YANMA VE YANGIN BLGS 1 2 3 4

YANMA VE YANGIN BİLGİSİ 1

2

3

4

5

6

7

YANMA Yanıcı maddenin oksijen ile ısı altında belirli oranlarda birleşmesi sonucu meydana gelen kimyasal bir reaksiyondur. 8

YANMA I S I O K S İ J E N Y A N I C I M A D D E ISI OKSİJEN YANMA YANICI MADDE 9

BACAKLARDAN BİRİ EKSİK İSE; Y ISI A N YANMA OLMAZ M A O N OK E SİJ L M A E Z Y I C I AN M D AD

ALEVLENME NOKTASI ISINAN MADDEDEN ÇIKAN GAZLARIN, BİR ALEVİN GEÇİCİ OLARAK YAKLAŞTIRILIP UZAKLAŞTIRILMASI SONUCUNDA YANMAYI SÜRDÜRDÜĞÜ EN DÜŞÜK SICAKLIĞI İFADE EDER. 11

YANGIN BAŞLAMASI Ø Yanma için maddenin bir oksijen kaynağı ile reaksiyona girmesi ve yanmanın başlaması için ateşleme gerekir. Ø Yanıcı katı ve sıvıların gaz haline dönüşen kısmından oksijen ile birleşmesi yanmayı başlatır. Ø Meydana gelen reaksiyon genellikle ekzotermik (ısı veren) bir reaksiyondur, bu da yanmanın devamı için gerekli ısının sağlanması anlamına gelir. 12

Yangın ise kontrolümüz dışındaki yanma olayıdır. Gerekli olan şartların meydana gelmesinden oluşan şekle “YANGIN ÜÇGENİ” adı verilir. • YETERLİ OKSİJEN • YETERLİ ISI • YANICI MADDE 13

ISI KAYNAKLARI OKSİJEN KAYNAKLARI üTutuşma Sıcaklığına ulaştırır. üEn az %16 gerekli, üAçık Alev üGüneş üSıcak Yüzeyler üKıvılcım üSürtünme-Elektrik üKimyasal durum üNormal havada %21 O 2 üYanmayı sürdürecek miktar bazı yakıtların bünyesinde bulunur. YANICI MADDELER GAZLAR SIVILAR Doğal gaz Propan (C 3 H 8) Bütan(C 4 H 10) Hidrojen( H 2) Asetilen (C 2 H 2) Karbon monoksit (CO) ve diğerleri Benzin Gaz yağı Alkol Boya Cila Zeytin yağı Mazot ve diğerleri KATI MADDELER Kömür Plastik Ağaç Şeker Kağıt Hububat Kumaş Saman Mum Mantar Gres Deri ve diğerleri 14

YANMA OLAYININ BİLEŞENLERİ YAKICI MADDE ( OKSİJEN ) : ü Oksijen yanma olayının temel unsurudur. ü Renksiz, kokusuz ve tatsız bir gazdır. ü Oksijen oranı çok özel şartların dışında fazla değişmez. Eğer çok özel şartlarda oksijen oranı %5 artacak olsa, cisimlerin yanıcılık özellikleri çok fazla artar ve yürürken sürtünme ısısından elbiselerimiz tutuşabilir. ü Yanmanın sürmesi için en az %16 oranında oksijene ihtiyaç vardır.

YANMA OLAYININ BİLEŞENLERİ ISI Isı bir enerji şekli olup, bir cismin sıcaklığının artmasına neden olan fiziksel bir etkidir. ISI KAYNAKLARI Doğal ve yapay olmak üzere iki türlüdür: -Doğal Kaynaklardan Gelen Isı -Güneş, yıldırım, volkanlar Yapay Kaynaklardan Gelen Isı Soba, kalorifer, ocak 16

ISININ YAYILMASI üİletim İle (Kondüksiyon) Isının Yayılması üTaşınım (hava yolu ) İle (Konveksiyon) Isının Yayılması üIşınım İle (Radyasyon) Isının Yayılması 17

İletim İle (Kondüksiyon) Isının Yayılması üIsının katı malzemeler kanalıyla transferidir. üMetal borular, çelik kirişler gibi malzemeler ısınarak ısıyı diğer tarafa iletir. üCam yünü gibi malzemeler ise ısıyı iletmezler, yalıtım malzemesi olarak kullanılır. üIsı odadan odaya, kattan kata aradaki taşıyıcılar vasıtasıyla temas yolu iletilerek yayılır.

