Wettelijke pensioenregeling voor zelfstandigen 3 Inhoud I Pensioen

Wettelijke pensioenregeling voor zelfstandigen

3 Inhoud I. Pensioen als zelfstandige: datum – aanvraag - berekening II. Beroepsactief blijven naast het pensioen III. Stopzetting zelfstandige activiteit en sociale bijdragen

4 I. PENSIOEN ALS ZELFSTANDIGE

Pensioendatum Wanneer kan ik met pensioen?

6 Wettelijke pensioenleeftijd VANDAAG = 65 jaar VANAF 2025 = 66 jaar VANAF 2030 = 67 jaar

7 Vervroegd pensioen • Mits voldoende lange loopbaan • Welke jaren tellen mee? • Minstens 2 kwartalen pensioenrechten als zelfstandige OF • Minstens 1/3 van een voltijds loopbaanjaar als werknemer/ambtenaar >< Geen enkel jaar kan dubbel tellen >< Geen studiejaren = Ook dienstplicht

Vervroegd pensioen • Algemene regeling vanaf 2019 • Met pensioen vanaf 60 jaar na 44 jaar werken • Met pensioen vanaf 61 jaar na 43 jaar werken • Met pensioen vanaf 63 jaar na 42 jaar werken • Overgangsmaatregelen 1. 2. • Wie geboren is vóór 1 januari 1956 én op 31 december 2012 reeds een loopbaan van 32 jaar heeft, kan met pensioen zodra minstens 62 jaar oud is en 37 jaar gewerkt heeft. • • • Wie geboren is in 1956 of 1957 kan met pensioen op: 61 jaar na 43 jaar werken 62 jaar na 42 jaar werken 63 jaar na 41 jaar werken Verworven rechten

Aanvullend pensioenplan en vervroegd pensioen • • Aanvullende pensioenopbouw via VAPZ stopt bij vervroegd pensioen • Geen verdere opbouw/stortingen via VAPZ meer mogelijk • Uitbetaling spaartegoed Aandacht voor fiscaliteit van aanvullende pensioenplannen in geval van vervroegd pensioen: • groepsverzekering/IPT/POZ • VAPZ

Webtool ‘mypension’ Wat kan via ‘mypension’ ? - Overzicht pensioenloopbaan (zelfst – Wn – Ambt) Melden onvolledigheden Vroegst mogelijke ingangsdatum Raming pensioenbedrag – enkel alleenstaande bedrag Andere ingangsdatum simuleren Raming afkoop studiejaren (zie verder) pensioenaanvraag Geen - Buitenlandse loopbaan Advies over hoeveel ik mag bijverdienen – impact sociale bijdragen Onderzoek van effectief recht op afkoop van studiejaren Definitieve kostprijs van de afkoop van de studieperiode Raming oude regeling afkoop studiejaren Indien keuze tussen oude en nieuwe regeling : geen afweging kostprijs /pensioenopbouw

Toegang tot ‘mypension’ Toegang: - e-ID: pincode van je e-ID en kaartlezer nodig - itsme - Token of eenmalige code

Pensioenaanvraag

Aanvraag nodig ? Op pensioenleeftijd (65/66/67) : automatisch onderzoek naar pensioenrechten – geen aanvraag nodig Bij vervroegd pensioen : aanvraag - Ten vroegste één jaar vooraf - Ten laatste in de maand voorafgaande aan ingangsdatum Of later: aanvraag

Hoe aanvragen ? - Online : www. pensioenaanvraag. be of www. mypension. be - Pensioendienst: FPD - RSVZ - Gemeente – dienst pensioenen

Pensioenonderzoek - bevraging • Overzicht loopbaan • Beroepsactiviteit (België en buitenland) • Militaire dienstplicht • studieperiode • Ingangsdatum • Beroepsactiviteit verder zetten of niet

Pensioenopbouw Welke periodes leveren pensioen op?

