REK 181 ANATOM FZYOLOJ KONU 1 nsan Vcudunun

REK 181 ANATOMİ & FİZYOLOJİ KONU 1 İnsan Vücudunun Organizasyonu ŞÜKRAN NAZAN KOŞAR Hacettepe Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi, Rekreasyon Bölümü Egzersizde Beslenme ve Metabolizma Anabilim Dalı

ANATOMİ VE FİZYOLOJİ • Anatomi, insan vücudunun yapısı ve vücut parçalarının birbirleriyle ilişkisini inceler. • Fizyoloji, vücudumuzu oluşturan yapıların fonksiyonlarını inceler. “Yapı fonksiyonu belirler” 2 2

İNSAN VÜCUDUNUN ORGANİZASYONU-1

HÜCRENİN YAPISI-1

BAŞLICA DOKU TİPLERİ-1

ORGAN VE ORGAN SİSTEMLERİ-1 Deri ve yrd. Organları Kas Sistemi İskelet Sistemi Sinir Sistemi Endokrin Sistem Dolaşım Sistemi

ORGAN VE ORGAN SİSTEMLERİ-2 Lenfatik Sistem Solunum Sistemi Sindirim Sistemi Boşaltım Sistemi Üreme Sistemi

15

DERİ VE YARDIMCI ORGANLARI-1

SİNDİRİM SİSTEMİ-1

BOŞALTIM SİSTEMİ-1

DOLAŞIM SİSTEMİ-1

SOLUNUM SİSTEMİ-1

SİNİR SİSTEMİ-1

SİNİR SİSTEMİ-4 SİNİRİN YAPISI

ENDOKRİN SİSTEM-1

YAŞAMIN ÖZELLİKLERİ 1) Hücresel organizasyon 2) Üreme 3) Metabolizma 4) Homeostaz 5) Kalıtım 6) Uyarana tepki verme 7) Büyüme ve gelişme 8) Evrimleşme yoluyla adaptasyon 35

YAŞAMIN DEVAMLILIĞI Yaşam 5 çevresel faktöre dayanır: – Su – Besin/yiyecek – Oksijen – Isı – Basınç 37

ORGANİZMANIN GEREKSİNİMLERİ SU Vücudumuzda en fazla bulunan maddedir Metabolik reaksiyonların gerçekleşmesi için gereklidir Madde transferinde gereklidir Vücut sıcaklığını düzenler YİYECEK Gerekli besinleri sağlar Enerji sağlar Ham madde sağlar 38

ORGANİZMANIN GEREKSİNİMLERİ Oksijen (gaz) Havanın 1/5’ni (%21) oluşturur Besinlerden enerji elde edilmesinde kullanılır Isı Bir enerji şeklidir Kısmen metabolik reaksiyonların hızını belirler Basınç Bir objeye kuvvet uygulanmasıdır Atmosfer basıncı: solunum için önemlidir Hidrostatik basınç: kan dolaşımının devamlılığını sağlar 39

HOMEOSTAZ • Homeostaz – Sabit bir iç ortamın korunmasıdır – «Fizyolojik normal» – Dinamik bir süreç • Kararlı hal/Sabit durum – Vücut üzerine yüklenen talepler üzerine bu taleplere verilen fizyolojik yanıtlar arasındaki denge

HOMEOSTAZ • Homeostaz, vücut sıvıların hacım ve kompozisyonunun düzenlenmesini de içerir • Hücre içi sıvılar (intraselüler ICF) • Hücre dışı sıvılar (ekstraselüler ECF)

VÜCUT KOMPOZİSYONU 42

VÜCUT SIVILARI 43

VÜCUT SIVILARI 44

HOMEOSTAZ

HOMEOSTAZ

HOMEOSTAZ Homeostaz yoluyla düzenlenen faktörler • Besin maddelerinin konsantrasyonu • Oksijen ve karbondioksit konsantrasyonu • Artık ürünlerin konsantrasyonu • p. H • Su, tuz ve diğer elektrolitlerin konsantrasyonu • Vücut sıcaklığı • Hacım ve basınç

HOMEOSTAZ Egzersiz sırasında vücut sıcaklığı Dinlenimde kan basıncı

HOMEOSTAZ Biyolojik kontrol sistemleri • Amaç – Bazı fizyolojik değişkenlerin, belirli bir sabit veya yakın değerde tutulmasını düzenlemek

HOMEOSTAZ Homeostaz kontrol mekanizmaları • Homeostaz, iç ve dış çevre nedeniyle sürekli tehdit edilir • Homeostaz dengesi iki ana mekanizma tarafından sağlanır: – Sinir sistemi • Sinir uyarıları • Hızlı gerçekleşir – Endokrin sistem • Hormonlar • Yavaş gerçekleşir

HOMEOSTAZ Biyolojik olmayan kontrol sistemleri ¯Oda ısısı 200 C’nin altında Oda ısısı 200 C’ye döner da ısısı, ısıtma sisteminin O kapatılması için termostatı uyarır Isıtma sistemi Termostat 200 C’ye ayarlanmış

HOMEOSTAZ Biyolojik kontrol sistemleri • Fiziksel veya kimyasal bir parametrenin sabit veya yakın bir değerde tutulmasını sağlar • Birbiriyle bağlantılı bir seri yapıdan oluşur: 1) Reseptör • Değişiklikleri algılama kapasitesine sahiptir 2) Birleştirici merkez • Girdiyi değerlendirir ve yanıtı başlatır 3) Effektör • İç ortamdaki değişiklikleri düzeltir

