PARLAMA PATLAMA YANGIN VE YANGINDAN KORUNMA 1 Teknik

PARLAMA, PATLAMA, YANGIN VE YANGINDAN KORUNMA 1 Teknik Konular «C» Bölümü Öğr. Gör. Mehmet Ali ZENGİN B Sınıfı İSG Uzmanı 10. 9. 2021 03: 29: 38

KONU BAŞLIKLARI 2 YANMA OLAYI YANMA ÇEŞİTLER YANGININ SINIFLANDIRILMASI YANGIN SÖNDÜRME USULLERİ KAYNAKLAR 10. 9. 2021 03: 29: 38

YANMA OLAYI 3 § Yanıcı maddenin ısı ve oksijenle birleşmesi sonucu oluşan kimyasal bir olaydır. § Yanma olayının oluşabilmesi için; yanıcı madde, ısı ve oksijenin bir § § arada bulunması gerekir. Yanıcı madde, ısı ve oksijenin birini ortamdan uzaklaştırırsanız, yangını söndürmüş olursunuz. X 10. 9. 2021 03: 29: 38

YANMA OLAYI 4 q Yanıcı madde, ısı ve oksijenin birini ortamdan uzaklaştırırsanız, yangını söndürmüş olursunuz. q Bu yangının önlenmesinin en basit kuralıdır. X X X 10. 9. 2021 03: 29: 39

YANMA ÇEŞİTLERİ 5 Ø YAVAŞ YANMA Ø KENDİNE YANMA Ø HIZLI YANMA Ø PARLAMA – PATLAMA ŞEKLİNDE YANMA Ø DETONASYON 10. 9. 2021 03: 29: 40

� YAVAŞ YANMA; YANMA ÇEŞİTLERİ 6 � Yanan maddede alev, ısı, ışık ve korlaşmanın görülmemesi ile oluşan yanmaya denir. Yanıcı maddenin buhar ve gaz çıkarmama halidir. � Örneğin; Demir (Fe) ve Bakir (Cu) gibi metallerin, zamanla havanın oksijeni ile birleşmesi sonucunda ( Fe. O ” Demir oksit ” ve Cu. O ” Bakir oksit ” oluşması) ortama isi ve ışık açığa çıkarmadan, meydana gelen yanma olayı. 10. 9. 2021 03: 29: 40

YANMA ÇEŞİTLERİ 7 KENDİNE YANMA; � Yavaş yanmanın, zamanla hızlı yanma haline dönüşmesidir. � Özellikle yağ ve yağlı yüzeyler, normal hava sıcaklığında, oksijen ile birleşmek sureti ile kolayca oksitlenmeye baslar ve oksijen ile yağın birleşmesi sonucu ısı oluşur, bir süre sonra oluşan ısı, alevlenme derecesine ulaşır ve madde kendiliğinden alev alır. 10. 9. 2021 03: 29: 40

YANMA ÇEŞİTLERİ 8 HIZLI YANMA; �Alev, Kuvvetli Isı, Işık, Korlaşma gibi dışarıdan görülen yanma şeklidir. 10. 9. 2021 03: 29: 40

YANMA ÇEŞİTLERİ 9 PARLAMA-PATLAMA ŞEKLİNDE YANMA; � Hızlı yanma esnasında yanan cismin ani şekilde enerji çıkararak patlama veya parlamalar şeklinde olan yanmadır. 10. 9. 2021 03: 29: 42

YANMA ÇEŞİTLERİ 10 DETONASYON; � Kimyasal veya nükleer zincir reaksiyonu tesiri ile patlayıcı maddelerin ani yanması. Patlayıcı maddelerin kimyasal reaksiyon sonucu, sıcaklığının 4500ºC yi bulduğu, kor halindeki yanma şeklidir. 10. 9. 2021 03: 29: 42

YANGIN SINIFLARI 11 �A SINIFI YANGINLAR �B SINIFI YANGINLAR �C SINIFI YANGINLAR �D SINIFI YANGINLAR �E SINIFI YANGINLAR 10. 9. 2021 03: 29: 42

