YALI ZLEM ETM YALI HASTAYI DEERLENDRMEDE KULLANILAN DER

YAŞLI İZLEMİ EĞİTİMİ YAŞLI HASTAYI DEĞERLENDİRMEDE KULLANILAN DİĞER TESTLER VE LABORATUVAR TESTLERİ

Neler Öğreneceğiz? Bu eğitimde; • Yaşlı bireyde işitmenin, görmenin ağız-diş sağlığının değerlendirilmesi • Polifarmasi, yaşlı ihmali ve suistimali, • Düşmenin taranması ve yaşlıda ağrı • Laboratuvar testleri hakkında bilgi sahibi olacaksınız.

Yaşlı Hastayı Değerlendirme Yaşlıda fonksiyonel, kognitif ve duygu durum değerlendirmesi dışında önemli durumlar mevcuttur. • İşitme , • Görme, • Ağız ve diş sağlığı taraması, • Polifarmasi, • Yaşlı ihmali ve suistimali ,

İşitmenin Değerlendirilmesi • İşitme kaybı 85 yaş üzerindeki bireylerde % 50, 65 yaş üzerindeki bireylerde yaklaşık %33 oranında görülür. • İşitme azlığı; sosyal izolasyona, depresyona ve fonksiyonel durumda gerilemeye neden olur. • İşitmeye yardımcı olan araçlarla tedavi edildiğinde hayat kalitesini düzelttiği gösterilmiştir.

Tarama Testi: Fısıltı testi • Tarama testi olarak fısıltı testi uygulanır. • Fısıltı testi en az yılda bir kez yaşlının şikayeti olmasa bile uygulanmalıdır. • Uygulaması kolaydır. • Duyarlılık ve özgüllüğü %70 -100 arasında olan bir testtir. • Fısıltı testinde hasta kelimeleri işitiyorsa, işitme 30 d. B’lik normal sınırlar içindedir ve tarama normaldir.

Fısıltı Testinin Uygulanması-1 • Her bir kulak, daha iyi işiten kulaktan başlayarak, ayrı test edilir. • Teste başlamadan önce hastaya testin neden yapıldığı ve nasıl yapıldığı açıklanır. • Testin yapıldığı ortam mümkün olduğunca gürültüsüz olmalıdır. • Daha sonra test için hastanın 20 -40 cm arkasına geçilir. • Test yapılmayan kulak işaret parmağıyla hafifçe ve nazikçe o kulaktan duymayı engellemek için tıkanır.

Fısıltı Testinin Uygulanması-2 • Muayene eden kişi, olabildiğince sessiz bir ortam sağlamak için fısıldamadan önce sessizce nefes vermelidir. • Fısıltı şeklinde, sayı ve harflerin bir kombinasyonunu fısıldar (örneğin, 4 -K-2) ve ardından hastadan diziyi tekrarlamasını ister. Altı adet sayı-harf kombinasyonu fısıldanmalıdır.

Fısıltı Testinin Uygulanması-3 • Hasta en az üçünü doğru tekrarlayabiliyorsa test normaldir. • Eğer üçten fazla yanlış cevap verirse test tekrarlanır. • Eğer yine yanlış cevap verirse hastanın duymasının yetersiz olduğu kabul edilir. • Diğer kulak, farklı bir sayı ve harf kombinasyonu ile benzer şekilde değerlendirilir.

Fısıltı Testinin Uygulanması-4 • Fısıltı testinde işitmeyen hastanın işitme kaybının türü ve derecesi hakkında bu testle bilgi sahibi olunamaz bu nedenle fısıltı testi bozuk olursa mutlaka hasta odiyometri değerlendirilmesi açısından ileri bir merkeze yönlendirilmelidir. • Fısıltı testi normal olan yaşlılar yılda bir kez değerlendirilmeye devam edilmelidir.

Tarama Testi: Subjektif Şikayet • Fısıltı testine basit bir alternatif olarak, hastanın kendi öznel işitme kaybı olup olmadığını sorgulamaktır. • Bu sorgulama, hastalara işitme bozukluğu yaşadıklarını hissedip hissetmediklerini sormaktan ibarettir. • Yaşlı bireye “Duymakla ilgili problemler yaşıyor musunuz? ” sorusunu sorup olumlu cevap alındığında işitme kaybı için pozitif bir test olarak kabul edilir ve hastalar ileri bir merkeze yönlendirilmelidir.

