TEHLKEL ATIKLARIN KONTROL Do Dr Mehmet Sinan BLGL

TEHLİKELİ ATIKLARIN KONTROLÜ Doç. Dr. Mehmet Sinan BİLGİLİ

Atık Yönetimi: Atık yönetimi, genel anlamda; Atığın kaynağında azaltılması, özelliğine göre ayrılması, toplanması, geçici depolanması, ara depolanması, geri kazanılması, taşınması, bertarafı ve bertaraf işlemleri sonrası kontrolü ve benzeri işlemlere denilmektedir. Şekil 1 Konvansiyonel atık bertaraf hiyerarşisi ve 2020 yılı için hedeflenen hiyerarşi

Tehlikeli Atık (TA) Genel tanımı: İnsan sağlığına ve çevreye zarar verebilecek, tutuşabilen ve enfeksiyon yapıcı gibi özelliklerle, tahriş edici, zararlı, toksik, kanserojen, korozif gibi tehlikeli kabul edilen özelliklerden birini veya birden fazlasını gösteren, insan sağlığı ve çevre bakımından risk teşkil eden atıklara tehlikeli atık denilmektedir. Yönetimleri özel yöntemler gerektiren atık yağ, tıbbi atıklar, PCB/PCT içeren atıklar, atık akü-pil ve elektronik atıklar gibi tehlikeli atıklar, Özel Atık olarak tanımlanmakta olup, ayrıca yönetmelikleri bulunmaktadır.

Miktarı sürekli artan tehlikeli atıkların çevreye kontrolsüz şekilde bırakılmasından dolayı ekosistem zarar görmektedir. Tehlikeli atıkların toplanması, taşınması, geri kazanımı ve bertarafı özel altyapı tesisleriyle mümkün olmaktadır. Tehlikeli atıkların bertarafını gerçekleştirecek altyapının kurulabilmesi için öncelikle sağlıklı bir envanter bilgisine sahip olunması gerekmektedir.

TEHLİKELİ ATIK İSTATİSTİKLERİ (2011)

YASAL DAYANAK

TEHLİKELİ KABUL EDİLEN ATIKLARIN ÖZELLİKLERİ (Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik Ek-III A) H 1 Patlayıcı Alev etkisi altında patlayabilen ya da dinitrobenzenden daha fazla şekilde şoklara ve sürtünmeye hassas olan maddeler ve preparatlar, kendi başına kimyasal reaksiyon yolu ile belli bir sıcaklık ve basınçta hızla gaz oluşmasına neden olabilecek madde veya atıklar. H 2 Oksitleyici Diğer maddelerle, özellikle de yanıcı maddelerle temas halinde iken yüksek oranda egzotermik reaksiyonlar gösteren maddeler ve preparatlar. H 3 -A Yüksek oranda Tutuşabilenler a) 21 o. C’nin altında parlama noktasına sahip sıvı maddeler ve preparatlar (aşırı tutuşabilen sıvılar dahil), b) Herhangi bir enerji kaynağı uygulaması olmaksızın ortam sıcaklığındaki hava ile temas ettiğinde ısınabilen ve sonuç olarak tutuşabilen maddeler ve preparatlar, c) Bir ateşleme kaynağı ile kısa süre temas ettiğinde kolayca tutuşabilen ve ateşleme kaynağı uzaklaştırıldıktan sonra yanmaya ve tükenmeye devam eden katı maddeler ve preparatlar, d) Normal basınçta, havada tutuşabilen gazlı maddeler ve preparatlar, e) Su veya nemli hava ile temas ettiğinde, tehlikeli miktarda yüksek oranda yanıcı gazlara dönüşen maddeler ve preparatlar. H 3 -B Tutuşabilen 21 o. C ye eşit veya daha yüksek, ya da 55 o. C’ye eşit ya da daha düşük parlama noktasına sahip olan sıvı maddeler ve preparatlar.

H 4 Tahriş edici Deri ile ya da balgam membranı ile ani, uzun süreli ya da tekrar eden temaslar halinde yanığa sebebiyet verebilen, korozif olmayan maddeler ve preparatlar. H 5 Zararlı Solunduğu veya yenildiğinde ya da deriye nüfuz ettiğinde belirli bir sağlık riski içeren maddeler ve preparatlar. H 6 Toksik Solunduğunda veya yenildiğinde ya da deriye nüfuz ettiğinde, sağlık yönünden ciddi, akut veya kronik risk oluşturan ve hatta ölüme neden olan madde ve preparatlar. H 7 Kanserojen Solunduğunda veya yenildiğinde ya da deriye nüfuz ettiğinde, kansere yol açan veya etkisinin artmasına neden olan madde ve preparatlar. H 8 Korozif Temas halinde canlı dokuları tahrip eden madde ve preparatlar.

