejętności – wymagania szczegółowe

Wymagania edukacyjne są wspólne dla różnych odbiorców w szczególności dla: n ucznia n nauczyciela n autorów podręczników n autorów arkuszy sprawdzianów i egzaminów zewnętrznych 7

Wzrost odpowiedzialności nauczycieli za proces nauczania n n zapis podstawy programowej w postaci wymagań edukacyjnych ułatwia dobre przygotowanie do sprawdzianu i egzaminów zewnętrznych „odchudzenie treści” sprzyja realizacji podstawy programowej w określonym zaplanowanym czasie 8

Kształcenie umiejętności ponadprzedmiotowych na wszystkich etapach edukacyjnych - preambuła n n n n czytanie ze zrozumieniem myślenie matematyczne myślenie naukowe – w rozwiązywaniu problemów, formułowaniu wniosków komunikowanie się w języku polskim i obcym uczenie wyszukiwania, selekcjonowania i krytycznej analizy informacji rozpoznawanie własnych potrzeb edukacyjnych oraz uczenie się przez całe życie praca zespołowa 9

Zwiększanie szans edukacyjnych n w klasie VI szkoły podstawowej i III klasie gimnazjum będą odbywać się obligatoryjnie zajęcia dodatkowe dla uczniów o niezadawalających wynikach i zdolnych tzw. grupa wyrównawcza i konkursowa 10

Główne założenia reformy programowej w gimnazjum i szkole ponadgimnazjalnej złączenie programowe gimnazjum oraz szkoły ponadgimnazjalnej, prowadzące do bardziej racjonalnego zagospodarowania 6 -letniego cyklu nauki n przeznaczenie przynajmniej pierwszych czterech lat tego cyklu na jednakowy dla wszystkich, pełny kurs kształcenia ogólnego, obejmującego wszystkie podstawowe obszary wiedzy n 11

Założenia podstawy programowej w obszarze przedmiotów matematyczno-przyrodniczych: n n uczenie się tego, co człowiekowi może być użyteczne w życiu i działalności przyswajanie przez uczniów ze zrozumieniem podstawowych faktów, zasad, prawidłowości, praw i praktyk kształcenie postaw ucznia warunkujących mu sprawne funkcjonowanie we współczesnym świecie posługiwanie się technologiami informacyjnymi i komunikacyjnymi 12

Realizacja treści w przedmiotach matematyczno - przyrodniczych n n n przeniesienie ciężaru ze zdobywania wiedzy na zdobywanie i kształcenie umiejętności zmniejszenie encyklopedyzmu dominacja zasady egzemplaryzmu i metody dominantowej w doborze treści 13

Realizacja treści w przedmiotach matematyczno - przyrodniczych n n nauczanie przedmiotów matematycznoprzyrodniczych w zakresie ogólnym: • szkoła podstawowa – matematyka, przyroda • gimnazjum – matematyka, biologia, chemia, fizyka, geografia, • szkoła ponadgimnazjalna – w pierwszej klasie: matematyka, biologia, chemia, fizyka, geografia, 3 lata gimnazjum i 1 klasa szkoły ponadgimanzjalnej stanowią zamkniętą całość w nauczaniu przedmiotów ogólnych 14

Wiadomości i umiejętności z zakresu przedmiotów matematycznoprzyrodniczych Szkoła podstawowa: matematyka, przyroda Gimnazjum: matematyka, biologia, geografia, fizyka, chemia Szkoła ponadgimnazjalna: Klasa I: matematyka, biologia, geografia, fizyka, chemia Klasa II i III matematyka, przedmioty w rozszerzeniu 15

Nauczanie liniowe przedmiotów matematyczno-przyrodniczych n n odejście od nauczania spiralnego na rzecz liniowego tzn. zniesienie powtarzania treści kształcenia na rzecz ich poszerzania sprawdzanie wiedzy ucznia powinno odbywać się w oparciu o treści nauczane wcześniej 16

Przyrost wiedzy w nauczaniu liniowym Poziom szkoły podstawowej Poziom gimnazjalny • Uczeń dostosowuje swój ubiór do panujących warunków pogodowych. • Uczeń potrafi prowadzić obserwacje pogodowe i obliczyć np. spadek temperatury ze wzrostem wysokości. Poziom ponadgimnazjalny • Uczeń potrafi wyjaśnić czynniki klimatotwórcze, obliczyć np. gradienty sucho- i wilgotnoadiabatyczne, prognozować zmiany pogody obserwując przechodzenie frontów atmosferycznych. 17

