1 PATLAMA PARLAMA YANGIN VE YANGINDAN KORUNMA YANMA

1 PATLAMA, PARLAMA, YANGIN VE YANGINDAN KORUNMA

YANMA OLAYI § Yanıcı maddenin ısı ve oksijenle birleşmesi sonucu oluşan kimyasal bir olaydır. § Yanma olayının oluşabilmesi için; yanıcı madde, 2 ısı ve oksijenin bir arada bulunması gerekir.

YANMA OLAYI q Yanma olayının meydana gelebilmesi için üç unsurun bir arada olması gereklidir. q Bu unsurlar, yanıcı madde, ısı ve oksijendir. Bu şartlardan her hangi birinin olmaması veya yeterli miktarda bulunmaması halinde yanma olayı gerçekleşmez. q Belirli şartlar oluşturulduğunda ise hemen bütün maddeler yanabilir. O halde, meydana gelmiş bir yanma olayını (yangını) gerekmektedir. 3 söndürmek için, yanma unsurlarından en az birinin devre dışı bırakılması

YANMA OLAYI q Bir yanma olayı ancak bu üç elemanın (Yanıcı madde, ısı sağlayabilir. ve oksijen) Dolayısıyla bir araya birini gelmesiyle ortamdan uzaklaştırırsanız, yangını söndürmüş olursunuz. 4 Bu yangının önlenmesinin en basit kuralıdır.

YANMA ÇEŞİTLERİ ØYAVAŞ YANMA ØKENDİNE YANMA ØHIZLI YANMA ØPARLAMA – PATLAMA ŞEKLİNDE YANMA 5 ØDETONASYON

YANMA ÇEŞİTLERİ YAVAŞ YANMA; Yanan maddede alev, ısı, ışık ve korlaşmanın görülmemesi ile oluşan yanmaya denir. Yanıcı maddenin buhar ve gaz çıkarmama halidir. 6 Örneğin; Demir (Fe) ve Bakir (Cu) gibi metallerin, zamanla havanın oksijeni ile birleşmesi sonucunda ( Fe. O ” Demir oksit ” ve Cu. O ” Bakir oksit ” oluşması) ortama isi ve ışık açığa çıkarmadan, meydana gelen yanma olayı.

YANMA ÇEŞİTLERİ KENDİNE YANMA; Yavaş yanmanın, zamanla hızlı yanma haline dönüşmesidir. Özellikle yağ ve yağlı yüzeyler, normal hava sıcaklığında, oksijen ile birleşmek sureti ile kolayca oksitlenmeye baslar ve oksijen ile yağın birleşmesi sonucu isi oluşur, bir süre sonra oluşan isi, alevlenme derecesine ulaşır ve madde kendiliğinden alev alır. 7 Örnek : Bezir yağına bulaşmış bir benzinin, bir süre sonra kendine alev alarak yanmaya başlaması gibi.

YANMA ÇEŞİTLERİ HIZLI YANMA; 8 Alev, Kuvvetli Isı, Işık, Korlaşma gibi dışarıdan görülen yanma şeklidir.

YANMA ÇEŞİTLERİ PARLAMA-PATLAMA ŞEKLİNDE YANMA; 9 Hızlı yanma esnasında yanan cismin ani şekilde enerji çıkararak patlama veya parlamalar şeklinde olan yanmadır.

YANMA ÇEŞİTLERİ DETONASYON; 10 Kimyasal veya nükleer zincir reaksiyonu tesiri ile patlayıcı maddelerin ani yanması. Patlayıcı maddelerin kimyasal reaksiyon sonucu ani yanmasında, sıcaklığı 4500ºC, ani basıncı 250000 atmosfer civarında, sirayet hızı ses hızının üzerinde ve tahrip gücü (kırıcılığı) yüksek, kor halindeki yanma şeklidir.

YANGIN SINIFLARI A SINIFI YANGINLAR B SINIFI YANGINLAR C SINIFI YANGINLAR D SINIFI YANGINLAR 11 E SINIFI YANGINLAR

Açıklaması Söndürme Tipi Katı madde yangınları Çok maksatlı kuru kimyevi toz ve su Sıvı (akaryakıt) yangınları Kuru Kimyevi Toz, CO 2 ve Köpük Gaz yangınları Kuru Kimyevi Toz, CO 2 ve Metal tozu yangınları Kuru Metal tozu(Alkali Borat) Elektrik Yangınları CO 2 12 Yangın Sınıfı

YANGIN SINIFLARI A SINIFI YANGINLAR Katı yanıcı maddeler nedeniyle oluşmuş yangınlardır. Adi yangınlar da denir. Metaller dışındaki yanabilir bütün katı maddeleri kaplar. Odun, kömür, kağıt, pamuk vb. maddelerin yangınları katı madde yangınlarına örnektir. 13 Sıvı söndürücü veya Kuru Kimyevi Tozlu söndürücüler kullanılabilir.