YANGIN SINIFLARI 12 A SINIFI YANGINLAR �Katı yanıcı maddeler nedeniyle oluşmuş yangınlardır. Adi yangınlar da denir. Metaller dışındaki yanabilir bütün katı maddeleri kaplar. �Odun, kömür, kağıt, pamuk vb. maddelerin yangınları katı madde yangınlarına örnektir. �Temel söndürme prensibi «Soğutmadır» . Sıvı söndürücü(Su vb. ) veya Kuru Kimyevi Tozlu söndürücüler kullanılabilir. 10. 9. 2021 03: 29: 43

YANGIN SINIFLARI 13 B SINIFI YANGINLAR Ø Yanabilen sıvılar, bu sınıfa girer. Ø Benzin, benzol, yağlar, yağlı boyalar, katran vb. yangınlarıdır. Ø Temel özellikleri korsuz ve alevli yanmalarıdır. Ø Temel söndürme prensibi «Boğmadır» . Temel söndürme maddesi ise köpüktür. Fakat başlangıç ve küçük çaplı yangınlarda kuru kimyevi tozlar kullanılabilir. 10. 9. 2021 03: 29: 43

14 DİKKAT!. . �B sınıfı yangınların üzerine su atmayın. Atılan sular, yanıcı maddelerin çevreye akmasına ve yayılmasına neden olur. 10. 9. 2021 03: 29: 43

YANGIN SINIFLARI 15 C SINIFI YANGINLAR � Gaz halindeki yanıcı madde yangınlarıdır. LPG, doğalgaz, metan, asetilen, kok gazı, doğalgaz vb. gazların yangınlarını kapsar. � Gaz yangınlarına müdahale ederken genel kural önce gaz akışını kesmek sonra söndürmektir. Çünkü önce yangın söndürülecek olursa gaz akışı devem edeceğinden ortamda yanıcı gaz hava karışımı oluşur ve buda en ufak bir ısı kaynağı ile patlamaya ve yangının daha da büyümesine neden olur. � Halokarbonlu söndürücüler ile kuru kimyevi tozlu söndürücüler kullanılabilir. 10. 9. 2021 03: 29: 43

YANGIN SINIFLARI 16 �D SINIFI YANGINLAR �Yanabilen hafif metal yangınlarıdır. söndürme prensibi boğmadır. Temel �Alüminyum, magnezyum, titanyum, karpit, çinko, sodyum, potasyum yangınları bu sınıfa girer. �Temel özellikleri korlu, alevsiz yüksek sıcaklıkta yanmalarıdır. � D tipi kuru kimyevi toz veya kuru kum kullanılır. 10. 9. 2021 03: 29: 43 �Su kesinlikle kullanılmamalıdır.

YANGIN SINIFLARI 17 �E SINIFI YANGINLAR � E sınıfı yangınların söndürme maddesi CO 2 ve Bioversal dir. � Amerika ve İngiltere’de çıkan yangınların %32’si, ülkemizde ise çıkan yangınların %20’si elektrik nedeni ile çıkan yangınlardan oluşmaktadır. � Amerikan yangın sınıflandırması içerisinde elektrik kaynaklı yangınların çok oluşu nedeni ile yangın sınıflandırılmasında elektrik yangınları da yer almıştır ve E Sınıfı Yangınlar kapsamına sokulmuştur. 10. 9. 2021 03: 29: 43

Yangın çeşitleri Cinsi A Katı B Sıvı C 18 D E Gaz Metaller Elektrik Magnezyum, Elektrik sodyum, alüminyum Yanıcı madde Odun, kömür, kağıt Akaryakıt, yağ, boya LPG, Metan, propan Söndürme Yöntemi Soğutma, yanmayı engelleme Engelleme Boğma soğutma Engelleme Soğutma Boğma İlk iş elektriğin kesilmesi Kullanılan Su, ABC söndürücü tozlu ve köpüklü söndürücü ABC ve BC halon gazlı CO 2 ve köpüklü ABC ve BC tozlu CO 2 ve halon gazlı ABC Ve B tozlu halokarbon gazlı sönd. D tozlu söndürücü veya Kuru Kum � E-Sınıfı Yangınlar: Bu tür yangınlara elektrik akımı kesilerek müdahale edilmeli ve KKT kullanılmalıdır. Su kesinlikle 10. 9. 2021 03: 29: 43 kullanılmamalıdır.