Görmenin Değerlendirilmesi-1 • Presbiyopi neredeyse evrenseldir ve yaşlıların büyük çoğunluğu gözlük kullanır. • Görme bozukluğu, yaşlı popülasyonda sık görülen ve sıklıkla bildirilmeyen bir sorundur.

Görmenin Değerlendirilmesi-2 Yaşa bağlı gelişen görme azalması dışında; • Yaşlılarda dört ana göz hastalığı; 1. Katarakt 2. Yaşa bağlı maküler dejenerasyon 3. Diyabetik retinopati 4. Glokom ile sık karşılaşılır. • Her bir hastalığın yaşla prevalansı da artar.

Görmenin Değerlendirilmesi-3 • Görme bozukluğu, düşme riskinin artması, fonksiyonel ve bilişsel gerileme, hareketsizlik ve depresyon ile ilişkilendirilmiştir. • İleri derecede görme bozuklukları ve ilişkili sekeller ve görme bozukluğu için mevcut olan tedaviler dikkate alındığında görme bozukluğunun taranması gerekir. • Tarama süreci kısadır ve yaşlılarda görme keskinliği yılda en az bir kere değerlendirilmelidir.

Görmenin Değerlendirilmesi-4 • Görme keskinliği ile ilgili sorunlar için standart tarama yöntemi Snellen göz çizelgesidir. Hastanın düzeltici lenslerini kullanarak (gözlüğü) tablodan 6 metre uzakta durmasını ve harfleri okuması gerekir.

Görmenin Değerlendirilmesi-5 • 20/40 satırındaki tüm harfleri gözlükleriyle birlikte okuyamıyorlarsa (en iyi düzeltilmiş görme) hastalarda görme problemi mevcuttur. • Bir oftalmoloğa yönlendirmek uygundur.

Görme Taramasının Basamakları • Teste başlamadan önce hastaya testin neden yapıldığı ve nasıl yapıldığı açıklanır. • Hasta bir sandalyeye oturtulur. • Kullanıyorsa hasta gözlüğünü takmalıdır. • Snellen kartı 6 metre uzağa getirilir (Duvarada asılı durabilir). • Hastanın en büyük harften (2/200 satırından) harfleri okuması istenir. • Eğer hasta 20/40 satırındaki harfleri okuyabilirsa görme keskinliği yeterlidir.

Ağız ve Diş Sağlığı • Dişle ilgili problemlerin tanınması ve yönlendirilmesi gerekmektedir. • “DENTAL” yöntemi tarama amacı kullanılmaktadır. • 6 maddeden ilk üç maddeden birinin veya son üç maddeden ikisinin bulunması diş hekimine yönlendirilmeyi gerektirir. ile

Yaşlıda Ağız ve Diş Sağlığını Taramada Sorulması Gerekenler-1 • Ağız kuruluğu yaşıyor musunuz? • Ağız içinizde ağrınız var mı? • Yemek yerken zorluk yaşıyor musunuz? • Ağız problemi veya çiğnemekte zorluk nedeniyle yemek seçiminde veya kıvamında bir değişiklik yaptınız mı? • Son 6 ay içinde ağız ve diş sağlığı için diş hekimi ile görüştünüz mü?

Yaşlıda Ağız ve Diş Sağlığını Taramada Sorulması Gerekenler-2 • Yaşlılar şikayetleri olsun olmasın 6 aylık dönemlerle diş hekimi muayenesine yönlendirilmelidir. • En az yılda iki kere yaşlılara bu tarama yapılmalıdır. • Ayrıca hastaların diş protezleri mevcutsa diş protezi ile ilgili bir sıkıntıları olup olmadığı da sorgulanmalıdır.

Yaşlıda Ağız ve Diş Sağlığını Taramada Sorulması Gerekenler-3 • Ağız kuruluğu yaşlı popülasyonda sık görülen subjektif bir semptomdur. • Yaşlıda ağız kuruluğu daha çok ilaçlar ve hastalıklara bağlıdır. Ağız kuruluğu sıklıkla; • İlaçlar (Antikolinerjik/Diüretikler) • Diyabet • Ağızdan nefes alıp/verme, üst solunum yolu enfeksiyonu, • Radyoterapi, sistemik hastalıklar gibi.

