SOSYAL GVENLK TEORS Kaynak Kitap Yusuf Alper 2009

SOSYAL GÜVENLİK TEORİSİ

Kaynak Kitap Yusuf Alper (2009), Sosyal Güvenlik Teorisi Ders Notları, Bursa

Haftalık Ders İşleme Planı Hafta Konu Başlığı 1. Hafta Kavram, Tanım, Tehlikeler 2. Hafta Sosyal Güvenliğin Tarihsel Gelişimi Süreci 3. Hafta Sosyal Güvenlik Tedbirleri ve Kurumları 4. Hafta Sosyal Güvenliğin Kurumsal Yapısı 5. Hafta Kişi Olarak Sosyal Güvenliğin Kapsamı 6. Hafta Sigorta Dalları İtibariyle Sosyal Güvenliğin Kapsamı 7. Hafta Sosyal Güvenliğin Gelir Kaynakları 8. Hafta Arasınav 9 Hafta Sosyal Güvenlik Finansman Yöntemleri ve Ekonomik Tesirleri 10. Hafta Sosyal Güvenlik İvazları (I) 11. Hafta Sosyal Güvenlik İvazları (II) 12. Hafta Sosyal Güvenliğin Gelişimi ve Bugünü 13. Hafta Sosyal Güvenlikte Yeniden Yapılanma 14. Hafta Sosyal Güvenliğin Geleceği 15. Hafta Genel Değerlendirme

Sosyal Güvenlik Kavramı İle Benzer ve İlişkili Kavramlar* Benzer Kavramlar Sosyal Yardımlaşma Kavramı Sosyal Yardım Kavramı Sosyal Hizmet Kavramı Sosyal Sigorta Kavramı Özel Sigorta Kavramı İlgili Kavramlar Sosyal Politika Kavramı Sosyal Devlet Kavramı Sosyal Adalet Kavramı Sosyal Dayanışma kavramı Sosyal Devlet ve Refah Kavramı Sosyal güvenlik kavramı ile benzer ve ilişkili kavramlara ilişkin aktarılan bilgilerin hazırlanmasında Kadir Arıcı ve Yusuf Alper (2014) Sosyal Güvenlik, T. C. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2659, Açıköğretim Fakültesi Yayını No: 1625, Eskişehir, ss. 5 -12’den faydalanılmıştır

Benzer Kavramlar -Sosyal Yardımlaşma Kavramı • En eski ve en yaygın klasik sosyal yardımlaşma türü, • Bireylerin yardımlaşma kültürüne, yardım yapabilme gücüne ve gönüllük esasına dayalı olması. • Sosyal yardımlaşmanın eksiklikleri • • Gönüllülük esasına dayalı olması , Sosyal güvenlik ihtiyacını karşılayıp karşılamayacağının belirsiz olması, İhtiyaçlara cevap verip vermediğinin toplum tarafından umursanmaması Kişilerin ve toplumun yardım yapabilme imkânlarına bağlı olması

Benzer Kavramlar -Sosyal Yardım Kavramı • Kamu kurum ve kuruluşlarınca ihtiyaç sahiplerine karşılıksız olarak yapılması, • Kimlere, nasıl, ne miktarda ve ne süre ile yapılacağının kanunlarla düzenlenmesi • Modern sosyal güvenlik müesseseleri içinde bir sosyal güvenlik tekniği olarak kullanılması

Benzer Kavramlar -Sosyal Hizmet Kavramı • Devlet tarafından yapılan hizmete dönüştürülmüş bir sosyal yardım şeklidir. • Muhtaçlık durumuna göre karşılıksız olarak sunulmaktadır. • Dezavantajlı gruplara yönelik olarak mesleki eğitim alan uzman personel tarafından sunulmaktadır.

Benzer Kavramlar -Sosyal Sigorta Kavramı • Devlet tarafından yasayla düzenlenen ve zorunluluk esasına dayalı bir sosyal güvenlik müessesesidir. • Hem kişiler hem de devlet primler şeklinde katkıda bulunmaktadır.

