YANGIN Aysel ERSOY YILMAZ ELEKTRKELEKTRONK MH YANMA NEDR

YANGIN Aysel ERSOY YILMAZ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜH

YANMA NEDİR ? YANMA BİR KİMYASAL OLAY OLUP, YANICI MADDELERİN BELİRLİ BİR ISI SEVİYESİNDE OKSİJEN İLE BİRLEŞMESİDİR.

YANGIN KİMYASI YANMA OLAYININ BİLEŞENLERİ YANGIN I S I O K S İ J E N Y A N I C I M A D D E ISI OKSİJEN YANICI MADDE YANGIN

YANICI MADDE 1 -Katı Maddeler: • Belirli bir hacim ve şekle sahip • Moleküller arasında büyük çekim kuvveti var • Tutuşma sıcaklıkları farklı • Kaza ile tutuşması, yanması diğer (sıvı-gaz) maddelere göre daha zor

YANICI MADDE 2 -Sıvı Maddeler • Belirli bir hacmi vardır ama • Bulundukları kabın şeklini alabilirler • Tutuşma buharlarının tutuşması ile olur • Moleküler bağları katılara göre daha zayıftır.

YANICI MADDE 3 -Gaz Maddeler • Belirli bir hacimleri ve şekilleri yoktur. • Atmosferde serbestçe yayılırlar • Moleküller arası bağlar çok zayıftır. • Oksijenle karışmaları çok kolay • Diğer maddelere göre çok kolay tutuşurlar • Teorik olarak basınç altında sıvılaştırılabilirler

YAKICI MADDE • OKSİJEN • Havada %21 oranında bulunur • Oksijen oranı yükseldikçe cisimlerin yanıcılığı artar. • Oksijen oranının azalması yanıcılığı da azaltır.

ısı • Cisimlerin sıcaklığının artmasına neden olan fiziksel bir etki • Direkt temas(Conduction), • Hava yolu ile (Convention) • Işıma yolu ile (Radiation) • Yayılır

BACAKLARDAN BİRİ NOKSAN İSE YANGIN OLMAZ Y ISI A N G I N O OK E SİJ N L M A Z YA I C I N M DE D A

YANMA ÇEŞİTLERİ YAVAŞ YANMA : -YANICI MADDENİN YAPISI İTİBARİYLE, YANICI BUHAR VEYA GAZ OLUŞTURMADIĞI DURUMLARDA, - ORTAMDA BULUNAN ISININ YETERSİZ KALMASI HALLERİNDE, -ORTAMDA YETERLİ OKSİJEN OLMADIĞI DURUMLARDA MEYDANA GELİR. DEMİR, BAKIR GİBİ METALLERİN OKSİJENLE NEMLİ ORTAMDA BİRLEŞMESİ OLAYI “ YAVAŞ YANMA” ya ÖRNEK VERİLEBİLİR.

YANMA ÇEŞİTLERİ KENDİNE YANMA : -YAVAŞ YANMANIN ZAMAN İÇERİSİNDE HIZLI YANMA OLAYINA DÖNÜŞMESİDİR. ÖZELLİKLE BİTKİSEL KÖKENLİ YAĞLI MADDELER, HAVA İÇERİSİNDEKİ OKSİJENLE NORMAL HAVA ISISINDA BİRLEŞEREK ÇÜRÜMEYE (OKSİTLENME) BAŞLARLAR. BU OKSİTLENME İLERLEDİKÇE ZAMAN İÇERİSİNDE ORTAMDA ISI YÜKSELİR. İŞTE ORTAMDAKİ ISI ALEVLENMEYE YETECEK DERECEYE ULAŞTIĞI ZAMAN KENDİNE YANMA OLAYI GERÇEKLEŞİR.

YANMA ÇEŞİTLERİ HIZLI YANMA : -YANMANIN BÜTÜN BELİRTİLERİYLE BAŞLADIĞI OLAYDIR. BURADA YANMANIN BELİRTİLERİ OLAN ALEV, ISI, IŞIK VE KORLAŞMA MEVCUTTUR. PARLAMA : -KOLAY ALEV ALABİLEN MADDELERİN (PARLAYICI MADDELER) BELLİ ORANDA HAVA İLE HOMOJEN KARIŞIMLARI, ÇOK KOLAY ALEV ALARAK YANMASINA SEBEP OLURLAR. BU TÜR YANMA OLAYINA PARLAMA DENİR.

YANMA GAZLARI • Duman. gaz, buhar, katı patiküllerden oluşan karışım • Yanma gazları (CO 2 -CO) • Yanı madde cinsine göre çıkan gazlar

YANGIN TANIMI TEHLİKE DOĞURAN, ÖNÜ ALINAMAYAN VEYA SÖNDÜRÜLEMEYEN VE NETİCESİNDE MADDEN VE MANEN ZARARLAR GETİREN ATEŞE YANGIN DENİR KATI, SIVI VEYA GAZHALİNDEKİ YANICI MADDELERİN ISI ALARAK KONTROL DIŞI YANMASIDIR.

YANGININ SEBEPLERİ ~ KORUNMA ÖNLEMLERİNİN ALINMAMASI ~ BİLGİSİZLİK ~ İHMAL ~ KAZALAR ~ SABOTAJ

YANGINLARIN SINIFLANDIRILMASI èA SINIFI YANGINLAR: TAHTA , KAĞIT, KUMAŞ, KÖMÜR, OT, ODUN vs. KATI VE KURU MADDELERİN ALEVLİ VE KORLU OLARAK YANDIĞI YANGINLARDIR. YANGINDAN DOĞAN ISININ, SU VE BENZERİ MADDELERİN SOĞUTUCU VE ISLATICI ETKİSİNDEN YARARLANILARAK SÖNDÜRÜLÜR. SODA-ASİT TİPİ SÖNDÜRME CİHAZLARI DA BU YANGINLARI SÖNDÜRÜR.

YANGINLARIN SINIFLANDIRILMASI èB SINIFI YANGINLAR: SIVI VE KATI YAĞLARDAN, BOYALARDAN, BENZİNDEN, BENZOLDEN VB. DİĞER PETROL ÜRÜNLERİNDEN KAYNAKLANAN YANGINLARDIR. BU TİP YANGINLAR HAVA (oksijen) İLE TEMASI KESEREK BOĞMAK SURETİYLE SÖNDÜRÜLÜR. HAVA İLE (OKSİJEN) TEMASI KESEN MADDELER KÖPÜK, BUHAR VE SİSTİR. SU ZERRECİK YA DA BUHARINDAN YANAN MADDE İLE HAVA ARASINDA TAMPON BİR ALAN OLUŞTURULARAK YANGIN BASTIRILIR.

YANGINLARIN SINIFLANDIRILMASI èC SINIFI YANGINLAR: PARLAYICI GAZLARIN ( LPG, KARBONMONOKSİT, METAN, PROPAN VS. ) OLUŞTURDUĞU YANGINLARDIR BU TİP YANGINLARDA SÖNDÜRMEK ÜZERE KKT, KARBONDİOKSİT, SU SİSİ, KÖPÜK KULLANILABİLİR.

YANGINLARIN SINIFLANDIRILMASI èD SINIFI YANGINLAR: BU TİP YANGINLAR MAGNEZYUM, ALUMİNYUM, TİTAN GİBİ METALLERİN YANGINLARIDIR. BU TİP YANGINLARDA ETKİN SÖNDÜRÜCÜ MADDE TUZ VE KUM İLE SODYUMKLORÜR, SODYUM BİKARBONAT, MAGNEZYUM OKSİT YA DA BUNLARIN KARIŞIMI ETKİLİ OLUR.

YANGINLARIN SINIFLANDIRILMASI èE SINIFI YANGINLAR: ELEKTRİK TEÇHİZAT TESİSAT VE EKİPMANLARI İLE ELEKTRONİK CİHAZLARDAN ÇIKAN YANGINLARDIR. BU TİP YANGINLARDA SÖNDÜRÜCÜ MADDESİ ( SIVI, GAZ, TOZ ) İLETKEN OLMAYAN YANGIN SÖNDÜRME CİHAZLARI KULLANILMALIDIR.

AYRICA; SANAYIDE “JET YANGINLARI” , “HAVUZ YANGINLARI” ve “ BLEVE” OLARAK ADLANDIRILAN YANGINLAR DA VARDIR. JET YANGINI: İnce Uzun Alevle Yanar ve Gaz Borusu Kaçaklarının Tutuşmasında Görülür. HAVUZ YANGINI: Ham Petrolün Tanktan Sızması ve Tutuşmasında görülür.

BLEVE: Ateş Topu olarak da adlandırılır. Yangın ve Patlamanın Karışımıdır. Çok Kısa Zamanda Çok Yoğun Isı Açığa Çıkar. Olay Bir Tank İçinde Sıvılaştırılmış Gazın Atmosferik Kaynama Noktasının Üstünde Muhafazasında Bu Tank Yarılır Veya Açılırsa Tank İçindeki madde Gaz ve Sıvı Karışımı Halinde Akmaya Başlar, Hava İçinde Çok Hızlı Genişler ve Bulut Oluşturur. Bu Buhar Bulutu Bir Ateş Kaynağına Denk Gelirse Ateş Topu Oluşturur. Birkaç Saniye İçerisinde Çok Yüksek Isı Açığa Çıkar. Böyle Bir Yangında Birkaç Yüz Metre Ötelerde Bile Derin Yanıklara ve Ölümlere Maruz Kalınabilir.

YANGINA MÜDAHALE ARAÇLARI KÖPÜK CO 2 KURU KİM. TOZ SU

YANGINA MÜDAHALE ARAÇLARI BİR YANGINI KONTROL ALTINA ALMA VEYA SÖNDÜRME AMACIYLA KULLANILAN HER TÜRLÜ MALZEME, ARAÇ VE GEREÇLERDİR. - SU - KURU KİMYEVİ TOZ (KKT) - CO 2 , - KÖPÜK, - DİĞER SÖNDÜRÜCÜ GAZLAR, - ARAZÖZ, - YANGIN HİDRANTLARI, - YANGIN SÖNDÜRME TÜPLERİ, - ÖZEL YAPILMIŞ SABİT YANGIN SÖNDÜRME SİSTEMLERİ VB. SAYILABİLİR. . .

HANGİSİNİ KULLANALIM ? SU CO 2 KURU KİMYEVİ TOZ KÖPÜK YANG I R A L P A IN DOL

YANGINA MÜDAHALE ARAÇLARI SU : DİĞER YANGIN SÖNDÜRÜCÜLERİNDEN DAHA UCUZ VE DAHA KOLAY TEMİN EDİLİR. BİR YANGININ GENİŞLEMESİNİ ÖNLEMEKLE BİRLİKTE, YANGINA YAKIN BULUNAN YANICI VE PATLAYICI MADDELERİN DEPO EDİLDİKLERİ YERLERİ SOĞUTMAK AMACIYLA DA KULLANILIR. AVANTAJLARI : DEPOLANMASI KOLAYDIR. BUHAR HALİNE GEÇMEK İÇİN 539 CAL. ISI ALMASI SEBEBİYLEYANICI MADDELERİN ISISINI TUTUŞMA SICAKLIĞININ ALTINA DÜŞÜRÜR. SU BUHAR HALİNE GEÇERKEN HACMİ 1. 7 KERE GENİŞLEDİĞİNDENYANGIN İÇİN GEREKLİ OLAN OKSİJENİN(HAVANIN) ÖNÜNÜ BUHAR OLARAK KESER VE BOĞMA ETKİSİ YAPAR. YANABİLEN CİSİMLERİ ISLATIR VE TUTUŞMA SICAKLIĞININ ALTINDA KALMASINI SAĞLAR

YANGINA MÜDAHALE ARAÇLARI SU : DEZAVANTAJLARI: ELEKTRİK AKIMINI İLETMESİ-BAZI KİMYASAL MADDELERLE REAKSİYONA GİRMESİ VE YANICI HİDROJEN GAZI ÇIKARMASI (Na, Mg) YÜZEY GERİLİMİ YÜKSEK OLDUĞUNDAN, YANAN MADDELERE ETKİ ETMESİ YAVAŞTIR.