Taşınım (hava yolu ) İle (Konveksiyon) Isının Yayılması ü Hava hareketinin neden olduğu bir ısı nakli türüdür. ü Bina yangınlarında bina içindeki hava, ısındıkça genleşir ve yükselir. ü Bu nedenle yangının yayılması yukarıya doğru olur.

Işınım İle (Radyasyon) Isının Yayılması ü Isının elektromanyetik dalgalar ile yayılmasıdır. Radyasyon ile yayılan sıcak dalga ile tutuşabilir, parlayabilir özellikteki malzemeler ısınma ısısına gelir ve tutuşabilir. ü Radyasyon yoluyla yangınlar çok kolay olarak yayılabilirler. ü Isı ve ışık dalgaları yapı olarak birbirine benzer. Ancak uzunlukları farklıdır. ü Isı dalgaları, ışık dalgalarından uzundur ve bunlara kızıl ötesi ışınlar denir.

21

YANMANIN ÇEŞİTLERİ üA - Yavaş yanma üB - Hızlı yanma üC - Parlama – patlama şeklinde yanma üD - Alevsiz Yanma ( Kendi kendine yanma) 22

A- Yavaş Yanma Yanıcı maddenin yapısı itibariyle, yanıcı buhar veya gaz oluşturmadığı durumlarda, ortamda yeterli oksijen olmadığı durumlarda ve ısının yetersiz kaldığı durumlarda meydana gelir. Demir, bakır gibi metallerin oksijenle nemli ortamda birleşmesi olayı “ yavaş yanma” ya örnek verilebilir. Canlıların hücre solunumu olayı da bir nevi yavaş yanma olayıdır. Alev, ışık ve belirli bir ısı göstermezler.

B- Hızlı Yanma İki grupta incelenir: Alevli/Alevsiz Yanma Alevli yanma Yanmanın bütün belirtilerinin oluştuğu bir olaydır. Yanmanın belirtileri alev, ısı, ışık ve korlaşmadır. Bazı maddeler (parafin ve mum ) katı halden önce sıvı hale daha sonra da buhar veya gaz haline geçerek yanarlar. Bazıları ise doğrudan yanabilen buhar çıkarırlar. Örneğin naftalin gibi. Bazı maddelerde doğrudan doğruya yanabilen gazlar çıkarırlar. Örneğin odun, kömür. . .

B- Hızlı Yanma Alevsiz Yanma Korlaşma: Bazı maddeler buharlaşmadığı için yanıcı gaz çıkarmaktadır. Bu gibi maddelerin yanması korlaşma halinde olmakta, alevlenme olmamaktadır (kok ve odun kömürü ile sigara). Alevlenme de olduğu gibi ısı ve ışık bariz şekilde görülmekte ve hissedilmektedir. 25

C- Parlama- Patlama Şeklinde Yanma Parlama: Kolayca ateş alan maddelerde görülen bir olaydır. Örnek: benzin, LPG ve doğalgaz gibi. Patlama: Maddenin tamamının ısı veya vurma çarpma gibi bir etki altında bir anda büyük ölçüde genişleyerek çeşitli gazlar oluşturması ve etrafını zorlayıp patlamalar şeklinde yanması olayıdır. Örnek: Asetilen gazı Patlama büyüyen yanma hızı ile oluşur. 26

Likit Petrol Gazı LPG (Liqufied Petroleum Gase : Sıvılaştırılmış Petrol Gazı) ü ü ü ü ü Renksiz ve kokusuz Propan ve bütan karışımı Buharı havadan ağır Hava ile karışmadıkça yanmaz Patlama limitleri %2 -%9 arasındadır. Solunması halinde zehirsizdir. Aniden buharlaştığı için dokunduğu yeri dondurur. Alt patlama sınırı(LEL): %2, 1 Üst patlama sınırı (UEL): % 9, 6 dır.