YANGIN SINIFLARI B SINIFI YANGINLAR ØYanabilen sıvılar, bu sınıfa girer. Ø Benzin, benzol, yağlar, yağlı boyalar, katran vb. yangınlarıdır. ØTemel özellikleri korsuz ve alevli yanmalarıdır. 14 ØTemel söndürme prensibi köpüktür. Temel söndürme maddesi ise köpüktür. Fakat başlangıç ve küçük çaplı yangınlarda Köpüklü söndürücü ve kuru kimyevi tozlar kullanılabilir.

DİKKAT!. . 15 B sınıfı yangınların üzerine su atmayın. Atılan sular, yanıcı maddelerin çevreye akmasına ve yayılmasına neden olur.

YANGIN SINIFLARI C SINIFI YANGINLAR Gaz halindeki yanıcı madde yangınlarıdır. LPG, doğalgaz, metan, asetilen, kok gazı, doğalgaz vb. gazların yangınlarını kapsar. Halokarbonlu söndürücüler ile kuru kimyevi tozlu söndürücüler kullanılabilir. 16 Gaz yangınlarına müdahale ederken genel kural önce gaz akışını kesmek sonra söndürmektir. Çünkü önce yangın söndürülecek olursa gaz akışı devem edeceğinden ortamda yanıcı gaz hava karışımı oluşur ve buda en ufak bir ısı kaynağı ile patlamaya ve yangının daha da büyümesine neden olur.

YANGIN SINIFLARI D SINIFI YANGINLAR Yanabilen hafif metal yangınlarıdır. Alüminyum, magnezyum, titanyum, karpit, çinko, sodyum, potasyum yangınları bu sınıfa girer. 17 Temel özellikleri korlu, alevsiz yüksek sıcaklıkta yanmalarıdır. Halokarbonlu söndürücüler ile kuru kimyevi tozlu söndürücüler kullanılabilir.

YANGIN SINIFLARI D SINIFI YANGINLAR Temel söndürme prensibi boğmadır. ABC türü kuru kimyevi söndürücüler faydasızdır. Su kesinlikle kullanılmamalıdır. Çünkü bu yangınlarda yüksek . sıcaklık meydana geldiğinden su ayrışmasına bileşenlerine ayrışmasına ve hidrojen gazı açığa çıkmasına neden olur. Karpit, su ile reaksiyona girerek asetilen gazı açığa çıkarır. Bu olay yangının büyümesine ve patlamalara yol açar. Yanıcı metal tozları hava ile uygun karışımları tutuşma sıcaklığını 18 yakaladığında güçlü patlamalara yol açar.

YANGIN SINIFLARI D SINIFI YANGINLAR D sınıfı yangınların söndürme maddesi alkali borat bazlı D tipi kuru kimyevi tozdur. Kuru kum ile yanan malzemenin üzeri örtülerek de söndürülebilir. 19 Magnezyum nem, su ve asit ile reaksiyona girer. Reaksiyon sonucu hidrojen gazı açığa çıkar. Magnezyum yangınlarına en fazla 1 metre yaklaşılmalıdır. Ancak nemli ortamlarda bu mesafe sakıncalıdır. Yangın sonucu oluşan duman solunmamasına dikkat edilmelidir.

YANGIN SINIFLARI E SINIFI YANGINLAR E sınıfı yangınların söndürme maddesi CO 2 ve Bioversal dir. CO 2 ve Bioversal Amerika ve İngiltere’de çıkan yangınların %32’si, ülkemizde ise çıkan yangınların %20’si elektrik nedeni ile çıkan yangınlardan oluşmaktadır. 20 Amerikan yangın sınıflandırması içerisinde elektrik kaynaklı yangınların çok oluşu nedeni ile yangın sınıflandırılmasında elektrik yangınları da yer almıştır ve E Sınıfı Yangınlar kapsamına sokulmuştur.

21 ELEKTRİK SEBEPLİ YANGINLAR

Elektrik Yangınları 22 Elektrik akım kaçağının etrafa yayılması ve elektrik çarpması kazalarının meydana gelmesine neden olan yangınlardır.