Realizacja zajęć terenowych n n prowadzenie obserwacji i doświadczeń oraz zajęć w terenie wymaga znajomości przez nauczycieli zasad zachowania bezpieczeństwa realizacja celów podstawy programowej może być realizowana również w trakcie wycieczek krajoznawczo-turystycznych 18

Planowanie zajęć dydaktycznych w blokach przedmiotowych w gimnazjum n zajęcia w blokach przedmiotów przyrodniczych należy uwzględnić w organizacji i planach nauczania np. : • geografia +biologia • fizyka + chemia 19

Oddziaływanie na Wykorzystywanie metod poszukujących, emocje zmienia postawy i uczucia uczniów na rozwija aktywność określony temat intelektualną n Metody poszukujące np. • dyskusja • obserwacja • pomiar • metody problemowe • gry dydaktyczne n Metody oddziałujące na emocje np. • ekspresyjne • impresyjne 20

Kalendarium Początek wdrażania zmienionej Kontynuacja „starej” Rok szkolny podstawy programowych podstawy programowej 2009/2010 I SP I GIMNAZJUM II SP II GIMNAZJUM 2010/2011 II SP II GIMNAZJUM III SP III GIMNAZJUM 2011/2012 III SP IV SP ILO IT I ZSZ 2012/2013 IV SP ILO IT I ZSZ V SP II LO II T II ZSZ 2013/2014 V SP II LO II T II ZSZ VI SP III LO III T I LU VI SP III LO 2014/2015 I EGZAMIN III T I SPRAWDZIAN MATURALNY III ZSZ IV T II LU 2015/2016 IV T 2016/2017 I EGZAMIN GIMNAZJALNY I LU II LU 21

Specyfika nauczania przedmiotów matematycznoprzyrodniczych według zmian w podstawie programowej kształcenia ogólnego 22

Nauczanie matematyki n n nieznaczne zmiany przesunięcia treści między szkołą podstawową a gimnazjum podtrzymane nauczanie czynnościowe w szkole podstawowej kilkakrotny zapis w podstawie programowej dotyczący możliwości wykorzystania do obliczeń kalkulatorów, np. dodawania i odejmowania liczb naturalnych wielocyfrowych, zamiany ułamków zwykłych na dziesiętne, (jak będzie na sprawdzianie i egzaminach zewnętrznych? ) 23

Nauczanie przyrody nastawione jest na: n n kształcenie badawczej postawy (m. in. dwa działy w podstawie programowej dotyczące prowadzenia obserwacji w terenie) kształcenie umiejętności korzystania z różnych źródeł i własnych obserwacji kształcenie umiejętności wykonywania własnych pomiarów stosowanie technologii informacyjno – komunikacyjnej 24

Głównymi obszarami aktywności ucznia w ramach nauczania przyrody powinno być: n n n doświadczanie obserwowanie i mierzenie prowadzenie doświadczeń dokumentowanie i prezentowanie stawianie pytań i poszukiwanie odpowiedzi 25

Nauczanie geografii w podstawie programowej nastawione jest na: n n zbieranie, analizowanie i interpretowanie danych (ważny dostęp do różnych źródeł informacji) przedstawianie informacji w formie prezentacji multimedialnej (np. walory turystyczne regionów) wykorzystywanie technologii informacyjnokomunikacyjnej (ważne wyposażenie pracowni w sprzęt multimedialny) dostrzeganie zjawisk (od lokalnych do globalnych) 26

Nauczanie geografii wymaga stosowania: n n n zajęć interaktywnych metod polegających na samodzielnej obserwacji, analizie map, danych statystycznych prezentowanych w różnej postaci (np. tabele, wykresy) metod problemowych 27

Nauczanie geografii wymaga: n n realizacji obligatoryjnie zajęć terenowych np. identyfikowanie obiektów geograficznych na mapie i w terenie (zapis z podstawy programowej) realizacji większości zajęć terenowych w klasie II gimnazjum z uwagi na nauczanie zagadnień dotyczących Polski i regionu 28