1 7 Pensioenloopbaan • Werken en bijdragen = bouwstenen pensioen • Bij gemengde loopbaan: zelfstandige, werknemer • Ganse loopbaan telt: ‘van start tot pensioen’

Pensioenvormende bijdragen als actieve zelfstandige • Vennootschap/eenmanszaak: • Hoofdberoep (HB) : pensioenrechten • Bijberoep met verminderde bijdragen: geen pensioenrecht • Gelijkstelling met bijberoep (Art 37) en verminderde bijdragen: geen pensioenrecht • Pensioenloopbaan helper: • Aansluitingsplicht vanaf 1 januari 20 ste verjaardag – indien in HB = pensioenrecht • Pensioenloopbaan meewerkende echtgenoot - MWE: • Vóór 2003 (eenmanszaak): geen statuut – geen pensioenrecht • Vanaf 2003: indien maxistatuut – pensioenopbouw

Pensioenvormende perioden – zonder zelfstandige activiteit = Gelijkgestelde periodes • • Kosteloze gelijkstelling: • Ziekte – mantelzorg - bevalling • Militaire dienst Betalende gelijkstelling: • Studieperiode (enkel verhoging pensioen – geen extra loopbaanjaren!) • Voortgezette verzekering

2 0 Studiejaren en pensioen: waarover gaat het? • Geen pensioenrechten tijdens studies • Wel: mogelijkheid om tegen betaling en onder bepaalde voorwaarden studieperiodes te laten meetellen voor pensioenbedrag • Nieuwe regeling • Idee = uniforme regeling WN – zelfstandigen - ambtenaren

Waarom studieperiode afkopen? Impact op pensioen • Studiejaren kunnen zorgen voor een verhoging van het pensioenbedrag • Studiejaren tellen nooit mee om uit te maken wanneer iemand met pensioen kan gaan (loopbaanvoorwaarde) Fiscaal voordeel • Beroepskost in het jaar van betaling

2 2 Stand van zaken • Nieuwe regeling van toepassing op pensioenen die ingaan vanaf 1/12/2018 • Zelfstandigen: invoering hervorming in 2 fasen: • Overgangsregeling van 3 jaar: dec 2017 - nov 2020: sommige zelfstandigen hebben keuze tussen oude en nieuwe regels • December 2020 : nieuwe regeling definitief

2 3 Aanvraag gelijkstelling studieperiode Aanvraag in stelsel waarin men op moment van de aanvraag actief is • Wie werknemer of ambtenaar is op het moment van aanvraag, of als het laatste Belgische statuut er een als werknemer of ambtenaar was Federale Pensioendienst • Wie zelfstandige is op moment van aanvraag SVF of RSVZ

2 4 Mogelijkheden als zelfstandige tijdens overgangsperiode? Tijdens de overgangsperiode kan je als zelfstandige op 2 manieren je studiejaren laten gelijkstellen oude regeling of overgangsmaatregel wel voldoen aantal voorwaarden

2 5 Mogelijkheden als zelfstandige tijdens overgangsperiode? 1. Oude regeling ü Je bent op het moment van de aanvraag zelfstandige OF je hebt op het moment van de aanvraag geen statuut of je betaalt in het buitenland sociale bijdragen en je laatste Belgische statuut was als zelfstandige. EN ü Je bent binnen de 6 maanden na afstuderen zelfstandige in hoofdberoep geworden OF je vervulde je militaire dienst na je studies. Na je militaire dienst werd je binnen de 6 maanden zelfstandige in hoofdberoep.

2 6 Mogelijkheden als zelfstandige tijdens overgangsperiode? 2. Overgangsregeling (dec 2017 - dec 2020) üJe bent op het moment van de aanvraag zelfstandige OF je hebt op het moment van de aanvraag geen statuut of je betaalt in het buitenland sociale bijdragen en je laatste Belgische statuut was als zelfstandige. EN üJe bent nog niet gepensioneerd.

Mogelijkheden als zelfstandige tijdens overgangsperiode (dec 2018 – nov 2020) • Kan ik studiejaren afkopen en welke regeling is van toepassing ? • Indien enkel nieuwe regeling: interessant ? → navraag via SVF • Bij keuze tussen oude/nieuwe regeling: beste optie? → navraag via SVF • Beide regelingen hebben verschillende regels : welke studies, aantal af te → navraag via SVF kopen jaren, kostprijs, opbrengst

2 8 Nieuwe regeling : Welke studies ? • Hogere studies volgend op secundair, doctoraatsthesis, beroepsstages, leerovereenkomst, 7 de jaar secundair ond, beroepsond, aanvull techn ond, • Geen bisjaren • Behalen van diploma, getuigschrift of certificaat is vereiste • Buitenlands diploma moet gelijkwaardig worden erkend (Gemeenschappen) • 1 diploma : als meerdere studies, kiezen (uitz) • Keuze aantal af te kopen jaren • 2 aanvragen mogelijk tijdens loopbaan