19 �Elektrik Yangınları �Elektrik akım kaçağının etrafa yayılması ve elektrik çarpması kazalarının meydana gelmesine neden olan yangınlardır. Statik Elektrik Yangını 10. 9. 2021 03: 29: 44

Yangın Sınıfı Açıklaması 20 Söndürme Tipi Katı madde yangınları Çok maksatlı kuru kimyevi toz ve su Sıvı (akaryakıt) yangınları Kuru Kimyevi Toz, CO 2 ve Köpük Gaz yangınları Kuru Kimyevi Toz, CO 2 Metal tozu yangınları Kuru Metal tozu(Alkali Borat) Elektrik Yangınları CO 2 10. 9. 2021 03: 29: 44

YANGININ FARKEDİLMESİNDEKİ OLUŞUM SAFHALARI 21 �İlk aşamasında, KOKU, �İkinci aşamasında, DUMAN, �Üçüncü aşamasında, ALEV görülür. Yangın 10. 9. 2021 03: 29: 44

AYRINTILI YANGIN NEDENLERİ KÖMÜR %1 BACA %8, 3 22 SİGARA %40 COCUKLAR %3, 9 KIVILCIM %4, 5 LPG %3 BENZİN %0, 6 DİĞER %17, 3 ELEKTRİK %21 10. 9. 2021 03: 29: 44

YANGIN SÖNDÜRME USÜLLERİ 23 �Bir yangını söndürebilmek için yanmayı oluşturan unsurlardan birinin yok edilmesi gerekmektedir. �Bu şartlarda yanma olayının meydana gelmesi için gerekli ISI - OKSİJEN - YANICI MADDE - ZİNCİRLEME REAKSİYON ‘lardan herhangi birini ortadan kaldırmamız gerekir. YANMA YOK 10. 9. 2021 03: 29: 46

YANGIN SÖNDÜRME USÜLLERİ �SOĞUTARAK SÖNDÜRME 24 � Yanma sırasında yanıcı maddenin ısısı maddenin cinsine göre yanma ısısının altına düşürülürse yanma olayı ortadan kalkar. 10. 9. 2021 03: 29: 46

YANGIN SÖNDÜRME USÜLLERİ 25 �HAVA İLE İRTİBATI KESME � Soluduğumuz havada % 21 oranında oksijen vardır. Yanma olayının gerçekleşmesi için % 16 oksijen yeterlidir. Bu oran gazlarda ise % 12 ‘dir. Bu olay 2 türlü gerçekleşebilir. � a- Örtme: Yanan maddelerin üzerine havayı kesmek için örtülen veya yayılan maddelerle yapılan söndürme işlemidir. Başlangıç halindeki yangınlarda örtme yöntemi en etkili usuldür. (Halı, kilim, battaniye, kum vb. ) � b- Boğma: Oluşan yangının oksijenle ilgisini önlemek veya yanma için gerekli oksijen oranını azaltmak amacıyla yapılan işlemdir. Bu tür söndürmeler daha ziyade kapalı yerlerdeki yangınlarda kullanılır. (Otomatik söndürme sistemi vb. ) 10. 9. 2021 03: 29: 46

YANGIN SÖNDÜRME USÜLLERİ 26 �YANICI MADDEYİ ORTADAN KALDIRMA � Yanma olayını ortadan kaldırmak için yanıcı maddeyi ortamdan uzaklaştırmak ve ara boşluğu meydana getirmek gerekir. � a- YANICI MADDEYİ ORTAMDAN UZAKLAŞTIRMA: Bu yöntem genellikle gaz halindeki yanıcı maddeler ile ilgili yangınlarda etkilidir. Örneklersek yanan gaz borusunda veya evlerde kullanılan LPG tüplerinde vana kapatılarak yanma olayına son verilmesi gibi � b- YANICI MADDEYİ ISIDAN AYIRMAK VE ARABOŞLUĞU YARATMAK : Katı yanıcı maddenin ana kütleden ayrılması yöntemi ve söndürmedir. Depo ve ambar gibi yanan kısmın dışında kalan maddelerin ortamdan uzaklaştırılması ve yangının genişlemeden zamana bağlı olarak söndürülmesini sağlamaktır. Örneklersek orman yangınlarında ara boşluk meydana getirilerek(çalı ve ağaçları keserek) yangın söndürülmesi gibi 10. 9. 2021 03: 29: 46