H 9 Enfeksiyon yapıcı İnsan veya diğer canlı organizmalarda hastalığa neden olduğu bilinen veya geçerli nedenler dolayısıyla güvenli olarak inanılan mikroorganizmaları veya toksinleri içeren maddeler. H 10 Üreme yetisini azaltıcı Solunduğunda, yenildiğinde veya deriye nüfuz ettiğinde, doğuştan gelen kalıtımsal olmayan sakatlıklara yol açan veya yol açma riskini artıran madde ve preparatlar. H 11 Mutajenik Solunduğunda, yendiğinde veya deriye nüfuz ettiğinde, kalıtsal genetik bozukluklara yol açan veya yol açma riskini artıran madde ve preparatlar. H 12 Havayla, suyla veya bir asitle temas etmesi sonucu zehirli veya çok zehirli gazları serbest bırakan madde veya preparatlar. H 13 Yukarıda listelenen karakterlerden herhangi birine sahip olan atıkların bertarafı esnasında ortaya çıkan madde ve preparatlar. H 14 Ekotoksik Çevrenin bir veya daha fazla kesimi üzerinde ani veya gecikmeli zararlı etkiler gösteren veya gösterme riski taşıyan madde ve preparatlar. Yukarıda verilen tüm ifade terimleri Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik kapsamında değerlendirilmektedir. Bu yönetmeliğin temel ekler kısmı ise aşağıdaki konuları içermektedir: EK I ATIK SINIFLARI EK II-A BERTARAF YÖNTEMLERİ EK II-B GERİ KAZANIM İŞLEMLERİ EK III-A TEHLİKELİ KABUL EDİLEN ATIKLARIN ÖZELLİKLERİ EK III-B TEHLİKELİ ATIK EŞİK KONSANTRASYONLARI EK IV ATIK LİSTESİ

ZARARLI MADDE VE KARIŞIMLARIN SINIFLANDIRILMASI VE ETİKETLENMESİNE İLİŞKİN GEREKLİLİKLER EK-I KISA GÖSTERİMLER • Patlayıcı: E • Oksitleyici: O • Çok kolay alevlenir: F+ • Kolay alevlenir: F • Alevlenir: R 10 • Çok toksik: T+ • Toksik: T • Zararlı: Xn • Aşındırıcı: C • Tahriş edici: Xi • Hassaslaştırıcı: R 42 ve/veya R 43 • Kanserojen: Carc. Cat. (1, 2 veya 3) • Mutajen: Muta. Cat. (1, 2 veya 3) • Üreme sistemine toksik: Repr. Cat. (1, 2 veya 3) • Çevre için tehlikeli: N or R 52 ve/veya R 53;

Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik’e göre atıkların sınıflandırılması EK-4’de bulunan atık listesine göre yapılmaktadır. Listede 839 adet atık için atık kodu bulunmaktadır.

