Ders 2 RENME RETME KURAM VE MODELLER Kuram

Ders 2 ÖĞRENME – ÖĞRETME KURAM VE MODELLERİ

Kuram o Tekrarlanan gözlem ve deneylerle, mevcut bilgi birikimi düzeyinde doğruluğu büyük ölçüde kabul edilmiş, ancak yine gözlem ve deneyler yoluyla yanlışlanabilme olasılığı bulunan, öngörülerinde doğru çıkmış hipoteze, kuram denir. o Kuramlar, gözlem, deney, akıl ve mantık yollarlıyla her defasında doğrulanabilmelidir. o Bir bilgi bütününün kuram olarak ele alınabilmesi için kendisine ait yöntemi ve hemen kesinleşmiş bir yapısının olması gerekir.

Model o Modeller öğrencilerin bilginin alınmasından başlayarak bilginin işlenmesini, öğrenmenin nasıl olduğunu, zihinsel kapasiteleri, öğrenme tercihlerini, stilleri ve algısal yetenekler arasındaki çok kapsamlı etkileşimleri açıklamaya çalışır. o Eğitim programını şekillendirmede, öğretim materyallerini düzenlemede, sınıfta ve diğer durumlarda öğretimi yönlendirmede kullanılır.

Öğretim Modelleri 1. Davranışsal Model 2. Bilgi – İşleme Modeli 3. Sosyal Etkileşim Modeli 4. Bireysel Model

Öğretimde strateji, yöntem ve teknik ilişkisi q Öğretim stratejisi, öğrenme hedeflerine ulaşmak üzere belirlenen konunun sunulması için izlenen en genel yoldur. q Bir eğitimcinin, dersin (veya bir konunun) öğretilmesinde hedefe ulaşmak için seçeceği öğretim yöntemi, çeşitli teknikler ve hatta değerlendirme biçiminin uyum içinde olmasıdır. q Öğretim stratejisi bir dersin hedeflerine ulaşılmasını sağlayan GENEL BİR YAKLAŞIMDIR. Dersin hedeflerine ulaşılmasını sağlayan yöntem, teknik ve araç gereçlerin belirlenmesine yön verir.

Yöntem o Öğretim yöntemi, bir konuyu öğretmek için öğretim sürecini planlayarak bu plan doğrultusunda izlenen yoldur. o Öğrenme ünitesinin hedeflerine ulaşmak için izlenen en kısa yol ya da bir konuyu öğrenmek için seçilen düzenli yoldur.

Teknik o Öğrenmeyi artırmak ve öğretimi etkili hale getirmek için öğretim yöntemini uygulamaya koyma biçimidir. o Sınıf içinde yapılan işlemlerin bütünüdür.

Öğretim Stratejileri

Öğretmen Merkezliden Öğrenci Merkezliye Doğru Öğretim Stratejileri o Doğrudan Öğretim Stratejileri o Dolaylı Öğretim Stratejileri o Etkileşimli Öğretim Stratejileri o Bağımsız/Bireysel Öğretim Stratejileri o Deneysel Öğretim Stratejileri

Doğrudan Öğretim Stratejileri o Öğretmen merkezli bir strateji olup, en çok kullanılan öğretim stratejisidir o Tümdengelimci bir özelliği olup, daha çok bilginin sunulmasında etkilidir o Anlatım, gösteriler, alıştırma, tekrar yapma, soru sorma gibi yöntemleri içine alır.

Dolaylı Öğretim Stratejileri o Öğrenci merkezli bir stratejidir o Öğretmen bilgi aktarıcıdan çok, bilgiye ulaşmayı kolaylaştıran, destekleyen, öğrenme ortamını düzenleyip öğrenci katılımını sağlayan niteliklere sahiptir. o Bu stratejide araştırma-inceleme ağırlıklı yöntemler, problem çözme, örnek olay vb. yöntemler bulunmaktadır.