Benzer Kavramlar -Özel Sigorta Kavramı • Sigorta ilişkisinin birey ve sigorta şirketi arasında bir sigorta poliçesi ile kurulduğu ve prim ödendiği isteğe bağlı olduğu bir sosyal güvenlik müessesesidir. • Sigorta şirketinin karşılayacağı risk miktarı ödenen prim arasında doğru orantı vardır. • Mal varlığına ilişkin riskleri de güvence altına alan bir sigorta şeklidir. • isteğe bağlı olmakla birlikte, devlet tarafından bazı durumlarda (kaza ve doğal afetler gibi) kamu yararı uyarınca zorunlu tutulabilir.

İlgili Kavramlar -Sosyal Politika Kavramı • Dar anlamda sosyal politika: Çalışma hayatında işçilerin korunması amacıyla çıkarılan ve uygulamaya konulan devlet politikalarıdır. • Geniş anlamda sosyal politika: Toplumda sosyal adaleti ve sosyal barışı sağlamaya yönelik devlet politikalarıdır. • Sosyal politikaların uygulama araçları • devlet müdahalesi (hukuki düzenlemeler) • kendine yardım mekanizmaları (sendikalar, kooperatifler ve yardımlaşma sandıkları

İlgili Kavramlar -Sosyal Devlet- Sosyal devlet güçsüzleri güçlüler karşısında koruyarak gerçek eşitliği, sosyal adaleti ve toplumsal dengeyi sağlamakla yükümlü devlet demektir.

İlgili Kavramlar -Sosyal Dayanışma- Sosyal dayanışma toplumdaki bireylerin sosyal hayattaki ihtiyaçlarını karşılamak ve sorunlarını çözmek amacı ile bir araya gelerek aralarında yardımlaşmasıdır.

İlgili Kavramlar - Refah Devleti Kavramı • Refah devleti kavramı, 1930 ve 1940'larda geliştirilen oldukça yeni bir kavramdır. • Refah devletinde, hükümet belirli risk kategorilerine karşı vatandaşlar adına sosyal korumayı, muhtaçlık için sosyal yardımı, eğitim, barınma ve çocuk bakımı gibi belirli hizmetleri teşvik etmeyi amaçlayan bir dizi programı uygulamaya koymaktadır.

Şekil 1: Refah Devleti ve Sosyal Koruma Sosyal Yardımlar Gelir Desteği Emeklilik Sosyal Koruma İşsizlik Toplam Kamu Harcaması Sosyal Sigortalar Refah Devleti Tıbbi Bakım Eğitim Ayni Yardımlar Aile Ödenekleri Konut Kaynak: Pestieau, P. ( 2006). The Welfare State in the European Union Economic and Social Perspectives. Oxford University Press Inc. , New York. s. 4

Sosyal Güvenlik İle İlgili Bilim Dalları Sosyal Güvenlik Hukuku İş Hukuku Sosyal Güvenlik İktisat Sosyal Politika

Sosyal Sigorta Programlarının Gelişimi 1940 1949 1958 1967 1977 1989 1995 2003/ 2004 2008/ 2009 2018/ 2019 Herhangi bir Sosyal Sigorta Programı Olan Ülke Sayısı Malullük. Yaşlılık ve Ölüm Sigortaları 57 58 80 129 145 165 172 182 33 44 58 92 114 135 158 171 181 Hastalık-Analık Sigortaları 24 36 59 65 72 84 105 126 129 178 İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları Sigortası İşsizlik Sigortası 57 57 77 117 129 136 159 167 178 21 22 26 34 38 40 63 81 85 88 Aile Ödenekleri Sigortası 7 27 38 62 65 63 81 98 103 130 Sosyal Sigorta Programı Kaynak: https: //www. ssa. gov/policy/docs/progdesc/ssptw/ Erişim Tarihi 28. 09. 2019)

Osmanlı ve Cumhuriyet Döneminde Türk Sosyal Güvenlik Sistemi* Bu bölümde yer alan (14 -28) slaytların hazırlanmasında Yusuf Alper (2016) Türk Sosyal Güvenlik Sistemi Sosyal Sigortalar Hukuku, Genişletilmiş 8. Baskı, Bursa, ss. 4 -26’dan faydalanılmıştır.