23 YANGINI ÖNLEYİCİ TEDBİRİNİ ALMAKTAN

YANGININ FARKEDİLMESİNDEKİ OLUŞUM SAFHALARI İlk aşamasında, KOKU, İkinci aşamasında, DUMAN, 24 Üçüncü aşamasında, ALEV görülür.

YANGIN SEBEPLERİ 1 -İHMAL 3 -EMİR VE TALİMATLARA AYKIRI HAREKET 4 -BİLGİSİZLİK 25 2 -TEDBİRSİZLİK

YANGIN SEBEPLERİ 5 -KAZALAR 7 -SİRAYET 8 -TABİİ OLAYLAR 26 6 -SABOTAJ

YANGINI BAŞLATAN ETKENLER karışımı, yanıcılarla 27 Ø *Sigara ve kibrit. Ø *Soba ve bacalar. Ø *Elektrik. Ø *Bazı kimyasal karışımlar uÖrnek : Asitle su tutuşturucuların karışımı. • *Kıvılcımlar. • *Doğal etkenler.

28 SON 10 YILIN YANGIN ÇIKIŞ NEDENLERİ

AYRINTILI YANGIN NEDENLERİ KÖMÜR %1 BACA %8, 3 SİGARA %40 COCUKLAR %3, 9 KIVILCIM %4, 5 LPG %3 BENZİN %0, 6 DİĞER %17, 3 29 ELEKTRİK %21

SANAYİ YANGINLARI Sanayi yangınları çoğunlukla; • Elektrik arıza ve kontağından • Sürtünmeden • Mekanik kıvılcımlardan • Sigara ve • kibrit alevinden • Sıcak satıhlardan • Açık alevlerden • Kaynak ve kesme işlerinden • Fazla ısınan malzemelerden • Statik elektrikten 30 • Kendiliğinden meydana gelen yanmadan meydana gelir.

DİKKAT EDİLECEK İŞLER • Kaynak işleri • Elektrikli aletlerle çalışma • Enerji hat ve panelleri • Yağlı ve gazlı bölgeler • Yasak bölgeler • Alevlenen maddelerin sıçramaları, kıvılcım • Oksi-asetilen takım bağlantıları 31 • Gazlı-yanıcı maddelerin nakli, boru ve vanaları

32

YANGIN SÖNDÜRME USÜLLERİ Bir yangını söndürebilmek için yanmayı oluşturan unsurlardan birinin yok edilmesi gerekmektedir. Bu şartlarda yanma olayının meydana gelmesi için gerekli ISI OKSİJEN - YANICI MADDE - ZİNCİRLEME REAKSİYON ‘lardan herhangi birini ortadan kaldırmamız gerekir. YANMA YOK 33 YANMA YOK

YANGIN SÖNDÜRME USÜLLERİ SOĞUTARAK SÖNDÜRME 34 Yanma sırasında yanıcı maddenin ısısı maddenin cinsine göre yanma ısısının altına düşürülürse yanma olayı ortadan kalkar.

YANGIN SÖNDÜRME USÜLLERİ HAVA İLE İRTİBATI KESME Soluduğumuz havada % 21 oranında oksijen vardır. Yanma olayının gerçekleşmesi için % 16 oksijen yeterlidir. Bu oran gazlarda ise % 12 ‘dir. Bu olay 2 türlü gerçekleşebilir. a- Örtme: Yanan maddelerin üzerine havayı kesmek için örtülen veya yayılan maddelerle yapılan söndürme işlemidir. Başlangıç halindeki yangınlarda örtme yöntemi en etkili usuldür. (Halı, kilim, battaniye, kum vb. ) 35 b- Boğma: Oluşan yangının oksijenle ilgisini önlemek veya yanma için gerekli oksijen oranını azaltmak amacıyla yapılan işlemdir. Bu tür söndürmeler daha ziyade kapalı yerlerdeki yangınlarda kullanılır. (Otomatik söndürme sistemi vb. )

YANGIN SÖNDÜRME USÜLLERİ YANICI MADDEYİ ORTADAN KALDIRMA Yanma olayını ortadan kaldırmak için yanıcı maddeyi ortamdan uzaklaştırmak ve ara boşluğu meydana getirmek gerekir. a- YANICI MADDEYİ ORTAMDAN UZAKLAŞTIRMA: Bu yöntem genellikle gaz halindeki yanıcı maddeler ile ilgili yangınlarda etkilidir. Örneklersek yanan gaz borusunda veya evlerde kullanılan LPG tüplerinde vana kapatılarak yanma olayına son verilmesi gibi 36 b- YANICI MADDEYİ ISIDAN AYIRMAK VE ARABOŞLUĞU YARATMAK : Katı yanıcı maddenin ana kütleden ayrılması yöntemi ve söndürmedir. Depo ve ambar gibi yanan kısmın dışında kalan maddelerin ortamdan uzaklaştırılması ve yangının genişlemeden zamana bağlı olarak söndürülmesini sağlamaktır. Örneklersek orman yangınlarında ara boşluk meydana getirilerek(çalı ve ağaçları keserek) yangın söndürülmesi gibi

