ETM FAKLTES TEMEL ETM BLM SINIF ETM ANABLM
EĞİTİM FAKÜLTESİ TEMEL EĞİTİM BÖLÜMÜ SINIF EĞİTİMİ ANABİLİM DALI SNÖ 413 -Özel Eğitim Dr. Öğr. Üyesi, Ceren ÇEVİK KANSU
Fiziksel Yetersizlikler SNÖ 413 -Özel Eğitim Hafta-12
OKULA/ÖĞRETMENE DÜŞEN GÖREVLER • Gerçek hayat konularını içeren dramatizasyonlara yer verilmeli, kuklalar, drama ve roller iletişim fırsatları yaratılmalıdır. • Çocuğa yeterince söz hakkı tanınmalı, sonrasında beklenmeli ve karşılıklı sohbette baskın olmaktan kaçınılmalıdır. • Çocuğun dili yargılanmamalı, kullandığı dil kabul edilmeli, eğer hatası söylenir ve hep eleştirilirse, sizinle konuşmayı keseceği göz önünde bulundurulmalıdır. • Çocuk konuşurken sözü kesilmemeli, nazik olunmalı ve çocuğa cevap vermesi için yeterli zaman verilmelidir. • Çocuğa dili kullanması ve bunun sonucunda amacına ulaşabilmesi için fırsat verilmelidir.
ORTOPEDİK YETERSİZLİKLER VE SÜREĞEN HASTALIKLAR • Tanım: Genel olarak ortopedik yetersizlikler sinir sisteminin zedelenmesi, hastalıklar, kazalar ve genetik problemler nedeniyle kas, iskelet ve eklemlerin işlevlerini yerine getirememesi sonucunda oluşan hareket ile ilgili yetersizlikler olarak tanımlanır. • Sınıflandırma • Derecesine göre sınıflandırma • 1 -Hafif derece yetersizlik(kişinin bireysel gereksinimlerini kendisinin bağımsız olarak karşılaması • 2 -Orta derece yetersizlik(az da olsa desteğe gerek duyar, yardım aletler gibi) • 3 -Ağır derece yetersizlik(tekerlekli sandalye veya desteğe bağımlı olması)
ORTOPEDİK YETERSİZLİKLER • Oluştuğu yere göre • 1 -sinir sistemi ile ilgili ortopedik yetersizlikler • A)Cerably palcy(kasıntılı beyin felci): beynin kasları kontrol eden kısmının hasar görmesi • -spastacity, athetosis, ataxia(beyincikte oluşan bir hasar sonucu), rigidity(bazal ganglia’da bir hasar sonucu), tremor(titreme ve istem dışı hareketler), karışık tip • B)Spina Bifida(erken doğumlarda bilinmiyen bir nedenle omurgada duğuştan yetersizlik olması sonucudur) • C)Çocuk Felci(virüslerin oluşturduğu bulaşıcı ve tedavisi çok zor bir hastalıktır, aşılanma ile koruma sağlanır • D)Multiple Skleroz(ms)(sinir sistemi hastalığı) • E) Rett Sendromu
ORTOPEDİK YETERSİZLİKLER • Oluştuğu yere göre • 2 -Kas-İskelet sisteni ile ilgili ortopedik yetersizlikler • Kas hastalığı, kalça çıkığı, Romatotid Artrid(eklemlerde iltihaplanma), Ateşli romatizma, Gevrek kemikliler, Marfan sendromu(genetik sorunlu, uzun ince kol ve bacaklara sahip olma), omurilik zedelenmesi, Tramvatik beyin zedelenmesi • 3 -Sağlıkla ilgili yetersizlikler(astım, şeker, hemofili, ortak hücre anemisi, epilepsi gibi) • Çağlar(2004) ise ortopedik özürlülerin oluşum nedenlerini 5 grupta incelemektedir • -Doğuştan oluşan nedenlere bağlı -Bulaşıcı ve ateşli hastalıklar sonucu • -Metabolizma bozuklukları sonucu -Çeşitli kazalar • -Karışık ve çeşitli nedenler
Ortopedik Yetersizliklerin Sınıflandırılması Nöromotor Bozukluklar • Serebral palsi/paralizi • Spina bifida • Omurilik yaralanmaları • Travmatik beyin hasarı Dejeneratif Bozukluklar • Kas hastalıkları • Spinal muskuler atrofi Kas-İskelet Sistemi Bozuklukları • Uzuv eksiklikleri • Amputasyonlar • Gelişimsel kalça çıkığı
I-Nöromotor Bozukluklar Kaba Motor Fonksiyon Sınıflandırma Sistemi Seviye Tanımlama I Kısıtlama olmaksızın yürür, daha ileri kaba motor becerilerde kısıtlama söz konusudur. II Yardımcı cihazsız yürürler, ev dışında ve toplumda yürümeden kısıtlama söz konusudur. III Mobiliteye yardımcı cihazlarla yürürler, ev dışı ve toplumda yürümede kısıtlanma söz konusudur. IV Kendi kendine hareket sınırlıdır. Çocuklar taşınırlar veya ev dışı ve toplumda enerjili mobilite cihazları kullanırlar. V Kendi kendine hareket yardımcı teknoloji kullanımıyla bile ileri derecede sınırlıdır.