Etkileşimli Öğretim Stratejisi o Öğrenci merkezli bir öğretim stratejisidir o Büyük ölçüde tartışma ve katılımcılar arası paylaşıma dayalıdır o Sosyal beceri ve yetenekler geliştirilebilir o Başlıca yöntemler sınıf tartışmaları, küçük grup tartışmaları, projeler, işbirlikli öğrenme ve etkileşimli yöntemlerdir.

Bağımsız/Bireysel Öğretim Stratejileri o Uygun öğrenme kaynaklarına sahip olan bireylerin, öğretmenlerin gözetimi ve rehberliğinde bireysel çalışmalarını öngören bir stratejidir o Öğrencinin bireysel inisiyatif alma, kendine güven ve kendini geliştirme özelliklerini kazanması esas alınır. o Başlıca yöntemler bilgisayar destekli eğitim, modüler öğretim ve araştırma projeleri olarak özetlenebilir

Deneysel Öğretim Stratejileri o Öğrenci merkezli bir stratejidir o Öğrenmenin gerçek ya da gerçeğe uygun düzenlenmiş çevrelerde gerçekleşmesi esastır. o Aktif yaşantı söz konusu olduğu için üst düzeyde öğrenme elde etmek mümkün olabilir. o Başlıca öğretim yöntemleri simülasyonlar, rol oynama, alan incelemeleri, gözlemler, deneysel uygulamalar olarak özetlenebilir.

SUNUŞ YOLUYLA ÖĞRETME

SUNUŞ YOLUYLA ÖĞRETME Ausubel’e göre öğrenci, her zaman hangi bilginin önemli, hangi ipuçlarının problem çözümü için uygun olduğunu bilmeyebilir. Bu nedenle öğrenmesi gereken kavramları, ilkeleri ve fikirleri kendine sunulanı alma yoluyla kazanabilir.

Sunuş yoluyla öğretim stratejisi o Olgu, kavram ve genellemelerin öğretmen tarafından düzenli bir şekilde sıralanması ve öğrenciler tarafından öğrenilmeye hazır bir durumda verilmesi sürecidir. o Bilişsel öğrenme kuramından etkilenen Ausubel tarafından geliştirilmiştir. o Bilgiler aşamalılık ilkelerine göre düzenlenerek öğrenci tarafından alınması kolay hale getirilir

Sunuş yoluyla öğretim stratejisi o Etkinliklerin merkezinde öğretmen vardır o Temelinde “öğrenciler herhangi bir bilgiyi ancak kendisine sunulanı alma yoluyla kazanabilir” ilkesi vardır. o Özellikle derslerin giriş bölümünde, bilgi ve kavrama düzeyindeki hedef davranışların kazandırılmasında kullanılır. o En çok kullanılan stratejidir?

Sunuş yoluyla öğretimin beş temel özelliği vardır 1. Öğretmen ve öğrenci arasında etkileşim yoğundur 2. Çok sayıda örnek kullanmak gerekmektedir 3. Bilgiler düzenlidir ve öğretmenin etkin olduğu bir süreç izlenir 4. Öğretim hiyerarşik bir sırayla yapılır 5. Öğretimde ardışıklık ilkesi uygulanır

Sunuş Stratejisiyle Dersin İşlenmesi Dikkat Çekme: o Ön organize ediciler kullanılarak öğrencinin konuya dikkatini çekmek için bir etkinlik yapılır

Hedefleri Bildirme ve Benimsetme o Öğrenciye ne öğrenileceği konusunda bilgi verilerek, söz konusu bilgiyi öğrenmesinin kendine ne yarar sağlayacağının açıklanması gereklidir.

Ön Öğrenmelerin Hatırlanmasını Sağlama o Öğrencilerin yeni konuyu öğrenmelerine katkı sağlayacak eski öğrenmelerin hatırlanması sağlanır

Uyarıcıları Sunma o Yeni öğrenilecek davranışlarla ilgili bilgi sunulabilir, duyu organlarına hitap edecek etkinlikler düzenlenebilir.