Nauczanie chemii oparte jest na: n n n projektowaniu, przeprowadzaniu i interpretowaniu wielu prostych doświadczeń chemicznych i ich interpretacji wyjaśnianiu zjawisk życia codziennego w oparciu o procesy chemiczne klasyfikowaniu, opisywaniu, porównywaniu, wyjaśnianiu procesów chemicznych – rozwijanie „myślenia przyrodniczego” 29

Nauczanie chemii wymaga: n n n przeprowadzania eksperymentu chemicznego (pokaz/doświadczenie), a w braku możliwości wykorzystywanie plansz, tablic, modeli, eksponatów, schematów, animacji do wyjaśniania procesów i problemów chemicznych zabezpieczenia bazy do prowadzenia doświadczeń przygotowania nauczycieli do prowadzenia doświadczeń w oparciu o proste, tanie, łatwo dostępne odczynniki 30

Nauczanie chemii n n sugeruje się, by zajęcia badawcze odbywały się w II klasie gimnazjum ze względu na większe umiejętności manualne uczniów uwzględnieniu w procesie dydaktycznym współpracy z innymi instytucjami, np. UMK, do prezentowania doświadczeń trudnych do wykonania w szkole 31

Nauczanie fizyki nastawione jest w szczególności na: n n n wykorzystanie wielkości fizycznych do opisu poznanych zjawisk lub rozwiązywania prostych zadań obliczeniowych przeprowadzanie doświadczeń i wyciąganie wniosków z otrzymanych wyników prezentowanie wyników własnych obserwacji, eksperymentów i przemyśleń wykorzystanie wiedzy fizycznej w praktyce życia codziennego posługiwanie się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym popularnonaukowych) 32

Nauczanie fizyki wymaga: n n n szeregu badawczych działań ucznia 14 obligatoryjnych doświadczeń przeprowadzonych w szkolnej pracowni fizycznej bezpośrednio przez uczniów w grupach prowadzenia doświadczeń i obserwacji na lekcjach 33

Nauczanie fizyki polega na: n n opisywaniu zjawisk i rozwiązywaniu problemów fizycznych i astronomicznych z zastosowaniem modeli i technik matematycznych kształceniu umiejętności wykonywania pomiarów prostych i złożonych 34

Planowanie zajęć dydaktycznych z fizyki w gimnazjum n n fizyka - 30 h na eksperyment uczniowski w szkolnej pracowni fizycznej (15 zajęć) zabezpieczenie ok. 4 tys. zł. na kompletny zestaw doświadczalny „ 14” z poradnikiem dla nauczyciela i instrukcją dla ucznia (karty pracy) 35

Nauczanie biologii wymaga: n n n poznawania przez ucznia metodyki prowadzenia badań biologicznych stworzenia warunków w szkole do samodzielnego planowania i wykonywania doświadczeń biologicznych prowadzenia obserwacji ze szczególnym uwzględnieniem obserwacji mikroskopowych (pracownie powinny być wyposażone w podstawowy sprzęt laboratoryjny, mikroskopy i preparaty trwałe) 36

Nauczanie biologii wymaga: n n rozwijania umiejętności prowadzenia samodzielnych obserwacji w terenie, co stwarza konieczność wyposażenia ucznia w klucze do oznaczania gatunków ujęcia lekcji w terenie przy planowaniu zajęć lekcyjnych dla poszczególnych klas 37

Wnioski 38

Edukacja matematyczno przyrodnicza n n n konieczność współpracy międzyprzedmiotowej „odchudzenie” treści programowych na rzecz realizacji zajęć doświadczalnych i terenowych konieczność planowania zajęć terenowych w organizacji pracy szkoły zabezpieczenie środków finansowych na pomoce dydaktyczne ułatwiające prowadzenie zajęć w terenie i wykonywanie doświadczeń wsparcie metodyczne i merytoryczne dla nauczycieli szczególnie przyrody (różne kwalifikacje podstawowe i różne kompetencje do nauczania) 39

Edukacja matematyczno - przyrodnicza n n n uświadomienie nauczycielom konieczności nabywania nowych umiejętności metodycznych oraz nowego patrzenia na treści merytoryczne nauczanych przedmiotów (w tym na kolejność pojawiania się treści) uwzględnienie w roku szkolnym 2009/2010 szkoleń dla nauczycieli dotyczących bezpieczeństwa na zajęciach terenowych stworzenie warunków w szkołach i placówkach oświatowych do swobodnego korzystania z technologii komunikacyjnoinformacyjnej 40

41