Osmanlı Devletinde Sosyal Güvenlik Osmanlı Devleti Tanzimat Dönemi Geleneksel Sosyal Güvenlik Kurumları • Aile • Tanınma-Bilme Faktörüne Bağlı Sosyal Yardımlaşma • İslami Yardımlaşma Müesseseleri: (Sadaka, Fitre, Zekat, Ramazan, Oruç) • Vakıflar (Avarız Vakıfları) • Orta ve Teavün Sandıkları Modern Sosyal Güvenlik Kurumları • Devletin üst kademe görevlilerine yaşlandıkları ve azledildikleri zaman Devlet Hazinesinden yapılan tahsisatlar • Tımar arazilerinden arpalık adı verilen arazilerden sağlanan gelirlerden yalnızca çalışan devlet görevlilerine değil ayrıca muhtaç dul ve yetimlere yapılan gelir tahsisleri • Askerlik hizmetinden ayrılan yeniçerilere ulufe defterlerine kaydedilerek yapılan ödemeler

Osmanlı Devletinde Sosyal Güvenlik Tanzimat Sonrası Dönem Modern Sosyal Güvenlik Kurumları • Askeri Tekaüt Sandığı (1866) • Sivil Memurlar Emekli Sandığı (1881) • Seyri Sefain Tekaüt Sandığı (1890) • Askeri ve Mülki Tekaüt Sandıkları (1909) • Şirketi Hayriye Tekaüt Sandığı (1917) Hukuki Düzenlemeler • Dilaver Paşa Nizamnamesi* (1865) • Maadin Nizamnamesi** (1869) • Askeri Fabrikalar Nizamnamesi (1909) • Tersane-i Amiriyeye Mensup İşçi Vesairenin Tekaüdiyesi Hakkında Nizamname (1909) • Hicaz Demiryolu Memur ve Müstahdemlerine Yardım Nizamnamesi (1910) Diğer Sosyal Güvenlik Kurumları (Geçiş Dönemi Kurumları) • Kızılay • Çocuk İslah Evleri • Darü-l Aceze (Acizler ve Düşkünler Yurdu)*** • Darü-l Eytam (Çocuklar Yurdu) • Darü’şşafaka

Cumhuriyet Döneminde Sosyal Güvenlik Büyük Millet Meclisi Dönemi (1920 -1923) Cumhuriyet Dönemi Sosyal Güvenlik Sistemi Kuruluş Öncesi Dönem (1923 -1945) Kuruluş ve Gelişme Dönemi (1946 -1999)

Büyük Millet Meclisi Dönemi (1920 -1923) 1. Zonguldak ve Ereğli Havza-i Fahmiyesinde Mevcut Kömür tozlarının Amele Menafi-i Umumiyesine Furuhtuna Dair Kanun (1921): Kömür tozlarının satışından ede edilen gelirlerin çalışanların ihtiyaçlarının karşılanmasına yönlendirilmesi hükme bağlanmıştır 2. Ereğli Havza-i Fahmiyesi Maden Amelesinin Hukukuna Dair Kanun (1921): Hastalanan ve kazaya uğrayan işçilerin ücretsiz tedavisi için işveren tarafından işyerinde doktor bulundurulması, ölümle sonuçlanan kazalar için işçilere tazminat ödenmesi ve işçilerin sosyal güvenlikleri için ihtiyat ve teavün sandıkları oluşturulmasını hükme bağlamaktadır. 3. Amele Birliği ve İhtiyat ve Teavün Sandıkları Talimatnamesi; (1923): İşçiler ve işverenlerden kesilecek aidatlarda zorunlu üyelik esas alınmıştır ve günümüzde hala faaliyetini sürdürmektedir 4. Birinci İzmir İktisat Kongresi (1923): İşçi olarak çalışan kadınlara doğum öncesi ve sonrası izin verilmesi; maluliyetleri iyileşmeyenler için işverenin mali gücüne bağlı olarak ikramiye ödenmesi; büyük işletmelerde çalışanların kaza ve ihtiyarlık sigortalılıklarının yapılması ve primlerinin işveren ve işçi tarafından yarıya ödenmesi; 250 ve daha fazla işçi çalıştıran işletmelerin yakınlarında sağlık tesislerinin oluşturulmasının sağlanması kararlaştırılmıştır.