Doğalgaz CNG: Compressed Natural Gase: Sıkıştırılmış Doğal Gaz) üÇoğunluğu metan olmak üzere etan ve diğer hidrokarbonların karışımıdır üHavadan yaklaşık 2 kat hafiftir. üAlt patlama sınırı(LEL): %5 üÜst patlama sınırı (UEL): %15 28

LEL (Lower Explosion Limit)(Alt Patlama Sınırı): Yanıcı bir maddenin, parlamanın oluşması için hava içinde olması gereken minimum oranını ifade eder. Örneğin; % 5 LEL değeri demek, o maddenin yanması için 100 birim hacimdeki havada en az 5 birim hacminde yanıcı madde buharı bulunması demektir. UEL (Upper Explosion Limit)(Üst Patlama Sınırı): Yanıcı bir maddenin hava içinde yanmasını sürdürebileceği en üst sınırı tanımlamaktadır. Ortamdaki parlayıcı gaz oranı bu değeri aştığında yanma daha fazla devam etmeyecektir.

30

DİKKAT!. . . ü LPG kaçağı olduğunda alta çöker. ü Doğalgaz kaçağı olduğunda yukarı yükselir. 31

C- Parlama- Patlama Şeklinde Yanma Patlama ve parlama seklinde yanmanın, hızlı yanmadan farkı, enerji boşalma hızının çok yüksek olmasıdır. Patlama ve parlama yangın nedeni değil bir sonuçtur. Patlama ve parlama seklinde yanma, genel olarak 4 grupta toplanmaktadır. a) YANMA SONUCU OLUSAN PATLAMALAR ( Çok hızlı oksitlenme) : Parlayıcı, buhar, gaz ve tozun, sınırlı bir alanda çok hızlı oksitlenmesi neticesinde meydana gelen patlamalar ve parlamalardır. Örnek : Benzin buharı, Metan gazi ve LPG gibi gazların hava ile karışımı, Nişasta, Un tozu ve diğer organik tozların hava ile belirli oranlardaki karışımları, Aseton buharı, Magnezyum tozları gibi. 32

C- Parlama- Patlama Şeklinde Yanma: b) BOZUNMA SONUCU OLUSAN PATLAMALAR ( Çok hızlı ayrışma ) : Kimyasal yapıları kararsız maddelerin, çok hızlı ayrışma sonucu oluşan patlamalardır. Bu tür patlamalar için, ortamda hava yada oksijen bulunması gerekmez. Örnek : TNT, Dinamit(C 3 H 5 N 3 O 9), Kara barut, Roket yakıtı gibi. c) YÜKSEK BASINÇ SONUCU PATLAMALAR: Basınçlı kapların veya kazanların içinde oluşan, yüksek basınç sebebi ile meydana gelen patlamalardır. d) NÜKLEER PATLAMALAR : Nükleer bozunma sonucu maddenin enerjiye dönüşmesi ile ortaya çıkan ani enerji boşalmalarıdır. Örnek : Hidrojen ve Uranyum bombasının patlaması. 33

Patlama olayını patlayan maddenin cinsine göre 5 ana grupta inceleyebiliriz. PATLAMA Toz Kimyasal madde Gaz Katı madde Basınç *Metalik Toz *Organik Toz 34

D- Alevsiz Yanma (Kendi kendine yanma): ü ü ü Alevsiz yanma kendini besleyen ve bunun için gerekli ısıyı yakıtın oksidasyonundan temin eden ekzotermik reaksiyon dalgasıdır. Yavaş yanmanın, zamanla hızlı yanma haline dönüşmesidir. (Özellikle yağ ve yağlı yüzeyler Alevsiz yanmanın olması için düşük sıcaklıktaki bir ısı kaynağı tarafından ısıtılması gerekir. Tam yakıt oksidasyonu gerçekleşmez, Sıcaklık ve yanma hızı düşüktür. Sıcaklığın yüksek olması halinde açığa çıkan uçucu madde oksijenle birlikte alevli yanar. Beziryağına batırılmış bez parçasının kendiliğinden yanması, Gübre, yapraklar ve taze otlar (nebatlar)gibi…. 35

36

YANGIN ZARARA YOL AÇAN BÜYÜK ATEŞ Ortamda her zaman ve bir arada mevcut olan, nın, kontrol dışında, birleşmesi ile, " IŞIK " (Alev ) ve " KUVVETLİ ISI " nın açığa çıkması sonucu çevreye yayılması, büyümesi yaşam ve çevreye zarar verme niteliğine bürünmesidir. 37

!!! YANGIN kontrol dışında Yanma olayı 38

SİGARA TEHLİKELERİ HER 6 YANGINDAN BİRİ TİRYAKİ DİKKATSİZLİĞİ NEDENİYLE OLUŞMAKTADIR!