Öğrenme Rehberi Sağlama o Öğrencinin anlamlı öğrenmesini ve gerektiğinde hatırlamasını sağlayacak etkinlikler yapılır.

Performansı/davranışı Ortaya Çıkarma o Öğrencinin kazandığı davranışı sergilemesi gerekir

Dönüt Sağlama o Sergilenen davranışın doğruluğu ya da yanlışlığı hakkında bilgi verilmelidir

Performansı Değerlendirme o Sergilenen davranışın niteliğinin ölçülmesidir

Kalıcılığı Sağlama ve Transfer Etme o Öğrenilen davranışın kalıcılığını sağlayacak ek etkinlikler/uygulamalar yaptırılmalıdır.

Sunuş Yoluyla İyi Sonuç Alınabilecek Durumlar o o Kavramlar arasındaki ilişkiler öğretileceği zaman Öğrenciler daha başlangıçtayken, ilişkilendirilecek kavramlarla ilgili bazı bilgilere sahip olmalıdırlar. İlkokulun üst sınıflarında ve daha sonraki sınıflarda bulunan öğrenciler için daha uygun olmaktadır Kavram, genelleme ve sınıflamaların yani bilgi düzeyindeki hedef davranışların öğretiminde etkili olarak kullanılabilir.

Sunuş Yoluyla İyi Sonuç Alınabilecek Durumlar o o o Öğrenci ve öğretmen arasında aktif ve sürekli etkileşim gerektirir. İçeriğin işlenmesinde genelden özele doğru hiyerarşik bir sıra izlenir. Tümdengelim akıl yürütme yolu ile tanımaçıklamalardan örneklere doğru bir sıra izlenir.

Sunuş Yoluyla İyi Sonuç Alınabilecek Durumlar o o o Derslerin giriş ve sonuç bölümlerinde etkilidir Ön öğrenmelerin yeterli olmadığı ve konunun yeni öğretileceği durumlarda etkilidir Kavram ve genellemelerin öğretiminde etkilidir

Sınırlılıkları o Öğretmen merkezlidir o Öğrenci pasif durumdadır o Öğrencide sorumluluk duygusunu geliştirmez o Üst düzey zihinsel becerilerin kazanılmasında etkisizdir o İşbirliği ve iletişimi engeller

o Bu stratejinin uygulanması esnasında anlatım ve soru-cevap yöntemleri, takrir, söylev ve konferans teknikleri kullanılabilir.

Soru 1 o Aşağıdakilerden hangisi sunuş yoluyla öğretim stratejisinin özelliklerinden değildir? A) İlke, genelleme ve kavramların öğretimi için uygundur. B) Kalabalık sınıflarda uygulanması kolaydır. C) Anlatma yöntemine uygun olarak kullanılmaktadır. D) İşbirlikli öğrenmeyi sağlar E) Önceki öğrenmeler önemlidir. Sonraki öğrenmelere temel oluşturur.

Soru 2 o Bir dersin sunuş yoluyla öğretim stratejisine dayandırılması sürecinde yapılacak etkinlikler arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz? A) Anlaşılır bir dil kullanma. B) Öğrencileri hedeften haberdar etme. C) Öğretimi beden dili ve ses tonuyla destekleme. D) Öğrencilere projeler hazırlatma E) Dersin sonunda özetlemeler yapma.

BULUŞ YOLUYLA ÖĞRETME

Buluş Yoluyla Öğretme Jerome Bruner tarafından 1960’lı yıllarda geliştirilmiştir. Bruner, öğrenmede konu alanı yapısını anlamanın önemini vurgulamıştır. Bu yapıyı doğru anlayabilmenin yolunun ise, bireyin öğrenmede aktif olması ve buluş yapması olduğunu savunmuştur.

Buluş Yoluyla Öğretme o o Tümevarım yaklaşımı kullanılır Öğrencilerin problem çözme, yaratıcı düşünme ve yansıtıcı düşünme becerileri geliştirilir Öğretmen ipuçları ve yönlendirici sorularla öğrencilerin buluş yapmalarını sağlamaya çalışır Öğrencinin aktif olması ve buluş yapması gerekmektedir.