Kuruluş Öncesi Dönem (1923 -1945) Kurumsal Yapının Oluşturulması İşçilere Yönelik Sosyal Güvenlik Düzenlemeleri Memurlara Yönelik Sosyal Güvenlik Düzenlemeleri Diğer Çalışan Gruplara Yönelik Düzenlemeler

İşçilere Yönelik Sosyal Güvenlik Düzenlemeleri Kanun İlgili Hükümler Borçlar Kanunu • • Umumi Hıfzıssıhha Kanunu • • • İşverenlerin iş kazalarından sorumlu tutulması İşçinin primlerin yarısını ödemesi şartıyla sigorta ettirilmesi Kendi kusuru olmadan hastalık veya askerlik nedeniyle çalışamayan işçiye işveren tarafından ücret ödenmesi İşverenin işçinin sağlığını koruyucu tedbirleri alması ve bu tedbirlerin alınmamasına bağlı olarak işçinin ölümü halinde tazminat ödenmesi Kadın ve çocuk işçileri koruyucu tedbirlerin alınması En az 50 işçi çalıştıran işyerlerinde işçilere hastalık, analık ve kaza hallerinde gerekli yardımların yapılması Analık durumunda doğum öncesi ve sonrasında doğum ve emzirme izinlerinin verilmesi Sosyal yardımlar başlığı altında sosyal güvenlik tedbirlerine yer verilmesi, Kanunun yürürlük tarihinden itibaren bir yıl içerisinde Devletin İşçi Sigortası İdaresi kurması İşçilerin işyerine alınmasıyla beraber kendiliğinden sigortalı sayılması İşçi sigortası idaresinin ilk önce iş kazaları, meslek hastalıkları ve analık sigortalarından oluşturulması, Sigortadan faydalanma şartlarının belirlenmesi, İşverenlerin sigorta mükellefiyetleri nedeniyle işçi ücretlerinde indirime gidememesi

Memurlara Yönelik Sosyal Güvenlik Düzenlemeleri • Çıkarılan yeni kanunlarla kamu kurumlarında çalışanlar için sandıklar oluşturmaya devam edilmesi • Sosyal güvenlikle ilgili nizamnameler (tüzükler) çıkarılması

Kuruluş ve Gelişme Dönemi (1946 -1999) Kurumsal Yapının Oluşturulması İşçilere Yönelik Sosyal Güvenlik Düzenlemeleri Memurlara Yönelik Sosyal Güvenlik Düzenlemeleri Diğer Çalışan Gruplara Yönelik Düzenlemeler

Kuruluş ve Gelişme Dönemi (1946 -1999) Düzenlemenin Kapsamı Yapılan Düzenleme İşçilere Yönelik Düzenlemeler 1) 1945 tarihinde İşçi Sigortaları Kurumu’nun kurulması 2) 1946 tarihli İKMH ve Analık Sigortası 3) 1950 tarihli İhtiyarlık Sigortası 4) 1951 tarihli Hastalık ve Analık Sigortası 5) 1957 tarihli Maluliyet, İhtiyarlık ve Ölüm Sigortaları 6) 1952 yılında Basın İş Kanunu kapsamında çalışanlar ve 1954 yılında Deniz İş Kanunu kapsamında çalışanlar Sosyal Sigortalar Şemsiyesi altında alınmıştır. 7) 1965 yılında 506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu ile tüm sosyal sigorta kanunları birleştirilmiştir. Memurlara Yönelik Düzenlemeler 1950 yılında yürürlüğe giren Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığının* kurulması