Kostprijs en opbrengst – tijdens overgangsperiode tot 30/11/2020 Nieuwe regeling • • Kostprijs - per studiejaar 1. 529, 97 € (volgens index) pensioenopbrengst - op jaarbasis 271, 99 € (all) of 339, 99 € (gezin) voor 1 studiejaar – een optrek naar het gewaarborgd minimum pensioen kan dit bedrag verhogen Oude regeling • • kostprijs - afhankelijk van periode van studie Opbrengst - afhankelijk van periode van studie en toepassing van gewaarborgd min pensioen

Procedure voor aanvraag als zelfstandige • Kopie diploma, attest, certificaat overmaken aan SVF/RSVZ • Onderzoek en beslissing door RSVZ • Kostenberekening door SVF

Voortgezette verzekering • • • Na stopzetting en zonder ander sociaal statuut verder sociaal verzekerd blijven als zelfstandige Max. 2 jaar (eventueel 58 + 2 = 60 + 5) 11, 78 % Kan zinvol zijn om vervroegd met pensioen te kunnen gaan - aantal loopbaanjaren Ziekenfonds - Ten laste Premie als verblijvende

Pensioenopbouw Hoe wordt het pensioen berekend?

Berekening pensioenbedrag • Per kalenderjaar en resultaat = som jaarlijkse bijdragen • 3 factoren: • Lengte loopbaan • Hoogte inkomsten • Gezinssituatie • Volledige loopbaan = 45 jaar (14. 040 dagen) • Bij overschrijding minst voordelige jaren geschrapt (max. 5 jaar) • Maar sinds 2019 is het mogelijk om meer dan 45 jaren in rekening te brengen voor het pensioen

Berekening pensioenbedrag • Eerste berekening = proportioneel pensioen (op basis van eigen inkomsten) • Tweede berekening = gewaarborgd minimumpensioen • Minstens loopbaan 30 jaar (zelfstandig + werknemer) • Bedrag minimumpensioen wettelijk bepaald • Minimumpensioen in functie van lengte zelfstandige loopbaan (X/45, uitgedrukt in dagen) • Hoogste bedrag wordt uitbetaald

Berekening pensioenbedrag – minimumpensioen onvolledige loopbaan • Minimumpensioen voor zelfstandigen met onvolledige loopbaan cijfers 1/3/2019 MINIMUMPENSIOEN VOLLEDIGE LOOPBAAN PER JAAR PER MAAND Gezinspensioen € 18. 542, 39 € 1. 545, 20 Alleenstaande pensioen € 14. 838, 59 € 1. 236, 55 • Vanaf 1/8/2016: gelijkschakeling met minimumpensioen werknemers

Berekening pensioenbedrag – minimumpensioen volledige loopbaan • Minimumpensioen voor zelfstandigen met volledige loopbaan cijfers 1/3/2019 MINIMUMPENSIOEN VOLLEDIGE LOOPBAAN PER JAAR PER MAAND Gezinspensioen € 18. 801, 47 € 1. 566, 79 Alleenstaande pensioen € 15. 045, 92 € 1. 253, 83 • Vanaf 1/8/2016: gelijkschakeling met minimumpensioen werknemers

Pensioen als alleenstaande of gezinspensioen? • Gezinspensioen in 2 situaties: • Som alleenstaandenpensioenen < gezinspensioen één van beiden OF • Partner nog geen recht op pensioen • Beide situaties: partner zelfstandige inkomsten beperken: • Jonger dan 65: € 6. 538 netto belastbaar per jaar • 65 of ouder: € 18. 883 netto belastbaar per jaar • Pensioendienst bepaalt voordeligste situatie

3 8 II. BIJVERDIENEN NAAST HET PENSIOEN

3 9 Bijverdienen naast het pensioen? Sommige zelfstandigen moeten hun inkomen beperken om het pensioen niet te verliezen • Tijdens pensioenonderzoek moet zowel pensioengerechtigde als partner melden of hij gaat verder werken na pensioen • Pensioen betaalbaar of niet: afhankelijk van verklaring pensioengerechtigde • Gezinsbedrag of pensioen alleenstaande: afhankelijk van verklaring partner