YANGIN SÖNDÜRME MADDELERİ Ø Su Ø Karbondioksit (CO 2) Ø Kuru Kimyevi Toz Ø Köpük 37 Ø Kum

YANGIN SÖNDÜRME CİHAZI SÖNDÜRME CİHAZLARININ ETKİNLİĞİ Ø Söndürme maddeleri yanma olayını yavaşlatıp durduran maddeler olup katı, sıvı, gaz ve çok bileşim şekillerinde görülür Ø Taşınabilir söndürme cihazları daha çok kuru kimyasal tozlu, karbondioksitli ve köpüklü cihazlardır. Sulu ve gazlı söndürme tüpleri de mevcuttur 38 Ø Piyasada en çok, kimyasal kuru tozlu ve karbondioksitli cihazlar kullanılmaktadır.

YANGIN SÖNDÜRME CİHAZI Ø Gaz yangın söndürücüler içinde en önemli yeri karbondioksit alır. Taşınabilir bir Karbondioksitli yangın söndürme tüpü kuvvetle sıkıştırılmış sıvı karbondioksit ihtiva eder. Ø Karbondioksit gazı, ateşin sıcaklığını yanma sıcaklığının altına düşürür ve ortamdaki oksijeni azaltarak yangını söndürür. Karbondioksit, yangın mahallinde atık bırakmaz. 39 Ø Karbondioksitli söndürücülerin bulunduğu yerin sıcaklığı 40 o. C‘ in üzerine çıkmamalıdır; aksi halde sıvı karbondioksitin genişlemesi ile tüp patlayabilir.

YANGIN SÖNDÜRME CİHAZI SÖNDÜRME TÜPLERİNİN TİPİ, YERİ VE SAYISI Ø En iyi yangın söndürücü, söndürülecek maddeye uygun olanıdır. Her yangın söndürücüsünün bir diğerine göre üstünlükleri mevcuttur. Ø Bütün arabalı yangın söndürücüler TS 11749 - EN 1866 kalite belgeli ve diğer taşınabilir yangın söndürme tüpleri TS 862 -EN 3 kalite belgeli olmalıdır. 40 Ø Akaryakıt ve yağ yangınları için en uygun taşınabilir söndürücü köpüklü söndürücülerdir. Bürolarda, evlerde, katı madde bulunan bütün yerlerde kimyasal kuru tozlu cihazlar tercih edilmelidir.

YANGIN SÖNDÜRME CİHAZI Ø Köpüklü söndürücüler, benzin, petrol, yağ, ahşap, kağıt, saman, katran gibi maddelerin bulunduğu laboratuar, fabrika, garaj, mineral yağ depolarında daha etkilidir. Ø Yönetmeliğe göre, söndürme tüplerinin sayısı mekanlarda var olan durum ve risklere göre belirlenmelidir. Her bağımsız bölüm için en az 1 adet olmak üzere, beher 200 m 2 taban alanı için 1 adet ilave edilerek uygun tipte 6 kg’ lık yangın söndürücü bulundurulması esas alınır. 41 Ø Otopark, depo, tesisat daireleri ve benzeri yerlerde ayrıca tekerlekli tip söndürme cihazı bulundurulması gerekmektedir.

YANGIN SÖNDÜRME CİHAZI Ø Komple trafik kitleri arasında yer alan sprey tipi yangın söndürücüler yarar sağlamayabilir. Bu tür cihazlar yerine ABC tipi Kuru Kimyasal söndürme cihazı bulundurulmalıdır. 42 Ø Otomobillerde 1 -2 kg. , büyük taşıtlarda 4 6 kg. yangın söndürme cihazı olmasında yarar vardır.

YANGIN SÖNDÜRÜCÜNÜN BÖLÜMLERİ 1. Basınç saati: Yangın söndürücüde yeterli basınç olup olmadığını gösterir. 2. Pim: Yangın söndürücü kullanılmadan önce çekilip çıkartılmalıdır. 3. Hortum başı: Yangının kaynağına doğrultulmalıdır. 4. Hortum: Esnek, kaliteli ve kullanılması kolay olmalıdır. 5. Etiket: Yangın söndürücünün hangi tür yangınlar için olduğunu ve nasıl kullanılacağını gösterir. ( A-B-C ) 43 6. Tarih etiketi: Son kullanım tarihini gösterir.