Atık Kategorisi Atık Sınıfı 1 Madenlerin aranması, çıkarılması, işletilmesi, fiziki ve kimyasal işleme tabi tutulması sırasında ortaya çıkan atıklar 2 Tarım, bahçıvanlık, deniz ürünleri üretimi, ormancılık, avcılık ve balıkçılık, gıda hazırlama ve işleme sonucu ortaya çıkan atıklar 3 Ahşap işleme, sunta ve mobilya üretimi, selüloz, kağıt ve karton üretiminden kaynaklanan atıklar 4 Deri kürk ve tekstil endüstrisi atıkları 5 Petrol arıtma, doğal gaz saflaştırma ve kömürün pirolitik işlenmesinden kaynaklanan atıklar 6 İnorganik (organik olmayan) kimyasal işlemlerden kaynaklanan atıklar 7 Organik kimyasal işlemlerden kaynaklanan atıklar 8 Astarların (boyalar, vernikler ve vitrifiye emayeler) yapışkanlar, yalıtıcılar ve baskı mürekkeplerinin üretim, formülasyon tedarik ve kullanımından (İFTK) kaynaklanan atıklar 9 Fotoğraf endüstrisinin atıkları 10 Isıl işlemlerin atıkları 11 Metal ve diğer materyallerin kimyasal yüzey işlemi ve kaplanması ve demir madeni dışındaki hidro-metalürjinin yol açtığı atıklar 12 Metallerin ve plastiklerin biçimlenmesi ve fiziki ve mekanik yüzey işlenmesi atıkları, 13 Yağ ve sıvı yakıt atıkları (yenebilir yağlar, 05 ve 12 hariç), 14 Organik çözücüler, soğutucu ve itici gazların atıkları 15 Atık ambalajlar; başka bir şekilde belirtilmemiş emiciler, silme bezleri, filtre malzemeleri ve koruyucu giysiler 16 Listede belirtilmeyen atıklar 17 İnşaat ve yıkım atıkları (kirlenmiş alanlardan çıkartılan hafriyat dahil 18 19 İnsan ve hayvan sağlığına ve/veya bu konulardaki araştırmalara ilişkin atıklar (doğrudan sağlığa ilişkin olmayan mutfak ve restoran atıkları hariç), Atık bertaraf tesislerinin atıkları, saha dışı atık su arıtma tesislerinin ve insan tüketimi için ve endüstriyel kullanım için kullanılan su hazırlama tesislerinin atıkları

Atık listesi ve tehlikeli atıklar Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik (AYGEİY) kapsamında, atık tanımlama stratejisi olarak aşağıdaki temel yaklaşıma dikkat edilmelidir. Bu yönetmeliğe göre: 1 Ek IV’de verilen Atık Listesinde (*) ile işaretlenmiş atıklar tehlikeli atıktır. Tehlikeli atıklar, EK-III A’da listelenen özelliklerden bir veya daha fazlasına sahip atıklardır. 2 Ek IV’de verilen Atık Listesinde (A) işaretli atıklar, EK-III B’de yer alan tehlikeli atık konsantrasyonuna bakılmaksızın tehlikeli atık sınıfına girer. 3 (M) işaretli atıkların tehlikelilik özelliklerinin belirlenmesi amacıyla yapılacak çalışmalarda, EK-III A’da listelenen özelliklerden H 3 -H 8 ile H 10 ve H 11 ile ilgili değerlendirmeler, EK-III B’de yer alan konsantrasyon değerleri esas alınarak yapılır. Bu hüküm tehlikeli maddeler ile kontamine olmamış saf metal alaşımlar için geçerli değildir.

AYGEİY’e göre Tehlikeli Atık Yaklaşımı

AYGEİY’e göre Atık Listesi 01 (01) MADENLERİN ARANMASI, ÇIKARILMASI, İŞLETİLMESİ, FİZİKİ VE KİMYASAL İŞLEME TABİ TUTULMASI SIRASINDA ORTAYA ÇIKAN ATIKLAR 01 01 02 01 03 Maden kazılarından kaynaklanan atıklar Metalik maden kazılarından kaynaklanan atıklar Metalik olmayan maden kazılarından kaynaklanan atıklar Metalik Minerallerin Fiziki ve Kimyasal Olarak İşlenmesinden Kaynaklanan Atıklar 01 03 04* Sülfürlü cevherlerin işlenmesinden kaynaklanan asit üretici maden atıkları A 01 03 05* 01 03 06 01 03 07* Tehlikeli madde içeren diğer maden atıkları 01 03 04 ve 01 03 05 dışındaki diğer maden atıkları Metalik minerallerin fiziki ve kimyasal işlenmesinden kaynaklanan tehlikeli maddeler içeren diğer atıklar M M 01 03 08 01 03 09 01 03 99 01 04 01 03 07 dışındaki diğer tozumsu ve pudramsı atıklar 01 03 07 dışındaki alüminyum oksit üretiminden çıkan kırmızı çamur Başka bir şekilde tanımlanmamış atıklar Metalik Olmayan Minerallerin Fiziki ve Kimyasal İşlemlerinden Kaynaklanan Atıklar 01 04 07* Metalik olmayan minerallerin fiziki ve kimyasal işlenmesinden kaynaklanan tehlikeli maddeler içeren atıklar 01 04 08 01 04 09 01 04 10 01 04 11 01 04 12 01 04 07 dışındaki atık kaya ve çakıl taşı atıkları Atık kum ve killer 01 04 07 dışındaki tozumsu ve pudramsı atıklar 01 04 07 dışındaki potas ve kaya tuzu işlemesinden kaynaklanan atıklar 01 04 07 ve 01 04 11 dışındaki minerallerin yıkanması ve temizlenmesinden kaynaklanan ince taneli atıklar ve diğer atıklar 01 04 13 01 04 07 dışındaki taş yontma ve kesme işlemlerinden kaynaklanan atıklar 01 04 99 01 05 04 01 05 05* 01 05 06* 01 05 07 01 05 08 01 05 99 Başka bir şekilde tanımlanmamış atıklar Sondaj Çamurları ve Diğer Sondaj Atıkları Temizsu sondaj çamurları ve atıkları Yağ içeren sondaj çamurları ve atıkları Tehlikeli maddeler içeren sondaj çamurları ve diğer sondaj atıkları 01 05 05 ve 01 05 06 dışındaki barit içeren sondaj çamurları ve atıkları 01 05 05 ve 01 05 06 dışındaki klorür içeren sondaj çamurları ve atıkları Başka bir şekilde tanımlanmamış atıklar M M M