Yangın Sebep İstatistikleri 40

YANMA ÜRÜNLERİ 41

YANMA ÜRÜNLERİ ISI Yangın başlangıcından itibaren yangın mahallinde sıcaklık çok süratli bir şekilde yükselir. Başlangıçta saniyeler çok önemlidir. Zira yangınlarda ilk 5 dakikada sıcaklık hemen 500 0 C derecenin üzerine çıkmaktadır. 1 saat içerisinde ortam sıcaklığı 927 0 C dereceye yükselmektedir. 42

YANMA ÜRÜNLERİ SICAKLIK Sıcaklığın insan yaşamı üzerinde büyük etkisi vardır. Yüksek sıcaklık insan vücudunda onarılmaz yaralar açar. İnsan vücudu ve solunum sistemleri; 65 0 C derece sıcaklığa sınırlı bir süre, 120 0 C derece sıcaklığa 15 dakika 143 0 C derece sıcaklığa 5 dakika 177 0 C derece sıcaklığa 1 dakika dayanabilir 43

YANMA ÜRÜNLERİ Duman : Yanma sonucu açığa çıkan gaz, su buharı ve çeşitli katı maddeler ile sıvı haldeki aerosol parçacıklardan oluşan bir karışımdır. Duman içindeki gazlar, yanıcı maddeye göre değişiklik gösterir. Tamamlanmamış bir yanma olayında açığa çıkan karbon ve katran taneciklerinin havada oluşturduğu bulut kütlesidir. 44

ALEV: Alev yanma olayının gözle görülen kısmıdır. Kızıl renktedir. Oksijen azaldıkça alev sarımtırak renge dönüşür. Yanma sonucu oluşan gazların türleri ve miktarları da alev renginin oluşumunu etkiler. 45

YANMA ÜRÜNLERİ Özellikle akaryakıt yangınlarında renk değişimi önem kazanır. ü Dolu tank, siyah duman ve kızıl alevle yanar. ü Tank boşaldıkça (yakıt seviyesi düştükçe) duman rengi, kahverengiye, alev rengi ise sarıya dönüşür. ü Tankın doluluk seviyesi daha da düştükçe patlayıcı gazlar artar; duman sarı- mor karışımında, alev ise maviye dönüşür. ü Mavi alev yanmakta olan tankın İNFİLAK etmekte olduğunun işaretidir.

YANMA ÜRÜNLERİ ü Serbestçe yanan maddelerde alev normal olarak vardır. ü İnsanlar ısı ışınımına (radyasyon etkisine) çok duyarlıdırlar. ü Isının ışınımı olan alevin etkisiyle yanabilirler. ü İnsan vücudunda 1. 2. ve 3. derecede yanıklara neden olur. 47

1. Derece Yanık: Derinin güneş yanığı gibi yanması, deride kızarıklık biçiminde görülen yanıktır, önemli kabul edilmez. 2. Derece Yanık: Su toplanarak derinin kabarcıklaşması biçiminde meydana gelen yanıktır. Acı verir. Tedavi gerektirir. 3. Derece Yanık: Derinin kömürleşecek derecede kavrulması biçiminde meydana gelen yanıktır.

YANMA ÜRÜNLERİ Yanma Gazları Yanıcı madde ne olursa olsun her yanma olayında; ü Karbon dioksit (CO 2), ü Karbon monoksit (CO) gazları oluşur. ü Yanma sırasında oluşan diğer gazlar, yanıcı maddenin cinsine göre değişiklik göstermektedir. 49

YANMA ÜRÜNLERİ Yanıcı maddenin çeşitlerine göre açığa çıkan zehirli yangın gazlarını ve tehlike sınırlarını şu şekilde sıralamak mümkündür. a) Karbon monoksit (CO) b) Formaldehit CH 2 O c) Formik Asit HCOOH d) Metil alkol CH 3 OH e) Asetik asit CH 3 COOH 50

YANGININ SAFHALARI üBaşlangıç Safhası üYayılma Safhası(Kararlı Halde Yanma Safhası üKorlaşma Safhası(İçten Yanma Safhası) 51

Başlangıç Safhası: ü Yangının başlangıç safhasıdır. ü İlk tutuşan maddelerle sınırlıdır. ü Biraz ısı oluşur. ü Isı unsurunun yetersizliğinden dolayı yarım yanma oluyor bu nedenle bol duman çıkıyor. ü Isı 200 o. C civarındadır. 52

Yayılma Safhası (Kararlı Halde Yanma Safhası) üKararlı halde yanma evresidir. üBol miktarda oksijen vardır. üAlev ve ısı yayılması görülür. üBol miktarda yanıcı ve zehirli gaz açığa çıkar. üSıcaklık daha çok yukarılarda olduğundan yere yakın yerler daha az tehlikelidir. üSıcaklık 700 o. C’yi biraz aşmıştır.