Aşamaları… o Öğretmenin örnekleri sunması o Öğrencilerin örnekleri betimlemeleri o Öğretmenin ek örnekler vermesi o Öğrencilerin ek örnekleri betimlemesi ve öncekilerle karşılaştırmaları o Öğretmenin ek örnekleri ve örnek olmayan durumları sunması

Aşamaları… o Öğrencilerin zıt örnekleri karşılaştırmaları o Öğretmenin, öğrencilerin teşhis ettiği özellikleri, ilişkileri ya da ilkeleri vurgulaması o Öğrencilerin tanımlamaları, ilişkileri ve özellikleri ifade etmeleri o Öğretmenin öğrencilerden ek örnekler istemesi.

Buluş Yoluyla Öğretimin etkili bir şekilde gerçekleşmesi için… (1) o Özellikle üst düzeyli hedef-davranışların öğrencilere kazandırılmasında kullanılmalı, o Öğretmen stratejiyi önceden çok iyi planlamalı, o Öğrencilere verilecek örnek durumlar önceden hazırlanmalı, o Yönlendirici sorularla öğrenciler cevabı tahmin etme konusunda cesaretlenmeli,

Buluş Yoluyla Öğretimin etkili bir şekilde gerçekleşmesi için… (2) o Stratejinin uygulanması esnasında değişik yöntem, araç -gereçler ve oyunlar kullanılmalı, o Dersle doğrudan ilgili olmayan konularda da olsa öğrencilerin merakını uyandırmaya önem verilmeli, o Ders konusuyla ilgili alanlarda çok sayıda zıt örnekler kullanılmalı, o Örneklere, alıştırmalara ve öğrenci etkinliklerine yeterince zaman ayrılmalıdır.

Sunuş ve Buluş Yoluyla Öğretim Stratejilerinin Her İkisinde de; o Öğrencinin sürece etkin katılımını sağlamak o Ön öğrenmeleri harekete geçirmek o Soru-cevap tekniğini kullanmak o Nitelikli örnekler vermek ve istemek o Ön bilgi ve yeni bilgi arasında ilişkiler kurmak o Anlamlı öğrenmeleri gerçekleştirmek önemlidir

Soru 3 o Buluş stratejisi aşağıdakilerin hangisinde en doğru şekilde tanımlanmıştır? A) Öğrencilerin bilgileri hazır almasına dayalı bir yaklaşımdır B) Ulaşacakları sonuç söylenmeden, öğrencilerin kendi etkinlik ve gözlemlerine dayanarak yargıya varmasıdır C) Problem çözmenin adımlarının kullanılması yoluyla öğrencinin gerçek hayattaki problemlere hazırlanmasının sağlanması D) Öğretmenin sınıfa önceden hazırlıklar yaparak geldiği ve hedef davranışları görsel araç gereçlere dayalı olarak kazandırdığı öğretim stratejisidir. E) Öğrencilerin gezi ve incelemeler aracılığıyla çevrede var olan kaynaklardan öğrenmesini sağlamasıdır.

Soru 4 o Aşağıdakilerden hangisi buluş yoluyla öğretimin sınırlılıkları arasında yer almaz? A) Öğretimin merkezinde öğretmen vardır B) Uzun zaman gerektirir C) Kalabalık sınıflarda uygulanması zordur D) Maliyeti yüksektir. E) Bireysel farklılıklar süreci olumsuz etkileyebilir.

Araştırma – İnceleme Yoluyla Öğretim Stratejisi o J. Dewey tarafından geliştirilmiştir o Öğrencinin problem çözme becerisini kullanarak bilimsel yöntemi izlemesini sağlayan bir öğretim yoludur o Öğrenci problemlerin çözümüne ulaşmakla kalmaz, karşılaşabileceği benzer problemlerin çözüm yolunu da öğrenir. o Öğrencinin sınıf içi ve dışı etkinliklerle gerçekleştirdiği problem çözme sürecidir.

