KMYASAL MADDELERLE ALIMA YANGIN VE PATLAMA KGUDER Kamuda

KİMYASAL MADDELERLE ÇALIŞMA, YANGIN VE PATLAMA KİGUDER Kamuda İş Güvenliği Uzmanları Derneği

KİMYASAL MADDE • 2 Doğal halde bulunan, üretilen, herhangi bir işlem sırasında kullanılan veya atıklar da dâhil olmak üzere ortaya çıkan, bizzat üretilmiş olup olmadığına ve piyasaya arz olunup olunmadığına bakılmaksızın her türlü element, bileşik veya karışımlar. KİGUDER Kamuda İş Güvenliği Uzmanları Derneği

TEHLİKELİ KİMYASAL MADDE v v v v 3 patlayıcı, oksitleyici, çok kolay alevlenir, alevlenir toksik çok toksik zararlı aşındırıcı tahriş edici alerjik kanserojen mutajen üreme için toksik çevre için tehlikeli özelliklerden bir veya birkaçına sahip maddeler ve müstahzarlar yukarıda sözü edilen sınıflamalara girmemekle beraber kimyasal, fiziko-kimyasal veya toksikolojik özellikleri ve kullanılma veya işyerinde bulundurulma şekli nedeni ile çalışanların sağlık ve güvenliği yönünden risk oluşturabilecek maddeler mesleki maruziyet sınır değeri belirlenmiş maddeler KİGUDER Kamuda İş Güvenliği Uzmanları Derneği

TANIMLAR 4 v Solunum bölgesi: Merkezi, kişinin kulaklarını birleştiren çizginin orta noktası olan 30 cm yarıçaplı kürenin, başın ön kısmında kalan yarısı. v Biyolojik sınır değeri: Kimyasal maddenin ve metabolitinin uygun biyolojik ortamdaki konsantrasyonunun ve etki göstergesinin üst sınırı. v TWA : 8 saatlik belirlenen referans süre için ölçülen veya hesaplanan zaman ağırlıklı ortalama. v STEL : Başka bir süre belirtilmedikçe, 15 dakikalık bir süre için aşılmaması gereken maruziyet üst sınır değeri. KİGUDER Kamuda İş Güvenliği Uzmanları Derneği

TEHLİKELİ KİMYASAL MADDE Röntgen Atık Banyo Suları • Röntgen Banyo Solüsyonu • Boyama kimyasalları (ARB Boyama Seti) • Diş ünitesi kimyasalları • Kartuş, toner, pil • Temizlik malzemeleri • Dezenfektanlar • Haşere İlaçları • Floresan, akü(jeneratör, ups) • Oksijen tüpü • 5 KİGUDER Kamuda İş Güvenliği Uzmanları Derneği

6

7

Risk İbareleri v v v 8 Güvenlik İbareleri R 1 - Kuru halde patlayıcıdır. R 2 - Sok, sürtünme, alev ve diger tutusturucu kaynakları ile temasında patlama riski. R 3 - Sok, sürtünme, alev ve diger tutusturucu kaynakları ile temasında çok ciddi patlama riski. R 4 - Çok hassas patlayıcı metalik bilesikler olusturur. R 5 - Isıtma patlamaya neden olabilir. R 6 - Hava ile temasta veya havasız ortamda patlayıcıdır. R 7 - Yangına neden olabilir. R 8 - Yanıcı maddelerle temasında yangına neden olabilir. R 9 - Yanıcı maddelerle karıstırıldıgında patlayıcıdır. R 10 - Alevlenir. R 11 - Kolay alevlenir. R 12 - Çok kolay alevlenir. v v v S 1 -Kilit altında muhafaza edin. S(1/2)- Kilit altında ve çocukların ulaşamayacağı bir yerde muhafaza edin. S 2 - Çocukların ulaşabileceği yerlerden uzak tutun. S 3 - Serin yerde muhafaza edin. S 4 - Yerleşim alanlarından uzak tutun. S 5 -. . . . içinde muhafaza edin. (Uygun sıvı üretici tarafından belirlenir) S 6 -. . . . içinde muhafaza edin. (İnert gaz üretici tarafından belirlenir) S 7 - Kabı sıkıca kapatılmış halde muhafaza edin. S 8 - Kabı kuru halde muhafaza edin. S 9 - Kabı çok iyi havalandırılan ortamda muhafaza edin. S 12 - Kabı tamamen kapalı olarak muhafaza etmeyin S 13 - Yiyeceklerden, içeceklerden ve hayvan yemlerinden uzak tutun KİGUDER Kamuda İş Güvenliği Uzmanları Derneği