Korlaşma Safhası(İçten Yanma Safhası) ü Kapalı hacimde yangının oksijeni tüketmesi ile oluşur. ü Alevlerde azalma olur. ü Yangının son safhası olan korlaşma safhasında oksijen unsurunun yetersizliğinden dolayı yoğun duman vardır. ü Oksijen gittikçe azalarak yangın sönmeye başlar. ü Ortam sıcaklığı 1000°C‘nin üzerindedir. ü Back Draft( Geri tepme) gibi tehlikeli durumlar ortaya çıkar. 54

Backdraft(Geri Tepme) ü Sıcak boğulma safhasındaki bir yangına ani olarak havayla oksijen sağlandığında, meydana gelen patlama şeklinde çok hızlı yanmadır. ü Havanın uygun olmayan şekilde örneğin kapı açılarak ya da cam kırılarak girmesi tehlikeli durumlara yol açar. 55

56

YANGININ, üilk aşamasında, KOKU, ü ikinci aşamasında, DUMAN, ü üçüncü aşamasında, ALEV görülür. Bir cismin yanabilmesi için, en az ortamda % 14 - % 16 oranında OKSİJEN bulunması gereklidir. (Normal şartlar altında, havada bulunan OKSİJEN oranı % 21’dir. ) 57

Yangın Çeşitleri ve Sınıflaması: Yangınları çeşitli gruplar altında toplamak yanıcı madde cinslerine göre yapılmıştır. Bu sınıflama aşağıda belirtildiği gibi dört ana grupta belirlenmiştir. A SINIFI: Katı yanıcı maddeler yangını B SINIFI: Sıvı yanıcı maddeler yangını C SINIFI: Gaz haldeki yanıcı maddeler yangını D SINIFI: Yanabilen hafif metaller yangını E SINIFI: Elektrik teçhizat tesisat ve ekipmanları ile elektronik cihazlardan çıkan yangınlardır 58

A Türü Yangınlar (Katı Madde Yangınları) ü Yanıcı basit katı maddeler yangınıdır. (odun, kömür, kağıt, ot, kumaş vb. ) ü Temel özellikleri kor oluşturmalarıdır. ü Bu tür yangınların temel söndürme prensibi SOĞUTMA, ü temel söndürme maddesi üSUDUR.

B Türü Yangınlar = Sıvı Madde Yangınları ü Yanıcı sıvı maddeler yangınıdır (benzin, benzol, makine yağları, laklar, yağlı boyalar, solvent, katran vb. ) ü Temel özellikleri korsuz, alevli yanmalarıdır. ü Bu tür yangınların temel söndürme prensibi BOĞMA, ü En ideal söndürme maddesi üKÖPÜK ü Başlangıç ve küçük çaplı yangınlarda CO 2 ve Kuru Kimyevi toz kullanılabilir. 60

Sıvı yanıcı maddeleri üç sınıfa ayrılır; Ø Birincisi Su ile karışmayan sıvı yakıtlar petrol, benzin, yağlar, boyalar vb. Bunların özgül kütleleri sudan hafif olduğu için devamlı suyun üstüne çıkarlar ve yanmaları suyun üzerindedir. Bu tür yangınlarda zincirleme reaksiyonların kırılması ve yüzeyin oksitleyici ortamla ilişkinin kesilmesi yada seyreltme önemlidir. Ø İkinci sınıf ise katran, asfalt, gres gibi ağır yağların sebep olduğu yangınları içerir. Bunlarda da soğutma, boğma ve zincir reaksiyonlarının kırılması yönünde etkili söndürücüler kullanılır. Ø Üçüncü sınıf ise su ile karışabilen sıvı yakıtlardır, alkollerin sebep olduğu yangınları içerir. Bunlarda da soğutma, boğma, konsantrasyonlarını düşürme, zincir reaksiyonları kırmak için etkili söndürücüler kullanılır. 61