Kuruluş ve Gelişme Dönemi (1946 -1999) Düzenlemenin Kapsamı Yapılan Düzenleme Bağımsız Çalışanlara 1971 tarihinde Esnaf ve Sanatkarlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Yönelik Düzenlemeler Sosyal Sigortalar (BAĞ-KUR) Kanunu çıkarılması Tarım Kesiminde 1) 1983 tarihli Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar Kanunu ile tarımda Çalışanlara Yönelik Düzenlemeler ücretli ve geçici olarak çalışan mevsimlik işçiler 2) Yine 1983 tarihli Tarımda Kendi Adına ve Hesabına Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanunu (Tarım BAĞ-KUR'u) ile tarım kesimindeki çiftçiler sosyal sigortalar kapsamına alınmışlardır. Diğer Kesimlerde 1960 yılına kadar bankacılık ve sigortacılık sektörünün İş Kanunu Çalışanlara Yönelik kapsamı dışında bırakılması sonucunda bu sektörlerde ve sanayi ve Düzenlemeler ticaret borsaları gibi yarı kamusal kurumlarda çalışan beyaz yakalıların sosyal güvenliklerini sigortacılık tekniği ile işleyen sandıklar kurulmuştur.

Kamu Sosyal Güvenlik Harcamaları KSGH Kamu Yardımları Hizmete Çevrilerek Sunulan KSGH

Kamu Yardımları Muhtaç Asker Ailelerine Yardım Vatani Hizmet Tertibinden Ödenen Aylıklar Tazminat Niteliği Taşıyan Kamu Yardımları Askeri ve Sivil Kamu Görevlilerine Yapılan Tazminat Niteliğindeki Ödemeler Yurtiçinde ve Yurtdışında Türk Vatanına ve Kültürüne Hizmet Edenlere Yönelik Yardımlar Sosyal Koruma Amacı Taşıyan Kamu Yardımları Muhtaç ve Kimsesiz Yaşlılarla Muhtaç Sakatlara Aylık Bağlanması Fakir ve Muhtaç Vatandaşlara Yardım

Hizmete Çevrilerek Sunulan KSGH Sosyal Refah Hizmetleri Çocuk Esirgeme Kurumu Korunmaya Muhtaç Çocuklar Kanunu Sosyal Hizmetler Kurumu ve Sosyal Hizmetler Akademisi Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu Sağlık Hizmetleri 1961 tarihli Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Hakkında Kanun - 1987 tarihli Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu - 1992 tarihli Ödeme Gücü Olmayan Vatandaşların Tedavi Giderlerinin Devlet Tarafından karşılanması Kanunu

Tamamlayıcı Sosyal Güvenlik Kurumları 1961 tarihli Ordu Yardımlaşma Kanunu (OYAK) 1970 tarihli Memur Yardımlaşma Kanunu (MEYAK) Amele Birliği (1975 tarihinde adı değiştirilmiştir 1943 tarihli İlkokul Öğretmenleri Yardımlaşma Sandığı (İLKSAN) Kamu ve Özel Kurum Sandıkları Özel Sigortalar Bireysel Emeklilik Sistemi (2001)

5510 Sayılı SSGSSK’da Sigorta kollarına İlişkin Düzenlemeler (Genel Olarak)

33 • Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada, • İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle, İş Kazası • Sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda, • Emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda, • Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında, meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen özüre uğratan olaydır.

34 İş Kazasının Bildirilmesi İş kazasının 4. maddenin birinci fıkrasının (a) bendi ile 5. madde kapsamında bulunan sigortalılar bakımından bunları çalıştıran işveren tarafından, o yer yetkili kolluk kuvvetlerine derhal ve Kuruma da en geç kazadan sonraki üç işgünü içinde, “iş kazası ve meslek hastalığı bildirgesi” ile Kuruma bildirilmesi zorunludur.

