SNDRM SSTEM Prof Dr Mehmet Emirzeolu Sindirim organlar

SİNDİRİM SİSTEMİ Prof. Dr. Mehmet Emirzeoğlu

Sindirim organları genel görünüşü

Ağız boşluğu- cavitas oris Vestibulum oris Cavitas oris propria

Ağız boşluğu Vestibulum oris: Dudaklar ve yanaklar ile dişler, arcus dentalis maxillaris ve arcus dentalis mandibularis arasında yer alan kısımdır.

Ağız boşluğu Cavitas oris propria Dişler, arcus dentalis maxillaris ve arcus dentalis mandibularis’in iç tarafında kalan ağız boşluğu kısmıdır.

Dudaklar (labia) Dış yüzleri deri, iç yüzleri mukoza ile örtülüdür. Deri ile mukoza arasında m. orbicularis oris glandula labiales arter, ven sinir bağ ve yağ dokusu bulunur.

YANAK (BUCCA) Dış yüzü deri, iç yüzü mukoza ile örtülüdür. Deri ile mukoza arasında; m. buccinator, m. zygomaticus major ve minor, m. risorius m. platysma, yağ dokusu glandula buccalis bulunur. M. buccinator yanağın esas kasıdır.

Dişler - Dentes Süt dişleri (dentes decidui): 20 adet Kalıcı dişler (dentes permanentes): 32 adet

Dişler - Dentes Süt dişleri Her bir yarım çenede 5 adettir 2 dentes incisivi (kesici diş) 1 dens caninus (köpek dişi) 2 dentes molares (süt azı) 6 aylıkken çıkmaya başlar, 2 -2, 5 yaşında tamamlanır. Kalıcı dişler Her bir yarım çenede 8 adettir. 2 dentes incisivi (kesici diş) 1 dens caninus (köpek dişi) 2 dentes premolares (küçük azı) 3 dentes molares (büyük azı) 6 yaşında çıkmaya başlar. 16 yaşında 28 tanesi tamamlanır.

Dişler - Dentes

Corona dentis: Dişin görülen kısmıdır. Enamelum (mine): En dış tabakasıdır. Dentinum (dentin): Mine tabakasının altında yer alır. Cervix dentis Radix dentis: Alveol içinde yer alır. Cementum: Diş kökünün en dış tabakasıdır. Dentinum Pulpa dentis: Damar ve sinirlerden oluşur.

Dişler - Dentes

Dişler - Dentes

Dişler - Dentes

Dişler - Dentes

Dişler - Dentes 3 M 2 P 1 C 2 I 2 I 1 C 2 P 3 M

Dil- Linguae

Dil- Linguae Tat duyusu organıdır. Yutma ve konuşmada görevi vardır. Radix lingua Corpus lingua

Dil- Linguae Radix lingua: Dilin os hyoideum ve mandibula’ya tutunan kısmıdır. Corpus lingua ile radix lingua arasında sulcus terminalis yer alır.

Dil- Linguae

Dil- Linguae Dil papillaları (tat tomurcukları) Papilla foliata Papilla vallata Papilla fungiformis Papilla filiformis

Dil Kasları İntrensek kaslar M. longitudinalis superior M. longitudinalis inferior M. verticalis lingua M. transversus lingua Bu kasların hem beslenmede hemde konuşma sırasında fonksiyonları vardır.

Dil Kasları

Ekstrensek kaslar M. genioglossus: Dili dışarıya ve arkaya çeker. M. hyoglossus: Dili aşağı çeker. M. stylogossus: Dili yukarı ve arkaya çeker. M. palatoglossus: Isthmus faucium’u daraltır. Dil kökünü yukarı çeker. M. chondroglossus: Dili aşağı çeker.

Damak- Palatum durum (sert damak) Kemik iskeletten oluşur. 3/4 ön kısmını maxilla, ¼ arka kısmını palatin kemik oluşturur. Paltum molle (Yumuşak damak)

Damak- Palatum Yumuşak damak kasları M. Tensor veli palatini: Yumuşak damağı yukarı kaldırır ve gerer M. Levator veli palatini: Yumuşak damağı yukarı kaldırır. M. palatoglossus: Dil kökünü yukarı, arkaya çeker. Isthmus faucium’u daraltır. M. palatopharyngeus: Yumuşak damağı gerer. Pharynx’i yukarı, öne çeker. M. uvula: Uvulayı öne ve yukarı çeker.