TEHLİKELİ ATIKLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ (14. 03. 2005 – 25755) Kapsam Tehlikeli atıkların üretimi, toplanması, geçici olarak depolanması, ara depolanması, taşınması, geri kazanılması, bertaraf edilmesi, ithali ve ihracatına ilişkin yasak, sınırlama ve yükümlülükleri, alınacak önlemleri, yapılacak denetimleri, tabi olunacak hukuki ve teknik sorumlulukları kapsar. Görev ve Sorumluluklar • Bakanlığın Görev ve Yetkileri (Ulusal ve Bölgesel Yönetim Planları Hazırlamak) • Mülkü Amirlerce Alınacak Tedbirler • Mahalli İdarelerce Alınacak Tedbirler (Evlerden kaynaklanan tehlikeli atıklara ilişkin Yönetim Planı, inşaat ve işletme ruhsatı, tesislerin imar planlarına işlenmesi) • Atık Üreticisinin Yükümlülükleri (Atık Beyan Formu, Tesis İçi Atık Yönetim Planı, Taşıma Formu) • Bertaraf Edenin Yükümlülükleri (Atık Beyan Formu, Kütle-balans, Atık Yönetim Planı, Taşıma Formu)

Üreticinin Sorumlulukları: • Atık üretimini en az düzeye indirecek tedbirleri almak, • Üretilen atık tür ve miktarına ilişkin atık beyan formunu her yıl doldurarak Bakanlığa göndermek, • Atıkların insan sağlığı ve çevreye yönelik zararlı etkisini, bu Yönetmelik hükümlerine uygun olarak en aza düşürecek şekilde atık yönetimini sağlamakla, üç yıllık atık yönetim planını bu Yönetmeliğin yürürlüğe giriş tarihinden itibaren altı ay içinde hazırlayarak valilikten onay almakla, • Atıklarını bu yönetmelikteki esaslara uygun olarak kendi imkanları ile veya kurulmuş lisanslı atık bertaraf tesislerinde gerekli harcamaları karşılayarak bertaraf etmek, ve bertaraf işleminin tamamlandığını yetkililere bildirmekle,

• Atıkların fabrika sınırları içinde tesis ve binalardan uzakta beton saha üzerine yerleştirilmiş sağlam, sızdırmaz, emniyetli ve uluslararası kabul görmüş standartlara uygun konteynırlar içerisinde geçici olarak muhafaza etmekle, konteynırların üzerinde tehlikeli atık ibaresine yer vermekle, depolanan maddenin miktarını ve depolama tarihini konteynırlar üzerinde belirtmekle, konteynırların hasar görmesi durumunda atıkları, aynı özellikleri taşıyan başka bir konteynıra aktarmakla, konteynırların devamlı kapalı kalmasını sağlamakla, atıklarını kimyasal reaksiyona girmeyecek şekilde geçici depolamakla sorumludur. • TAKY’ne göre atık üreticileri uygun koşulları sağlamak ve İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüklerinden izin almak suretiyle atıklarını 180 gün süreyle geçici olarak depolayabilmektedirler. Ayda bin kilograma kadar atık üreten üretici, atık miktarı altı bin kilogramı geçmemek kaydıyla valilikten izin almaksızın 180 gün atığını uygun şartları sağlamak koşuluyla sahasında depolayabilir.