KİMYASAL MADDELERİN ETİKETLENMESİ VE ANLAMI 9 KİGUDER Kamuda İş Güvenliği Uzmanları Derneği

KİMYASAL DEPOLAMA MATRİSİ 10 KİGUDER Kamuda İş Güvenliği Uzmanları Derneği

KİMYASAL MADDELERİN DEPOLANMASI ØKimyasal tipine ve tehlike sınıfına göre depolanma alanları etiketlenmelidir 11 KİGUDER Kamuda İş Güvenliği Uzmanları Derneği

DEPOLAMA Ø Depo alanları belli zamanlarda denetlenmelidir. Ø Koridorlar, geçiş yerleri, yürüme alanları, kapı önleri, giriş ve çıkışlar temiz tutulmalıdır. 12 KİGUDER Kamuda İş Güvenliği Uzmanları Derneği

DEPOLAMA Ø Ø 13 Yangın kaynakları bertaraf edilmeli, ortamda açık alev, direk güneş ışını maruziyeti engellenmelidir. Ø Acil yardım ekipmanları (yangın söndürücüler vb. ) kolay ulaşılabilir yerlerde ve kullanıma hazır tutulmalıdır. Depo alanları iyi havalandırılmalı, depolarda sabit ve uygun sıcaklık korunmalıdır. KİGUDER Kamuda İş Güvenliği Uzmanları Derneği

DEPOLAMA Ø Kimyasalların dökülmesi, dağılması, su kanallarına ulaşması engellenmelidir. Ø Damlatan ya da akıtan yerler hemen temiz hale getirilmelidir. 14 KİGUDER Kamuda İş Güvenliği Uzmanları Derneği

DEPOLAMA Ø Raflar sabitlenmeli ve kenarları korunmalıdır. Ø Kimyasallar raf kenarlarından çıkıntı yapmayacak şekilde yerleştirilmelidir. Ø Korozif kimyasallar daha alçak raflarda tutulmalıdır. 15 KİGUDER Kamuda İş Güvenliği Uzmanları Derneği

KİMYASALLARIN VÜCUDA GİRİŞ YOLLARI SOLUNUM: Solunum yoluyla akciğerlere gelen toksik maddeler hızla kana ve oradan da organizmaya karışırlar. SİNDİRİM: Kimyasallar sindirim sistemi yoluyla emilerek kana karışırlar. Bu yolla oluşan zehirlenmeler genellikle kroniktir. Zaman içinde yavaş emilmeleri sonucunda etkilenme baş gösterir. DERİ: Zararlı maddelerin bir bölümü ; kıl köklerindeki açıklıklardan ve deri üzerindeki koruyucu yağ tabakasını çözerek emilirler. Deri üzerindeki açık yara, kesik ve diğer bozukluklar da emilimi arttırır. GÖZ: Kimyasal buharlarının göze direk teması sonucu etkileridir. Göz kayıplarına kadar pek çok zararları vardır. ENJEKSİYON: İğne batması veya operasyon sonucu yanlışlıklar ve önlemsiz zararlı kimyasalların enjeksiyon sonucu oluşan etkilerdir. 16 KİGUDER Kamuda İş Güvenliği Uzmanları Derneği

KİMYASAL MADDELERİN SAĞLIK ETKİLERİ 17 v Solunum organlarına, gözlere ve deriye zarar verir. v Karaciğere ulaşıp zarar verir. v Kana karışıp vücudun çeşitli kısımlarına kalıcı veya geçici zararlar verebilir. v Sinir sistemine onarılmaz zararlar verebilir. v Zehirleyebilir veya havasızlıktan boğabilir. v Öldürücü olabilir. KİGUDER Kamuda İş Güvenliği Uzmanları Derneği

Kimyasal Dökülmesi ya da Sıçraması Sonucu Oluşan Kazalar 18 KİGUDER Kamuda İş Güvenliği Uzmanları Derneği