Tükrük Bezleri (Glandula oris)

Glandula sublingualis Mandibula’nın iç yüzünde, ağız mukozasının hemen altında yer alan bir çift bezdir. . Salgısı 8 -20 adet kanalcıkla ağız boşluğuna açılır. Kanalların en büyüğü ductus sublingualis major olarak adlandırılır. Glandula submandibularis Ceviz büyüklüğünde, bir çift bezdir. Mandibula. Inın altında yer alır. Salgısı ductus submandibularis (Wharton Kanalı) denilen 5 cm uzunluğunda bir kanalla ağız boşluğuna açılır.

Tükrük Bezleri

Glandula parotidea Tükrük bezlerinin en büyüğüdür. Dış kulak yolunun kısmen önünde kısmende aşağısında bulunur. Salgısı ductus parotidus (Stenon kanalı) ile ağız boşluğuna açılır. İçinden geçen yapılar A. carotis externa A. maxillaris, a. temporalis superficialis V. retromandibularis V. jugularis externa N. facialis

PHARYNX 13 -15 cm uzunlukta Basis cranii’den 6. servikal vertebraya kadar uzanır. Solunum yolları ve sindirim sistemi ile ilgilidir.

Pharynx- Yutak Pars nasalis pharyngis (Nazofarinks) Basis cranii’den 2. servikal vertebraya kadar uzanır. Önde choana aracılığı ile burun boşluğuna açılır. Yan duvarında ostium pharyngeum tuba auditiva yer alır. Bu delik, tuba auditiva (östaki kanalı) aracılığı ile nazofarinksi orta kulağa bağlar.

Nasopharynx Ostium pharyngeum tuba auditiva’nın altında torus levatorius denilen bir kabarıntı bulunur. Bunun altında tonsilla tubaria (Gerlach bademciği) yer alır. Arka duvarda tonsilla pharyngealis denilen bir lenfoid doku bulunur.

Pars oralis pharyngis (Orofarinks) Yumuşak damaktan epiglottis’in üst kenarına kadar uzanır. 2. -3. servikal vertebralar arasındadır. Ön tarafta isthmus faucium ile ağız boşluğuna açılır. Isthmus faucium’un hemen arkasında sağlı sollu fossa tonsillaris denilen çukurda tonsilla palatina yer alır.

Pars laryngea pharyngis (laringofarinks) Epiglottisin üst kenarından krikoid kıkırdağın alt kenarına kadar uzanır. 3. -6. servikal vertebralar seviyesindedir. Önde aditus laryngis aracılığı ile cavum laryngis ile bağlantılıdır.

Pharynx- Yutak Kasları M. consrictor pharyngis superior M. constrictor pharyngis medius M. consrictor pharyngis inferior

Pharynx- Yutak Yutma sırasında m. constriktor pharyngis superior kasılarak yumuşak damak hizasında bir kabarıntı oluşur. Bu kabarıntıya Passavant kabarıntısı denir.

Pharynx- Yutak

Tonsilla palatina

Oesophagus- Yemek borusu 25 cm uzunluktadır. Kas dokusundan yapılmıştır. Mediastinum superius ve mediastinum posterius’ta yer alır. Columna vertebralis’in önünde seyreder. 10. torakal vertebra seviyesinde mediastinum’dan geçer. 11. torakal vertebra seviyesinde mide ile birleşir.

Oesophagus- Yemek borusu 4 yerde darlığı vardır 1. Başlangıç kısmında, 2. Arcus aorta’yı çaprazladığı yerde, 3. Bronchus principalis sinister’i çaprazladığı yerde, 4. Diaphragma’dan geçtiği yerde. En dar yeri başlangıç kısmıdır (yaklaşık 1, 5 cm)

Karın boşluğu topografisi

Mide- Gaster

Mide- Gaster Özofagus ile duodenum arasında yer alır. Regio epigastrica, regio umblicalis ve regio hypocondriaca sinistra’da yer alır. Ort. kapasitesi 1500 ml dir.

