Warsztat pracy nauczyciela historii Wdraanie nowej podstawy programowej

Warsztat pracy nauczyciela historii. Wdrażanie nowej podstawy programowej opracowała: Anna Kowalczyk nauczycielka konsultantka ds. historii

Preambuła podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej Kształcenie w szkole podstawowej stanowi fundament wykształcenia. Zadaniem szkoły jest łagodne wprowadzenie dziecka w świat wiedzy, przygotowanie do wykonywania obowiązków ucznia oraz wdrażanie do samorozwoju. Szkoła zapewnia bezpieczne warunki oraz przyjazną atmosferę nauki, uwzględniając indywidualne możliwości i potrzeby edukacyjne ucznia. Najważniejszym celem kształcenia w szkole podstawowej jest dbałość o integralny rozwój biologiczny, poznawczy, emocjonalny, społeczny i moralny ucznia. […] 2 grudnia 2020 2

Preambuła podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej Kształcenie ogólne w szkole podstawowej ma na celu: 1) wprowadzanie uczniów w świat wartości, w tym ofiarności, współpracy, solidarności, altruizmu, patriotyzmu, szacunku dla tradycji, wskazywanie wzorców postępowania i budowanie relacji społecznych, sprzyjających bezpiecznemu rozwojowi ucznia (rodzina, przyjaciele); 2) wzmacnianie poczucia tożsamości indywidualnej, kulturowej, narodowej, regionalnej i etnicznej; 3) formowanie u uczniów poczucia godności własnej osoby i szacunku dla godności innych osób; 4) rozwijanie kompetencji takich jak kreatywność, innowacyjność i przedsiębiorczość, 5) rozwijanie umiejętności krytycznego i logicznego myślenia, rozumowania, argumentowania i wnioskowania; 2 grudnia 2020 3

Preambuła podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej 6) ukazywanie wartości wiedzy jako podstawy do rozwoju umiejętności; 7) rozbudzanie ciekawości poznawczej uczniów oraz motywacji do nauki; 8) wyposażenie uczniów w taki zasób wiadomości oraz kształtowanie takich umiejętności, które pozwalają w sposób bardziej dojrzały i uporządkowany zrozumieć świat; 9) wspieranie ucznia w rozpoznawaniu własnych predyspozycji i określaniu drogi dalszej edukacji; 10) wszechstronny rozwój osobowy ucznia poprzez pogłębianie wiedzy oraz zaspokajanie i rozbudzanie jego naturalnej ciekawości poznawczej; 11) kształtowanie postawy otwartej wobec świata i innych ludzi, aktywności w życiu społecznym oraz odpowiedzialności za zbiorowość; 12) zachęcanie do zorganizowanego i świadomego samokształcenia opartego na umiejętności przygotowania własnego warsztatu pracy; 13) ukierunkowanie ucznia ku wartościom. […] 2 grudnia 2020 4

Preambuła podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej […] Kształcenie i wychowanie w szkole podstawowej sprzyja rozwijaniu postaw obywatelskich, patriotycznych i społecznych uczniów. Zadaniem szkoły jest wzmacnianie poczucia tożsamości narodowej, przywiązania do historii i tradycji narodowych, przygotowanie i zachęcanie do podejmowania działań na rzecz środowiska szkolnego i lokalnego, w tym do angażowania się w wolontariat. Szkoła dba o wychowanie dzieci i młodzieży w duchu akceptacji i szacunku dla drugiego człowieka, kształtuje postawę szacunku dla środowiska przyrodniczego. […] 2 grudnia 2020 5

Preambuła podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej […] Działalność wychowawcza szkoły należy do podstawowych celów polityki oświatowej państwa. Wychowanie młodego pokolenia jest zadaniem rodziny i szkoły, która w swojej działalności musi uwzględniać wolę rodziców, ale także i państwa, do którego obowiązków należy stwarzanie właściwych warunków wychowania. Zadaniem szkoły jest ukierunkowanie procesu wychowawczego na wartości, które wyznaczają cele wychowania i kryteria jego oceny. Wychowanie ukierunkowane na wartości zakłada przede wszystkim podmiotowe traktowanie ucznia, a wartości skłaniają człowieka do podejmowania odpowiednich wyborów czy decyzji. […] 2 grudnia 2020 6