KİMYASAL MADDELERDEN KORUNMA YÖNTEMLERİ 19 1. Tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanan riskleri ortadan kaldırılması için her türlü önlemi almak. (Elimine etmek) 2. Tehlikeli kimyasal yerine , tehlikesiz veya daha az zararlı kimyasal madde ile değiştirilmesi. (İkame) 3. Risk oluşturacak tehlikeli kimyasal madde çıkışını önlemek için proses, mühendislik kontrol sistemleri ve uygun ekipman seçilmeli. (Yapısal, Mühendislik) 4. Riski kaynağında önlemek üzere uygun iş organizasyonu, kontrol, denetim, izleme, gözetim, eğitim v. b. (İdari önlemler) 5. Toplu Korunma yöntemleri öncelik olmalıdır. 6. Kişisel Koruyucu Donanım kullanılması. (KKD) KİGUDER Kamuda İş Güvenliği Uzmanları Derneği

Toplu korunma yöntemleri v. Havalandırma ocaklar ve çeker v. Aydınlatma v. Vücut ve göz duşları v. Yangın cihazları v. Atık 20 söndürme toplama bidonları KİGUDER Kamuda İş Güvenliği Uzmanları Derneği

Kişisel korunma yöntemleri v. Baş koruyucuları v. Yüz koruyucuları v. Göz Koruyucuları v. El, ayak ve bacak koruyucuları v. Solunum yolu koruyucuları v. Kulak koruyucu v. Koruyucu 21 giyim KİGUDER Kamuda İş Güvenliği Uzmanları Derneği

22

• MSDS ÖRNEĞİ Çamaşır suyunun malzeme güvenlik ve bilgi formu 23 KİGUDER Kamuda İş Güvenliği Uzmanları Derneği

TEHLİKE ANINDA !!! 24 KİGUDER Kamuda İş Güvenliği Uzmanları Derneği

YANICI MADDE, ISI VE OKSİJENİN BİRARAYA GELMESİ SONUCU ORTAYA ÇIKAN KİMYASAL OLAY 25 KİGUDER Kamuda İş Güvenliği Uzmanları Derneği

YANGIN 26 • Yanma olayının meydana gelebilmesi için üç şartın bir araya gelmesi gerekir. • Bunlar; YANICI MADDE, ISI ve OKSİJEN dir. Şartlardan herhangi birisinin bulunmaması veya yeterli miktarda olmaması durumunda yanma olayı meydana gelmez. KİGUDER Kamuda İş Güvenliği Uzmanları Derneği

YANMA ÇEŞİTLERİ v v v v 27 Yavaş yanma, yanıcı maddenin yetersiz oksijen nedeniyle, yeteri miktarda ısı, buhar veya gaz üretemediği durumlarda meydana gelir. Örnek: Demir ve bakır gibi metallerin oksijen ile birleşip paslanması (Oksitlenme olayı). Kendiliğinden yanma, yavaş yanmanın zamanla hızlı yanma haline dönüşmesidir. Zamanla madde kendiliğinden tutuşur. Örnek: Oksijen ile yağın birleşmesi sonucu yanması. (Oksijen tüp vanasının yağlı ellenmemesi) Hızlı yanma, yanmanın bütün belirtileri ile oluştuğu bir olaydır. Yanmanın belirtileri Alev, Isı, Işık ve korlaşmadır. Örnek: Odun ve kömür gibi maddelerin yanması. Parlama, kolayca ateş alan maddelerde görülen bir olaydır. Patlama ise; tamamen çok aniden meydana gelen bir yanma olayıdır. Burada dikkati çeken husus, maddenin tamamının bir anda yanmasıdır. KİGUDER Kamuda İş Güvenliği Uzmanları Derneği

PARLAMA VE PATLAMA v. Solvent, Doğal Gaz, LPG, Benzin gibi kolayca ateş alan maddeler parlar. v. Parlayıcı olan bu maddelerin bir anda tamamen yanması patlama oluşturur. v. Patlamanın yanmadan farkı, enerji boşalma hızının çok yüksek olmasıdır. Patlama yangın nedeni değil, bir sonuçtur. 28 KİGUDER Kamuda İş Güvenliği Uzmanları Derneği