Yaygın Olarak Görülen Serebral Palsi Türleri Kas sertliği İstemsiz hareketler Kas gevşekliği Sarsıntılı hareketler Hareketin niteliğine göre Etkilenen vücut bölgesine göre Etkilenen vücut tarafına göre Spastik tip Hemipleji Tek taraflı Atetoid tip Dipleji Çift taraflı Hipototik tip Kuadripleji Ataksik tip Miks tip Her iki kol ve bacakta Vücudun sağ ya da sol yarısında Daha çok bacaklarda
Spina Bifida: Gebeliğin ilk 28 günü içinde merkezi sinir sistemi gelişirken omuriliği çevreleyen kısmın kapanmaması. Kapalı Spina Bifida • Ciltte kıllanma ve renk değişikliği mevcuttur, ancak kese bulunmamaktadır. Açık Spina Bifida • Dışarda bir kese bulunur ve meningosel ve myelomeningosel olarak ikiye ayrılır.
Omurilik Yaralanmaları • • Omurların travmasıyla birlikte görülen ve trafik kazaları, yüksekten düşme, ateşli silah yaralanmaları, spor sırasındaki yaralanmalar ve doğal afetler sonucunda oluşan omuriliğe zarar veren yaralanmaları içermektedir. Omurilik ve sinirler kollar, bacaklar ve beyin arasındaki sinir iletimini sağladıklarından bu bölgede meydana gelen hasarlar kısmi hareket kayıplarına ya da felçlere neden olmaktadır. Tetrapleji (kuadripleji) • En ağır omurilik yaralanması türü olup, vücudun dört ekstemitesi de etkilenmiştir. Parapleji • Vücudun alt kısmı etkilenmiştir. Tripleji • Bir kol ve iki bacak etkilenmiştir.
Travmatik Beyin Hasarı • Doğumdan sonraki herhangi bir dönemde, kaza ya da yaralanma gibi dışsal etken ile kişinin beyin dokusuna zarar veren durumlar travmatik beyin hasarı kapsamında ele alınmaktadır. • Tanı yöntemleri: • Herhangi bir dönemin bilişsel olarak kaybolması ya da bilincin kapanması • Kazadan hemen önce veya sonra olan olayları hatırlayamama • Kaslarda zayıflık, denge-koordinasyon kaybı, dil ve konuşma becerilerinde değişiklik gibi nörolojik eksiklikler ya da duyusal kayıplar • Zihinsel durumda, düşünme dikkati yöneltme gibi becerilerde yavaşlık ya da kafa karışıklığı yaşama gibi herhangi bir değişiklik yaşama
II-Dejeneratif Bozukluklar • 1. Kas hastalıkları • 2. Spinal Muskuler Atrofi (SMA)
III-Kas-İskelet Sistemi Bozuklukları • 1. Doğuştan uzuv eksiklikleri • 2. Ampütasyonlar • 3. Gelişimsel kalça çıkığı
Epilepsi(Sar’a) • Beyin elektrik potansiyelindeki normal değişikliklerin zaman kas sistemini etkileyen ve tekrar görülen bayılmaya yakın durumdur. Beyin kabuğunda oluşan zedelenmeler beynin normal elektrik dalgalarını değiştirmekte, elektrik kaybına neden olmaktadır. • Nedenleri: kalıtsal faktör ve beyin zedelenmeleri • Türleri : Büyük Nöbet(bilin kaybının yarım saat veya bir saat sürdüğü bir çeşididir, hasta kendini yere atar, ağızdan köpük gelir, ağız kenetlenir…), Küçük Nöbet(5 -10 saniyelik bilinç kaybının oluştuğu bir türdür), Psiko-Motor Epilepsi(hasta anlık olarak bellek kaybına uğrar ancak; otomatik olarak etkinliklerine devam eder), Jacksonian Tip Nöbet • Tedavisi: Tower sistemi ile teşhis yapılabilir, psikolojik ve sosyal önlemler, eeg çekilerek ilaç tedavisi
• Çağlar(2004) ortopedik engelli çocukların eğitiminde sağlanacak hizmetleri şu başlıklar altında toplamıştır. • -Tanı hizmetleri • -Tedavi hizmetleri • -Akademik eğitim-öğretim hizmetleri • -Sosyal eğitim ve etkinliklerle ilgili hizmetler • -Mesleki eğitim ve rehabilitasyon • -Değerlendirme hizmetleri • -Anne baba eğitimi • -Toplum eğitimi
Eğitsel programların başarıya ulaşması için beş hedef (Howard, 1996) • -Günlük yaşam becerilerini kapsayacak şekilde fiziksel bağımsızlık • -Kendinin farkında olma ve sosyal yeterlik • -İletişim • -Akademik gelişme • -Mesleki yeterlik
- Slides: 17