Polifarmasi-Yaşlıda Uygunsuz İlaç Kullanımı-1 • Polifarmasi tanımları değişmekle beraber en sık kullanılan tanımı hastanın 5 veya daha fazla ilacı beraber kullanması olarak tanımlanır. • Yaşlı hastalarda advers ilaç reaksiyonları, tedavi uyumunun azalması ve uygun olmayan ilaç kullanımı ile ilişkilidir. • Yaşlı insanlar genellikle birden fazla hekimden hizmet alırlar ve bunun sonucunda reçeteli ilaç sayıları artar.

Polifarmasi-Yaşlıda Uygunsuz İlaç Kullanımı-2 • Hastalara, tüm ilaçları (hem reçeteli hem de reçetesiz ilaçlar ve bitkisel ilaçlar) her değerlendirmede sorgulanmalı, olası ilaç yan etkileri ve potansiyel ilaç-ilaç etkileşimlerini kontrol edilmelidir. • Yaşlı yetişkinlerin çoğunda komorbid hastalık yükü, bilişsel bozulma, kırılganlık ve böbrek yetmezliği gibi durumlar ilaç yan etkisi sıklığı artışı açısından risk faktörleridir.

Polifarmasi-Yaşlıda Uygunsuz İlaç Kullanımı-3 • Hipertansiyon, kalp yetmezliği, diyabet gibi çoklu komorbid hastalığı olan yaşlı bireylerde ulusal ve uluslararası hastalık kılavuzlarına göre tedavi etmek önemli olmakla beraber, çoklu komorbid hastalığı olan yaşlılarda bu durum fazla ilaç kullanımına neden olabilir. • Bireysel hasta bakım hedefleri ile kronik hastalık yönetimi için kılavuz ilkelerini dengelemek önemlidir.

Yaşlılarda Uygunsuz İlaç Kullanımı-1 Reçete Kaskadı • Reçete kaskadı, yaşlı hastada ilaca bağlı yeni bir semptom çıktığı zaman bu yeni semptomun ilaca değilde yeni bir hastalığa bağlanıp ilaç kesilmesi yerine semptoma veya hastalığa yönelik bir ilaç başlanması sonucu oluşur.

Yaşlılarda Uygunsuz İlaç Kullanımı-2 • Yeni ilaca bağlı yan etki ortaya çıkar, bu da yeni bir hastalık olarak yorumlanır ve başka bir ilaç daha başlanırsa kaskad devam eder. Bu nedenle, yaşlının her bildirdiği yeni semptomun potansiyel ilaç yan etkisi olabileceği unutulmamalıdır.

Yaşlılarda Uygunsuz İlaç Kullanımı-3 Semptom Başlanan İlaç-1 İlaç Yan Etkisi Başlanan İlaç-2 Bulantı Metokloropramid Parkinsonizm Levodopa Ağrı Streoid olmayan ağrı kesiciler Kan basıncı yüksekliği Antihipertansif ilaç ACE inhibitörü Öksürük Antibiyotik Hipertansiyon

Yaşlılarda Uygunsuz İlaç Kullanımı-4 • Aynı Etkisi Olan İlaçların Beraber Kullanılması: Yaşlıda aynı grup ilaçların beraber kullanılıp kullanılmadığına dikkat edilmelidir. (ACE inhibitörleri ve ARB’ler veya birden fazla farklı NSAİİ kullanımı vb. ) • Farklı Tip Antikolinerjik İlaçların Beraber Kullanılması: Özellikle iki veya daha fazla antikolinerjik ilacın yaşlıda beraber kullanılması antikolinerjik yan etki sıklığını artırır ve olumsuz sonuçlara neden olur.

Yaşlılarda Uygunsuz İlaç Kullanımı-5 Örnek olarak; birinci jenerasyon antihistaminik ilaçların, antipsikotiklerin ve trisiklik antidepresanların beraber kullanımı örnek verilebilir. • Yaşlıda polifarmasi ve uygunsuz ilaç kullanımı engellemek için uluslararası dernekler tarafından çeşitli kriterler geliştirilmiştir.

Yaşlılarda Uygunsuz İlaç Kullanımı-6 • Beers kriterleri, Amerikan Geriatri Derneği tarafından klinisyenlerin yaşlı yetişkinler için potansiyel olarak uygunsuz ilaçları tespit etmelerine ve bunlardan kaçınmalarına yardımcı olmak amacıyla geliştirilmiştir. • Buna benzer bir kriterde Avrupa Geriatri Derneği tarafından STOPP-START kriterleridir. İlgili derneklerin web sitelerinden bu kriterlere ulaşılabilir.