Zadania szkoły § Kształtowanie komunikowania się w języku polskim na każdym przedmiocie. § Kształtowanie porozumiewania się w językach obcych nowożytnych. § Rozwijanie kompetencji czytelniczych. § Zindywidualizowane wspomaganie rozwoju każdego ucznia. § Edukacja zdrowotna. § Rozwijanie postaw obywatelskich, patriotycznych i społecznych. § Przygotowanie uczniów do wyboru kierunku kształcenia i zawodu. § Stosowanie metody projektu edukacyjnego. 2 grudnia 2020 7

Podstawa programowa historii Ramowe plany nauczania Tygodniowy wymiar godzin q Szkoła podstawowa /ośmioletnia/ Razem – 9; w klasach: IV – 1/ V – 2/ VIII – 2 q Szkoły ponadpodstawowe – zakres podstawowy Liceum ogólnokształcące /czteroletnie/ Razem – 8; w klasach: I – 2 / II – 2/ IV – 2 Technikum /pięcioletnie/ Razem – 8; w klasach: I – 2 / II – 2/ IV – 1/ V – 1 q Szkoły ponadpodstawowe – zakres rozszerzony Liceum ogólnokształcące: 6 godzin w czteroletnim okresie nauczania q Branżowa szkoła I stopnia /po ośmioletniej SP/: 3 godziny 2 grudnia 2020 9

Podstawa programowa 2017 historii w ujęciu liczbowym § 34 bloki tematyczne dla klas V-VIII § 180 jednostek tematycznych (nie są tożsame z tematami lekcji, mogą ulec rozszerzeniu lub zawężeniu) § 112 czyli 62% jednostek tematycznych poświęconych dziejom ojczystym § 115 czyli 64% jednostek tematycznych poświęconych zagadnieniom politycznym § 49 czyli 27% jednostek tematycznych poświęconych historii militarnej (zagadnienia polityczne i militarne często się pokrywają) 2 grudnia 2020 10

Nowa podstawa programowa z historii II etap edukacyjny obejmujący klasy IV–VIII szkoły podstawowej. • Kształcenie i wychowanie w szkole podstawowej sprzyja rozwijaniu postaw obywatelskich, patriotycznych i społecznych uczniów. • Zadaniem szkoły jest wzmacnianie poczucia tożsamości narodowej, przywiązania do historii i tradycji narodowych, przygotowanie i zachęcanie do podejmowania działań na rzecz środowiska szkolnego i lokalnego, w tym do angażowania się w wolontariat. • Szkoła dba o wychowanie dzieci i młodzieży w duchu tolerancji i szacunku dla drugiego człowieka. 2 grudnia 2020 11

Założenia podstawy programowej w kl. IV § Emocjonalny stosunek ucznia do dziejów ojczystych. § Propedeutyczne rozwiązanie poprzez spojrzenie na odległą i bliższą przeszłość przez pryzmat postaci o doniosłym znaczeniu dla kształtowania polskiej tożsamości kulturowej. Postaci, których dokonania w sposób trwały i znaczący określiły nasze dzieje, poczynając od fundamentalnego wyboru dokonanego przez Mieszka I, po zbiorowy wysiłek bohaterów „Solidarności”. 2 grudnia 2020 12

Założenia podstawy programowej w kl. V-VIII Klasa V – od zaprezentowania starożytnych cywilizacji do omówienia konstytucji nihil novi jako logicznego zamknięcia ustrojowych zmian w Rzeczypospolitej. Klasa VI – rozpoczęcie od wielkich odkryć geograficznych po zagadnienia dotyczące doby napoleońskiej. Klasa VII – począwszy od Europy po kongresie wiedeńskim po zawiązanie antypolskiego sojuszu pomiędzy Niemcami a Związkiem Sowieckim. Klasa VIII – uczeń poznaje okres historii od wybuchu II wojny światowej po moment przystąpienia Polski do Wspólnoty Europejskiej. 2 grudnia 2020 13

W klasie IV Rozpoczyna się proces kształcenia historycznego; koncentruje się głównie na poznawaniu historii własnej rodziny, regionu i kraju w oparciu o zbierane informacje, gromadzenie pamiątek i poznawanie dziedzictwa kulturowego. Uczniowie klasy IV poznają historię jako naukę, klasyfikują źródła historyczne, określają czas w historii i odróżniają historię od legendy. Zarys dziejów historycznych, pojawiający się w klasie IV, opiera się na znajomości chronologicznie uporządkowanych najważniejszych dla Polski wydarzeń i postaci. Nauczyciel może i powinien wzbogacać treści kształcenia o treści dodatkowe, nieobowiązkowe, które uzupełniają wiedzę w zakresie istotnych pojęć jak na przykład: chrystianizacja, rusyfikacja, germanizacja, osiągnięcia w dziedzinie kultury, sztuki, piśmiennictwa i dziejów oręża na przykład: plemiona słowińskie, złoty wiek kultury polskiej, kultura i obyczajowość 2 grudnia rycerska. 2020 14