YANGIN SÖNDÜRME MADDELERİ Ø Su 27 Ø Karbondioksit (CO 2) Ø Kuru Kimyevi Toz Ø Köpük Ø Kuru Kum Türkiye’de Yangın Söndürme 10. 9. 2021 03: 29: 46

YANGIN SÖNDÜRME CİHAZI 28 � SÖNDÜRME TÜPLERİNİN TİPİ, YERİ VE SAYISI Ø En iyi yangın söndürücü, söndürülecek maddeye uygun olanıdır. Her yangın söndürücüsünün bir diğerine göre üstünlükleri mevcuttur. Ø Bütün arabalı yangın söndürücüler TS 11749 - EN 1866 kalite belgeli ve diğer taşınabilir yangın söndürme tüpleri TS 862 -EN 3 kalite belgeli olmalıdır. Ø Yönetmeliğe göre, söndürme tüplerinin sayısı mekanlarda var olan durum ve risklere göre belirlenmelidir. Her bağımsız bölüm için en az 1 adet olmak üzere, ve her 200 m 2 taban alanı için 1 adet ilave edilerek uygun tipte 6 kg’ lık yangın söndürücü bulundurulması esas alınır. 10. 9. 2021 03: 29: 47

YANGIN SÖNDÜRME CİHAZI 29 Ø Otopark, depo, tesisat daireleri ve benzeri yerlerde ayrıca tekerlekli tip söndürme cihazı bulundurulması gerekmektedir. Ø Otomobillerde 1 -2 kg. , büyük taşıtlarda 4 - 6 kg. yangın söndürme cihazı olmasında yarar vardır. Ø Komple trafik kitleri arasında yer alan sprey tipi yangın söndürücüler yarar sağlamayabilir. Bu tür cihazlar yerine ABC tipi Kuru Kimyasal söndürme cihazı bulundurulmalıdır. 10. 9. 2021 03: 29: 47

YANGIN SÖNDÜRÜCÜNÜN BÖLÜMLERİ 30 1. Basınç saati: Yangın söndürücüde yeterli basınç olup olmadığını gösterir. 2. Pim: Yangın söndürücü kullanılmadan önce çekilip çıkartılmalıdır. 3. Hortum başı(Lans): Yangının kaynağına doğrultulmalıdır. 4. Hortum: Esnek, kaliteli ve kullanılması kolay olmalıdır. 5. Etiket: Yangın söndürücünün hangi tür yangınlar için olduğunu ve nasıl kullanılacağını gösterir. ( A-B-C ) 6. Tarih etiketi: Son kullanım tarihini gösterir. 10. 9. 2021 03: 29: 47

YANGIN SÖNDÜRME CİHAZI 31 Yangın Söndürme Tüplerinin Bakımı : Ø TS belgeli taşınabilir söndürme cihazlarının her 6 ayda gözle kontrolleri, her yıl genel bakımları ve her 5 yılda bir hidrostatik testleri yapılmalıdır. Ø Yeni alınan tüplerde garanti süresi malın tesliminden itibaren 2 yıl olmalı, söndürücünün bütün parçaları dahil olmak üzere tamamı firmanın garanti kapsamı içinde olmalıdır. Ø Kontrol tarihinde 5 yılını dolduran tüplerin 25 bar basınçta hidrostatik testi yapılmalıdır. Toz dolumundan sonra 4 yıl geçmişse mutlaka toz değişimi yapılmalıdır. 10. 9. 2021 03: 29: 47

YANGIN SÖNDÜRME CİHAZI 32 Yangın Söndürme cihazlarının görev yapamamasının nedenleri : Ø Yangın söndürücünün içine standartlara uygun olmaması , konulan maddenin Ø Söndürülecek maddeye uygun söndürme maddesinin kullanılmaması, Ø İtici gazın basıncının yeterli olmamasıdır. 10. 9. 2021 03: 29: 47

YANGIN SÖNDÜRÜCÜ KULLANIMI 33 BASINÇ GÖSTERGESİNİ KONTROL ET!. 10. 9. 2021 03: 29: 48

YANGIN SÖNDÜRÜCÜ KULLANIMI 34 BİTMİŞ BİR TÜPE AİT GÖSTERGE; Bitmiş veya bitmek üzere olan bir tüpe ait gösterge yandaki gibidir. Ortalama olarak 0 ile 10 bar kadar basıncı kalmış olan bir tüpün kullanımı uygun değildir. ( Yandaki örnekte verilen tüp için bu değerin 11 bar olduğu görülmektedir) En kısa sürede yetkili dolum kuruluşuna gönderilmesi gerekmektedir. 10. 9. 2021 03: 29: 48