YANGINA MÜDAHALE ARAÇLARI KURU KİMYASAL TOZLU SÖNDÜRME CİHAZLARI : TEMEL SÖNDÜRME MADDESİ AMONYUMFOSFATTIR. B VE C YANGINLARINDA OLDUĞU KADAR A SINIFI YANGINLARDA DA ETKİNDİR. GENİŞ KULLANIM ALANI, ETKİN SÖNDÜRME GÜCÜ, KOLAY KULLANIMI, EMNİYETLİ AKSESUARLARLA DONATILMIŞ OLMASI VE RAHAT TAŞINMASI AVANTAJLARIDIR. PÜSKÜRTME ESNASINDAGÖRÜŞÜ BOZMASI, NEFES ALMAYI GÜÇLEŞTİRMESİ, ELEKTRİK YANGINLARINDA ETKİLİ OLURKEN ELEKTRİK BAĞLANTI VE NAKİL HATLARINA ZARAR VERMESİ DEZAVANTAJLARIDIR.

YANGINA MÜDAHALE ARAÇLARI KARBONDİOKSİTLİ YANGIN SÖNDÜRME CİHAZLARI : CİHAZLARDA BASINÇ ALTINDA SIVILAŞTIRILMIŞ SAF KARBONDİOKSİT GAZI BULUNUR. YANMAMASI VE PEK ÇOK MADDE İLE REAKSİYONA GİRMEMESİ, HAVADAN 1. 5 DEFA DAHA AĞIR OLMASI AVANTAJLARIDIR. YANABİLEN SIVI YANGINLARI VE ELEKTRİKLİ MALZEME YANGINLARINDA ETKİLİDİR. ZEHİRLEYİCİ ETKİYE SAHİP OLDUĞUNDAN İNSANLARIN BULUNDUĞU YERLERDE KULLANILMAMASI ÖNERİLİR. (DEZAVANTAJI)

YANGINA MÜDAHALE ARAÇLARI KÖPÜK : YANABİLEN SIVILARIN YÜZEYİNİ GENİŞÇE KAPLAMASI SEBEBİYLE SIVI YANGINLARI İÇİN EN İYİ SÖNDÜRÜCÜDÜR. YANGIN YÜZEYİNİ SARARAK OKSİJENLE TEMASI KESER. YANGIN SIRASINDA SIÇRAYAN KÜÇÜK PARÇALAR KÖPÜK SAYESİNDE ETKİSİNİ KAYBEDER. KİMYASAL VE MEKANİK OLAN İKİ TÜRÜ VARDIR. KİMYASAL KÖPÜK; ALİMÜNYUMSÜLFAT VE SODYUMBİKARBONATIN SUDAKİ REAKSİYONU İLE MEYDANA GETİRİLİR, KARARLI VE ISIYA DAYANIKLIDIR, ÇOK YOĞUN OLDUĞUNDAN YAVAŞ HAREKET EDER. MEKANİK KÖPÜK: PROTEİN ESASLI VEYA SENTETİK OLABİLİR. KÖPÜK YÜZEYİ KAPLADIĞINDAN BUHAR ÇIKMASINA ENGEL OLUR. İLETKEN OLDUĞUNDAN ELEKTRİK YANGINLARINDA KULLANILMASI ÖNERİLMEZ

TEHLİKELİ MADDE

ENDÜSTRİYEL YANGIN NEDENLERİ èTERMO-ELEKTRİK ÜRETİM TESİSLERİ èELEKTRİK TESİSATLARI èKÖMÜR è TRAFOLAR èTOZ PATLAMALARI èPARLAYICI SIVILAR èYILDIRIMA KARŞI TEDBİR ALINMAMASI èMAKİNALARDAKİ SÜRTÜNME èKAYNAK VE KESME İŞLERİ èBASINÇLI GAZ TÜPLERİ èSTATİK ELEKTRİK èISI KAYNAKLARININ KONTROL EDİLEMEYİŞİ

YANGINLA MÜCADELE 1 - YANGIN ÇIKMASININ ÖNLENMESİ 2 - YANGININ KISA SÜREDE TESPİTİ 3 - YANGININ YAYILMASININ ÖNLENMESİ 4 - YANGININ SÖNDÜRÜLMESİ 5 - YANGIN SIRASINDA TAHLİYE

FERMAN İSTANBUL KADISINA HÜKÜM Kİ, İstanbul arada sırada yangınsız olmuyor. Yangını çıkar çıkmaz önlemek için ne gerekirse her şeyden mühimdir. İstanbul ahalisinden herkes evinin damına kadar ulaşacak bir merdiven bulunduracaktır. Yine herkes evinde bir büyük fıçı dolusu su bulunduracaktır. Bir yerde yangın çıktığı gibi, oradan kimse kaçmayacaktır. Herkes adamları ve komşuları ile, yeniçeriler ve sair halk yetişinceye kadar yangın söndürmeye çalışacaklardır. Her iki üç ayda bir, bilhassa yangın tehlikesine fazla maruz bulunan yerler teftiş edilecektir. Evlerinde merdivenleri ve su dolu fıçıları bulunmayanlar tutulup subaşıya teslim edilecektir, ve cezaya çarptırılacaktır. 12 mart 1579 III. MURAT PADİŞAH

YANGINLA MÜCADELE 1 - YANGIN ÇIKMASININ ÖNLENMESİ. YANGINLA MÜCADELENİN EN ETKİN VE GÜVENİLİR YOLU YANGINI BAŞLATMAMAKTIR. A-Isı Kaynağının Kontrolü: Çıplak alev, yanan sigara, soba, buhar boruları, elektrik ark ve kıvılcımları, güneş ışığı, sürtünmeden doğan kıvılcım, parlama-patlama olayları, egzotermik reaksiyonlar. . . . B- Yanıcı Madde Kontrolü: Yanıcı madde kullanılıyorsa, birimde günlük ihtiyaca yetecek kadar bulundurma. . . C- Oksijen Kontrolü: Parlayıcı, patlayıcı sıvıların asal gazla pompalanması, yanıcı maddelerin nitratlar, peroksitler, kloratlar, perkloratların yanında bulundurulmaması. .

YANGINLA MÜCADELE 2 - YANGININ KISA SÜREDE TESPİT EDİLMESİ: ALARM SİSTEMLERİ ve GÖZETLEME PERSONELİ: Yangın çıkması durumunda en önemli husus, yangının çok kısa zamanda tespit edilmesidir. Risk unsuru olan işletmelerde yangın çıktığını haber veren alarm sistemleri olmalıdır. ALARM SİSTEMLERİ ORTAM ISISININ HANGİ ORANDA YÜKSELDİĞİNİ SAPTAR BELLİ BİR NOKTAYA VARAN SICAKLIK DERECESİNDE ALARM SESİNİ DEVREYE SOKAR BAZI DURUMLARDA HER İKİSİ BİRLEŞTİRİLMİŞTİR

YANGINLA MÜCADELE AYRICA BAZI DURUMLARDA; KÜSPE, PAMUK, KÖMÜR DEPOLARINDA YA DA ELEKTRİK AYGITLARININ BULUNDUĞU ODALARDA YAVAŞ VE İÇİN YANAN TÜRDE YANGIN BEKLENEBİLİR. BU TÜR YANGINLARDA; DUMAN BELİRTİLERİNİN IŞIK HÜZMESİNDEN GEÇTİĞİNDE, ALARMI HAREKETE GEÇİRECEK FOTO-ELEKTRİK HÜCRE AYGITLARININ KULLANILMASI YARARLI OLUR.

YANGINLA MÜCADELE 3 - YANGININ YAYILMASININ ÖNLENMESİ: Yangın tespit edildikten sonra ilk amaç, yangını mümkün olduğu kadar bir bölgeye hapsetmektir. -Isının ne şekilde yayıldığının bilinmesi gerekir. Isı ; iletim ( kondüksiyon ) , intikal ( konveksiyon ) ve ışıma (radyasyon ) yolu ile yayılır. -Isının katı maddelerle nakline İLETİM, sıvı ya da gazlarla nakline İNTİKAL, ısı dalgalarıyla nakline IŞIMA denir. -Yangın yayılmasında en büyük rolü İNTİKAL (konveksiyon) oynar. -Yayılmayı önlemek üzere yangın duvarları, yanmaz malzemeden kapılar, uygun pencere camları. . .

YANGINLA MÜCADELE 4 - YANGININ SÖNDÜRÜLMESİ: Yangının söndürülmesi için yangının türünü bilmek önemlidir. Yangın Türü, yangının yanmakta olan maddeye göre çeşididir. A TÜRÜ Yangınlarda: Küçük oranda su içeren söndürücülerin (sulu çözeltili) ya da su miktarlarının sulama ve soğutma etkileri 1 nci derecede önemlidir. B TÜRÜ Yangınlarda: Bu yangınların söndürülmesinde ana ilke örtme ya da boğmadır. Bu tür yangınlarda CO 2 li ve köpüklü yangın söndürme aygıtları etkili olur. Su, ince sprey ve sis seklinde kullanılabilir. Bu şekilde daha etkilidir. C TÜRÜ Yangınlarda: Bu yangınlarda CO 2 , kuru kimyasal madde, püskürtme halinde su (springler) kullanılır. Gaz yangınlarında en iyi yöntem gaz akımının durdurulmasıdır. Bu anında yapılamıyorsa, komşu bölge veya yüzeyleri sadece su ile spreylenmeli ve soğuk kalmaları sağlanmalıdır. Böylece gaz dışarı atılana ya da gaz akımını kontrol edip valf kapatılana kadar tutuşmalar önlenmiş olur.

YANGINLA MÜCADELE 4 - YANGININ SÖNDÜRÜLMESİ: D TÜRÜ Yangınlarda: Söndürülmeleri çok zor olup, genel söndürme yöntemleri ile sonuç alınamaz. Örneğin, yanmakta olan metal üzerine su püskürtülmesi metal parçacıklarının çok uzak mesafelere yayılmasına sebep olacak bir patlama meydana gelmesini sağlar. Metal yangınlarında, daha çok sodyum klorür, sodyum bikarbonat, magnezyum oksit ya da bu maddelerin karışımı etkili olur. Su hiçbir şekilde kullanılmamalıdır. Kum sıcak metal ile reaksiyona girer ve daha çok ısı meydana gelmesine sebep olduğundan zayıf bir söndürücü olduğu belirlenmiştir. E TÜRÜ Yangınlarda: Söndürücü olarak boğucu soğutucular kullanıldığında ısı aniden düşer, havadaki oksijen miktarı azaldığından yangın söndürülmüş olur. Gerilim altındaki elektrik tesis ve cihazlarında çıkan yangınlarda CO 2 li , bikorbonat tozlu veya benzeri etkili diğer tip söndürücüler gerilim değerlerine göre mesafeler göz önünde bulundurulmalıdır. 15 kv. a kadar gerilimli tesislerde 1 metre 15/35 kv. a “ “ “ 2 “ 35 kv. dan yukarı “ “ 3 “

YANGINLA MÜCADELEDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR è KARMAKARIŞIK BİR ÇALIŞMA YANGINI BÜYÜTÜR. ŞUURLU VE SİSTEMLİ BİR ÇALIŞMA YANGININ ZAMANINDA SÖNDÜRÜLMESİNİ SAĞLAR. è YANGIN BAŞLANGICINDA BİR YANDAN YANGINA MÜDAHALE EDERKEN, YANGININ İTFAİYE TEŞKİLATINA İHBAR EDİLMESİ ÇOK ÖNEMLİDİR. è SÖNDÜRME MADDESİ, YANAN CİSİM SIVI DEĞİLSE HER ZAMAN DOĞRUDAN DOĞRUYA YANAN MADDENİN ÜSTÜNE PÜSKÜRTÜLÜR. DUMANA VEYA ALEVE PÜSKÜRTÜLMEZ. YANAN PARLAYICI BİR SIVI İSE ATEŞİN SIÇRAMASINA MANİ OLMAK İÇİN YANMAKTA OLAN YÜZEYİN HEMEN ÜSTÜNE PÜSKÜRTÜLÜR. è ATEŞ, DÖŞEMEYE VEYA YERE SIÇRAMIŞSA TERCİHEN EN YAKIN YERDEN BAŞLANARAK SÖNDÜRÜLÜR. ALEV BİR DUVARI KAPLAMAYA BAŞLAMIŞSA ÖNCE DİP TARAF, SONRA YUKARI TARAF SÖNDÜRÜLÜR. è YANGIN ELEKTRİK KONTAĞINDAN ÇIKMIŞSA, ELEKTRİK KESİLMEDEN SU SIKILMAZ. è YANGIN SÖNDÜRMELERDE RÜZGAR ARKAYA ALINIR.