YANGIN SÖNDÜRME CİHAZI Ø A Sınıfı Yangın çıkması muhtemel yerlerde çok maksatlı kuru kimyevi tozlu veya sulu, Ø B Sınıfı Yangın çıkması muhtemel yerlerde kuru kimyevi tozlu veya köpüklü, Ø C Sınıfı Yangın çıkması muhtemel yerlerde kuru kimyevi tozlu veya bioversal tip Ø D Sınıfı Yangın çıkması muhtemel yerlerde kuru metal tozlu ve bioversal tip söndürme cihazları bulundurulmalıdır. Ø E Sınıfı Yangın çıkması muhtemel yerlerde 44 bioversal tip söndürme cihazları bulundurulmalıdır.

YENİLİK!. . BIOVERSAL TİP SÖNDÜRÜCÜ NEDİR? Bilindiği gibi mevcut söndürücülerin herbirisi farklı bir amaçla üretilmiş olup etkide bulundukları yangınlar farklıdır. Bununla beraber §Mevcut yangın söndürücülerin söndürdükleri alanın yaklaşık olarak 10 katı hacmindeki bir bölgeyi de kirlettikleri, §Kalıntılarının doğaya zararlı olduğu, §Uygulama için çok farklı teçhizat gerektirebilecekleri 45 göz önünde bulundurularak belirli çalışmalar 90’lı yıllardan itibaren yapılmaktaydı.

YENİLİK!. . BIOVERSAL TİP SÖNDÜRÜCÜ NEDİR? 46 Yapılan çalışmalar neticesinde tamamen DOĞA İLE İÇ İÇE yangın ile mücadele maddesi bulunarak tek madde ile aynı anda farklı tip yangını söndürebilen söndürücüler yani BIOVERSAL TİP SÖNDÜRÜCÜLER ortaya çıkmış oldu.

YENİLİK!. . BIOVERSAL TİP SÖNDÜRÜCÜ ÖZELLİKLERİ - Bu söndürücü içerisinde bulunan Eco Aktivatör katalizör olarak görev yapar. Yağ ve petrol kaynaklı kirlilik, stabil olarak kapsüle edilen çok küçük parçalara ayrılır. - Tamamen doğal esaslı olup canlılara ve çevreye hiçbir olumsuz etkisi yoktur. - Konsantre sıvı olarak kullanıma sunulmaktadır. - Yanıcı, tutuşturucu ve tahriş edici özellik içermez. -Yüzeyde yanan akaryakıtın kimyasal yapısını bozar , parçalar ve etrafını sararak kapsüle eder. Yangının ısısını üzerine alarak , hidrokarbon moleküllerini CO 2 ve H 2 O ya çevirerek yanıcılık özelliğini ortadan kaldırır. 47 -Kullanıldıktan sonra hiçbir atık oluşmaz. (Kirliliğe sebep olan maddeler ürünün kullanımı sonucu, 1 -14 gün içinde, ayrışarak doğal ortamda var olan su (H 2 O) ve karbondioksite (CO 2) dönüşerek havaya karışırlar.

YENİLİK!. . BIOVERSAL TİP SÖNDÜRÜCÜ ÖZELLİKLERİ - Toksik yani zehirli artıklar hızlı bir şekilde mikroorganizmalar için enerji kaynağına dönüşür. En sonunda ise geriye sadece zararsız artıklar kalır. - Bioversal tip söndürücüler raf ömrü aynı amaçlı kimyasal ürünlere göre bir kat daha fazladır. -Soğutucu özelliğe sahiptir. -Yangın sonrası çevreye yayılan yağ ve yakıtı temizleme özelliğine sahiptir. 48 -Akaryakıt yangınlarında patlama tehlikesini engelleme özelliği bulunmaktadır.

YANGIN SÖNDÜRME CİHAZI Yangın Söndürme Tüplerinin Bakımı : Ø TS belgeli taşınabilir söndürme cihazlarının her 6 ayda gözle kontrolleri, her yıl genel bakımları ve her 5 yılda bir hidrostatik testleri yapılmalıdır. Ø Yeni alınan tüplerde garanti süresi malın tesliminden itibaren 2 yıl olmalı, söndürücünün bütün parçaları dahil olmak üzere tamamı firmanın garanti kapsamı içinde olmalıdır. 49 Ø Kontrol tarihinde 5 yılını dolduran tüplerin 25 bar basınçta hidrostatik testi yapılmalıdır. Toz dolumundan sonra 4 yıl geçmişse mutlaka toz değişimi yapılmalıdır.