C Türü Yangınlar (Gaz Yangınları) ü Yanıcı gaz maddeler yangınıdır (metan, propan, bütan, LPG, asetilen, havagazı, doğalgaz ve hidrojen vb. ) ü Temel özellikleri patlamadır. ü Temel söndürme prensibi ü GAZI KAYNAĞINDAN KESMEK ü Daha sonra uygun söndürme maddesi ü(BC tipi Kuru Kimyevi toz, başlangıç CO 2) ü ile oluşturduğu aleve müdahale etmektir 62

C Türü Yangınlar (Gaz Yangınları) Gaz yangınlarında, gazın havadan hafif veya ağır olması önemlidir, çünkü buna göre havalandırma tekniği uygulanır. ü LPG havadan ağır olduğu için zemine çöker. ü Doğal Gaz havadan hafif olduğu için tavanda birikir. 63

ü Oksijen Tüpleri MAVİ ü Asetilen SARI-TURUNCU ü Hidrojen KIRMIZI ü Helyum KAHVERENGİ ü Argon AÇIK MAVİ ü Azot YEŞİL ü CO 2 SİYAH ü LPG GRİ/MAVİ 64

D Türü Yangınlar = Hafif Metal Yangınları ü Yanabilen hafif ve aktif metaller yangınıdır. (Al, Mg, Ti, Zr, Li, Zn, Na, K ve Ca vb. ) ü Temel özellikleri yanmalarıdır. korlu, alevsiz ve yüksek sıcaklıkta ü Temel söndürme prensibi BOĞMADIR. ü A, B, C türü söndürücüler faydasızdır. ü Su kesinlikle kullanılmamalıdır. ü Söndürme maddesi olarak içinde sodyum klorür, potasyum klorür, baryum klorür ve grafit tozu bulunan metaller için üretilmiş özel D tipi söndürme tozları kullanılır. üD tozu bulunamadığında kuru kum veya döküm talaşı ile örtülerek söndürülür. 65

E TÜRÜ YANGINLAR ü Elektrik teçhizat tesisat ve ekipmanları ile elektronik cihazlardan çıkan yangınlardır. Aslında genellikle elektrik sadece yangının başlangıç nedenidir. ü Uluslararası standartlarda kabul edildiği gibi 1999 yılından beri TS’de de kabul ediliyor. ü Söndürücü maddesi (Sıvı, gaz, toz) iletken olmayan yangın söndürme cihazları kullanılmalıdır. 66

SANAYİ YANGIN SINIFLARI Yanan maddenin cinsine göre yapılan bu sınıflandırmaların ötesinde sanayide görülen diğer yangın çeşitleri; v JET YANGINLARI v UVCE (sınırlandırılmayan buhar bulutu patlaması) v HAVUZ TİPİ YANGIN v BLEVE (kaynayan sıvı genleşen buhar patlaması) olarak adlandırılan yangınlar da vardır. 67

YANGIN SINIFLARI JET YANGINI VE BLEVE: İnce uzun alevle yanar. Daha çok yanıcı parlayıcı sıvıların ve gazların boru içinde belli bir basınçla nakledilmesi esnasında borunun veya eklentilerinin herhangi bir yerinde basınçla çıkan sıvı yada gazın tutuşması şeklinde gerçekleşir. Sızıntı kapalı bir tankta meydana gelmiş ise yanma giderek tankı ısıtır ve tank içinde ısınarak kaynamaya başlayan sıvı tank basıncını yenerek tankı yırtar ve patlama ile birlikte BLEVE olayı gerçekleşir. 68

69

YANGIN SINIFLARI HAVUZ TİPİ YANGIN : Ham Petrolün veya petrol esaslı yanıcıların tanktan Sızması Ve Tutuşmasında Görülür. Bazen de çok büyük hacimli yüzer tavanlı tankların tutuşması bu yangın tipine örnektir. Aslında olay tipik bir B sınıfı yangındır. Ancak burada yanıcı madde çok fazladır ve yangın devam ettikçe artan ısı yangının yayılmasını dolayısıyla şiddetini arttırır. 70