2003

YANGIN SÖNDÜRME PRENSİPLERİ A-YANAN CİSMİ SOĞUTMAK: • Su İle Soğutma : A sınıfı Yangınlarda Su, B Sınıfı Yangınlarda Su Sisi Kullanılır. • Co 2 İle Soğutma: B sınıfı ve C sınıfı yangınlarda mayi CO 2 kullanılır.

YANGIN SÖNDÜRME PRENSİPLERİ B-YANAN CİSMİN OKSİJENİNİ KESMEK: • KURU SÖNDÜRME : Yanan cismin üzerine halı, toprak vs. atarak söndürmektir. • KÖPÜKLE SÖNDÜRME: Yanan cismin üzerine toz veya sıvı köpük sıkılarak yapılan söndürmedir. • SU İLE SÖNDÜRME: Yanan cismin üzerine su sıkılarak oksijen kesilir. • ALEVİ BOĞAN GAZ İLE SÖNDÜRME: NH 3 - Cl 2 -N 2 - CO 2 gibi yanıcı ve yakıcı olmayan gazlar kullanılarak yanan cismin O 2 ile teması kesilir. • KİMYEVİ SIVILARLA SÖNDÜRME : Karbontetraklorür, kloroform, metilbromür kullanılarak çıkan boğucu gazla ateş söndürülür.

YANGIN SÖNDÜRME PRENSİPLERİ C-YANICI MADDEYİ YOK ETMEK: • Kağıt, tahta, kırpıntı, talaş, kimyevi maddeler gibi yanıcı maddelerin giderilmesi veya kontrol altına alınması gereklidir. • Yanıcı maddelerin yangından uzaklaştırılması çoğu kez zor ya da imkansızdır. Ancak bazı hallerde parlayıcı maddeleri yangın sahasından uzaklaştırabilmek, hiç değilse ilişiği kesebilmektedir. ÖRNEK: BİR YANGIN SAHASINI BESLEYEN VEYA TAM YANGININ İÇİNDE BULUNAN AKARYAKIT İLETİM BORU VANALARININ KAPATILMASI, YANMAKTA DEVAM EDEN ALT KISMINDAN AKARYAKITIN EMNİYETLİ BİR YERE İLETİLEREK YANGINLA İLİŞKİSİNİN KESİLEBİLMESİ. .

YANGININ TESPİT EDİLMESİ VE UYARI SİSTEMLERİ YANGININ ERKEN FARKINA VARILMASI, GÖREVLİLERİN SÖNDÜRME VE GÜVENLİK KONULARINDA YAPACAKLARI HİZMETLERİN ETKİSİN ARTIRIR. YANGINI HABER VERME SİSTEMLERİ ETKİN BİR ŞEKİLDE GELİŞTİRİLMİŞTİR. YANGINI HABER VERME BEKÇİ-İTFAİYE ALARM CİHAZLARI

YANGINLARIN ÇEVRESEL ETKİLERİ

PARLAMA TANIMLAR: • Parlama: • Parlayıcı maddelerin yanma limitleri içinde hava ile karışım oluşturmaları ve, bu karışımın tutuşma noktası üzerinde bir tutuşturucu etkenle teması sonucu yanması olayı. • Parlayıcı madde: • Normal şartlar altında buharlaşabilen veya gaz halinde bulunan ve tutuşma noktası düşük olan madde.

PARLAMA (TANIMLAR-2) • Parlama Noktası: • Yanma özelliği olan sıvıların parlamaya hazır bir buhar tabakası oluşturabilecekleri en düşük ısı derecesi. • Alt Yanma Sınırı: • Buhar tabakasının parlayabilmesi için hava ile oranı bakımından olması gereken en düşük miktar. • Üst yanma Sınırı: • Buhar tabakasının parlayabilmesi için hava ile oranı bakımından olması gereken en yüksek miktar.

Parlayıcı Maddelerin Sınıflandırılması: 1. sınıf parlayıcılar: Tutuşma sıcaklığı 38 o. C ın altında olan parlayıcılardır. 3 ana gruba ayrılır. Şiddetli Parlayıcılar: Tutuşma sıcaklığı 0 o. C ın , kaynama noktası 35 o. C ın altında olan maddeler. Çok Parlayıcılar: Tutuşma sıcaklığı 0 -21 o. C arasında olan maddelerdir. Parlayıcılar: Tutuşma sıcaklığı 21 -38 o. C arasında olan maddeler. 2. Sınıf Parlayıcılar: Tutuşma sıcaklığı 38 o. C ile 60 o. C arasında olan maddelerdir Yanıcı Maddeler: Tutuşma sıcaklığı 60 o. C ile 94 o. C arasında olan maddelerdir. Daha farklı kriterlerle de sınıflandırma yapılabilir. Not: Sıvılar kaynama sıcaklıklarına kadar ısıtılınca uçuculuk özellikleri artar ve daha çabuk buharlaşarak diğer sınıf parlayıcıların özelliklerine ulaşabilirler.

Parlayıcı Maddelere Örnekler: Sıvılar Katılar Gazlar . Aseton Benzen Hegzan Toluen Ksilen Metil alkol Benzin Fosfor penta klorür Zirkon magnezyum Betanaftilansin Karpit Asetilen Metan Propan Etan

PATLAMA TANIMLAR: Patlama: İdeal karışımda tutuşan parlayıcı maddenin çok hızlı ve kontrol edilemeyen enerji açığa çıkarmasıdır. Patlama şiddeti olayın gerçekleştiği mekanın kapalılık durumu ile doğru orantılıdır. Patlama şiddeti ayrıca , parlayıcı maddenin cinsi , miktarı , uygun karışım özellikleri ile de doğru orantılıdır. Detanasyon Hızı. Patlama basıncının yayılma hızı. Tahrip Gücü: Patlayıcı maddenin konsantrasyonu, parlama sonucu ortaya çıkardığı enerji, ve detanasyon hızının oluşturduğu güç.

PATLAMANIN SINIFLANDIRILMASI Patlama olayını patlayan maddenin cinsine göre 5 ana grupta inceleyebiliriz. PATLAMA Gaz Patlamaları Toz Patlamaları Basınç patlamaları Metalik Toz Katı madde patlamaları Kimyasal madde patlamaları Organik Toz

Katı-Toz-Sıvı Patlamaları Katı Madde Patlayıcıları; Durağan (Stabil) olmaları, genellikle özel amaçlı üretilmeleri, doğal olarak yaygın halde bulunmamaları sebebi ile genellikle kontrollü olarak patlatılırlar. Çok nadir olarak ve büyük ihmaller sonucu kazara patlarlar. Toz Patlamaları’nın oluşması için ise spesifik özel şartların gerçekleşmesi gerekmektedir. En çok toz patlamalarına gıda sektöründe rastlanmaktadır. Sıvı Maddeler; bu sınıflandırmaya dahil edilmemiştir. Sıvı maddeler ancak gazlaşmaları halinde buharları parlayabilir. Sıvı içerisinde oksijen bulunmadığından sıvı halde parlama olmaz bu itibarla parlayıcı sıvılar gaz patlamaları ile birlikte değerlendirilmiştir.

Kimyasal Madde-Basınç Patlamaları Kimyasal Madde Patlamaları ise, genellikle kimyasal reaksiyonlar ile başlarlar. Gerek kullanılan hammaddelerin, gerekse yarı mamul ve mamul maddelerin depolanması, taşınması ve kullanım safhasında istenmeyen bir şekilde farklı kimyasallarla karşılaşılması ve ya farklı ortamlarda bulunması, oluşabilecek reaksiyonlar sonucu bazen vahim olaylara sebep olmaktadır. Basınç Patlamalarına sebep olan Basınçlı kaplar ve sistemler küçük büyük sanayinin her çeşidinde değişik boyutlarda bulunan sistemlerdir. İçlerinde zaman, zaman parlayıcı, patlayıcı gaz ve buharlarda bulundurulan bu sistemler, sadece hava veya su, ya da su buharı da ihtiva etseler patlama riski taşırlar. Basınç altındaki sistemlerde, basınç sebebiyle patlama riski içlerinde sıvı veya gaz bulunması ile ilgilidir.

PARLAYICI GAZ PATLAMALARI Gaz patlamaları normalde basınç patlamalarıdır. Ancak bu patlamanın olabilmesi için gazın içinde bulunduğu kabın basıncını yükseltecek bir unsur bulunmalıdır. Bu unsur genellikle tanktan sızan gazın tutuşması sonucu oluşan parlama ve yangın olmaktadır. LPG ve benzin için yanma limitleri yaklaşık %2 -8 dir. Sızan gaz yere doğru akarak birikir. Bir ısı kaynağı ile karşılaşınca tutuşur

PARLAYICI GAZ PATLAMALARI Parlayıcı gaz tankı patladığında içinde sıvılaştırılmış olarak bulunan sıvı haldeki ama kaynamış gaz ortama yayılır. Bu gaz BLEVE (Boiling liquid expanding vapour explanation)(Kaynayan sıvı genleşen buhar patlaması) oluşur. Bir bleve olayının ne şekilde sonuçlanacağı tam olarak kestirilemez

BLEVE Tankın gaz kaçağı uygun bir yerden olur ve tutuşursa tank bir roket gibi uçarak hedefi belirsiz bir noktaya gider bazen havada patlayarak yanan sıvı gaz yağmasına neden olur

BLEVE Bleve olayını önleyecek tek unsur tanktaki basıncın yeterli hızla boşalmasıdır.

BLEVE Bleve sonucu tam bir faciadır.

Parlama Patlama Tehlikesi Kaynakları Yanıcı , parlayıcı, patlayıcı maddeler ; İşletmede yanıcı gazlar, sıvılar veya tozlar üretiliyorsa, depolanıyorsa veya işleniyorsa ve bu arada gaz, buhar, toz gibi parlayıcı karışımlar oluşuyorsa ortamda parlama, patlama tehlikesi vardır. Patlayıcı karışım; Eğer yanıcı gaz, buhar ve tozlar bir kıvılcım sonucu tutuştuğunda kendiliğinden alev oluşumu sağlayacak miktarda bulunuyorsa bu bir patlayıcı karışımdır. Bazı yakıtların yanma özellikleri aşağıda verilmiştir.

TUTUŞTURMA • YABANCI MADDELER • AÇIK ALEVLER ÖRNEK èYabancı bir metal parçasının hızla dönen metal parçalarına çarparak kıvılcım çıkarması èOksi-Asetilen veya elektrik kaynağı ile çalışma, gaz ve diğer yakıt ocakları. èYanıcı maddelerin kullanıldığı • SİGARA VE KİBRİTLER • KENDİNE TUTUŞMA veya depolandığı alanlarda tutuşabilen sıvıların yanında oluşabilecek tehlikeler. èKanallarda ve bacalarda birikintiler, tutuşma sıcaklığı düşük olan maddelerin depolanması.

TUTUŞTURMA ÖRNEK èYanabilen maddelerin fırınlarda • SICAK YÜZEYLER • AŞIRI ISITILMIŞ MADDELER sıcak kanal ve bacalardan, elektrik lambaları ve işlenen sıcak metallerden etkilenmesi. èOlağan dışı proses sıcaklıkları, kurutucuların içindeki maddeler, yanıcı sıvıların aşırı ısınması. èYanıcı buharların bulunduğu • STATİK ELEKTRİK yerlerde tehlikelidir. İçinde sıvı akan borularda ve malzeme silindirlerinde oluşur.

TUTUŞTURMA • ELEKTRİK TEÇHİZATI • SÜRTÜNME ÖRNEK èGenellikle iyi yapılmayan bakım ve onarım, elektrik teçhizatı ve elemanlarının kusurları. èSıcak mil yatağı, hatalı yerleştirme, kırılmış makine parçaları, kötü ayarlar.