YANGIN SÖNDÜRÜCÜ KULLANIMI 35 ÇOK YÜKSEK BASINÇLI TÜP � Ortam şartlarından dolayı bazı tüplerin basıncı da olması gerekenden fazla olabilir. Bu bizim için avantaj oluşturmaz. Bu şekilde yüksek basınç altında çalışan tüplerin değişen şartlar altında patlama riski bulunmaktadır. 10. 9. 2021 03: 29: 49

YANGIN SÖNDÜRÜCÜ KULLANIMI 36 İDEAL BASINÇ; � Bir söndürücü için ideal basınç göstergesi yandaki gibi yeşil alan arasındaki bölümdür. � Rutin periyodik kontrollerimizde özellikle bu kontrolü yapmamız gerekmektedir. 10. 9. 2021 03: 29: 49

YANGIN SÖNDÜRÜCÜ KULLANIMI 37 PİMİNİ KONTROL ET! 10. 9. 2021 03: 29: 50

Yangın Tatbikatı : 38 Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik kapsamında Madde 129 da ‘’Binada senede en az 1 kez söndürme ve tahliye tatbikatı yapılır’’. diye belirtilmektedir. Bu kapsamda Yapı yüksekliği 30. 50 m. ’ den fazla olan konut binaları ile içinde 50 kişiden fazla insan bulunan konut dışı her türlü yapıda, binada, tesiste, işletmede ve içinde 200’den fazla kişinin barındığı sitelerde acil durum ekipleri oluşturulur. 10. 9. 2021 03: 29: 50

BİR YANGIN SÖNDÜRME TÜPÜ NASIL KULLANILIR? YANLIŞ DOĞRU RÜZGARI ARKANA AL 39 10. 9. 2021 03: 29: 50

BİR YANGIN SÖNDÜRME TÜPÜ NASIL KULLANILIR? YANLIŞ DOĞRU CİHAZI ALEVİN DİBİNE TUT 40 10. 9. 2021 03: 29: 50

BİR YANGIN SÖNDÜRME TÜPÜ NASIL KULLANILIR? YANLIŞ DOĞRU CİHAZI YANGININ DOĞDUĞU TUT 41 YERE 10. 9. 2021 03: 29: 50

BİR YANGIN SÖNDÜRME TÜPÜ NASIL KULLANILIR? YANLIŞ DOĞRU EVVELA ÖNÜ SONRA İLERİYİ SÖNDÜR 42 10. 9. 2021 03: 29: 51

BİR YANGIN SÖNDÜRME TÜPÜ NASIL KULLANILIR? YANLIŞ DOĞRU YANGIN TAMAMEN SÖNMEDEN AYRILMA 43 10. 9. 2021 03: 29: 51

BİR YANGIN SÖNDÜRME TÜPÜ NASIL KULLANILIR? YANLIŞ DOĞRU CİHAZI OMUZ HİZANA AS (90 cm’yi aşmayacak şekilde)10. 9. 2021 03: 29: 51 44

YANGIN YERİNDEKİ TEHLİKELER 45 Zehirli Gazların Oluşturduğu Solunum Zorluğu Tehlikesi 1. GRUP GAZLAR: Oksijeni azaltarak Boğulmaya neden olurlar. Su Buharı, Azot, Asal Gazlar (Helyum, Neon, Argon, Kripton. . ) Hidrojen, LPG, Doğalgaz vb. 2. GRUP GAZLAR: Nefes yollarını tahriş ederler. Göz ve deriye de zarar verirler. Bunlar asidik ve bazik gazlardır. 3. GRUP GAZLAR: Kana, sinir sistemine ve hücrelere tesir ederler Karbonmonoksit (CO), Hidrojen Siyanür (HCN) 10. 9. 2021 03: 29: 52