Yaşlılarda Uygunsuz İlaç Kullanımı-7 Beer’s Kriterlerinden Örnekler İlaç 1. Jenerasyon antihistaminikler Nedenler Yüksek antikolinerjik etkiler: Ağız kuruluğu, kognitif fonksiyon bozukluğu Digoksin>0. 125 mg/g Yüksek dozların faydası yok ve toksisite riski Uykusuzluk, ajitasyon ve deliryum için benzodiazepinler Uzun etkili benzodiazepinler: kafa karışıklığı, düşme ve kırık riski Meperidin Yaşlıda analjezik etkinliği düşük ve kısa, ciddi nörotoksisite Uzun etkili sülfonüreler Uzamış hipoglisemi riski

Yaşlılarda Uygunsuz İlaç Kullanımı-8 Stoop Kriterleri Örnekler İlaçlar Kalp yetmezliği dışında bacak ödemi için diüretik kullanımı Hiponatremi hikayesi olan yaşlılarda SSRI kullanımı KOAH için tek başına teofilin kullanılması Nedenler Faydadan çok zararı var SSRI hiponatremi yapabilir Daha etkin ve güvenli tedaviler mevcut Koroner, serebral veya periferik aterosklerotik arter hastalığı olmayanalarda ASA kullanımı Faydası yok Evre IV kalp yetmezliğinde antiaritmik olarak diltiazem ve verapamil kullanılması Kalp yetmezliğini alevlendirebilir

Yaşlılarda Uygunsuz İlaç Kullanımı-9 Kullanılması Gereken İlaçların Kullanılmaması • Yaşlılar bazı kronik hastalıkların tedavisinden, özellikle mortalite açısından, gençlere göre çok daha fazla yarar görebilmektedirler. • Hipertansiyon tedavisi ve hiperlipidemi tedavisi bu hastalıklara örnektir. Bu nedenle yaşlılar kronik hastalıklarının tedavisi değerlendirilmeli ve gerekli tedavi başlanmalıdır. açısından düzenli

Yaşlılarda Uygunsuz İlaç Kullanımı-10 Start Kriterlerine Örnekler; • Kronik atrial fibrilasyonda: warfarin • Kalp yetmezliğinde ACE inhibitörü • Kroink kortikosteroid tedavisinde: Bifosfonatlar • DM nefropatide: ACE veya ARB • Üç aydan fazla depresif semptomu olan yaşlılarda: Antidepresanlar herhangi bir kontrendikasyon yoksa önerilir.

Yaşlılarda Uygunsuz İlaç Kullanımı-11 Yararı Olmayan İlacın Kullanılmaya Devam Edilmesi • Artık endikasyonu olmayan ilacın devam edilmesi ilaç yan etkileri açısından risklidir. Bu duruma verilebilecek en güzel örnek hastanede yatarken stres ülser profilaksisi için başlanan proton pompa inhibitörlerinin taburculuktan sonra devam edilmesidir. • Bu durumda hastanın proton pompa inhibitörlerine bağlı vitamin B 12 eksikliği, diyare ve osteoproz gibi yan etkilere maruz kalmasına neden olabilir.

Yaşlıda İlaç Kullanımı İlkeleri-1 1. Reçeteli ilaçlar, reçetesiz ilaçlar, bitkisel ilaçlar, vitaminler ve besin takviyeleri de dahil olmak üzere tüm ilaçların bir listesini hastaya veya bakıcısına verin. 2. İlaç adı (hem jenerik hem de marka), dozaj, sıklık, uygulama şekli ve endikasyon her zaman bir arada olmalıdır. Hasta veya bakıcısı bu detaylı listeye bakılarak bilgilendirilmelidir. 3. Hastanın aldığı ilaçlar ile hekim tarafından yazılan reçeteyi kontrol edin.

Yaşlıda İlaç Kullanımı İlkeleri-2 4. Endikasyon, uygunluk ve daha güvenli ya da daha ucuz bir ajana geçme olasılığı, minimum etkin dozaj, zamanlama, yan etkiler, toksisite ve potansiyel ilaç -ilaç etkileşimi açısından mevcut ilaç tedavisini gözden geçirin. 5. Farmakolojik olmayan yaklaşımları da göz önünde bulundurun. 6. Her bir ilacı ile ilgili hastalıkla eşleştirin. 7. Her bir ilacın etkinliğini ve yan etkilerini sorun.