PATLAMA NASIL OLUŞUR ? Aynı anda ve aynı yerde ; ·Yeterli miktarda ve uygun dağılımda yanıcı malzeme (gaz, buhar, toz) bulunuyorsa, ·Yanma için yeterli oksijen veya hava varsa, ·Etkili bir kıvılcım kaynağı varsa, PARLAMA-PATLAMA OLUŞUR Parlama

ETKİLİ ATEŞLEME KAYNAKLARI ; ·Sıcak yüzeyler, açık alev, ateş, kor, ·Mekanik ya da elektrik kaynaklı kıvılcımlar, ·Elektro statik boşalmalar. ETKİLİ ATEŞLEME KAYNAKLARIDIR. ·

ELEKTROSTATİK YÜK OLUŞUMU VE BOŞALMASI İletken olmayan bir vasıta ile bir sıvının yüksek hızla bir tanka boşaltılması, yüklenmiş sıvı yüzeyinin iletken bir sivri uca yaklaşması, +++++++++ ·Sıvının iletken olmayan boruda hızla nakli,

ELEKTROSTATİK YÜK OLUŞUMU VE BOŞALMASI ·Toz malzemenin büyük kap veya silolara doldurulması, bu esnada statik yüklenmiş toz yüzeyine iletken bir kapla (mesela numune almak için) yaklaşılması. Toz malzemenin pnomatik naklinin izole boru içinde yapılması,

ELEKTROSTATİK YÜK OLUŞUMU VE BOŞALMASI İletken olmayan nakil bant ve kayışlarının hızla dönmesi + +++ ++++++++++++++

STATİK ELEKTRİĞİN EMNİYETLE BOŞALMASI Statik elektrik biriken yerde yeterli iletkenlikte bir toprak bağlantısı varsa , yük tehlikesizce toprağa boşalır. Topraklama iletkeni yeterli hızla yükü toprağa boşaltmazsa, yük birikimi giderek artar ve yeterli güce ulaştığında kıvılcım atlaması şeklinde boşalma olur. TANK İLETKEN TOPRAKLAMA LEVHASI YETERSİZ TOPRAKLAMA

PARLAMA VE PATLAMAYI ÖNLEMEK İÇİN 1 -Sızıntıyı Önle: -Uygun tesisat kurulması ile, -Devamlı kontrol ve basınç testi ile , 71 -Boru donanımının kontrolü ile, Otomatik kesiciler(Basınç ayarlı çekvalfler) ile Dedektörler ile. 2 -Hava ve/veya Oksijen ile uygun karışımı önle; -Mümkünse açık havada çalış, -Zemin seviyesi altında çukurlar olmasın, -Uygun tabi ve suni aspirasyon kullan, -Gerekirse dedöktör kontrollü otomatik aspirasyon kur,

PARLAMA VE PATLAMAYI ÖNLEMEK İÇİN 3 - -Açık alev - (Sigara , çakmak, girişi) yasakla, -Isınma sistemini açık alevle yapma, -Isıl çalışmalar izne bağlı olsun, -Kıvılcım çıkaran malzeme kullanma, 4 -Elektrik: -Uygun tesisat, -Expruf armatür, -Topraklama, Statik Elektrik; -Tüm metal kısımları toprakla, -Mümkünse zemin antistatik olsun, -Tesise girişte nötralizatör koy. 5 -Personelin eğitimi: MUTLAKA. . .

Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik • Amaç Madde 1 - Bu Yönetmeliğin amacı; kamu ve özel kurum ve kuruluşlar ile gerçek kişilerce kullanılan her türlü yapı, bina, tesis ve işletmelerin, tasarımı, yapımı, işletimi, bakımı ve kullanımı aşamalarında, herhangi bir şekilde çıkan yangının, can ve mal kaybını en aza indirerek söndürülmesini sağlayacak yangın öncesinde ve sırasında alınacak tedbirler ile organizasyon, eğitim ve denetimi sağlamaktır. • Madde 6; . . . diğer kurum ve kuruluşların güvenlik ve kontrol sistemlerinin bulunduğu yerlere, kırmızı zemin üzerine fosforlu sarı veya beyaz renkte "YANGIN 110" yazılması zorunludur

Tanımlar-1 • • Madde 7 - Bu Yönetmelikte geçen bazı kavramlar aşağıda tanımlanmıştır. Acil Durum: Afet olarak değerlendirilen olaylar ve dikkatsizlik, tedbirsizlik, ihmal, kasıt ve çeşitli amaçlarla meydana getirilen olayların tümünün yol açtığı hallerdir. Acil Durum Ekibi: Yangın, deprem ve benzeri afetlerde binada bulunanların tahliyesini sağlayan, olaya ilk müdahaleyi yapan, arama-kurtarma ve söndürme olaylarına katılan ekiptir. Acil Durum Planları: Acil durum gerektiren olaylarda yapılacak, müdahale, koruma, aramakurtarma ve ilkyardım konularının nasıl ve kimler tarafından yapılacağını gösteren ve acil durum öncesinde hazırlanması gereken planlardır. Alevlenme Noktası: Isınan maddeden çıkan gazların bir alevin geçici olarak yaklaştırılıp uzaklaştırılması sonucunda yanmayı sürdürdüğü en düşük sıcaklıktır. Alev Yönlendirme Bacası: Bir yangında alevlerin istenilen yöne çekilerek yangının genişlemesini önlemeye yönelik bacalardır. Basınçlandırma: Kaçış yollarındaki iç hava basıncını yapının diğer mekanlarındaki basınca göre daha yüksek tutarak duman sızıntısını önleme yöntemidir. Bina Yüksekliği: Binanın kot aldığı noktadan saçak seviyesine kadar olan mesafe veya imar planı ve bu Yönetmelikte öngörülen yüksekliktir. • Bodrum Katı: Döşemesinin üst kotu, yapı dış duvarına bitişik zeminin en üst kotuna göre 1. 2 m'den daha aşağıda olan kattır.

Tanımlar-2 • Duman Haznesi: İçinde duman toplanması amacıyla tavanda tasarlanan hacimdir. Duman Kontrolü: Yangın durumunda duman ve sıcak gazların yapı içindeki hareketini ya da yayılımını denetlemek için alınan önlemlerdir. Duman Perdesi: Yükselen dumanın yanal yayılımını sınırlamak amacıyla tavanda sabit konumda, uzaktan kapatılabilen ya da bir dedektör uyarısıyla kapanan yangına karşı dayanıklı bölücü perdedir. Duman Tahliyesi: Dumanın yapının dışına kendiliğinden çıkması ya da mekanik yolla zorlamalı olarak atılmasıdır. • Güvenlik Bölgesi: Binadan tahliye edilen şahısların güvenle bekleyecekleri bölgedir. İtfaiye Asansörü: Kullanımı doğrudan bina söndürme ve kurtarma ekiplerinin veya itfaiyenin denetimi altında olan ve ek korunum uygulanmış özel asansördür.

Tanımlar-3 • Islak Sprinkler Sistemi: Boruları sürekli olarak su ile dolu durumda tutulan sprinkler sistemidir. Kaçış Aydınlatması: Normal aydınlatma devrelerinin kesintiye uğraması durumunda armatürün kendi gücüyle sağlanan aydınlatmadır. Kaçış Uzaklığı: Kat içinde herhangi bir noktada bulunan bir kullanıcının kendisine en yakın bir kat çıkışına kadar almak zorunda olduğu yolun gerçek uzunluğudur. Kaçış Yolu: Binanın herhangi bir noktasından yer seviyesindeki cadde veya sokağa kadar olan ve hiçbir şekilde engellenmemiş bulunan yolun tamamıdır. . Kamuya Açık Kullanım: Binanın, önceden kimliği bilinen kişilerin yanı sıra işi olan herkesin giriş-çıkışına açık olarak kullanılmasıdır. • Kullanıcı Yük Katsayısı: Belirli tip yapılarda 1 m 2 yüzey için olası kullanıcı sayısıdır. Kullanıcı Yükü: Herhangi bir anda, bir binada veya binanın esas alınan belli bir bölümünde bulunma olasılığı olan toplam insan sayısıdır. Kuru Boru Sistemi: Normalde içinde su bulunmayan ancak yangın durumunda itfaiyenin zemin düzeyinden su basabileceği düşey borudur. Kuru Sprinkler Sistem: Çalışma öncesi borularının çoğunluğu hava ile dolu durumda tutulan sprinkler sistemdir.

Tanımlar-4 • Korunumlu Koridor/Hol: Bitişik olduğu mekanlardan yangına karşı dayanıklı yapı elemanlarıyla ayrılarak yangın etkilerinden korunmuş hol ya da koridordur. Korunumlu Merdiven: Yangına karşı dayanıklı bir malzemeyle çevrili ve zemin düzeyinde bir son çıkışla güvenlikli bir alana açılan yangın merdivenidir. Ortak Merdiven: Birden çok sayıda kullanım birimine hizmet veren kaçış merdivenidir. Sertifikalı: TSE veya TSE tarafından kabul gören uluslararası bir onay kuruluşu tarafından test edilerek ilgili standartlara uygunluğu onaylanmış, ekipman, malzeme veya hizmetlerdir. Son çıkış: Bir yapıdan kaçış sağlayan yolun yapı dışındaki güvenlikli bir alana (yol, cadde vb. ) geçit veren bitiş noktasıdır. Sprinkler: Yangınları söndürmek ve gelişen yangınları itfaiye gelinceye kadar sınırlamak amacıyla kurulan ve su püskürtmesi yapan otomatik sistemlerdir. Sulu Boru Sistemi: Normalde sürekli olarak su ile dolu durumda tutulan düşey borudur. Yangın Bölmesi (Bariyeri): Bina içinde, yangının ve dumanın ilerlemesi ve yayılmasını tanımlanan süre için durduran, yatay veya düşey konumlu elemandır. Yangın Bölgesi (Zonu): Yangın durumunda, uyarı ve söndürme önlemleri diğer bölümlerdeki sistemlerden ayrı olarak devreye giren bölümdür.

Tanımlar-5 • Yangın Dayanıklılık Sınıfı : Bir yapı malzemesi ve/veya elemanını uygun ısıtma ve basınç koşulları altında TS 1263, TS 4065 ile ilgili Avrupa Standartlarında belirlenen yanmaya dayanıklılık deneyleri sonucunda saptanan yangına dayanıklılık süresini belirler. a) Yangına dayanıklılık süresi 30 -59 dakika olan F 30, b) Yangına dayanıklılık süresi 60 -89 dakika olan F 60, c) Yangına dayanıklılık süresi 90 -119 dakika olan F 90, d) Yangına dayanıklılık süresi 120 -179 dakika olan F 120, e) Yangına dayanıklılık süresi 180 dakika ve yukarısı olan F 180, olarak gösterilir. Yangına Karşı Dayanıklılık: Bir yapı bileşeni ya da elemanının yük taşıma, bütünlük ve yalıtkanlık özelliklerini belirlenen bir süre koruyarak yangına karşı dayanmasıdır.

Tanımlar-6 • Yangın Duvarı: İki bina arasında veya aynı bina içinde farklı yangın yüküne sahip hacimlerin birbirinden ayrılması gereken durumlarda, yangının ilerlemesini ve yayılmasını tanımlanan süre için durduran düşey elemandır. Yangın Güvenlik Holü: Kaçış merdivenlerine yangının ve dumanın geçişini engellemek için yapılacak yangın güvenlik holleridir. Yangın Kapısı: Bir yapıda kullanıcılar, hava ya da nesneler için dolaşım olanağı sağlayan, kapalı tutulduğunda duman, ısı, alev geçişine belirli bir süre direnecek nitelikteki kapı, kapak ya da kepenktir. Yangın Kompartımanı: Bir bina içerisinde, üstü ve altı da dahil olmak üzere her yanı en az 60 dakika yangına karşı dayanıklı yapı elemanlarıyla duman ve ısı geçirmez alanlara ayrılmış (hacim) bölümdür. Yangın Merdiveni: Yangın durumunda, binadaki insanların emniyetli olarak ve süratle tahliyesi için özel olarak yapılan yangından korunmuş kaçış merdivenidir. Kaçış yolları bütününün bir parçası olup diğer kaçış yolu bölümlerinden bağımsız olarak tasarlanamazlar.

Tanımlar-7 • Yangın Mukavemet Süresi: Yanma hızı 0. 8 mm/dakika kabul edilmek suretiyle, ahşap elemanın bu şekilde azalan kesitiyle ve güvenlik katsayısı 1. 00'e eşit alınarak, üzerine gelen gerçek yükü taşıyabildiği süre olup; ahşap elemanların yangın mukavemet hesaplarında dikkate alınır. Yangın Perdesi: Korunması gereken obje, ürün veya alt yapının yangına karşı korunması veya ısının yatay veya düşeyde yayılmasını önlemek maksadıyla kullanılan özel donanımlı bariyerlerdir. Yangın Yükü: Bir yapı bölümünün içinde bulunan yanıcı maddelerin kütleleri ile alt ısıl değerleri çarpımlarının toplamının plandaki toplam alana bölünmesi ile elde edilen büyüklüktür. (MJ/m 2) Yapı Sahibi: Yapı üzerinde mülkiyet hakkına sahip olan gerçek ve tüzel kişilerdir. Yüksek Risk: Yüksek tehlike sınıfına giren maddelerin üretildiği, kullanıldığı, depolandığı yerlerdir.