Araştırma – İnceleme Yoluyla Öğretim Stratejisi o Öğrencilere yaşamlarında karşılaşabilecekleri problem durumlarında değişik çözümler üretmesini öğretir. o Öğrenci problem çözmenin aşamalarını karşılaştığı durumlara uygular ve süreçte tamamen aktiftir. o Özellikle uygulama ve daha üst düzeydeki hedef davranışların öğretilmesinde kullanılır

Uygulanışı o o o o Problemi hissetme ve belirleme Problemi tanımlama ve sınırlandırma Problem durumu ile ilgili bilgi toplama ve çözümle ilgili kaynakları tarama Hipotez geliştirme Hipotezleri test etmek için veri toplama Hipotezleri test etme Çözüme ulaşma, uygulama ve sonuçlandırma

Üstün Yönleri o o o o Problem çözme becerisini kazandırır Öğrenci etkinliklerine dayalıdır Öğrenci aktiftir Bilimsel düşünme alışkanlığı kazandırır Sınıf içi ve sınıf dışında uygulanabilir Yaparak yaşayarak öğrenme olanağı sağlar Üst düzey zihinsel becerileri geliştirir Neden sonuç ilişkilerini belirleme becerisi kazandırır

Sınırlılıkları o Her konunun öğretilmesinde kullanılamaz o Her yaş düzeyi için uygun olmayabilir o Zaman alıcıdır

Not o Buluş yoluyla öğretim stratejisinde problem çözmenin bilimsel basamakları öğrenciye öğretilirken, o Araştırma-inceleme yoluyla öğretim stratejisinde ise öğrencilerin gerçek yaşamda karşılaşabileceği bir problem durumuna problem çözmenin basamaklarını kullanarak çözüm üretme yetenekleri geliştirilir.

Öğretim Stratejileri Arasındaki İlişkiler Sunuş Yoluyla Buluş Yoluyla Araştırma Yoluyla Öğretim Stratejisi Doğrudan Öğretim Stratejisi Dolaylı Öğretim Stratejisi Etkileşimli Öğretim Stratejisi Bireysel Öğretim Stratejisi Deneysel Öğretim Stratejisi X X X X

Soru 5 (KPSS 2009) Öğretmen bitkiler konusunu işlerken sırasıyla aşağıdaki yolu izler: o Öğretmen: n n n o Öğrenciler: n n o Öğretmenin verdiği örnekleri açıklar ve sınıflar Kendi örneklerini verirler Öğretmen: n n o Kavramları tanımlar ve açıklar Diğer kavramlarla ilişkisini kurar Kavramların örneklerini ve örnek olmayanlarını verir Öğrencileri okul bahçesine çıkarır. Sınıfta üzerinde çalışılan yaprak türlerini bulmalarını ve topladıkları örnekleri sıralamalarını ister. Öğrenciler: n Yaptıkları çalışmaları arkadaşlarına sunarlar. Öğretmen bu süreçte aşağıdaki hangi, teknik ya da yaklaşımı kullanmıştır. A) B) C) D) E) Sunuş yoluyla – Proje tabanlı Kavrayarak – Tam öğrenme Sunuş yoluyla – Aktif öğrenme Örnekleyerek – Buluş yoluyla. Aktif öğrenme – Sunuş yoluyla.

Soru 6 (KPSS 2007) o Saadet öğretmen Türkçe dersinde “eylem” konusunu anlatırken önce genel bilgileri aktarmış, konuyla ilgili genel ilke ve kavramları aktarmış, daha sonra ayrıntılı bilgilerin üzerinde durmuştur. Bu öğretmen aşağıdaki öğretme yöntemlerinden hangisini kullanmıştır? A) Sunuş yoluyla öğretim Buluş yoluyla öğretim Araştırma yoluyla öğretim Probleme dayalı öğretim. İşbirliğine dayalı öğretim. B) C) D) E)

Soru 7 o Aşağıdakilerden hangisi buluş yoluyla öğretim stratejisinde kullanılan yöntem tekniklerden birisi değildir? A) Problem çözme B) Örnek olay. C) Simülasyon (Benzetim) D) Beyin fırtınası E) Tartışma.