PATLAMA ÇEŞİTLERİ • TNT, Dinamit, Roket yakıtı gibi yapıları kararsız olan maddelerin hızla ayrışarak patlaması • Metan ile havanın belli oranlarda karışımı • Nişasta ve un tozu gibi organik tozların hava ile belirli oranlarda karışımı ÇOK HIZLI OKSİTLENME/ YANMA SONUCU OLUŞAN PATLAMALAR ÇOK HIZLI BOZUNMA SONUCU OLUŞAN PATLAMALAR FAZLA BASINÇ SONUCU OLUŞAN PATLAMALAR NÜKLEER PATLAMALAR • Basınçlı kapların ve kazanların içinde oluşan aşırı yüksek basınçtan dolayı patlaması 29 • Nükleer bozunma sonucu maddenin enerjiye dönüşmesi ile ortaya çıkan ani enerji boşalması KİGUDER Kamuda İş Güvenliği Uzmanları Derneği

Oksijen Tüplerini Kullanırken Dikkat Edilecek Noktalar v Oksijen tüpüne ateşle yaklaşılmaz ve yakınında sigara içilmez. v Oksijen tüpünün, sarsılmadan özel taşıyıcı ile taşınması ve gaz kaçağı olmamasına dikkat edilmesi gerekir. v Tüplerin dolu yedeği bulundurulur. v Tüplerin üzerindeki ekipmanların (humidifer, flovmetre, regülatör) çalışıp çalışmadığı kontrol edilir. v Oksijen tüpleri yağlanmamalı ve yağlı elle tutulmamalıdır. v Oksijen tüpleri radyatör, elektrik prizi vb. yerlerden uzak tutulmalıdır. v Oksijen tüpleri emniyetli, hafif, taşınabilir ve güvenilir özellikte olmalıdır. 30 KİGUDER Kamuda İş Güvenliği Uzmanları Derneği

YANGIN SINIFLARI • • 31 A SINIFI B SINIFI C SINIFI E SINIFI YANICI KATILAR YANICI SIVILAR YANICI GAZLAR ELEKTRİK YANGINLARI Plastikler Kumaşlar Tozlar Ahşap Malzemeler • Benzin • Mazot, fuel oil • Vernik • Boya, tiner • Alkol • • • Metan Propan Doğalgaz LPG Hidrojen Asetilen KİGUDER Kamuda İş Güvenliği Uzmanları Derneği • Motor • Şalter • Elektrik ve elektronik sistemleri

32

33

SU KULLANILMAYAN YANGINLAR Parlayıcı sıvılar, yağlar veya boyalardan doğacak yangınlarda: ü KÖPÜKLÜ , KARBON TETRAKLÖRÜRLÜ, ü KARBON DİOKSİTLİ, ü BİKARBONAT TOZLU, veya benzeri etkili diğer tiplerde yangın söndürme cihazları kullanılacaktır. v Gerilim altındaki elektrik tesis ve cihazlarında çıkan yangınlarda: ü HALON ALTERNATİFİ GAZLI, ü KARBON DİOKSİTLİ, ü BİKORBONAT TOZLU veya benzeri etkili diğer tiplerde yangın söndürme cihazları kullanılacaktır. v Magnezyum veya alüminyum toz ve talaşlarının bulunduğu yerlerde çıkabilecek yangınlara karşı: ü Sulu, karbondioksitli ve köpüklü bütün söndürücülerin kullanılması yasaktır. ü Bu çeşit yangınların, çemberlenmek suretiyle etkili şekilde tecridini sağlamak için, işyerlerinde yeteri kadar KURU VE İNCE KUM VEYA MICIR gibi yanmaz maddeler bulundurulacaktır. v 34 KİGUDER Kamuda İş Güvenliği Uzmanları Derneği

YANGIN NEDENLERİ Koruyucu yangın önlemlerinin alınmaması: (Elektrik hatlarının uygun olmaması, topraklama yapılmaması, yanlış yanıcı madde kullanımı ve depolanması) Bilgisizlik/ Eğitimsizlik: (İşlerin EHİL olmayan kişiler tarafından yapılması) Adam sendecilik / ihmal: (sigara izmariti, yanlış piknik ateşi yakılması) ”Acı patlıcanı kırağı çalmaz”, “Yıllardır yapıyorum bir şey olmaz” inanışı: (çıplak elle veya uygun olmayan malzeme ile elektrik akımına müdahale, yüksek fırında sigara yakma teşebbüsü) 35 KİGUDER Kamuda İş Güvenliği Uzmanları Derneği