Tanımlar-8 • Yangın Türü: Yangın türü, yangının yanmakta olan maddeye göre çeşididir ve dört sınıfa ayrılır. a) A sınıfı yangınlar, yanıcı katı maddeler yangınıdır. Odun, kömür, kağıt, ot, dokümanlar, plastikler gibi madde yangınları bu sınıfa girer. b) B sınıfı yangınlar, yanıcı sıvı maddeler yangınıdır. Benzin, benzol, makine yağları, laklar, yağlı boyalar, katran, asfalt gibi madde yangınları bu sınıfa girer. c) C sınıfı yangınlar, yanıcı gaz maddeler yangınıdır. Metan, propan, bütan, sıvılaştırılmış petrol gazı (SPG), asetilen, havagazı, hidrojen gibi gaz yangınları bu sınıfa girer. d) D sınıfı yangınlar, lityum, sodyum, potasyum, alüminyum, magnezyum gibi yanabilen hafif ve aktif metallerle, radyoaktif maddeler yangınıdır

Bina tehlike sınıflandırması • Madde 19 -. . a) Düşük tehlike, bünyesinde kendine yayılan bir yangının oluşmasına imkan vermeyecek şekilde düşük yanabilirliğe sahip malzemelerden oluşur. Konutlar, ibadethaneler, hastaneler, okullar, kütüphaneler, müzeler, bürolar, restoran oturma alanları, tiyatro, oditoryum ve benzeri yerler bu kapsamdadır. b) Orta tehlike, orta hızla ve önemli miktarda duman çıkararak yanma olasılığı bulunan malzemelerden oluşur. Otopark, fırın, çamaşırhane, restoran servis alanları, kuru temizleyici, deri üretimi, ticarethaneler, kağıt üretimi, postane, yayın evi, matbaa, otomobil tamirhaneleri, tekstil üretimi, lastik üretimi, marangozhane ve benzeri yerler bu kapsamdadır. c) Yüksek tehlike, çok hızlı olarak yanma olasılığı bulunan veya patlama tehlikesi bulunan malzemelerden oluşur. Uçak hangarları, yanıcı sıvı ve gazların üretildiği, depolandığı ve dağıtıldığı yerler, tutuşma sıcaklığı 38øC dan düşük yanıcı madde kullanılan yerler, plastik köpük ve benzeri madde üretim yerleri ile boyahaneler bu kapsamdadır.

Kaçış Yolları, Kaçış Merdivenleri ve Özel Durumlar • Genel Hükümler. . . İnsanlar tarafından kullanılmak üzere tasarlanan her yapı, yangın ya da diğer acil durumlarda kullanıcıların hızla kaçışlarını sağlayacak yeterli acil durum çıkışlarıyla donatılacaktır. Çıkışlar ve diğer önlemler yangın ya da diğer acil durumlarda can güvenliğinin yalnızca tek bir önleme dayandırılmayacağı biçimde tasarlanacaktır. . . Mad. 30. . Her yapı tüm kullanıcılara elverişli kaçış olanakları sağlamak için yapının kullanım sınıfına, kullanıcı yüküne, yangın korunum düzeyine, yapısına ve yüksekliğine uygun tip, sayı, konum ve kapasitede tehlike çıkışlarıyla donatılacaktır. . . • Çıkış kapasitesi ve çıkış sayısı Madde 32 -. . . . Aksi belirtilmedikçe, birim genişlikten tahliye süresi, kagir yapılarda 3 dakika ve ahşap yapılarda 2 dakika alınacak, • 50 cm. genişlikten bir dakikada 40 kişi geçebileceği kabul edilecektir. Çıkış sayısı, çıkış genişliğinin ikiye bölünmesi ile elde edilecek değere 1 eklenerek bulunacak ve 0. 50 den büyük kesirlerde bir üst değer esas alınacaktır. Örneğin 1000 m 2 lik bir süper marketin kullanıcı yükü 2000 kişi, çıkış genişliği 2000/(3 x 40)x 0. 5= 8. 34 m, çıkış sayısı 8. 34/2+1= 5 dir.

Çıkış kapıları • Aksi belirtilmedikçe, 50 kişinin aşıldığı her mekanda, 25 kişinin aşıldığı sinema, tiyatro, bar gibi eğlence yerlerinde ve yüksek riskli mekanlarda, çıkışlara erişmek için en az 2 kapı bulunacaktır. • Mad. 33. . . Tüm çıkışlar ve erişim yolları için aşağıda belirtilen gereklere uyulacaktır. a) Çıkışlar ve erişim yolları açık-seçik görülebilir olacak ya da konumları simgelerle vurgulanacak ve her an kullanılabilmesi için engellerden arındırılmış durumda bulundurulacaktır. • Dairesel merdiven Madde 43 - Dairesel merdivenler, yanmaz malzemeden yapılmaları ve en az 800 mm genişlikte olmaları durumunda kullanıcı yükü 25 kişiyi aşmayan herhangi bir kattan, ara kattan, veya balkonlardan zorunlu çıkış olarak hizmet verebilir. Belirtilen koşulları sağlamayan dairesel merdivenler zorunlu çıkışlar olarak kullanılmayacaktır.

• Madde 53 - Binaların yangın bakımından kritik özellikler gösteren kazan daireleri, yakıt depoları, sobalar ve bacalar, sığınaklar, otoparklar, mutfaklar ve çatılar, asansörler, paratoner, transformatör, jeneratör gibi kısımlarda alınacak önlemler bu Kısımda gösterilmiştir. Bu yerlere yanıcı madde atılması veya depolanması yasak olup, belirli aralıklarla temizlenmesi zorunludur ve bina sahip ve/veya yöneticisi bunu sağlamakla yükümlüdür.

Paratoner, Transformatör ve Jeneratör • Paratoner Madde 64 - Patlayıcı maddeler, kibrit, petrol, alkol, sıvılaştırılmış petrol gazı (SPG), doğalgaz gibi kolay yanıcı maddelerin üretimi ve depolanması için kullanılan binalarda; tiyatro, sinema, ibadethane, hastane, okul, sergi binası, cezaevi, tutukevi, elektrik üretim ve dağıtım merkezleri, haberleşme merkezi, banka, silo, otel, eğitim-dinlenme tesisi, su tevzi merkezi ve benzeri yerlerde yıldırımdan korunma tesisatı yapılacaktır.

Elektrik Tesisatı, Acil Durum Aydınlatması ve Yönlendirmesi, • Genel • Madde 67 - Binalarda kurulan elektrik tesisatı, kaçış yolları aydınlatması, yangın algılama ve uyarı sistemleri, yangın veya benzeri bir acil durumda, binada bulunanlara zarar vermeyecek, panik çıkmasını önleyecek ve binanın emniyetli bir şekilde boşaltılmasını sağlayacak, güvenli bir ortamı oluşturacak şekilde tasarlanacak, tesis edilecek ve çalışır durumda tutulacaklardır. . . Bir yangın başlangıcının kendiliğinden tüm binada bulunanlar tarafından fark edilmesinin mümkün olmadığı, bu Kısım kapsamına giren binalarda, yangını binadaki kişilerin tümüne duyuracak bir yangın alarm tesisatı kurulacaktır. . .

Acil Durum Aydınlatması ve Yönlendirmesi • Genel Madde 70 - Kaçış yolları her zaman aydınlatılmış durumda olacaktır. Acil durum aydınlatma ve yönlendirmesi için kullanılan aydınlatma üniteleri normal aydınlatma mevcutken aydınlatma yapmayan tipte seçildikleri taktirde, normal kaçış yolu aydınlatması kesildiğinde otomatik olarak devreye girecek şekilde tesis edileceklerdir. . . • Acil durum aydınlatması Madde 72 - Acil durum aydınlatma sistemi; şehir şebekesi veya benzeri bir dış elektrik beslemesinin kesilmesi, yangın, deprem gibi nedenlerle bina ya da yapının elektrik enerjisinin güvenlik amacıyla kesilmesi, bir devre kesici veya sigortanın açılması nedeniyle normal aydınlatmanın kesilmesi durumunda otomatik olarak devreye girerek yeterli aydınlatma sağlayacak şekilde düzenlenecektir. . . . • Acil durum aydınlatması, a) Kendi akümülatörü, şarj devresi, şebeke gerilimi denetleyicisi ve lamba sürücü devresine sahip bağımsız aydınlatma armatürleri, • b) Bir merkezi akümülatör bataryasından doğru gerilim, ya da bir invertör devresi aracılığıyla alternatif gerilim sağlayan bir merkezi batarya ünitesinden beslenen aydınlatma armatürleri, ile sağlanabilir. . .

Yangın Algılama ve Uyarı Sistemleri • Genel Madde 74 - Bu Yönetmelikte belirtilen yangın alarm sistemi, yangın algılama, alarm verme, kontrol ve haberleşme fonksiyonlarını içeren komple sistemdir. Yangın alarm sisteminin beslemesi, sadece yangın alarm sistemini besleyen bir otomatik sigorta üzerinden ve eğer binada mevcut ise jeneratör ya da kesintisiz güç kaynağı gibi bir ikincil besleme kaynağından yapılacaktır. .

Gazlı söndürme sistemi alarm ve arıza çıkışları • Madde 79 - Bir bina ya da yapıda 98 inci maddede belirtildiği şekilde bir gazlı söndürme sistemi kurulduğu taktirde söndürme sisteminin alarm ve arıza çıkışları yangın alarm sistemine bağlanarak ayrı bölgesel göstergelerle izleneceklerdir

Acil durum kontrol işlemleri • • Madde 82 - ………… a) Yangın esnasında kapanması gereken yangın kapıları ve diğer açıklıkları kapatma amaçlı cihazları normal halde açık durumda tutan elektromanyetik kapı tutucu ve benzer cihazların serbest bırakılması, • b) Merdiven kuyuları ve asansör şaftlarının basınçlandırılması, • c) Duman kontrol ve tahliye sistemlerinin aktivasyonu ya da bu amaçla yapılması gereken otomatik kontrol işlemlerinin yerine getirilmesi, • d) Acil durum aydınlatma kontrol işlemleri, • e) Güvenlik ve benzeri nedenlerle kilitli duran kapıların ve turnikelerin açılması, • f) Asansörlerin yapılış özelliklerine bağlı olarak yangın esnasında kullanımının engellenmesi ya da tahliye amacıyla itfaiye ya da eğitilmiş bina yangın mücadele ekipleri tarafından kullanılmasının sağlanması, • g) Mahalli itfaiye ile elektrik işletmesi, belediye, polis veya jandarma, kurum amiri, bina sahibi ve gerekli görülen diğer yerlere yangının otomatik olarak haber verilmesi. • Acil durum kontrol işlemleri yangın alarm sisteminin donanım ve yazılım bütünlüğü içerisinde bulunan kontrol birimleri ile gerçekleştirilecektir. kontrol panelinden yapılacak acil durum kontrol işlemlerini hiçbir şekilde engellemeyeceklerdir.

Periyodik Testler, Bakım ve Denetim • Madde 84 - Bu Yönetmeliğin gerekli gördüğü tüm acil aydınlatma, yönlendirme ve yangın alarm sistemleri ………………. . periyodik testlere ve bakıma tabi tutulacaktır. • Tüm yeni tesis edilmiş sistemler, bina ya da yapı kullanıma açılmadan önce, ilk kabul ve denetim testlerine tabi tutulacaklardır. Kabul işlemleri yetki sahibi merci tarafından yeterli ve tatmin edici bulunacak şekilde sonuçlandıktan sonra test ve denetim raporlarıyla birlikte aşağıdaki belgeler bina sahibine, yöneticisine veya sorumlu bina yetkilisine teslim edilecektir. a) Yapıldı (as-built) tesisat projelerinin çoğaltılabilir kopyaları, b) Cihaz çalıştırma ve bakım talimatları, c) Sistem çalışma talimatı. ……………………………………. Haftalık ve aylık bakımlar kullanıcı/işletmeci tarafından 3 aylık, 6 aylık ve yıllık bakım ve testler, bu maksatla eğitim almış yetkili servislerce sağlanmalıdır. . . .