Yaşlıda İlaç Kullanımı İlkeleri-3 8. İlaç doz programını basitleştirmeye çalışın. 9. Doz sıklığını minimum düzeye indirmeye çalışın. 10. Eğer uygunsa, uzun süre etki gösteren ilaçlar veya kombinasyon ilaçlar reçete edin. 11. Eğer uygunsa, aynı anda iki veya üç rahatsızlığı tedavi edebilecek ilaçlar kullanmaya çalışın. 12. Yüksek riskli ilaçların etkinlik seviyesini ve toksisitesini izleyin.

Yaşlıda İlaç Kullanımı İlkeleri-4 13. Potansiyel olarak faydalı ilaçları az kullanmayın. 14. Her bir hasta için bakım hedefleri belirleyin ve öncelikleri belirleyin. Hastayı ve/veya bakıcısını tedavi planına dahil edin, hasta değerleri dikkate alın. 15. İlacı kesme yan etkilerini minimum düzeye indirmek ve semptomların izlenmesine olanak sağlamak için ilaçları azaltarak yavaş kesmeye çalışın.

Yaşlı İhmali ve Suistimali-1 • Genel olarak yaşlı istismarı, yaşlı bireyin sağlık ya da iyilik halini tehdit eden ya da zarar veren herhangi bir davranıştır. İstismar bedensel, psikolojik ya da ekonomik olabilir, aynı zamanda ihmale de dönüşebilir. • Her toplumda, her kültürde ve her ekonomik düzeyde görülebilen istismar sadece aile içinde ya da genel nüfusta değil, sağlık ve sosyal hizmetlerin verildiği kurumlarda da görülen fiziksel ve psikolojik olarak yaşlıya zarar verme ve ondan faydalanma şeklinde kendini gösteren ciddi toplumsal bir sorundur.

Yaşlı İhmali ve Suistimali-2 Yaşlı istismarı üç temel grupta incelenmektedir: 1. Ailesel 2. Kurumsal 3. Kendi kendini ihmal Yaşlı istismarı; fiziksel, psikolojik, cinsel, ekonomik ve hak istismarı şeklinde olabilir. Yaşlıya yaklaşım sorunlarından biri de yaşlı ihmalidir. Yaşlı ihmali, kişiyi, yiyecek, giyecek, ısınma ve sağlık hizmeti gibi temel gereksinimlerinden mahrum etmek olarak tanımlanabilir.

Yaşlı İhmali ve Suistimali-3 • Yaşlı suistimali ve ihmalini atlanmaması için hem yaşlı bireyin ilk değerlendirilmesinde hem de düzenli aralıklarla taramak gerekir. • Özellikle «fiziksel travma belirtileri, dehidratasyon, malnutrisyon, sık hastane başvurusu, kronik hastalıkların kontrolsüz olması ve bakım ya da hijyenin kötü olması» olası istismarı akla getirmelidir.

Düşmenin Taranması-1 • Bireyin dikkatsizliği nedeniyle, bulunduğu seviyeden daha aşağıda hareketsiz hale gelmesine “düşme” denilmektedir. • Düşme yaşlılarda sık karşılan bir durumdur. • Düşme sıklığı yaşla birlikte artar ve yaşamsal faktörlere bağlı olarak değişir.

Düşmenin Taranması-2 • 65 yaş üstünde, sağlıklı ve toplum içinde yaşayanlarda kişi başı yıllık düşme oranı % 30– 40 iken, uzun dönem bakım merkezlerinde yaşayanlarda % 50’lere çıkmaktadır. • Düşen yaşlıların nitelendirebileceğimiz % kırık 10 -25’inde, ve ciddi önemli yumuşak gelişmektedir. • Yaşlıda düşmenin bir çok farklı nedeni vardır. yaralanma doku olarak yaralanmaları

Düşmeyi Önlemede Önerilen Algoritma Birden fazla düşme Girişime gerek yok Hayır Düşmeyi sorgula (Son bir sene içinde birden fazla düştünüz mü? Denge ve yürüme problemleri açısından değerlendir Tek düşme Problem yok Düzenli takip Evet Düşme nedeniyle hastaneye yatış Tam değerlendirme Çok Yönlü Önleme Stratejileri § Anamnez, § İlaçlar, § Fizik Muayene § § § Denge, yürüme ve güçlenme egzersizleri İlaçların düzenlenmesi Ortostatik hipotansiyon tedavisi Çevresel düzenlemeler Kardiyovasküler tedaviler