HOMEOSTAZ Biyolojik kontrol sisteminin unsurları

HOMEOSTAZ Negatif Geribildirim • Biyolojik kontrol sistemlerinin çoğu – Homeostazı başlangıçta bozan etkenin aksi yönünde yanıt verir Pozitif Geribildirim – Homeostazı başlangıçta bozan etkeni güçlendirici yönde yanıt verir

HOMEOSTAZ Negatif kontrol mekanizmaları • Vücuttaki ani, şiddetli değişiklikleri önler • Effektör organın fonksiyonları azaltılır • Fizyolojik değerlerin normal sınırlara ulaşmasını sağlar • Bozulan vücut fonksiyonunun aksi yönde eylem gerçekleşir • Vücutta kaosu engeller, stabilite sağlar • Vücudumuzdaki geri bildirim mekanizmalarının çoğu negatif geribildirim mekanizmasıdır • Örnekler: vücut sıcaklığı, kan basıncı, kan glikozunun düzenlenmesi

HOMEOSTAZ Örnek: Kan basıncının düzenlenmesi

HOMEOSTAZ Örnek: Kan şekerinin düzenlenmesi

HOMEOSTAZ Pozitif kontrol mekanizmaları • Vücut fonksiyonlarını hızlandırır • Vücutta daha fazla instabilite ve kaos oluşturur • Pozitif geribildirim mekanizmaları kısa sürelidir • Sürekli düzenleme gerektirmeyen nadiren görülen aktiviteleri kontrol eder • Yaşamın devamlılığı için kullanılan sadece birkaç pozitif geribildirim mekanizması bulunmaktadır • Örnekler: kan pıhtılaşması ve çocuk doğumu

HOMEOSTAZ Pozitif geribildirim

HOMEOSTAZ Kanın Pıhtılaşması Pozitif geribildirim ÖDEV • 13 Ekim 2016’da teslim edilmek üzere araştırılacak. • Şekil, video, animasyon vb. • Derste konu kısaca özetlenecek

HOMEOSTAZ Egzersiz: Homeostazda bozulma ↓Ca Serbest radikaller Protein hasarı

İNSAN VÜCUDUNUN ORGANİZASYONU VÜCUT BOŞLUKLARI (KAVİTELERİ) Kranial kavite Vertebral kanal Sağ plevral kavite Torasik kavite Perikardiyal kavite Diyafram Mediastinum Sol plevral kavite Torasik kavite Diyafram Abdominal kavite Abdomino-pelvik kavite Abdominopelvik kavitye Pelvik kavite (b) (a) Copyright © The Mc. Graw Hill Companies, Inc. Permission required for reproduction or display. 62

İNSAN VÜCUDUNUN ORGANİZASYONU VÜCUT BOŞLUKLARI (KAVİTELERİ) Kranial kavite Vertebral kanal • Dorsal vücut boşlukları – Kranial boşluk – Vertebral/spinal boşluk • Ventral vücut boşlukları – Torasik boşluk – Abdomino-pelvik boşluk Torasik kavite Diyafram Abdominal kavite Abdominopelvik kavitye Pelvik kavite (a) Copyright © The Mc. Graw Hill Companies, Inc. Permission required for reproduction or display. 63

İNSAN VÜCUDUNUN ORGANİZASYONU VÜCUT BOŞLUKLARI (KAVİTELERİ) • Torasik boşluk – Plevral boşluk – Mediastinum – Perikardiyal boşluk • Abdomino-pelvik boşluk Kranial kavite Vertebral kanal Sağ plevral kavite Torasik kavite Perikardiyal kavite Mediastinum Sol plevral kavite Torasik kavite Diyafram Abdominal kavite Abdomino-pelvik kavite Pelvik kavite (b) Copyright © The Mc. Graw Hill Companies, Inc. Permission required for reproduction or display. 64

VÜCUT MEMBRANLARI MUKOZ MEMBRANLAR • Dışa açılan vücut boşluklarını sarar • Nemli yüzey alanı sağlar • Lokalizasyonu: solunum, sindirim, üreme, boşaltım sistemleri 65

VÜCUT MEMBRANLARI SERÖZ MEMBRANLAR • Dışa kapalı olan vücut boşluklarını sarar • Lokalizasyonu: – Akciğerler (plevra) – Kalp (perikardiyum) – Abdomen (periton) 66

VÜCUT MEMBRANLARI SERÖZ BOŞLUKLAR VE SIVILAR • Dışa kapalıdır • Çift duvarlı kese – Plevra – Perikardiyum – Periton • Paryetal seröza • Visseral seröza • Seröz sıvı 67

ANATOMİK TERMİNOLOJİ Anatomik pozisyon • Ayakta dik duruş • Yüz karşıya bakar • Üst üyeler vücudun yanında • Avuç içleri öne bakar Ayakta dik duruş pozisyonu • Ayakta dik duruş • Yüz karşıya bakar • Üst üyeler vücudun yanında • Avuç içleri vücut yanına bakar 68

ANATOMİK TERMİNOLOJİ • • • Superior (kranial) İnferior (kaudal) Anterior (ventral) Posterior (dorsal) Supra İnfra Medial – Lateral Proksimal – Distal Superficial – Deep 69

VÜCUT ÜZLEMLERİ 70

VÜCUT KESİTLERİ Midsagital düzlem Parasagittal düzlem Transvers (horizontal) düzlem Sagital düzlemde alınan bir kesit Transvers düzlemde alınan bir kesit Frontal düzlemde alınan bir kesit © Mc. Graw Hill Higher Education, Inc. /Joe De Grandis, photographer 71

VÜCUT KESİTLERİ (a) (b) (c) 72