35 Meslek Hastalığı “Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük halleridir”.

36 İş Kazası Ve Meslek Hastalığı Sigortasından Sağlanan Yardımlar • Sigortalıya “sağlık yardımı” yapılması, • Geçici iş göremezlik süresince günlük “geçici iş göremezlik ödeneği” verilmesi. • Sigortalıya “sürekli iş göremezlik geliri” bağlanması. • İş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölen sigortalının hak sahiplerine “ölüm geliri” bağlanması. • Gelir bağlanmış olan kız çocuklarına “evlenme ödeneği” verilmesi. • İş kazası ve meslek hastalığı sonucu ölen sigortalı için “cenaze ödeneği” verilmesi

37 Hastalık Sigortasından Sağlanan Yardımlar • Sağlık yardımı • Geçici iş göremezlik ödeneği: İş göremezliğin başladığı tarihten önceki bir yıl içinde en az doksan gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması şarttır. • Hastalık sigortasında geçici iş göremezliğin üçüncü gününden başlamak üzere her gün için geçici iş göremezlik ödeneği verilir. Yani istirahat süresinin ilk iki günü için ödenek verilmez. .

38 4/a ve 4/b kapsamındaki; Analık Sigortası • sigortalı kadının veya • sigortalı erkeğin sigortalı olmayan eşinin, • kendi çalışmalarından dolayı gelir veya aylık alan kadının ya da • gelir veya aylık alan erkeğin sigortalı olmayan eşinin gebeliğinin başladığı tarihten itibaren doğumdan sonraki ilk sekiz haftalık, çoğul gebelik halinde ise ilk on haftalık süreye kadar olan gebelik ve analık haliyle ilgili rahatsızlık ve özürlülük halleri analık hali kabul edilir.

39 Analık Geçici İş Göremezlik Ödeneği • Sigortalı kadının analığı halinde, doğumdan önceki bir yıl içinde en az doksan gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması şartıyla, • Doğumdan önceki ve sonraki sekizer haftalık sürede, çoğul gebelik halinde ise doğumdan önceki sekiz haftalık süreye iki haftalık süre ilâve edilerek çalışmadığı her gün için ödenir.

40 “Malûl” Sayılma “Çalışma gücü ”nün en az % 60'ını, kaybettiği Kurum Sağlık Kurulunca tespit edilen sigortalı “malûl” sayılır.

41 • Sigortalının malûl sayılması, • En az on yıldan beri sigortalı bulunup, toplam olarak 1800 gün veya Malullük Aylığı Şartları • başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malûl olan sigortalılar için ise sigortalılık süresi aranmaksızın 1800 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması, • Malûliyeti nedeniyle sigortalı olarak çalıştığı işten ayrıldıktan veya işyerini kapattıktan veya devrettikten sonra Kurumdan yazılı istekte bulunması, • 4/b sigortalılarının kendi sigortalılıkları nedeniyle genel sağlık sigortası primi dahil, prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması zorunludur.

42 Yaşlılık Sigortasından Yararlanma Şartları • İlk defa 5510 sayılı Kanuna göre sigortalı sayılanlara; kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş olmaları ve en az 9000 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması şartıyla yaşlılık aylığı bağlanır. • Ancak, 4/a kapsamında sigortalı sayılanlar için prim gün sayısı şartı 7200 gün olarak uygulanır( md. 28).

43 Ölüm Aylığından Yararlanma Şartları • En az 1800 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş veya 4/a kapsamında sigortalı sayılanlar için, en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması, • Ancak, 4/b’ye göre sigortalı sayılanların hak sahiplerine aylık bağlanabilmesi için ölen sigortalının genel sağlık sigortası primi dahil kendi sigortalılığından dolayı prim ve prime ilişkin her türlü borcunun olmaması veya ödenmesi şarttır.