Düşmeyi Önlemede Yapılabilecekler-1 Hastaya Ait Risk Faktörleri Öneriler Görme keskinliği, katarakt, çok odaklı lensler kullanılmamalı, gerekirse oftalmolog Ortostatik hipotansiyon Yeterli sıvı alımı, ilaç düzenlemesi, engelleyici manevralar, varis çorapları, medikal tedavi Kardiyovasküler Ritim bozukluklarına medikal tedavi, pacemaker, karotis duyarlılığı varsa her iki ventrikülü içeren pacemaker

Düşmeyi Önlemede Yapılabilecekler-2 Hastaya Ait Risk Faktörleri Öneriler Nörolojik BT veya MRG Artrit, ayak sağlığı Ağrının medikal tedavisi, cerrahi tedavi, fizik tedavi, yürümeye yardımcı aletler, gerekirse podolog Kas güçsüzlüğü, denge ve yürüme bozukluğu Altta yatan nedenleri araştır, fizik tedavi, güçlendirme ve denge egzersileri, yeterli protein alımı, gerekirse yürümeye yardımcı aletler

Düşmeyi Önlemede Yapılabilecekler-3 Hastaya Ait Risk Faktörleri Öneriler Diğer medikal durumlar Kognitif fonksiyon bozukluğu, depresyon, anemi, sık hipoglisemi, diyabetik nöropati gibi durumların tedavisi Vitamin D eksikliği Eksikliği tamamla ve günlük idame 800 ünite ver

Düşmeyi Önlemede Yapılabilecekler-4 Hastaya Ait Risk Faktörleri Öneriler Psikoaktif ilaçlar Düşme ilişkili ilaçlar sedatifler, antipsikotikler, antidepresanlar mümkünse doz azaltımı veya kesme Diğer ilaçlar Tansiyon ilaçları, antihistaminikler, antikonvülzanlar, opioid ağrı kesiciler: Doz azalt, alternatif tedaviler gereksiz ise azaltarak kes

Düşmeyi Önlemede Yapılabilecekler-5 Çevresel Risk Faktörleri Öneriler Çevreye ait tehlikeler Tuvalete banyoya tutunma barları, koridorlara tutunma barları, yeterli ışıklandırma, halı altlarına kaymazlar, tuvalet yükselticileri, düşme alarmları, kalça koruyucular Ayakkabı seçimi Yüksek topuksuz, tam uyan ve tabanı kaymaz ayakkabılar

Ağrı-1 • Ağrı, yaşlılarda en sık bildirilen semptom olup yaşlı bireylerin yaşam kalitesini etkileyen en önemli sorunlardan biridir. • Yaşlılarda, gençlere göre daha sık görülmektedir. Ancak, genellikle hekim ve bakım verenler tarafından yeterince fark edilmez ve yetersiz tedavi edilir.

Ağrı-2 • Tedavi edilmeyen ağrı depresyon, anksiyete, kognitif bozulma, sosyal izolasyon, uyku bozuklukları, iştah bozuklukları, kilo kaybı, hareket bozuklukları, fonksiyonellikte kısıtlanma gibi yaşam kalitesini olumsuz etkileyen pek çok ek problemle sonuçlanabilir ve sağlık maliyetlerinde önemli artışlara sebep olabilir. • Sağlık kuruluşlarına başvuran tüm yaşlılar, ilk başvuru esnasında, kronik ağrı varlığı açısından değerlendirilmelidir.

Ağrı-3 • Akut ağrı genellikle bir hastalık veya yaralanmanın semptomu iken, kronik ve rekürren ağrı başlı başına özgün bir sağlık problemi-hastalık sayılmalıdır. Kronik ağrı asla yaşlılığın doğal bir parçası değildir. • Ağrının akut ve kronik ayrımı yapılmalı, daha sonra ayrıntılı hikaye ve fizik muayene ile ağrı değerlendirilmelidir. Ağrının şiddetini ölçen “Visual Analogue Scale” (VAS) mutlaka kullanılmalıdır.

“Visual Analogue Scale” (VAS) Ağrı Skalası

Laboratuvar Testleri • Açlık kan şekeri • Kreatin • Sodyum , Potasyum, Kalsiyum • Hemogram • D vitamini, vitamin B 12, Folik Asit • EKG

Bölüm Sonu Yaşlı İzlemi Eğitimi kapsamındaki «Yaşlı Hastayı Değerlendirmede Kullanılan Diğer Testler ve Laboratuvar Testleri» bölümünü tamamladınız.