Szczegółowy układ treści nauczania w kl. V-VIII Klasa V § Cywilizacje starożytne. § Bizancjum i świat islamu. § Średniowieczna Europa. § Społeczeństwo i kultura średniowiecznej Europy. § Polska w okresie piastowskim. § Polska w okresie rozbicia dzielnicowego. § Polska w XIV i XV wieku. 2 grudnia 2020 15

Szczegółowy układ treści nauczania w kl. V-VIII Klasa VI § Wielkie odkrycia geograficzne. § „Złoty wiek” w Polsce na tle europejskim. § Początki Rzeczpospolitej Obojga Narodów. § Rzeczpospolita Obojga Narodów i jej sąsiedzi w XVII wieku. § Europa w XVII i XVIII wieku. § Rzeczpospolita Obojga Narodów w I połowie XVIII wieku. § Powstanie Stanów Zjednoczonych. § Wielka rewolucja we Francji. § Rzeczpospolita w dobie stanisławowskiej. § Walka o utrzymanie niepodległości w ostatnich latach XVIII w. § Epoka napoleońska. 2 grudnia 2020 16

Szczegółowy układ treści nauczania w kl. V-VIII Klasa VII § Europa po kongresie wiedeńskim. § Ziemie polskie w latach 1815– 1848. § Europa w okresie Wiosny Ludów. § Powstanie styczniowe. § Europa i świat w II połowie XIX wieku i na początku XX wieku. § Ziemie polskie pod zaborami. § I wojna światowa. § Sprawa polska w czasie I wojny światowej. § Europa i świat po I wojnie światowej. § Odrodzenie państwa polskiego po I wojnie światowej. § Rzeczpospolita w latach 1921– 1939. § Społeczeństwo i gospodarka II Rzeczpospolitej. 2 grudnia 2020 17

Szczegółowy układ treści nauczania w kl. V-VIII Klasa VIII § Droga do II wojny światowej. § Wojna obronna Polski we wrześniu 1939 roku. § II wojna światowa i jej etapy. § Polska pod okupacją niemiecką i sowiecką. § Sprawa polska w czasie II wojny światowej. § Świat po II wojnie światowej. § Początki komunizmu w Polsce. § Stalinizm w Polsce i jego skutki. § Polska w latach 1957 -1981. § Dekada 1981– 1989. § Narodziny III Rzeczpospolitej. § Miejsce Polski w Świecie współczesnym. 2 grudnia 2020 18

Istotne zmiany w podstawie programowej „ Nowa” podstawa programowa (liczba godzin 9) Cele kształcenia – wymagania ogólne Chronologia historyczna Analiza i interpretacja historyczna Tworzenie narracji historycznej 2 grudnia 2020 19

Istotne zmiany w podstawie programowej § Nowa podstawa programowa łączy treści i zadania odpowiadające dotychczasowej, obowiązującej w szkole podstawowej i gimnazjum podstawie programowej. § Liniowe kształcenie historii w szkole podstawowej polega na przedstawianiu treści wg schematu - mała ojczyzna, kraj, sąsiedzi Polski, dzieje powszechne. § Tematyka historii ojczystej została rozbudowana, a w nieznacznym stopniu wzbogacono treści historii powszechnej. § Nowa podstawa programowa kładzie nacisk na kształtowanie postaw patriotycznych, obywatelskich, szacunku dla własnego narodu jego kultury i osiągnięć. 2 grudnia 2020 20

Chronologia historyczna Dotyczy: Ø odróżniania przeszłości, teraźniejszości i przyszłości, Ø posługiwania się podstawowymi określeniami czasu historycznego: epoka, okres p. n. e. , okres n. e. , tysiąclecie, wiek, rok, Ø obliczania upływu czasu między wydarzeniami historycznymi, Ø umieszczania procesów, zjawisk i faktów historycznych w czasie oraz porządkowanie ich i ustalanie związków przyczynowoskutkowych, Ø dostrzegania zmian w życiu politycznym i społecznym oraz ciągłości w rozwoju kulturowym. 2 grudnia 2020 21