YANGIN YERİNDEKİ TEHLİKELER 46 �PATLAMA TEHLİKESİ Yangın yerinde, içinde gaz olsun veya olmasın bütün basınçlı kaplar fiziksel patlama tehlikesi oluştururlar. 10. 9. 2021 03: 29: 52

YANGIN YERİNDEKİ TEHLİKELER 47 �ÇÖKME TEHLİKESİ Yüksek sıcaklıktan dolayı yapı malzemelerinin taşıma gücünün zayıflaması çökme nedenidir. 10. 9. 2021 03: 29: 52

YANGIN YERİNDEKİ TEHLİKELER 48 �KİMYASAL TEHLİKE Yangın yerinde tehlikeli kimyasal maddeler bulunabilir. Tehlikeli kimyasal maddelerin çoğunluğunu, tahriş edici kimyasal maddeler oluşturur. 10. 9. 2021 03: 29: 52

YANGIN YERİNDEKİ TEHLİKELER 49 �ELEKTRİK TEHLİKESİ Yangın yerindeki elektrik kaçağı itfaiyecileri en çok tehdit eden tehlikelerdendir. Dolayısıyla su sıkarken çarpılma ve ayrıca dokunarak çarpılma tehlikesi vardır. Yangın yerinde öncelikle şalter indirilerek veya sigorta sökülmelidir. 10. 9. 2021 03: 29: 52

YANGIN ALGILAMA SİSTEMLERİ 50 Tüm fabrika içine monte edilmiş olan Yangın algılama sensörleri; 1. Algılama (Giriş) Üniteleri • Duman dedektörleri • Isı dedektörleri • Acil durum butonları 2. Değerlendirme Üniteleri • Yangın alarm panali 3. Çıkış Üniteleri • Siren ve kornalar • Flaşörler, telefon arama cıhazı • Söndürme Sistemleri 10. 9. 2021 03: 29: 52

YANGIN SÖNDÜRME SİSTEMLERİ Sulu söndürme sistemi 51 İki farklı sistemden oluşur 1. Yangın dolapları ; Yangın pompaları tarafında gönderilen basınçlı suyun hortum vasıtasıyla yangının söndürülmesinde kullanılır. Hortum uzunlukları 20 m dir. Dolaplarda ayrıca 6 kg lık yangın söndürme cihazı vardır. 10. 9. 2021 03: 29: 52

2. Sprinkler sistemi; 52 Yangın kimsenin olmadığı anda çıkarsa tüm tesiste bulunan ve yangın tesisatına bağlı nozullar vasıtasıyla yangının çıktığı bölgeye basınçlı su fışkırtarak söndürmeyi sağlar. 10. 9. 2021 03: 29: 53

53 Sulu söndürme sistemi ve Dağıtım merkezi 10. 9. 2021 03: 29: 54

ACİL DURUM KAÇIŞ SİSTEMLERİ 54 q. Acil Durum Aydınlatma Sistemleri q. Acil Anons Sistemleri q. Acil Çıkış Kapıları 10. 9. 2021 03: 29: 55

ACİL ANONS SİSTEMİ 55 Acil durumda, çalışanların doğru yönlendirilmesini sağlamak amacıyla fabrikanın tüm noktalarından duyulabilecek anonsun yapılmasını sağlar. 10. 9. 2021 03: 29: 56

ACİL ÇIKIŞ KAPILARI 56 Acil çıkışlarda kullanılması gereken kapılardır. Sadece içeriden açılır. Bu kapılar sadece acil çıkış durumlarında kullanılmalıdır, kesinlikle günlük kullanımlar için değildir. 10. 9. 2021 03: 29: 57

ACİL ÇIKIŞ YÖNLENDİRME TABELALARI 57 • Acil Durumlarda çıkış yönlerini gösteren ışıklı tabelalardır. 10. 9. 2021 03: 29: 57

SON OLARAK DUR, YAT, YUVARLAN!!! 58 Dur: Koşarsanız havadaki oksijen alevlerin artmasına neden olacaktır. Yat: Ayakta durursanız alevler hızla hayati organlarınıza doğru yükselecektir. Yuvarlan: Ateşi söndürmek için yerde yuvarlanın. Eğer başka birinin tutuştuğunu görürseniz o kişiyi durdurun, yere yatırın ve yuvarlayın. 10. 9. 2021 03: 29: 57

59 DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM 10. 9. 2021 03: 29: 57