Mide- Gaster Özofagus’tan mideye açılan deliğe ostium cardiacum denir. Ostium cardiacum 7. kıkırdak kostanın sternumla birleştiği yerin 2 -2, 5 cm solunda yer alır. Cardia normalde karın ön duvarının 10 cm derininde bulunur.

Mide- Gaster Mideyi duodenuma bağlayan deliğe ostium pyloricum denir. Ostium pyloricum, mide boş ve sırtüstü yatar pozisyonda iken 1. lumbal Vertebranın alt kenarı seviyesinde, orta hattın 1, 2 cm sağında yer alır.

Mide- Gaster

Mide- Gaster Midenin kenarları Curvatura gastrica minor Ostium cardiacum ile ostium pyloricum arasında uzanır. Bu kenarda incissura angularis denilen bir çentik bulunur.

Mide- Gaster Curvatura gastrica major Incissura cardiaca’dan pylorus’a kadar uzanır. En yüksek noktası linea medioclavicularis’te 5. interkostal aralık seviyesindedir. Aşağıda 10. kıkırdak kosta hizasına kadar uzanır.

Mide- Gaster Midenin kısımları Pars cardiaca: Ostium cardiacum’u içine alan bölgedir. Fundus gastricus: Incissura cardiaca’dan geçen horizontal çizginin üzerinde kalan kısımdır.

Mide- Gaster Corpus gastricum: Fundus’tan sonra gelen kısımdır. Incissura angularis’e kadar uzanır. Pars pylorica: Corpus’tan sonraki kısımdır. Antrum pyloricum ve canalis pyloricus olmak üzere iki kısma ayrılır.

Mide- Gaster Pylorus: Midenin son kısmıdır. Burada m. sphincter pyloricus adı verilen ve düz kas liflerinden oluşan bir sfinkter yer alır. Bu kas normalde kontraksiyon halindedir. Sindirim esnasında gevşeyerek besin maddelerinin duodenuma geçişine izin verir.

Mide- Gaster Canalis gastricus (Waldeyer caddesi) Plica gastrica Foveola gastrica Glandula gastrica

Mide- Gaster

Intestinum tenue-İnce bağırsaklar Sindirim kanalının pylorus’tan başlayıp, valva ileocaecalis (valva ilealis)’e kadar uzanan kısmıdır. 6 -7 m uzunluktadır. Üç kısımda incelenir. Duodenum Jejunum Ileum

Duodenum-On iki parmak bağırsağı Ort. 25 cm uzunluktadır. Dört bölümde incelenir Pars superior Pars descendens Pars horizontalis (inferior) Pars ascendens

Duodenum (On iki parmak bağırsağı) Pars superior 5 cm uzunluktadır. İlk yarısı geniş olup ampulla (bulbus) duodeni adını alır. Ön tarafı periton ile örtülüdür. Arka tarafı bulbus hariç peritonsuzdur.

Duodenum (On iki parmak bağırsağı) Pars descendens doodeni 8 -10 cm uzunluktadır. Sağ böbreğin ön tarafında yer alır. 3. lumbal vertebranın alt kenarına kadar uzanır. İç kenarına caput pancreatis yerleşmiştir.

Duodenum (On iki parmak bağırsağı) Pars descendens duodeni Medial duvarın iç yüzünde papilla duodeni major denilen bir kabarıklık vardır. Buraya ductus choledocus ve ductus pancreaticus birlikte açılır. Bazan ductus pancreaticus accessorius oluştuğu zaman papilla duodeni major’un 2 cm yukarısında papilla duodeni minor oluşur ve buraya açılır.

Duodenum (On iki parmak bağırsağı) Pars horizontalis (inferior) duodeni 10 cm uzunluktadır. 3. Lumbal vertebranın alt kenarı hizasından başlar. Aorta abdominalis’in ön tarafında pars ascendens duodeni ile devam eder.

Duodenum Pars ascendens duodeni 2, 5 cm uzunluktadır. Aorta abdominalis’in hemen solunda 2. lumbal vertebranın üst kenarı hizasına kadar uzanır, flexura duodenojejunalis denilen kıvrımı yaparak jejunumla birleşir.