YANGIN SÖNDÜRME CİHAZI Yangın Söndürme cihazlarının görev yapamamasının nedenleri : Ø Yangın söndürücünün içine standartlara uygun olmaması , konulan maddenin Ø Söndürülecek maddeye uygun söndürme maddesinin kullanılmaması, 50 Ø İtici gazın basıncının yeterli olmamasıdır.

UNUTMAYIN!. . 51 EVİNİZDE, İŞYERİNİZDE VE ARACINIZDA MUTLAKA YANGIN SÖNDÜRME CİHAZI BULUNDURUN !

52 YANGIN SÖNDÜRME CİHAZLARI

YANGIN SÖNDÜRÜCÜ KULLANIMI 53 BASINÇ GÖSTERGESİNİ KONTROL ET!.

YANGIN SÖNDÜRÜCÜ KULLANIMI BİTMİŞ BİR TÜPE AİT GÖSTERGE; 54 Bitmiş veya bitmek üzere olan bir tüpe ait gösterge yandaki gibidir. Ortalama olarak 0 ile 10 bar kadar basıncı kalmış olan bir tüpün kullanımı uygun değildir. ( Yandaki örnekte verilen tüp için bu değerin 11 bar olduğu görülmektedir) En kısa sürede yetkili dolum kuruluşuna gönderilmesi gerekmektedir.

YANGIN SÖNDÜRÜCÜ KULLANIMI ÇOK YÜKSEK BASINÇLI TÜP 55 Ortam şartlarından dolayı bazı tüplerin basıncı da olması gerekenden fazla olabilir. Bu bizim için avantaj oluşturmaz. Bu şekilde yüksek basınç altında çalışan tüplerin değişen şartlar altında patlama riski bulunmaktadır.

YANGIN SÖNDÜRÜCÜ KULLANIMI İDEAL BASINÇ; Bir söndürücü için ideal basınç göstergesi yandaki gibi yeşil alan arasındaki bölümdür. 56 Rutin periyodik kontrollerimizde özellikle bu kontrolü yapmamız gerekmektedir.

YANGIN SÖNDÜRÜCÜ KULLANIMI 57 PİMİNİ KONTROL ET!

58 YANGIN SÖNDÜRÜCÜ KULLANIMI

59 YANGIN SÖNDÜRÜCÜ KULLANIMI

YANGIN ESNASINDA! ØTelaşlanmayın Ø Mevcut yangın malzemeleri ile ilk müdahaleyi yapın ØÇevrenizdekilere duyurun- varsa butona basınØ Eğer yangın sizin müdahalenizle sönmeyecek ise en kısa süre içerisinde İtfaiyeye telefon edin Ø Kapı ve pencereleri kapatın Ø Kendinizin ve başkalarının güvenliğini düşünün Ø Yangında kurtarmada önceliği olan malzemeleri tahliye edin NOT: Burada anlatılmaya çalışılan şey Acil Durum Eylem Planını uygulamaktır… 60 Ø Görevli olmayanları uzaklaştırın

YANGIN ESNASINDA İZLENECEK YÖNTEM ACİL DURUM YAPILACAK FAALİYET 1. 1. SORUMLU Telaşlanmayınız, yangını çevrenize ve sorumlu kişilere telsiz, telefon ya da bağırarak ses ile haber veriniz. Tüm çalışanlar Yangın tehlikesinde koşuşturmayı ve paniği engelleyiniz. Tüm personeli toplanma bölgesinde toplayınız. Güvenlik Ekibi Gaz vanalarını, elektrik şalterlerini, kapı ve pencereleri kapatınız. Kurtarma Ekibi YANGIN 1. Yanıcı maddeleri uzaklaştırınız. Bunları yaparken kendinizi ve başkalarını tehlikeye atmayınız. 1. Eğer yangın kendi imkanlarınız ile söndürülmeyecek kadar büyük ise yangını hızlı bir şekilde itfaiyeye haber veriniz. 1. İtfaiye gelinceye kadar aldığınız eğitimler doğrultusunda yangın tüpleri ve yangın panosu malzemelerini kullanarak yangını söndürmeye çalışınız. 1. Kurtarma Ekibi Yangın Söndürme Ekibi Görevlilerden başka kişilerin yangın sahasına girmesine engel olunuz. Güvenlik Ekibi 1. Önce canlıları daha sonra kıymetli eşya ve dökümanları kurtarınız. 1. Yaralılara ilk yardım müdahalesi yapınız. Kurtarma Ekibi Güvenlik Ekibi İlk Yardım Ekibi 1. Hasar araştırması, normal duruma dönüş çalışmaları, toplantı, raporlama, işe devam kararı ve tekrarında zararı azaltıcı faaliyetler (ALINTIDIR!) 61 Kriz Masası Ekibi