Yangın Söndürme Sistemleri • Madde 90 - Yangın söndürme sistemleri, bu Yönetmelik kapsamındaki tüm yapı ve binalar ile tünel, liman, dok, metro, açık arazi işletmeleri gibi yapılarda yangın öncesi ve sırasında kullanılan sabit söndürme tesisatlarıdır. • Bu bölümde belirtilen gereksinimler asgari gereksinimler olup, daha üstün nitelikli ve daha yüksek performanslı tesisat ve sistemlerin tercih edilmesine engel oluşturmaz. Binalarda kurulan söndürme tesisatı, binada bulunanlara zarar vermeyecek, panik çıkmasını önleyecek ve yangını söndürecek şekilde tasarlanacak, tesis edilecek ve çalışır durumda tutulacaklardır. Yangın söndürme sistemleri her yapıda oluşabilecek yangını söndürecek kapasitede ve yapı ekonomik ömrü boyunca, sistem gerektiğinde otomatik ve/veya elle devreye gereken hızda girerek görevini yerine getirebilmelidir. .

Sprinkler sistemi • Madde 96 - Aşağıda belirtilen yerler tam veya kısmi otomatik sprinkler sistemi ile korunmak zorundadır. • a) Büro ve konut haricindeki bütün yüksek binalar, b) Yapı yüksekliği 30. 50 m'den fazla olan büro binaları, c) Yapı yüksekliği 51. 50 m'yi geçen apartmanlar, d) Araç kapasitesi 20 den fazla olan veya birden fazla bodrum katı kullanan kapalı otoparklarda, e) Yatak sayısı 200'ü geçen otel, pansiyon ve misafirhanelerde, f) Toplam kullanım alanı 2000 m 2 nin üzerinde olan katlı mağazalar, alışveriş, ticaret, eğlence ve toplanma yerleri otomatik sprinkler sistemi ile korunacaktır.

Köpüklü, Gazlı ve Kuru Tozlu Sabit Söndürme Sistemleri Madde 98 - Köpüklü, gazlı ve kuru tozlu sabit söndürme sistemleri, tesisin nitelik ve ihtiyaçlarına bağlı olarak uygun, güncel, sertifikalı ve ilgili TSE standartlarına göre tasarlanacaktır. Suyun söndürme etkisinin yeterli görülmediği veya su ile reaksiyona girebilecek maddelerin bulunduğu, depolandığı ve üretildiği hacimlerde uygun tipte söndürme sistemi tesis edilir. Her türlü gazlı söndürme sistemleri kurulurken, otomatik gaz boşaltımı esnasında veya sistemin aktive olduğunu işletici ve mahalde çalışan personele bildiren ve kişilerin söndürme mahallini tahliye etmesini sağlayacak sesli ve ışıklı uyarılar temin ve tesis edilmek zorundadır.

Taşınabilir söndürme tüpleri • Madde 99 - Söndürme tüplerinin sayısı. Her bağımsız bölüm için en az 1 adet olmak üzere, beher 200 m 2 taban alanı için 1 adet ilave edilerek uygun tipte 6 kg'lık yangın söndürücü bulundurulması esas alınarak; • A sınıfı yangın çıkması muhtemel yerlerde çok maksatlı kuru kimyevi tozlu veya sulu, • B sınıfı yangın çıkması muhtemel yerlerde kuru kimyevi tozlu, karbondioksitli veya köpüklü, • C sınıfı yangın çıkması muhtemel yerlerde, kuru kimyevi tozlu veya karbondioksitli, • D sınıfı yangın çıkması muhtemel yerlerde ise kuru metal tozlu söndürme cihazları bulundurulacaktır. Otopark, depo, tesisat daireleri ve benzeri yerlerde ayrıca tekerlekli tip söndürme cihazı bulundurulur. Taşınabilir söndürme tüpleri için, söndürücünün duvara bağlantı asma halkası duvardan kolaylıkla alınabilecek şekilde ve zeminden asma halkasına olan uzaklığı yaklaşık 90 cm'yi aşmayacak şekilde montaj yapılır

Periyodik Testler ve Bakım • Madde 100 - Bu Yönetmelikte gerekli görülen tüm yangın söndürme sistemleri …… sistemin gerektirdiği sürelerde periyodik testlere ve bakıma tabi tutulacaktır. • Tüm yeni tesis edilmiş sistemler başlangıç testine tabi tutulacaklardır. Kabul işlemleri yetki sahibi merci tarafından yeterli ve tatmin edici bulunacak şekilde sonuçlandıktan sonra test ve denetim raporlarıyla birlikte, yapıldı (as-built) tesisat projelerinin çoğaltılabilir kopyaları, cihaz çalıştırma ve bakım talimatları ve periyodik bakım süreleri, sistem çalışma talimatı bina sahibi, yöneticisi veya sorumlu bina yetkilisine teslim edilecektir. Bu belgelerin sistemin ömrü boyunca saklanması ve periyodik test ve bakım servis sözleşmesi ile birlikte yetki sahibi merciinin incelemesine hazır tutulması bina sahibi, yöneticisi veya sorumlu bina yetkilisinin sorumluluğunda olacaktır. Sisteme ilaveler yapıldığında veya iptaller olduğunda, sistem donanımında herhangi bir değişiklik, onarım ve ayar yapıldığında yeniden kabul testleri yapılacaktır. Bu bölümde belirtilen tüm denetim ve test işlemleri ile ilgili olarak yazılı raporlar düzenlenecek ve bina sahibi, yöneticisi veya sorumlu bina yetkilisi tarafından binada muhafaza edilecektir.

Tehlikeli Maddelerin Depolanması ve Kullanılması • Madde 101 - Yönetmeliğin bu Kısmındaki hükümler tehlikeli maddelerin depolanması, doldurulması, kullanılması, üretilmesi ve satışa sunulması ile ilgili işlemleri kapsar. Mevzuat Madde 102 - Bu Kısımda yapılan işler, ayrıca imar mevzuatı ve ilgili TSE standartları ile aşağıda belirtilen tüzüklere uygun olmalıdır. a) 27/11/1973 tarihli ve 7/7551 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Zararlı MaddelerleÇalışılan İş Yerlerinde ve İşlerde Alınacak Tedbirler Hakkındaki Tüzük, b) 4/12/1973 tarihli ve 7/7583 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü. c) 14/8/1987 tarihli ve 87/12028 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle, Av Malzemesi Benzerlerinin, Üretim, İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarına İlişkin Tüzük,

Tehlikeli maddelerin sınıflandırılması • Madde 103 - Tehlikeli maddeler aşağıdaki şekilde sınıflandırılır. a) Patlayıcı maddeler, b) Parlayıcı ve patlayıcı gazlar, c) Yanıcı sıvılar, d) Yanıcı katı maddeler, e) Oksitleyici maddeler, f) Zehirli ve iğrendirici maddeler, g) Radyoaktif maddeler, h) Dağlayıcı maddeler, i) Diğer tehlikeli maddeler.

Depolama hacimlerinin genel özellikleri • Madde 104 - Tehlikeli maddelerin depolandığı yerlerde aşağıda belirtilen hususlar dikkate alınır. • a) Topluma açık yerlerde, konutların altında veya bitişiğindeki tehlikeli maddelerle ilgili işler, ilgili standartların şartlarına uygun olmalıdır. • b) Tehlikeli maddelerle ilgili binalar tek katlı ve yangına 120 dakika dayanabilecek malzemeden yapılacaktır. Çok katlı binalara sadece ilgili yönetmelik ve tüzüklerde öngörüldüğü ölçüde müsaade edilebilir. • c) Tehlikeli maddeleri çeşitli amaçlarla bulunduran yapılarda, tehlikeli maddelerin miktarlarına ve tehlike sıralamasına bağlı olarak, çevre güvenliği sağlanacaktır. Bu yapıların mesken binalarla, kara ve demir yollarından uzaklıkları 102 nci maddenin (a) bendinde belirtilen tüzükteki esaslara göre olacaktır. d) Binaya ulaşım yolları sürekli olarak açık tutulacak ve üzerinde park yapılmayacaktır. Güvenlik görevlisi bunu sağlamakla yükümlüdür. • e) Üretimin ve tehlikeli maddenin özelliğine göre binaların tabanları statik elektriği iletici, özel asfalt veya içerisine demir oksit karıştırılmış betonla yapılacaktır. Ayrıca kapılara statik elektriğe karşı topraklanmış, pirinç bakır veya alüminyum levhalar konulacaktır.

• Depolama hacimlerinin genel özellikleri f) Binalardaki giriş ve çıkış kapıları, pencereler, panjurlar ve havalandırma kanallarının kapakları basınç karşısında dışarıya doğru açılacak, tehlike anında bina içinde bulunanların kolayca kaçabilmelerini sağlayacak biçimde yapılacaktır. • g) Binanın pencerelerinde parmaklık veya kafes bulunmayacaktır, birden çok bölümleri bulunan iş yeri binalarında bölümlerden her birinin, biri doğrudan doğruya dışarıya diğeri ana koridora açılan en az 2 kapısı bulunacaktır. İçbölmeler meydana gelebilecek en yüksek basınca dayanıklı ve çatlaksız düz yüzeyli ve yanmaz malzemeden yapılmış, açık renkte boyanmış veya badanalanmış, kolayca yıkanabilir şekilde olacaktır. Hafif eğimli yapılan tabanlar bir drenaj sistemiyle beraber bir depoya veya dinlendirme kuyusuna bağlanacaktır. Tehlikeli maddelere uygun özellikteki atık su arıtma tesisleri de bu amaçla kullanılabilir. h) Binaların tavanları ve tabanları yanmaz, sızdırmaz, çarpma ile kıvılcım çıkarmaz ve kolay temizlenir malzemeden hafif eğimli olarak yapılmalı, pencereler büyük parçalar halinde, etrafa dağılmayacak ve zarar vermeyecek, mika, telli cam veya kırılmaz cam gibi maddelerden yapılmalıdır.

Yanıcı sıvı kavramı ve sınıfları • Madde 115 - Yanıcı sıvılar belirli bir alev alma noktası bulunan, 35øC'de katı veya macun kıvamında bulunmayan ve 50øC'de buhar basınçları 300 k. Pa'ı geçmeyen maddelerdir. • Yanıcı sıvılar aşağıda açıklanan sınıflara ayrılır: A sınıfı yanıcı sıvılar: Alev alma noktası 100øC'ın üzerinde olmayan ve suda çözünme açısından B sınıfının özelliklerini göstermeyen sıvılardır. Bu sıvılar 3 tehlike sınıfına ayrılır. a) AI: Alev alma noktası 21øC den küçük olan sıvılar (benzin gibi), b) AII: Alev alma noktası 21øC ile 55øC arasında olan sıvılar (gaz yağı gibi), c) AIII: Alev alma noktası 55øC ile 100øC arasında olan sıvılar (motorin fuel oil gibi). B sınıfı yanıcı sıvılar: Alev alma noktası 21øC'ın altında olan, 15øC'de suda çözünen veya yanıcı kısımları 15øC'de suda çözünen sıvılardır. Kendinden alev alma noktasının üzerinde ısıtılan AIII sınıfı sıvılar AI sınıfı olarak kabul edilirler.

Bildirme ve müsaade mecburiyeti • • Madde 116 - AIII sınıfı sıvılar dışında olup, depolama yerine göre depolanan miktarı Tablo 7'de verilen değerleri aşan yanıcı sıvı depoları için bildirim zorunluluğu vardır. Miktarlar Tablo 7'de verilen değerlerin üst sınırını aştığında, veya depolanan yerler farklı olduğunda ayrıca itfaiye teşkilatından müsaade alması zorunludur. Tablo 7: Depolama yerine göre depolanan miktar +----------------+------------+ | |Depolama Yeri |AII ve B | +----------------+------+-----+ |Zemin seviyesi altında ve |20 - 60 |100 - 300 | |Üstündeki depo hacimleri | | | +----------------+------+-----+ |Açıkta kurulu depolar |20 - 200 |40 - 600 | +----------------+------+-----+ • • AI, AII veya B sınıfı sıvıların doldurulduğu kapalı hacimlerde, saatte 200 litreden fazla dolum yapılıyor ise ve 1000 litre den fazla yanıcı sıvı bulunduruyorsa, itfaiye teşkilatından müsaade alınması zorunludur. AII ve B sınıfı sıvılar, AI sınıfı sıvılarla beraber depolanıyorsa, 5 litre AII veya B sınıfı sıvı 1 litre AI sınıfı sıvıya eşdeğer olarak alınacaktır ve toplam miktar buna göre hesaplanacaktır. Tablo 7'nin kullanılmasında, söz konusu yanıcı sıvı AI sınıfı olup, kendinden tutuşma sıcaklığı 125øC'ın altında ise tabloda verilen miktarlar 1/5 oranında tutulur.