Analiza i interpretacja historyczna Obejmuje: Ø krytyczne analizowanie informacji uzyskanych z innych źródeł i próbę wyciągania z nich wniosków, Ø lokalizację w przestrzeni procesów, zjawisk i faktów historycznych przy wykorzystaniu map i planów w różnych skalach, Ø rozróżnianie w narracji historycznej warstwy informacyjnej, wyjaśniającej i oceniającej, Ø objaśnianie związków przyczynowo - skutkowych, analizowanie zjawisk i procesów historycznych, Ø dostrzeganie potrzeby poznawania przeszłości dla rozumienia procesów zachodzących we współczesności. 2 grudnia 2020 22

Tworzenie narracji historycznej Odnosi się do: Ø konstruowania ciągów narracyjnych przy wykorzystaniu zdobytych informacji źródłowych, Ø przedstawiania argumentów uzasadniających własne stanowisko w odniesieniu do procesów i postaci historycznych, Ø tworzenie krótkich i długich wypowiedzi np. : plan, notatka, rozprawka, prezentacja. 2 grudnia 2020 23

Co się nie zmienia? Faktografia Występują tylko drobne różnice w doborze zagadnień ze szczególnym uwzględnieniem dziejów ojczystych. 2 grudnia 2020 24

Warunki i sposoby realizacji podstawy programowej Nowa podstawa programowa daje nauczycielowi szerokie możliwości doboru środków i metod dydaktycznych. Autorzy podkreślają, iż wkład pracy nauczyciela i jego zaangażowanie stanowić będzie o tym, w jakim stopniu uczeń osiągnie cel polegający na poznaniu i zrozumieniu historii swego kraju i narodu. 2 grudnia 2020 25

Warunki i sposoby realizacji podstawy programowej Zalecane metody: § opis, § pogadanka, § pokaz, § elementy wykładu w klasach starszych, § prezentacje, § gry dydaktyczne, § inscenizacje, przedstawienia, § wystawy, § prace z materiałem źródłowym, § dyskusje i debaty. 2 grudnia 2020 26

Warunki i sposoby realizacji podstawy programowej Ważnym elementem edukacji historycznej powinny też stać się wizyty w muzeach, centrach dydaktycznych, Instytucie Pamięci Narodowej, spotkania ze świadkami historii, wycieczki do miejsc pamięci narodowej, które pozwolą na zobrazowanie i głębsze przeżywanie historii. 2 grudnia 2020 27

Uwagi do realizacji podstawy programowej Nieuwzględnienie w podstawie programowej jakiejś postaci lub wydarzenia nie oznacza, iż dany fakt lub postać nie zostaną omówione na lekcji. To nauczyciel wybiera program nauczania, podręcznik, treści i metody nauczania. 2 grudnia 2020 28

Kryteria doboru programu nauczania i podręcznika Etapy wyboru: 1. Analiza podstawy programowej (etap właściwy oraz poprzedni). 2. Wybór programu nauczania (można zdecydować się na wybór spośród wielu dostępnych na rynku, przygotowanych głównie przez wydawnictwa edukacyjne, można także skonstruować własny). 3. Wybór podręcznika. 2 grudnia 2020 29

Wybór podręcznika 1. Wybór podręcznika pod kątem: - informacyjnym - transformacyjnym (posługiwanie się zdobytą wiedzą przez umieszczenie zadań i ćwiczeń) - samokształceniowym (motywowanie do poznawania także treści uzupełniających, wyjaśniających w podręczniku) - badawczym (wdrażanie do dostrzegania, formułowania i rozwiązywania problemów poprzez problemowy układ treści podręcznika, pytania i zadania, ćwiczenia inspirujące uczniów do samodzielnej pracy) - autokontrolnym (wdrażanie do dostrzegania, formułowania i rozwiązywania problemów poprzez problemowy układ treści podręcznika, pytania i zadania, ćwiczenia inspirujące uczniów do samodzielnej pracy) 2 grudnia 2020 30

Planowanie działań wspomagających realizację podstawy programowej • Działania wspierające proces nauczania: 1. stałe: - materiały opracowane przez wydawnictwa - filmy edukacyjne 2. doraźne: - wykłady i lekcje poglądowe organizowane przez instytucje np. IPN, Muzeum Narodowe, uczelnie i biblioteki itp. . - - gry miejskie - wycieczki tematyczne - udział w konkurach przedmiotowych 2 grudnia 2020 31