YANGIN İHBARININ VERİLMESİ YANGIN İHBARI ÖZ, KISA VE NET OLARAK VERİLİR AD VE SOYAD TELEFON NUMARASI YANGININ TAM YERİ 62 YANGIN TÜRÜ

YANGIN YERİNDEKİ TEHLİKELER YANGIN SAFHALARINDAKİ TEHLİKELER Ani Tam Tutuşma Tehlikesi (Flash-Over) 63 Alev Dili Tehlikesi (Flame-Over)

YANGIN YERİNDEKİ TEHLİKELER YANGIN SAFHALARINDAKİ TEHLİKELER 64 Yangın Patlaması (Backdraft)

YANGIN YERİNDEKİ TEHLİKELER Zehirli Gazların Oluşturduğu Solunum Zorluğu Tehlikesi 1. GRUP GAZLAR: Oksijeni azaltarak Boğulmaya neden olurlar. Su Buharı, Azot, Asal Gazlar (Helyum, Neon, Argon, Kripton. . ) Hidrojen, LPG, Doğalgaz vb. 65 2. GRUP GAZLAR: Nefes yollarını tahriş ederler. Göz ve deriye de zarar verirler. Bunlar asidik ve bazik gazlardır. 3. GRUP GAZLAR: Kana, sinir sistemine ve hücrelere tesir ederler Karbonmonoksit (CO), Hidrojen Siyanür (HCN)

YANGIN YERİNDEKİ TEHLİKELER PATLAMA TEHLİKESİ 66 Yangın yerinde, içinde gaz olsun veya olmasın bütün basınçlı kaplar fiziksel patlama tehlikesi oluştururlar.

YANGIN YERİNDEKİ TEHLİKELER ÇÖKME TEHLİKESİ 67 Yüksek sıcaklıktan dolayı yapı malzemelerinin taşıma gücünün zayıflaması çökme nedenidir.

YANGIN YERİNDEKİ TEHLİKELER KİMYASAL TEHLİKE Yangın yerinde tehlikeli kimyasal maddeler bulunabilir. Tehlikeli kimyasal maddelerin çoğunluğunu, tahriş edici kimyasal maddeler oluşturur. 68 1 - Su ile Reaksiyona girerek Yanıcı gaz üreten maddeler 2 - Zehirleyici Kimyasal Maddeler 3 - Radyoaktif Maddeler 4 - Tahriş Edici Sıvı Kimyasal Maddeler

YANGIN YERİNDEKİ TEHLİKELER Yangın yerindeki elektrik kaçağı itfaiyecileri en çok tehdit eden tehlikelerdendir. Dolayısıyla su sıkarken çarpılma ve ayrıca dokunarak çarpılma tehlikesi vardır. Yangın yerinde öncelikle şalter indirilerek veya sigorta sökülmelidir. 69 ELEKTRİK TEHLİKESİ

YANGINA MÜDAHALE MALZEMELERİ Emniyet Kemeri Baret Çizme Yangın Elbisesi Balta Kürek Megafon Kurtarma ipi 70 Eldiven Temiz Hava Tüpü

YANGINA MÜDAHALE MALZEMELERİ Orta Köpük lansı Ağır Köpük lansı Turbo lans Hortumlar Hidrant Anahtarı 71 Köpük Menanjörü

72 YARDIMCI MALZEMELER

YANGIN ALGILAMA SİSTEMLERİ 73 Tüm fabrika içine monte edilmiş olan Yangın algılama sensörleri; • Duman dedektörleri • Beam dedektörler • Isı dedektörleri • Acil durum butonları vasıtasıyla yangının çıkış aşamasında noktasal olarak tespitini sağlayan sistem

YANGIN ALGILAMA SENSÖRLERİ Herhangi bir noktada çıkan yangın sonucu yangın öncesi çıkan dumanı algılayarak Güvenlikte bulunan panele sinyal gönderip alarm sitemini harekete geçirir. Beam Dedektörler 74 Duman Dedektörleri

YANGIN ALGILAMA SENSÖRLERİ Acil Durum Butonları 75 Oluşan acil durumun, güvenlik birimine ve diğer birimlere ve tüm çalışanlara bildirilmesini sağlar.