Tehlike bölgelerinin tanımları • Madde 118 - Tehlike bölgeleri üçe ayrılır. a) 0. Bölge: İşletme şartları altında ve arıza halinde daima patlayıcı bir karışımın bulunduğu bölgelerdir (Boru ve kapların içleri gibi). • b) 1. Bölge: İşletme şartları altında ve arıza halinde patlayıcı karışımlarının oluşabileceği bölgelerdir (dolum borusu civarı, armatürler vb). • c) 2. Bölge: İşletme şartları altında veya arıza halinde patlayıcı karışımlarının nadiren oluştuğu bölgelerdir (tankların yakın çevresi gibi).

Tehlike bölgelerindeki sınırlamalar • Madde 119 - Tehlike bölgelerindeki sınırlamalar aşağıda belirtildiği şekilde olur. • a) 0. Tehlike bölgesinde beklenen yüksek işletme tehlikesi nedeniyle, yalnız bu bölgede kullanılmasına müsaade edilmiş varsa TSE sertifikalı veya uygunluk belgeli cihazların kullanılması zorunludur. • b) 1. Tehlike bölgesinde yalnız patlama korumalı (ex-proof) cihaz ve sistemler kullanılacaktır. Bu bölgeye, ancak patlayıcı karışımların oluşmasını önleyecek önlemler alınmış olması halinde taşıma araçlarının girmesine müsaade edilir. • c) 2. Tehlike bölgesinde, sadece kıvılcım oluşturmayan ve buhar hava karışımının tutuşma sıcaklığının 4/5 ine sıcaklığa erişmeyen cihaz ve sistemler kullanılabilir. Bu bölgede basınçlı, sıvılaştırılmış veya basınç altında çözünmüş gazlar, sadece yangına en az 120 dakika dayanıklı kapalı hacimlerde depolanabilir. (yanmayan ve sağlığa zararlı olmayan gazlar ve söndürme cihazları dışında)

Yangın güvenliği sorumlusu • Madde 126 - Çalışma saatleri içinde görevli sayısına ve o binadaki en büyük amirin takdirine göre, binanın her katı, bölmesi veya tamamı için görevliler arasından yangın güvenliği sorumlusu seçilir. Sorumlu, çalışma saatinin başlangıcından bitimine kadar sorumlu olduğu bölümde, yangına karşı korunma önlemlerini kontrol etmek ve aldırmakla yükümlüdür. Kat mülkiyetine tabi binalarda bu sorumluluğu bina yöneticisi üstlenir. Kamu binalarında bir gece bekçisi ve/veya güvenlik görevlisi bulunması asıldır. .

Ekiplerin Kuruluşu, Görevleri ve Çalışma Esasları • Ekiplerin kuruluşu Madde 127 - Yapı, bina, tesis ve işletmelerden; 10 bağımsız bölümü olan konutlar ile 50 kişiden fazla insan bulunan her türlü yapı, bina, tesis ve işletmelerde aşağıdaki ekipler oluşturulur. a) Söndürme ekibi, b) Kurtarma ekibi, c) Koruma ekibi, d) İlk yardım ekibi. Diğer yapı, bina, tesis ve işletmelerde ise; sahip, yönetici veya amirin uygun göreceği ekipler kurulur ve diğer önlemler alınır • . Ekipler, 137 nci maddede belirtilen yönergeyi yürütmekle görevlendirilen amirin belirleyeceği ihtiyaca göre, en büyük amirin onayıyla kurulur. Söndürme ve kurtarma ekipleri en az 3'er, koruma ve ilk yardım ekipleri ise en az 2'şer kişiden oluşur. • Kurumda sivil savunma servisleri kurulmuşsa; söz konusu ekiplerin görevleri, bu servislerce yürütülür. Her ekipte bir ekip başı bulunur. Ekip başı, aynı zamanda yönergeyi uygulamakla görevli amirin yardımcısıdır.

Ekiplerin görevleri • Madde 128 - Ekiplerin görevleri aşağıda belirtilmiştir. a) Söndürme Ekibi: Binada çıkacak yangına derhal müdahale ederek söndürmek ve/veya genişlemesine mani olmak, b) Kurtarma Ekibi: Yangın vukuunda can ve mal kurtarma işlerini yürütmek, c) Koruma Ekibi: Kurtarma ekibince kurtarılan eşya ve evrakı korumak, yangın nedeniyle ortaya çıkması muhtemel panik ve kargaşayı önlemek, d) İlk Yardım Ekibi: Yangın nedeniyle yaralanan veya hastalanan kişilere ilk yardım yapmak.

Ekiplerin çalışma esasları • Madde 129 - Ekiplerin birbirleriyle işbirliği yapmaları ve karşılıklı yardımlaşmalarda bulunmaları esastır. Ekiplerin yangın anında sevk ve idaresi, itfaiye gelinceye kadar yönergeyi uygulamakla görevli amir veya yardımcılarına aittir. Bu süre içinde ekipler, amirlerinden emir alırlar. İtfaiye gelince, söndürme ve kurtarma ekipleri derhal itfaiye amirinin emrine girerler.

Olay yerinde; • a) Söndürme ekipleri: Yangın yerinin alt, üst ve yanlarındaki odalarda gereken tertibatı alır, yangını söndürmeye veya genişlemesini önlemeye çalışırlar. • b) Kurtarma ekipleri: Varsa önce canlıları kurtarırlar, daha sonra yangında ilk kurtarılacak evrak, dosya ve diğer eşyayı diğer bulunanların da yardımı ile ve büro şeflerinin nezareti altında mümkünse çuvallara ve torbalara koyarak boşaltılmaya hazır hale getirirler. Çuval ve torbalar, bina yetkililerinin lüzum görmesi halinde binanın henüz yanma tehlikesi olmayan kısımlarına taşınır. Yanan binanın genel olarak boşaltılmasına olay yerine gelen itfaiye amirinin veya en büyük mülki amirin emriyle başlanır. • c) Koruma ekipleri: Boşaltılan eşya ve evrakı, güvenlik güçleri veya bina yetkililerinin göstereceği bir yerde muhafaza altına alır ve yangın söndürüldükten sonra o binanın ilgililerine teslim ederler. • d) İlk yardım ekipleri: Yangında yaralanan veya hastalananlar için ilk yardım hizmeti verirler. • Yangından haberdar olan bina sahibi, yöneticisi ile amir ve yangınla mücadele ekip personeli, en seri şekilde görev başına gelip, söndürme, kurtarma, koruma ve ilk yardım işlerini yürütürler.

Eğitim • Genel eğitim Madde 130 - Yapı, bina, tesis ve işletmelerde oluşturulan ekiplerin personeli; amir, sahip veya yöneticilerinin sorumluluğunda yangından korunma, yangının söndürülmesi, can ve mal kurtarma ile ilk yardım faaliyetleri veitfaiye ile işbirliği ve organizasyon sağlanması konularında, gerekirse mahalli itfaiye ve sivil savunma teşkilatlarından yararlanılarak eğitilir ve yapılan tatbikatlar ile bilgi ve becerileri arttırılır. Ayrıca, bütün görevliler ve gece bekçileri, binadaki yangın söndürme alet ve edevatının nasıl kullanılacağı ve en kısa zamanda itfaiyeye nasıl ulaşılacağı konularında tatbiki eğitimden geçirilir. • Özel eğitim Madde 131 - Belediye itfaiye teşkilatlarının yönetici personeli ve bünyesinde özel itfaiye birimi bulunduran kamu kurum ve kuruluşları ile özel kuruluşların itfaiye amirleri, Sivil Savunma Genel Müdürlüğünce, diğer personel ise kendi kuruluşlarınca eğitilirler.

Denetim • Madde 132 - Bu Yönetmelik hükümlerinin uygulanıp uygulanmadığı aşağıdaki şekilde denetlenir. a) Özel yapı, bina, tesis ve işletmeleri; mülki idare amirlerinin yetki ve sorumluluğunda, mahalli itfaiye teşkilatı, Sivil Savunma Müdürlüğü ve mülki idare amirliğince görevlendirilecek heyetlerce haberli veya habersiz olarak denetlenir. Ayrıca, bunların bağlı veya ilgili olduğu bakanlık, kamu kurum ve kuruluşlarının müfettiş, kontrolör veya denetim elemanları tarafından da denetleme yapılır. Bina sahip, yönetici ve sorumluları denetim elemanlarınca binaların arzu edilen bütün bölümlerini ve teçhizatını göstermek, istenilen bilgi ve belgeleri vermek zorundadırlar. Denetim sonucunda eksik bulunan ve giderilmesi istenilen aksaklıklar ile talep edilen önlemlerin öngörülen makul süre içerisinde ilgililerce yerine getirilmesi zorunludur.

Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmelik • Amaç • Madde 1 – Bu Yönetmeliğin amacı, işyerlerinde oluşabilecek patlayıcı ortamların tehlikelerinden çalışanların sağlık ve güvenliğini korumak için alınması gerekli önlemleri belirlemektir.

Kapsam • • • Madde 2 – Bu Yönetmelik, 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu kapsamına giren ve patlayıcı ortam oluşması ihtimali bulunan işyerlerini kapsar. Ancak; Hastalara tıbbi tedavi uygulamak için ayrılan yerler ve tıbbi tedavi uygulanması, 01/4/2002 tarihli ve 24713 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Gaz Yakan Cihazlara Dair Yönetmelik kapsamında yer alan cihazların kullanılması, Patlayıcı maddelerin ve kimyasal olarak kararsız halde bulunan maddelerin üretimi, işlemlerden geçmesi, kullanımı, depolanması ve nakledilmesi, Sondaj yöntemiyle maden çıkarma işleri ile yeraltı ve yerüstü maden çıkarma işleri, Uluslararası antlaşmaların kapsamında bulunan kara, hava ve su yolu taşıma araçlarının kullanılması, bu Yönetmelik kapsamı dışındadır. Patlayıcı ortam oluşabilecek yerlerde kullanılacak her türlü taşıma aracı Yönetmelik kapsamındadır. Bu Yönetmelikte belirtilen daha sıkı ve özel önlemler saklı kalmak kaydı ile, 4 üncü maddede tanımlanan ‘patlayıcı ortam’ oluşması ihtimali bulunan işyerlerinde, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği hükümleri ve ilgili diğer Yönetmeliklerin hükümleri de uygulanır.

Tanımlar • Madde 4 – Bu Yönetmeliğin amacı açısından; • Patlayıcı ortam : Yanıcı maddelerin gaz, buhar, sis ve tozlarının atmosferik şartlar altında hava ile oluşturduğu ve herhangi bir tutuşturucu kaynakla temasında tümüyle yanabilen karışımıdır. • Normal çalışma şartları : Bir tesisin tasarımlanan amaç doğrultusunda, ölçü ve değerlerde çalıştırılmasıdır

İşverenin Yükümlülükleri • Patlamaların Önlenmesi ve Patlamadan Korunma • Madde 5 – Patlamaların önlenmesi ve bunlardan korunmayı sağlamak amacıyla işveren, aşağıda belirtilen temel ilkelere ve verilen öncelik sırasına uyarak, yapılan işlemlerin doğasına uygun olan teknik ve organizasyona yönelik önlemleri alacaktır: • Patlayıcı ortam oluşmasını önlemek, • Yapılan işlemlerin doğası gereği patlayıcı ortam oluşmasının önlenmesi mümkün değilse patlayıcı ortamın tutuşmasını önlemek, • İşçilerin sağlık ve güvenliklerini sağlayacak şekilde patlamanın zararlı etkilerini azaltacak önlemleri almak. • Bu önlemler, gerektiğinde patlamanın yayılmasını önleyecek tedbirlerle birlikte alınacaktır. Alınan bu tedbirler düzenli aralıklarla ve işyerindeki önemli değişikliklerden sonra yeniden gözden geçirilecektir.