44 İŞSİZLİK SİGORTASI • Ülkemizde 1999’da 4447 sayılı Kanunla kurulan işsizlik sigortası primlerinin toplanmasından Sosyal Güvenlik Kurumu (veya özel banka-sigorta şirketi sandıkları) diğer her türlü hizmet ve işlemlerin yapılmasından Türkiye İş Kurumu (İş-Kur) Genel Müdürlüğü görevli, yetkili ve sorumludur. • 4/a’lıları kapsar.

45 İşsizlik Ödeneğine Hak Kazanma Şartları • Prim Şartının Yerine Getirilmiş Olması, • İş Sözleşmesinin Kanunda Gösterilen Sebeplerle Sona Ermesi, • İş Sözleşmesinin Askıya Alınmış Olmaması, • Sigortalının Türkiye İş Kurumu’na Başvurup Talepte Bulunması.

46 İŞSİZLİK ÖDENEĞİNİN MİKTARI Günlük işsizlik ödeneği, sigortalının son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının yüzde kırkıdır. Bu şekilde hesaplanan işsizlik ödeneği miktarı, 4857 sayılı İş Kanununun 39. maddesine göre onaltı yaşından büyük işçiler için uygulanan aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde seksenini geçemez

İŞSİZLİK ÖDENEĞİNİN MİKTARI Son 4 Aylık Prime Esas Kazançların Aylık Ortalaması Hesaplanan İşsizlik Ödeneği Miktarı Damga Vergisi (0, 00759) Son 4 Ay Asgari Ücretle Çalışan 2. 558, 40 1. 023, 36 Son 4 Ay 3. 500 TL ile Çalışan 3. 500, 00 1. 400, 00 10, 63 1. 389, 37 Son 4 Ay 6. 000 TL ile Çalışan 6. 000, 00 2. 046, 72 (*) 15, 53 2. 031, 19 7, 77 Ödenecek İşsizlik Ödeneği Miktarı 1. 015, 59 (*) Hesaplanan işsizlik ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının %80’ini geçemeyeceği için işsize ödenecek aylık işsizlik ödeneği bu şekilde hesaplanmıştır. 2019 yılında brüt asgari ücret 2. 558, 40 TL'dir. Kaynak: https: //www. iskur. gov. tr/is-arayan/issizlik-sigortasi/issizlik-odenegi/

48 Hizmet akdinin sona ermesinden önceki son 120 gün prim ödeyerek sürekli çalışmış olanlardan, son üç yıl içinde; İŞSİZLİK ÖDENEĞİNİN SÜRESİ • 600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 180 gün, • 900 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 240 gün, • 1080 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 300 gün süre ile işsizlik ödeneği verilir.

1) 4/a Kapsamında Çalışan Sigortalılar Sigorta Kolları a) Kısa Vadeli Sigorta Kolları Primi (İş Kazası, Meslek Hastalığı, Hastalık ve Analık Sigortası) b) Genel Sağlık Sigortası Primi c) Malüllük, Yaşlılık ve Ölüm Sigortaları Primi Toplam Prim Oranı Sigortalı İşveren Payı % - 2 5 9 14 7. 5 11 20. 5

2) 4/b Kapsamında Kendi Adına Ve Hesabına Bağımsız Çalışan Sigortalılar Sigorta Kolları a) Kısa Vadeli Sigorta Kolları Primi b) Genel Sağlık Sigortası Primi c) Malullük, Yaşlılık ve Ölüm Sigortaları Primi Toplam Prim Oranı Sigortalı Payı % 2 12. 5 20 34. 5

3) İsteğe Bağlı Sigorta Primi Sigorta Kolları a) Malüllük, Yaşlılık ve Ölüm Sigortaları Primi b) Genel Sağlık Sigortası Primi Toplam Prim Oranı Sigortalı Payı % 20 12 32