PSKOSOSYAL RSK ETMENLER STRES Dr Sadiye YILMAZ Ne

PSİKOSOSYAL RİSK ETMENLERİ & STRES Dr. Sadiye YILMAZ

Ne Öğreneceğiz • Psikososyal tehlikeler • İşin strese yol açan özellikleri • Stresin etkileri • Stresi ile başa çıkma • Çalışmanın olumlu sağlık etkileri • Stres yönetimi • Stresten korunma

Psikososyal tehlike • «İş tasarımının, iş örgütlenmesinin ve yönetiminin ve gerçekleştirildiği toplumsal ve çevresel koşulların psikolojik, toplumsal veya fiziksel hasara yol açma potansiyeli taşıyan boyutları" olarak tanımlanmaktadır.

İşte psikososyal etmenler • Çalıştığı örgütteki rolü, kariyer gelişimi, • Karar serbestisi ve denetimi, • İşteki kişiler arası ilişkiler, • Görev tasarımı, • İş yükü ve iş hızı, • Vardiya ve uzun çalışma süreleri

STRES Stres gerçekten canlı organizma için baskı ve tehlike demektir. Ancak stres iyi yönetildiğinde ve kontrol altına alınarak stresle başa çıkıldığında yine aynı canlı için güç ve bu güce ulaşmak için fırsatı da içinde barındırır.

Stresin etkileri A. Fiziksel sonuçlar; akıl sağlığı, kalp, dolaşım, solunum, sindirim, kas iskelet ve bağışıklık sistemlerini de etkilediği; bu etkilerin hormonal sistemin etkilenmesine bağlı olarak ortaya çıktığı düşünülmektedir. B. Davranışsal sonuçlar; madde bağımlılığı (sigara, çay, kahve, gıda, alkol, uyuşturucu vb. ); uyku bozuklukları, absenteizm.

Çalışmanın olumlu sağlık etkileri Çalışmak kişiyi üç büyük dertten kurtarır; yoksulluk, aylaklık ve dedikodu… Voltaire Çalışmak, üretim yapmak, iş çevresinde yeni bir toplulukta değişik kişilerle sosyal ilişkilerde bulunmak, bir kişinin psikososyal sağlığı üzerinde olumlu etkiler yapar. • Çalışma ile sağlık arasındaki ilişki iki yönlüdür. Çalışmaya bağlı olarak ortaya çıkan sağlık sorunları olduğu gibi, çalışmanın olumlu sağlık etkileri de yadsınamaz. • Aslında çalışma, onu bu koşullarda gerçekleştirme şansı olanlar için temel bir sağlık unsurudur. Kişiler işlerinden psikolojik yarar sağladıkları ölçüde kendilerini bu iş öncesine göre daha iyi hissederler. Hatta bu kişilerin çalışarak sağlıklı kaldıkları bile ileri sürülebilir.

Stres yönetimi A. Kişisel: İlki bireyi stresten uzak tutmak ya da bireyin stresle başa çıkmasını sağlamaktır. B. Örgütsel: İkincisi ise, olası stres kaynaklarını azaltmak için örgütsel değişiklik yapmaktır.

A) Kişisel Stres Yönetimi 1. Gevşeme • nefes alma eg. meditasyon, zihinsel gevşeme 2. Egzersiz • Stresi azaltmakta en etkili yol • mücadelenin ya da kaçmanın yerini doldurur • Egzersizden en yüksek verimi almak için kalp ve solunum hızı haftada en az üç kez, 45 dakika süreyle artırılmalıdır. Yüzme, yavaş koşu, aerobik veya hızlı yürüme ile bu amaca ulaşılabilir. 3. Diyet • Stres metabolizma hızını artırır ve yemek yeme alışkanlıklarını değiştirir • Amaç, enerji rezervini ve vücut ağırlığını korumaktır. Bu nedenle beden kitle indeksini bozmayacak bir beslenme düzeni sağlanmalıdır 4. Davranış değişiklikleri • Amaç, enerji rezervini ve vücut ağırlığını korumaktır. Bu nedenle beden kitle indeksini bozmayacak bir beslenme düzeni sağlanmalıdır

B) Örgütsel Stres Yönetimi 1. 2. 3. 4. Denetim Katılım Özerklik Esnek çalışma programları

Stresten korunma • Birincil Koruma • Stresle başa çıkmanın en etkili yöntemi stresi kaynağında yok etmektir. Bu amaçla işletmede strese yol açan personel politikaları değiştirilebilir. • İkincil Koruma • İkincil koruma eğitim ve öğretim ile bilince çıkarma ve beceri geliştirmeyi kapsar. • Üçüncül Koruma • Akıl sağlığı sorununu olası en erken sürede saptamak ve sorunu olan kişiyi uzman kişiyle buluşturmaktır. • Bütünsel bir stres yönetimi yaklaşımı bu üç aşamayı birlikte kapsamalıdır.

• Stresin akıl sağlığı, kalp ve dolaşım, solunum, sindirim, kas iskelet ve bağışıklık sistemlerinde fiziksel değişikliklere ve hastalıklara neden olduğu gösterilmiştir • Süre ile sınırlı, tekrarlayıcı işlerin neden olduğu nevrozlar; • Yüksek tempolu işlerde çalışanlarda tatil, emeklilik veya işsizlik döneminde ortaya çıkan psikosomatik hastalıklar; • Depresyon; • İşe bağlı bunalım; • Acil servis çalışanlarında olduğu gibi iş gereği ya da ciddi bir iş kazasındaki tablo nedeniyle ortaya çıkabilen travma sonrası stres bozuklukları; • Strese bağlı tükenmişlik sendromu ve hatta aşırı çalışmaya bağlı ölüm (Karoshi Sendromu); • İşsizlik; • İş güvencesinin olmaması; • Düşük ücretle çalışma; • Vardiyalı çalışma çalışanları tehdit edebilen psikososyal sorunlardır