YANGIN SÖNDÜRME SİSTEMLERİ • İki farklı sistemden oluşur 1. Yangın dolapları ; Yangın pompaları tarafında gönderilen basınçlı suyun hortum vasıtasıyla yangının söndürülmesinde kullanılır. Hortum uzunlukları 20 m dir. Dolaplarda ayrıca 6 kg lık yangın söndürme cihazı vardır. 76 Sulu söndürme sistemi

2. Sprinkler sistemi; 77 Yangın kimsenin olmadığı anda çıkarsa tüm tesiste bulunan ve yangın tesisatına bağlı nozullar vasıtasıyla yangının çıktığı bölgeye basınçlı su fışkırtarak söndürmeyi sağlar.

78 Sulu söndürme sistemi ve Dağıtım merkezi

ACİL DURUM KAÇIŞ SİSTEMLERİ q. Acil Durum Aydınlatma Sistemleri q. Acil Anons Sistemleri 79 q. Acil Çıkış Kapıları

ACİL DURUM AYDINLATMA SİSTEMİ Acil Tahliyenin gece olması durumunda veya karanlık kalan bölgelerde; 80 1. Acil çıkış kapı yollarını 2. Genel mekanları aydınlatan iki tür sistemden oluşur.

ACİL ANONS SİSTEMİ 81 Acil durumda, çalışanların doğru yönlendirilmesini sağlamak amacıyla fabrikanın tüm noktalarından duyulabilecek anonsun yapılmasını sağlar.

ACİL ÇIKIŞ KAPILARI Acil çıkışlarda kullanılması gereken kapılardır. Sadece içeriden açılır. 82 Bu kapılar sadece acil çıkış durumlarında kullanılmalıdır, kesinlikle günlük kullanımlar için değildir.

ACİL ÇIKIŞ YÖNLENDİRME TABELALARI 83 • Acil Durumlarda çıkış yönlerini gösteren ışıklı tabelalardır.

YANGIN KONTROL PANELLERİ 84 PANEL VE İHBAR SİSTEMİ

YANGINA YAKALANIRSANIZ 85 Duman ateşten daha öldürücüdür! • Hemen yere yakın bir pozisyon alın. • Yüzünüzü ıslak bir havlu ile örtün. • Güvenli bir çıkış noktasına doğru sürünerek ilerleyin. • Sıcak olan bir kapıyı açmayın. • Eğer bir yerde kapalı kalırsanız, kapıyı kapatın ve kapının altını ıslak bezlerle tıkayın. • Sizinle çıkış arasındaki yangın küçükse, hızla çıkışa doğru gidin. • Eğer giysinizin tutuştuğunu fark ederseniz, • Yardım istemek için bağırın.

DUR, YAT, YUVARLAN! Dur: Koşarsanız havadaki oksijen alevlerin artmasına neden olacaktır. Yat: Ayakta durursanız alevler hızla hayati organlarınıza doğru yükselecektir. Yuvarlan: Ateşi söndürmek için yerde yuvarlanın. 86 Eğer başka birinin tutuştuğunu görürseniz o kişiyi durdurun, yere yatırın ve yuvarlayın.

YANGIN KAPINIZI ÇALARSA Ø Telaşlanmayın, Ø Bulunduğunuz yerde yangın ihbar düğmesi varsa basın. Ø İtfaiyeye telefon edin. Ø Yangın yerinin adresini en kısa ve doğru şekilde bildirin. 87 Ø Mümkünse yangının cinsini de belirtin.

YANGIN KAPINIZI ÇALARSA Ø Yangını çevrenizdekilere duyurun. Ø İtfaiye gelinceye kadar yangını söndürmek için elde mevcut malzeme ve imkanlardan faydalanın. Ø Yangın yayılmasını önlemek için kapı ve pencereleri kapatın. Ø Bunları yaparken kendinizi ve başkalarını tehlikeye atmayın. 88 Ø Görevlilerden başkasının yangın sahasına girmesine engel olun.

YANGIN KAPINIZI ÇALARSA Ø Yangın çıkarsa binadan dışarı çıkın. Dışarıda kalın. Ø Duman içinde bir bölgeden geçmeniz yada böyle bir bölgede kalmanız gerekirse yere yakın kalın; çünkü orada hava daha temizdir. Ø Asla asansöre binmeyin. Ø Yangın nedeniyle ölüm ve yaralanmaların çoğu insanlar uyurken gerçekleşir. Gece bir yangın çıkarsa nereden kaçacağınızı önceden planlayın. 89 Ø Kapıyı ellediğinizde sıcaksa açmayın. Çünkü büyük bir ihtimalle arkasında yangın var demektir.