GEÇİCİ DEPOLAMA ALANI ÖZELLİKLERİ Kurulacak geçici depolama alanının • Üstü kapalı ve her türlü dış etkenden atıkları koruyacak nitelikte olması, • Atıkların hepsinin etiketli olması, • Her bir atığın depoya giriş tarihinin, miktarının ve atık kodunun belirtilmiş olması, • Geçici depolama alanından sorumlu personelin belirlenmiş olması, • Zeminin geçirimsiz olması, • Sızma veya dökülmelere karşın absorban maddelerin bulundurulması, • Sızma ve dökülme durumunda atıkları toplayacak bir drenaj kanalının bulunması, • Yangın gibi her türlü acil duruma karşı güvenlik tedbirlerinin alınmış olması, • Dışarıdan içeri izinsiz olarak girişe izin vermeyecek yapıda olması

Kötü Örnekler

Kötü Örnekler

İyi Örnekler

İyi Örnekler

TEHLİKELİ ATIKLARIN TAŞINMASI Başvurularda istenilen bilgi ve belgeler yönetmelik EK-18’de yer almaktadır.

TEHLİKELİ ATIKLARIN KONTROLÜ VE BERTARAFI Tüm atıklarda olduğu gibi Tehlikeli Atıklar için de en etkili bertaraf, hiç şüphesiz az atık oluşturmaktır. Çoğu tehlikeli ve zararlı maddelerle ilgili problemler, erken dönemlerde atık indirgeme ve atık azaltımı ile önlenebilir. Daha az atık üretimi için aşağıdaki hususları dikkate almakta yarar vardır; – Evde ve endüstride akıllı atık yönetim sürecini uygulamak – Daha az tehlikeli maddelerin kullanılması – İşlem modifikasyonları

Tehlikeli Atık Yönetim Sistemi için; • Atıkların coğrafi dağılımları ve nitelikleri • Yakma ve/veya düzenli depolama tesislerinin nerelerde kurulacağı • Atıkların diğer bölgelerden bu tesislere nasıl nakledileceği • Hesaplanmış olan tehlikeli atık miktarları için arıtım ve nihai bertaraf tesis kapasiteleri • Söz konusu maliyetler bazında sistem tasarımı

Tehlikeli Atık Önleme ve Azaltma Amaç: • Envanter çalışmaları sonucu belirlenmiş öncelikli sektörlerde faaliyet gösteren seçilmiş tesislerde tehlikeli atık önleme ve azaltma çalışmaları (mevcut en iyi teknik uygulamaları) gerçekleştirmek. • TAKY’nde atık hiyerarşisinin en üst basamağı olan atık önleme ve azaltma ya da mevcut en iyi teknik uygulamalarını yaygınlaştırmak.

ENTEGRE TEHLİKELİ ATIK YÖNETİMİ • • • Geçici Depolama Ambalaj ve Etiketleme Atık Analizi Nakliye Ara Depolama ve Elleçleme (Handling) EN UYGUN YÖNTEMLE BERTARAF

ARA DEPO ve ELLEÇLEME TESİSİ Tehlikeli atıkların yeterli miktara ulaşıncaya kadar güvenli bir şekilde depolanması, tasniflenmesi ve akabinde geri kazanım/nihai bertaraf tesislerinin besleme sistemlerine uygun şekilde gönderilmesinin sağlandığı tesislerdir. Teknik özellikler: - Sızdırmaz zemin (membranlı beton uygulaması) - Dökülmeye karşı ızgara ve fosseptik sistemi ile absorban malzemelerin mevcut olması - Atık türlerine göre bölmelerin oluşturulması (Mümkünse raf sistemi ile istifleme yapılması) - Yeterli havalandırma ve aydınlatmanın sağlanması - Otomatik yangın tespit ve söndürme sisteminin bulunması