YANGIN NEDENLERİ Bakım eksikliği: (Baca ve davlumbazların zamanında ve uygun olarak temizlenmemesi) İş kazaları: (Yeterli önlem alınmadan yapılan kaynak, tüp / kazan patlamaları) Havalandırma yetersizliği Statik elektrik Aydınlatma ve elektrik tesisatı hatası (ex-proof ) Sabotaj Doğal afetler: (deprem, yıldırım düşmesi, heyelan) 36 KİGUDER Kamuda İş Güvenliği Uzmanları Derneği

YANGIN ÖNLEME TALİMATI Yanıcı, parlayıcı, patlayıcı maddelerle oynamayınız. 37 KİGUDER Kamuda İş Güvenliği Uzmanları Derneği

Yasaklanan yerlerde asla sigara içmeyiniz. 38 KİGUDER Kamuda İş Güvenliği Uzmanları Derneği

Elektrik tesisatında işlem yapmayınız. 39 KİGUDER Kamuda İş Güvenliği Uzmanları Derneği

Bulunduğunuz ortamda yanıcı, parlayıcı, patlayıcı maddeler bulunuyorsa uygun biçimde depolayınız. 40 KİGUDER Kamuda İş Güvenliği Uzmanları Derneği

Çalıştığınız ortamı düzenli ve tertipli tutunuz. Talimatlara uyunuz. 41 KİGUDER Kamuda İş Güvenliği Uzmanları Derneği

Yangınla mücadele ekipmanlarını temiz ve bakımlı bulundurunuz. Yangın söndürme tüplerini kontrol ediniz. 42 KİGUDER Kamuda İş Güvenliği Uzmanları Derneği

Kazan dairesinde asla sigara içmeyiniz. 43 KİGUDER Kamuda İş Güvenliği Uzmanları Derneği

Yangın ihbarını işittiğinizde ne yapacağınızı önceden öğreniniz. 44 KİGUDER Kamuda İş Güvenliği Uzmanları Derneği

Elektrikli ve elektronik cihazların fişlerini takılı bırakmayınız. 45 KİGUDER Kamuda İş Güvenliği Uzmanları Derneği

LPG tüplerinin vanalarını kullanmadığınız zaman kapalı tutunuz. 46 KİGUDER Kamuda İş Güvenliği Uzmanları Derneği

Bina çıkış kapılarını her an açılmaya hazır tutunuz. Koridorları boş bırakınız. 47 KİGUDER Kamuda İş Güvenliği Uzmanları Derneği

Çatı aralarını boş ve temiz tutunuz. 48 KİGUDER Kamuda İş Güvenliği Uzmanları Derneği

İş yerinden ayrılırken kapı ve pencereleri açık bırakmayınız. 49 KİGUDER Kamuda İş Güvenliği Uzmanları Derneği

YANGIN SÖNDÜRME CİHAZLARININ YERLEŞTİRİLMESİ v v v v v 50 Yangın söndürme cihazı, bulunduğu yerlerde çıkabilecek yangın türüne uygun olmalıdır. Yangın söndürme cihazı, çabuk ulaşılır, kolay alınabilir bir yerde olmalıdır. Yangın söndürme cihazlarının yerleri uygun şekilde ışık saçan, karanlıkta da görünmesini sağlayacak malzeme ile işaretlenmelidir. Taşınabilir söndürme cihazının, duvara bağlantı asma halkası, duvardan kolaylıkla alınabilecek şekilde ve zeminden asma halkasına uzaklığı yaklaşık 90 cm. yi aşmayacak şekilde montajlanmalıdır. Yangın söndürme cihazları hiçbir zaman (geçici bile olsa) arka taraflara değil, yangın çıkma olasılığı olan yerlerin kapıdan tarafa olan yerlere konulmalıdır. Yangın söndürme cihazları hiçbir zaman makine, tezgah, malzeme ve kapı arkasına konulmamalıdır. Boşalan yangın söndürme cihazları yerlerinde bırakılmamalıdır. Doluma gönderilmek üzere depoya alınmalıdır. Yangın olasılığı yüksek yerlerde yedek yangın söndürme cihazı bulundurulmalıdır. Yangın söndürme cihazları uygun sıcaklıkta bulundurulmalıdır. Karbondioksitli söndürücüler 45 o. C üzerinde bulundurulmamalıdır. KİGUDER Kamuda İş Güvenliği Uzmanları Derneği