UVCE(sınırlandırılmayan buhar bulutu patlaması) Büyük miktarda ortama yayılan gaz kaçağı hava ile karışarak patlamaya hazır bir bulut oluşturur, o sırada herhangi bir ısı kaynağı ile temas sonucu patlama meydana gelir. 71

72

Yangının Sebepleri A — Yangınlardan korunma önlemlerinin alınmaması B — Bilgisizlik C — İhmal ve dikkatsizlik D — Kazalar E — Sıçrama F — Sabotaj G — Tabiat olayları 73

YANGINLA MÜCADELE BİR YANGINI KONTROL ALTINA ALMA VEYA SÖNDÜRME AMACIYLA KÖPÜK CO 2 KKT SU KULLANILAN HER TÜRLÜ MALZEME, ARAÇ VE GEREÇLERDİR 74

SÖNDÜRME MADDELERİ *SU *KÖPÜK *KURU KİMYEVİ TOZ ( KKT ) *KARBONDİOKSİT ( CO 2 ) *HALON ALTERNATİFLERİ *FM 200 *NAF-S III, NAF - P IV, İNERGEN *KUM, TOPRAK VE ÇAKIL

Hangisini kullanalım? SU KÖPÜK CO 2 Kuru Kimyevi Toz 76

YANGINA MÜDAHELE ARAÇLARI SU (H 2 O) ü Kolay temin edilebilir ü Depolama kolaylığı, ü Ucuzluğu, ü Isı alma özelliğinden dolayı yanıcı maddelerin ısısının kolaylıkla tutuşma sıcaklığının altına düşürmesi, ü Buhar haline geçerken 1. 7 kere genişlediğinden yangın için gerekli olan oksijenin (havanın) önünü buhar olarak kesmesi ve boğma etkisi yapması, ü Yanabilen cisimleri ıslatarak, tutuşma ısılarının altında kalmasını sağlaması suyun ü AVANTAJLARIDIR.

YANGINA MÜDAHELE ARAÇLARI SU(H 2 O) ü Elektrik akımını az da olsa iletmesi, ü Bazı kimyasal maddelerle (Na, Mg) reaksiyona girerek H 2 gazı açığa çıkarması, ü Sönmemiş kireç ile tepkime vererek 400 0 C civarında ısı açığa çıkarması ü Yüzey gerilimi yüksek olduğundan yanan maddelerin içine yavaş işlemesi ü DEZAVANTAJLARIDIR. 78

YANGINA MÜDAHELE ARAÇLARI SU(H 2 O) Suyun söndürücü özelliği çok yönlü olup aşağıda izah edildiği şekildedir. 1 - Soğutucu özelliği : Genel olarak yanan bir cismin üzerine su temas ederse temas ettiği satıh soğuyarak yanma noktasının altına iner ve yangın söner. Bazı hallerde ateşin yayılmasını önlemek için maddeler henüz yanmaya başlamadan önce ıslatılarak serinletilir ve yanması önlenir.

YANGINA MÜDAHELE ARAÇLARI SU (H 2 O) 2 - Kaplama, Boğma Özelliği: Bir ateşi söndürmek için yeteri kadar buhar meydana getirilerek, yanan bölgeden havayı kovmak yani ateşi oksijensiz bırakmaktadır. Ayrıca suyun kendisinden daha ağır sıvılar üzerinde kaplama yapacağını kendisinden hafif sıvılar üzerinde bu özelliğinin değerlendirilemeyeceğini de hatırdan çıkarmamak lazımdır. Bazı yanıcı maddelerin yanarken oksijen çıkarması, havanın oksijenine ihtiyaç göstermemesi durumunda suyun boğucu özelliğini hiç düşünmemek 80 gerekir.

YANGINA MÜDAHELE ARAÇLARI SU(H 2 O) 3 - Emülsiyon Özelliği: Oluşturmak İçin Kullanım Birbirleriyle karışmayan iki sıvıdan biri diğerinin üzerine dağılarak küçük damlalar meydana getirir. Bu damlalar bir süre için yanıcı sıvının üzerini kaplar, yanmayı durdurup yayılmasını önler. Fuel-Oil üzerine ince damlalar halinde püskürtülecek su yanmayı durdurur ki bu olaya Emülsiyon denir. 81

SULU SÖNDÜRME SİSTEMLERİ • Yangın dolapları içinde kullanılan hortumlar TS-9222 sayılı standarda, bağlantı rekorları ise TS-2212 standardına uygun olmalıdır.