Soru 8 (KPSS 2007) o Aşağıdakilerden hangisi buluş yoluyla öğretim yönteminden yararlanmaya çalışan bir öğretmenin, öğrencilerin derse aktif katılımlarını sağlamak için yapması gereken davranışlardan birisi değildir? A) Sınıf içi etkinliklere katılan öğrencilerin olumlu davranışlarını pekiştirmek B) Öğrencilerin derse katılımlarını sağlayan öğretim yöntem ve tekniklerini kullanmak. C) Sınıf içi etkinlikler esnasında öğrencilerin arasında dolaşarak onlara yardımcı olmak. D) Yanlış yapan öğrencilere doğru cevapları aktarmak E) Sözlü ve sözsüz uyaranlarla öğrencilerin derse katılımlarını sağlamak.

Soru 9 (KPSS 2003) o Buluş yoluyla öğretim yaklaşımında, öğretmenin temel görevi aşağıdakilerden hangisidir? A) Öğrencilere bulamayacakları bilgileri bulmalarında yardımcı olma Anlaşılması zor olan konuları anlaşılır hale getirici önlemler alma. Öğrencileri, grup halinde çalışmaya ve öğrenmeye özendirme. Öğrencilere, deney, gözlem vb. nin nasıl yapılacağı konusunda yardımcı olma Öğrencilere deneyimler kazandırarak, bilgiye kendilerinin ulaşmasını sağlama B) C) D) E)

Soru 10 o Bilimsel yöntem kullanılarak problem çözümünün sağlandığı, çözümün gerçek yaşamda kullanılan problemlerin çözümünde kullanılmasının hedeflendiği, öğrencinin aktif, öğretmenin rehber rolünü üstlendiği öğretim stratejisi aşağıdakilerden hangisidir? A) Tam öğrenme Araştırma – inceleme Sunuş. Keşfetme. Buluş B) C) D) E)

Soru 11 o Aşağıda yer alan özelliklerden hangisi sunuş yolu ile öğretim stratejisine ait değildir? A) Öğrenci hazır bilgiyi ister ve öğrenir B) Genelden özele inildikçe konular iyi anlaşılır C) Öğrenci problem çözme basamaklarını kullanır D) Öğrenci pasif/alıcı konumundadır. E) Bütünden parçaya bir öğretim yolu izlenir.

Soru 12 o Aşağıda verilen özelliklerden hangisi buluş yoluyla öğretim stratejisinin yararlı yönlerinden değildir? A) Öğrencilerde merak ve öğrenme güdüsü oluşturur B) Öğrenciler öğrenme eksikliklerinin farkına daha erken varırlar. C) Zaman açısından ekonomi sağlar D) Öğrencilerin düşünme becerilerini geliştirir. E) Öğrencilere üst düzey beceriler kazandırır.

Soru 13 o Araştırma inceleme yoluyla öğretim stratejisini kullanan bir öğretmen, problemi seçerken aşağıda yer alan özelliklerden hangisine dikkat etmeyebilir? A) Amaç ve konuya uygunluk B) Bireysel ya da grupla çalışmaya uygunluk. C) Güçlük derecesi. D) Gerçek yaşamla ilişkili olması. E) Dersin süresine uygun olması

Soru 14 o Aşağıdaki seçeneklerde yer alan hangi özellik sunuş yoluyla öğrenme stratejisini buluş yoluyla öğretim stratejisinden ayırır? A) Öğretmen rehberdir B) İlke ve genellemelere öğrenci ulaşır. C) Örnek olay yöntemi kullanılır. D) Öğrenci aktiftir. E) Öğretmen aktiftir