• Dökme atıkları kabul edecek ve atıkları karıştırma imkanı veren haznelerin bulunması • Atıkların hacimlerini azaltmak için uygun kırıcıların bulunması • Atıkları karıştırmak ve yüklemek için elleçleme makinesinin mevcut olması • Atıkların kontrolü için laboratuar bulunması • İş Sağlığı ve İşçi Güvenliği için gerekli ekipmanların bulunması (Göz ve vücut duşları, kişisel koruyucu ekipmanlar vb. ) • Etrafının çevrilerek giriş çıkışların kontrol altına alınması • Düşük miktarda, farklı tür atıkların tartılabilmesi için hassas kantar bulunması

Geri Kazanım / Geri Dönüşüm / Atık Azaltma Tablo 2 Atık azaltımına etki eden faktörler

Geri Kazanım / Geri Dönüşüm / Atık Azaltma Atık Minimizasyon Teknikleri

Fiziksel/Kimyasal/Biyolojik Ön İşlemler § Tehlikeli atığın bu işlemler sonucunda inert hale getirildiğinin § Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmeliğin ekinde yer alan EK -III A’da verilen tehlikeli kabul edilen atıkların özelliklerini taşımadığının § (Ek 11 -A) ya göre tehlikesiz atık olarak depolanabilirliğinin belgelenmesi zorunludur.

Katılaştırma Stabilizasyon tekniklerinin kullanılmasının en önemli avantajı; atığın fiziksel karakteristiklerini değiştirerek ya da geliştirerek kirliliklerin çözünürlüğünün ve hareketliliklerinin sınırlandırılmasıdır. Bu amaçla çimento, uçucu kül, kireç ya da organik polimerler gibi bağlayıcı materyaller kullanılabilir. Atıkların fiziksel ve/veya kimyasal sabitleştirme yöntemleri kullanılarak daha az toksin madde içeren bir forma ya da daha iyi işlenebilir bir forma dönüştürülmesi amacıyla kullanılan tekniklerdir.

Nötralizasyon § Korozif atıkların asit veya baz reaksiyonları ile nötralleştirilmesi işlemidir. § p. H tehlikeli atığın gözenekli ortamda süzülmesini etkileyen önemli bir faktördür.

NİHAİ BERTARAF

Mevcut Durum Türkiye'de, mevcut durumda imalat sanayinde öncelik, üretim, ürün kalitesi ve maliyete verilmiş olduğundan, atık azaltma ve geri kazanma uygulamaları ikinci planda kalmıştır. • • Çevre koruma bilincinin gelişmesi, Yasal yaptırımlar, Atık bertarafında karşılan güçlükler Uluslararası ticarette üretim sırasındaki çevre koruma önlemlerinin de önem kazanması,

Mevcut Durum Tehlikeli atıkların tekrar kullanılması, geri kazanılması yönündeki çabalar, genellikle toplanması ve kullanılması basit teknolojiler gerektiren atıklar üzerinde yoğunlaşmaktadır. • Varil geri kazanımı • Gümüş geri kazanımı

MEVCUT UYGULAMA ÖRNEKLERİ TEHLİKELİ ATIK BEYAN SİSTEMİ (TABS) AMAÇLAR BEKLENTİLER TAKY Madde 9 -(g) bendi: “Atık beyan formunu her yıl takip eden yılın en geç Mart ayı sonuna kadar bir önceki yıla ait bilgileri içerecek şekilde Bakanlıkça hazırlanan web tabanlı programı kullanarak doldurmak, onaylamak ve çıktısını almak ve beş yıl boyunca bir nüshasını saklamakla” yükümlüdür

TABS ile KAZANIMLAR

ATIK ANALİZİ 1 Bildirim (deklarasyon) Analizi: Atık üreticisi tarafından atık gönderilmeden önce yapılması ve sunulması gereken analizdir. Bildirim analizi iki türlüdür: Tehlikelilik analizi; Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmeliğin EK-3’ne göre yapılan analiz Düzenli depolama uygun atıklar için; Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik Ek-2 parametreleri 2 Doğrulama (verifikasyon) Analizi: İşletme tarafından, gelen atığa sahada yapılması gereken kontrol analizidir. Her iki bildirim analizi içinde yapılması gerekir. Seçilen hızlı ve kolay uygulanabilir parametreler üzerinden yapılır.