Patlama Riskinin Değerlendirilmesi • Madde 6 – İşveren, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinde belirtildiği şekilde işyerinde risk değerlendirmesi yaparken patlayıcı ortamdan kaynaklanan özel risklerin değerlendirmesinde aşağıdaki hususları da dikkate alacaktır: • Patlayıcı ortam oluşma ihtimali ve bu ortamın kalıcılığı, • Statik elektrik de dahil tutuşturucu kaynakların bulunma, aktif ve etkili hale gelme ihtimalleri, • İşyerinde bulunan tesis, kullanılan maddeler, prosesler ile bunların muhtemel karşılıklı etkileşimleri, • Olabilecek patlamanın etkisinin büyüklüğü. • Patlama riski, patlayıcı ortamların oluşabileceği yerlere açık olan veya açılabilen diğer yerler de dikkate alınarak bir bütün olarak değerlendirilecektir

İşyerinin Güvenli Hale Getirilmesi • Madde 7 – Risk değerlendirmesinin temel ilkelerine ve bu Yönetmeliğin 5 inci maddesinde belirtilen hususlara uygun olarak çalışanların sağlık ve güvenliğini korumak için işveren: • İşçilerin ve diğer kişilerin sağlık ve güvenliği için tehlikeli patlayıcı ortam oluşma ihtimali olan yerlerde güvenli çalışma şartlarını sağlayacak, • İşçilerin sağlık ve güvenliği için tehlikeli patlayıcı ortam oluşma ihtimali olan yerlerde, yapılan risk değerlendirmesi sonucuna göre çalışma süresince uygun teknik yöntemlerle bu kısımların gözetim altında tutulmasını sağlayacaktır

Koordinasyon Görevi • Madde 8 – Bir işyerinde birden fazla işverene ait çalışan bulunması durumunda, her işveren kendi kontrol alanına giren tüm hususlardan sorumlu olacaktır. • İşverenlerin, İş Kanunu ve İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinde belirtilen sorumlulukları saklı kalmak kaydı ile yasal olarak işyerinin tümünden sorumlu olan işveren, bu Yönetmeliğin 10 uncu maddesinde belirtilen Patlamadan Korunma Dokümanında öngörülen, çalışanların sağlık ve güvenlikleri ile ilgili önlemlerin belirlenmesi ve uygulanmasını koordine edecektir.

Patlayıcı Ortam Oluşabilecek Yerlerin Sınıflandırılması • Madde 9 – İşveren; • Patlayıcı ortam oluşması ihtimali olan yerleri Ek. I’de belirtildiği şekilde sınıflandıracak, • Yukarıda (a) fıkrasına göre sınıflandırılmış olan bölgelerde Ek-II’de verilen asgari gereklerin uygulanmasını sağlayacak ve • İşçilerin sağlık ve güvenliğini tehlikeye atabilecek miktarda patlayıcı ortam oluşabilecek yerlerin girişine Ek-III’de verilen işaretleri koyacaktır.

Patlamadan Korunma Dokümanı • • • Madde 10 – İşveren, ………. . , aşağıda belirtilen ve bundan sonra “Patlamadan Korunma Dokümanı” olarak anılacak belgeleri hazırlayacaktır. Patlamadan Korunma Dokümanında, özellikle; Patlama riskinin belirlendiği ve değerlendirildiği, Bu Yönetmelikte belirlenen yükümlülüklerin yerine getirilmesi için alınacak önlemler, İşyerinde Ek-I’e göre sınıflandırılmış yerler, Ek-II’de verilen asgari gereklerin uygulanacağı yerler, Çalışma yerleri ile uyarı cihazları da dahil iş ekipmanının tasarımı, işletilmesi, kontrol ve bakımının güvenlik kurallarına uygun olarak sağlandığı, İşyerinde kullanılan tüm ekipmanın “İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği” ne uygun olduğu, hususları yazılı olarak yer alacaktır. Patlamadan korunma dokümanı, işin başlamasından önce hazırlanacak ve işyerinde, iş ekipmanında veya organizasyonunda önemli değişiklik, genişleme veya tadilat yapıldığında yeniden gözden geçirilerek güncelleştirilecektir. İşveren, yürürlükteki mevzuata göre hazırladığı patlama risk değerlendirmesini, dokümanları ve benzeri diğer raporları birlikte ele alabilir.

İşyerleri ve İş Ekipmanları İçin Özel Gerekler • Madde 11 – Patlayıcı ortam oluşma ihtimali bulunan işyerlerinde, işverenler aşağıda belirtilen hususlara uymakla yükümlüdür: • a) Patlayıcı ortam oluşma ihtimali bulunan yerlerde, bu Yönetmeliğin yayımlandığı tarihte kullanılmakta olan veya kullanıma hazır olan iş ekipmanları, 30/6/2006 tarihine kadar Ek-II A’da belirtilen asgari gerekleri karşılamak zorundadır. • b) Patlayıcı ortam oluşma ihtimali bulunan yerlerde kullanılmak üzere bu Yönetmeliğin yayımlandığı tarihten sonra yeni alınacak iş ekipmanları, 30/6/2006 tarihine kadar Ek-II A ve Ek-II B’de verilen asgari gerekleri karşılayacaktır. • c) Patlayıcı ortam oluşabilecek kısımları bulunan ve 30/6/2006 tarihinden sonra açılacak işyerleri ise bu Yönetmelikte belirtilen şartlara uygun olarak kurulacaktır. • Patlayıcı ortam oluşabilecek kısımları bulunan ve 30/6/2006 tarihinden önce açılmış olan işyerleri, bu Yönetmeliğin yayımlandığı tarihten itibaren en geç üç yıl içinde bu Yönetmelik hükümlerine tam olarak uygun hale getirilecektir. • Patlayıcı ortam oluşabilecek kısımları bulunan işyerlerinde 30/6/2006 tarihinden sonra herhangi bir değişiklik, eklenti veya tadilat yapıldığında, işveren bu Yönetmelik hükümlerine tam olarak uyulmasını sağlayacaktır.

EK – I: 1 – Patlayıcı Ortam Oluşabilecek Yerler • Çalışanların sağlık ve güvenliğini korumak için özel önlem alınmasını gerektirecek miktarda patlayıcı karışım oluşabilecek yerler, bu Yönetmeliğe göre tehlikeli kabul edilecektir. • Çalışanların sağlık ve güvenliğini korumak için özel önlem alınmasını gerektirecek miktarda patlayıcı karışım oluşması ihtimali bulunmayan yerler bu Yönetmeliğe göre tehlikesiz kabul edilecektir. • Parlayıcı ve/veya yanıcı maddelerin hava ile yaptıkları karışımların, bağımsız olarak bir patlama meydana getirmeyecekleri yapılacak araştırmalarla kanıtlanmadıkça, bu maddeler patlayıcı ortam oluşturabilecek maddeler olarak kabul edilecektir.

EK – II: A – ÇALIŞANLARIN SAĞLIK VE GÜVENLİKLERİNİN PATLAYICI ORTAM RİSKLERİNDEN KORUNMASI İÇİN ASGARİ GEREKLER – – • • Organizasyon Önlemleri Çalışanların Eğitimi İşveren, patlayıcı ortam oluşabilen yerlerde çalışanlara, patlamadan korunma konusunda yeterli ve uygun eğitimi sağlayacaktır. Yazılı Talimatlar ve Çalışma İzni Patlamadan Korunma Dokümanında gerekli görülmesi halinde; a) Tehlikeli yerlerdeki çalışma, işverence düzenlenen yazılı talimatlara uygun yapılacaktır. b) Gerek tehlikeli işlerin yapılmasında, gerekse başka çalışmaları etkileyerek tehlikeye neden olabilecek diğer işlerin yapılmasında, bir “Çalışma İzni” sistemi uygulanacaktır. Çalışma izni, bu konuda yetkili ve sorumlu olan bir kişi tarafından işe başlamadan önce yazılı olarak verilecektir.

Bölgelerin tanımlanması • Bölge 0: Gaz, buhar ve sis halindeki parlayıcı maddelerin hava ile karışımından oluşan patlayıcı ortamın sürekli olarak veya uzun süre yada sık oluştuğu yerler. • Bölge 1: Gaz, buhar ve sis halindeki parlayıcı maddelerin hava ile karışımından oluşan patlayıcı ortamın normal çalışma koşullarında ara sıra meydana gelme ihtimali olan yerler. • Bölge 2: Gaz, buhar ve sis halindeki parlayıcı maddelerin hava ile karışımından oluşan patlayıcı ortam oluşturma ihtimali olmayan yerler ya da böyle bir ihtimal olsa bile parlayıcı ortamın çok kısa süre kalıcı olduğu yerler. • Bölge 20 : Havada bulut halinde bulunan yanıcı tozların, sürekli olarak veya uzun süreli yada sık patlayıcı ortam oluşturabileceğe yerler. • Bölge 21 : Normal çalışma koşullarında, havada bulut halinde bulunan yanıcı tozların ara sıra patlayıcı ortam oluşturabileceği yerler. • Bölge 22 : Normal çalışma koşullarında, havada bulut halinde bulunan yanıcı tozların patlayıcı ortam oluşturma ihtimali bulunmayan ancak böyle bir ihtimal olsa bile bunun yalnızca çok kısa bir süre için geçerli olduğu yerler. • Not: Tabaka veya yığın halinde yanıcı tozların bulunduğu yerler de, patlayıcı ortam oluşturabilecek bir kaynak olarak dikkate alınmalıdır.

B– EKİPMANLARIN VE KORUYUCU SİSTEMLERİN SEÇİMİNDE UYULACAK KRİTERLER • Risk değerlendirmesine göre hazırlanan patlamadan korunma dokümanında aksi belirtilmemesi halinde, patlayıcı ortam oluşabilecek tüm yerlerdeki ekipman ve koruyucu sistemler, 27/10/2002 tarihli ve 24919 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemlerle İlgili Yönetmelikte belirtilen kategorilere göre seçilecektir. • Özellikle gazlar, buharlar, sisler ve tozlar için aşağıda belirtilen bölgelerde, karşılarında verilen kategorideki ekipman kullanılacaktır. • Bölge 0 veya Bölge 20 : Kategori 1 ekipman, • Bölge 1 veya Bölge 21 : Kategori 1 veya 2 ekipman, • Bölge 2 veya Bölge 22 : Kategori 1, 2 veya 3 ekipman.

Ek. III: PATLAYICI ORTAM OLUŞABİLECEK YERLER İÇİN UYARI İŞARETİ Patlayıcı ortam oluşabilecek yerler için uyarı işareti aşağıda belirtilen şekil ve renklerde olacaktır. Ex PATLAYICI ORTAM • Uyarı işaretinin belirleyici özellikleri: – Üçgen şeklinde , – Siyah kenarlar ve sarı zemin üzerine siyah yazı, • Sarı zemin işaret alanının en az %50’ si kadar olacaktır

Acil durum çalışmaları • Acil Durum: Afet olarak değerlendirilen olaylar ve dikkatsizlik, tedbirsizlik, ihmal, kasıt ve çeşitli amaçlarla meydana getirilen olayların tümünün yol açtığı hallerdir.

Acil Durum Planları: • Acil durum gerektiren olaylarda yapılacak, müdahale, koruma, aramakurtarma ve ilkyardım konularının nasıl ve kimler tarafından yapılacağını gösteren ve acil durum öncesinde hazırlanması gereken planlardır.

ACİL DURUMLAR • • Doğal Afetler (Deprem, Sel, Fırtına vb) Yangın İş Kazaları Toplumsal Olaylar

Acil Durumun Belirlenmesi • Yasal mevzuat • Faaliyet alanı • Kullanılan hammaddeler • Üretim teknolojisi • Personelin eğitim durumu • Çevresel faktörler

Ekiplerin Oluşturulması • Söndürme Ekibi, • -Kurtarma Ekibi, • -Koruma Ekibi, • -İlkyardım Ekibi,

Eğitim

Uygulama • Alarm tahliye denemeleri • Denemelerde aksayan yönler • Sektördeki benzer olayların incelenmesi

Ölçme İzleme • • • Tatbikat sonuçları Gözden geçirmeler Kayıtların incelenmesi Geri beslemeler Teknolojik gelişmeler

Güncelleme-İyileştirme • • Görülen aksaklıklar Verilerin değerlendirilmesi Yasal değişiklikler Hedeflerin yükselmesi

YANGINLA MÜCADELEDE 4 ALTIN ÖĞÜT 1 - Yangın , Doğal afetler dışında , genelde insan hatasından dolayı meydana gelir. 2 -Yangını önlemek, söndürmekten daha kolaydır ve risk taşımaz. 3 -Yangını önlemek, bir veya birkaç kişinin görev ve sorumluluğu değil, tüm insanların görevidir. Yangını söndürmek ise bu konuda eğitilmiş insanların görevidir. 4 -Yangın can ve mal düşmanıdır. Ancak, yangın anında insana en büyük düşman, panik ve