Duodenum Flexura duodenojejunalis, m. suspensorius duodeni (Treitz ligamenti) denilen fibromuskuler bir bağla karın arka duvarına asılıdır.

Duodenum

Jejunum ve Ileum Flexura duodenojejunalis’ten valva ilealis’e kadar uzanır. Karın arka duvarına mesenterium denilen iki katlı periton yaprağı ile asılıdır.

Jejunum ve Ileum Jejunum, İnce bağırsağın proksimal 2/5’ini oluşturur. Yaklaşık 4 cm çapındadır. Önemli kısmı regio umblicalis’te yer alır.

Jejunum ve Ileum İnce bağırsağın 3/5’ini oluşturur. Yaklaşık 3, 5 cm çapındadır. Büyük kısmı regio hypogastrium ve pelvis boşluğunda yer alır. Sağ fossa iliaca’da caecum ile colon ascendens’in birleşim yerine ostium valva ilealis ile açılır.

Mesenterium Jejunum ve ileum kıvrımlarını karın arka duvarına asan iki katlı periton yaprağına mesenterium denir. Mesenterium’un karın arka duvarına tutunan kısmına radix mesenterii denir. Radix mesenterii, 2. lumbal vertebranın crpusunun sol tarafından sağ art. sacroiliaca seviyesine kadar uzanır.

Intestinum Grassum (Kalın bağırsaklar)

Intestinum Crassum (Kalın bağırsaklar) Sindirim kanalını valva ileocaecalis’ten anüs’e kadar uzanan kısmıdır. Yaklaşık 1, 5 m dir. Caecum Colon ascendens Colon transversum Colon descendens Colon sigmoideum Rectum Canalis ‘ten oluşur.

Caecum (Kör bağırsak) Sağ fossa iliaca’da yer alır. 6 cm uzunlukta, 8 cm genişliktedir. İleum, caecum’un posteromedial yüzüne açılır. Açılma noktasına ostium valva ilealis denir. Burada valva ileocaecalis (ilealis) denilen bir kapak bulunur.

Caecum (Kör bağırsak) Appendix vermiformis, ostium valva ilealis’in 2 cm altında caecum’un posteromedial duvarına açılır.

Colon ascendens Caecum’dan başlar. Yaklaşık 15 cm uzunluktadır. Karaciğerin alt yüzüne kadar yükselir. Burada sola dönerek flexura coli dextra’yı oluşturur.

Colon transversum Flexura coli dextra’dan dalağın alt ucuna kadar uzanır. Burada kıvrım yaparak flexura coli sinistra’yı oluşturur. Yaklaşık 50 cm uzunluktadır. Regio umblicalis’ten regio hipochondriaca sinistra’ya uzanır. Mesocolon transversum ile karın arka duvarına tutunur.

Colon descendens Ort. 25 cm uzunluktadır. Sol regio hipochonriaca ve sol regio lumbalis’te uzanır. Colon ascendens’e göre daha derinde bulunur. Arka yüzü peritonsuz olup karın arka duvarına bağ dokusu aracılığı ile tutunur.

Colon sigmoideum 40 cm uzunluktadır. Genellikle pelvis’te bulunur. “S” şeklinde kıvrım yaparak 3. sakral vertebra hizasında rektum ile birleşir. Mesocolon sigmoideum ile karın arka duvarına tutunur.

Caecum

Colon

Colon transversum

Colon sigmoideum

Colon Grafi

Rectum Uzunluğu 12 cm dir. 3. Sakral vertebra hizasından başlar. Sacrum ve coccyx’in önünde açıklığı öne bakan kıvrım yaparak flexura sacralis’i oluşturur. Diaphragma pelvis’ten geçerek canalis ile birleşir. Bu birleşme yerindearkaya ve aşağıya dönerek flexura perinealis’i oluşturur. Genişlemiş alt kısmına ampulla recti denir.

Rectum

Canalis Ampulla recti’den sonra sindirim kanalı daralır, arkaya ve aşağıya doğru seyrederek anüs’te sonlanır. Yaklaşık 4 cm uzunlukta, 3 cm çapındadır. Etrafını m. sphincter ani externus ve m. sphincter ani internus sarar. Bu sfinkterlerle kanal devamlı kapalıdır.