ATIK ANALİZİ EK-III B TEHLİKELİ ATIK EŞİK KONSANTRASYONLARI a) Parlama noktası ≤ 55 0 C, b) Yüksek seviyede zehirli olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam konsantrasyonun ≥ %0, 1 olması, c) Zehirli olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam konsantrasyonun ≥ %3 olması, ç) Zararlı olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam konsantrasyonun ≥ %25 olması, d) R 35’e göre aşındırıcı olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam konsantrasyonun ≥ %1 olması, e) R 34’e göre aşındırıcı olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam konsantrasyonun ≥ %5 olması, f) R 41’e göre tahriş edici olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam konsantrasyonun ≥ %10 olması, g) R 36, R 37 ve R 38’e göre tahriş edici olarak sınıflandırılan bir veya daha fazla maddedeki toplam konsantrasyonun ≥ %20 olması, ğ) Kategori 1 ya da 2’de kanserojen etkisinin olduğu bilinen bir maddelerdeki toplam konsantrasyonun ≥ %0, 1 olması, h) Kategori 3’de kanserojen etkisinin olduğu bilinen bir maddedeki toplam konsantrasyonun ≥ %1 olması, ı) R 60 ya da R 61’e göre üreme yetisini azaltıcı olarak sınıflandırılan Kategori 1 ya da 2 maddesindeki konsantrasyonun ≥%0, 5 olması, i) R 62 ya da R 63’e göre üreme yetisini azalttığı özelliği ile sınıflandırılan kategori 3 maddesindeki konsantrasyonun ≥ %5 olması j) R 46’ya göre kalıtımsal değişikliklere yol açıcı olarak sınıflandırılan Kategori 1 ya da 2 maddesindeki konsantrasyonun ≥ 0, 1 olması, k) R 40’a göre kalıtımsal değişikliklere yol açıcı olarak sınıflandırılan Kategori 3 maddesindeki konsantrasyonun ≥ 1 de olması R kodları (Risk durumu) 11/7/1993 tarihli ve 21634 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tehlikeli Kimyasallar Yönetmeliği (EK 7) de verilmektedir.

ATIK ANALİZİ Örnek Alma ve Hazırlama Fizikokimyasal Analizler p. H, parlama noktası, TGA, yanabilirlik Termal Analizler TGA analizi Organik Yapı Analizleri Gaz kromatografisi – kütle spektroskopisi (GC-MS), FTIR Spektrum Cihazı İnorganik Yapı Analizleri X-Işını Kırınım yöntemi (XRD), ICP-MS (Inductively Coupled Plasma – Mass Spectrometer), AAS (Atomik Absorbsiyon Spektroskopi) Toksikolojik Analizler Eko-toksisite (Vibrio Fischeri), OECD 423 akut toksisite testi

KAYNAKLAR Akınç, O. , (2012). Tehlikeli Atıkların Kaynakları, Karakterizasyonu ve Sınıflandırılması. Tehlikeli Atık Yönetimi Eğitimi, 2012, İstanbul. Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik, Resmi Gazete, 26927, 05. 07. 2008. Çevre ve Orman Bakanlığı, Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü, (2008) Atık Yönetimi Eylem Planı 2008 -2012, Mayıs 2008, Ankara. Dağlı, S. (2012) “Tehlikeli Atıkların Belirlenmesinde Uygulanacak Analizler”, Tehlikeli Atık Yönetimi Eğitimi, 28 Kasım 2012, İstanbul Doğru, B. , (2012). Türkiye’de Tehlikeli Atıkların Yönetimi ve Yasal Düzenlemeler. Tehlikeli Atık Yönetimi Eğitimi, 2012, İstanbul. Kemirtlek, A. ; Saltabaş, F. Yıldız, Ş. (2009). Tehlikeli Atık Yönetiminde İstanbul Örneği. İSTAÇ A. Ş. , Türkay, 2009, İstanbul. Saltabaş, F. , Tombul, B. , Yazgan Z. M. Yüksel F. , (2012). Tehlikeli Atık Yönetimi ve Bertaraf Teknolojileri. Tehlikeli Atık Yönetimi Eğitimi, 2012, İstanbul. Taşkan, Ş. , (2013) “Türkiye’de Tehlikeli Atık Oluşumu ve Bertarafı”, Marmara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Çevre Bilimleri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği, Resmi Gazete, 25755, 14. 03. 2005. Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, Resmi Gazete, 27537, 30. 03. 2010. Yetiş, Ü. (2011). Türkiye’de Tehlikeli Atık Yönetiminin İyileştirilmesi. Atık Yönetimi Sempozyumu, 17 -21 Nisan, Antalya, Türkiye.