Bijverdienen naast het pensioen? • Onbeperkt bijverdienen sinds 2015 • Vanaf 1 januari van het jaar waarin men 65 jaar wordt • Vervroegd pensioen mits loopbaan van 45 jaar Let op, onbeperkte TA gekoppeld aan persoonlijk pensioenrecht in geval van gezinspensioen moet partner steeds beperken! • Wie moet inkomsten beperken? • Vervroegd pensioen zonder loopbaan van 45 jaar (= toegelaten activiteit)

Grenzen toegelaten activiteit als zelfstandige 2019 Tot 1 januari van het jaar van de 65 e verjaardag Enkel rustpensioen of rust- en overlevingspensioen Loopbaan < 45 jaar Zonder kinderlast € 6. 538, 00 Enkel overlevingspensioen of enkel echtscheidingspensioen € 15. 222, 00 € 18. 883, 00 Loopbaan ≥ 45 jaar Geen beperking Met kinderlast Vanaf 1 januari van het jaar van de 65 e verjaardag grenzen = netto belastbaar beroepsinkomen als zelfstandige € 9. 807, 00 € 19. 027, 00 € 22. 969, 00 werknemer: grens x 1, 25 = bruto belastbaar inkomen (Ook) rustpensioen Geen beperking

4 2 Bijverdienen naast het pensioen? • Zelfstandige: netto belastbaar inkomen • Alles wat fiscaal als zelfstandig netto belastbaar beroepsinkomen wordt aanzien: incl VAA, huurexcedent, … • Niet : toekenning/bezoldiging MWE • Niet : terugbetaling van sociale bijdragen na ingang van pensioen en betrekking op periode voor ingang pensioen • Werknemer: bruto lonen (RSZ)

4 3 Bijverdienen naast het pensioen – voorbeeld • Zelfstandige geboren op 12/06/1954, wordt 65 jaar op 12/6/2019 • Als pensioeningang op 1/7/2019, mag onbeperkt verdienen zonder pensioenverlies • Als reeds vervroegd pensioen vanaf 1/7/2017 (63 jaar – zonder loopbaan 45 jaar), mag vanaf 1/1/2019 onbeperkt verdienen • Zelfstandige geboren op 12/06/1957, wordt 62 jaar en op 1/7/2019 vervroegd pensioen – geen loopbaan van 45 jaar • Beperken vanaf 1/7/2019: 6/12 e van € 6. 538 • 2020/2021: € 6. 538 op jaarbasis • Vanaf 1/1/2022: opnieuw onbeperkt

4 4 Toegelaten activiteit in het geval van een gezinspensioen • Man heeft gezinspensioen, de echtgenote moet altijd inkomsten beperken - grens afhankelijk van leeftijd echtgenote • < 65 jaar: € 6. 538 • ≥ 65 jaar: € 18. 883

4 5 Bijverdienen naast het pensioen? Sanctie • Overschrijding door pensioengerechtigde: terugvordering volgens percentage van overschrijding • Overschrijding door huwelijkspartner van gerechtigde op gezinspensioen: herleiding naar alleenstaande pensioen Oplossing? • Vennootschap • Toekenning aan meewerkende echtgenoot/echtgenote

4 6 Pensioen en bijdragenregeling • • Sociale bijdragen berekend op inkomen van jaar zelf: • Eerst voorlopige bijdragen op inkomen 3 jaar terug • Berekening definitieve bijdragen zodra inkomen bijdragejaar gekend is Gevolg bij toegelaten activiteit: aanrekening voorlopige bijdragen en herberekening definitieve bijdragen – verlaagd tarief • Gevolg bij stopzetting: herberekening sociale bijdragen na stopzetting van de activiteit

4 7 Impact pensioen op bijdragen Onderscheid • Wie onbeperkt mag bijverdienen • Wie inkomsten moet beperken

4 8 Impact pensioen op bijdragen 1. Gepensioneerde die onbeperkt mag bijverdienen • Sociale bijdragen op onbegrensd inkomen • Verlaagd tarief • Mogelijkheid tot aanvraag vermindering sociale bijdragen • Mogelijkheid tot verhogen sociale bijdragen (reserve)

4 9 Impact pensioen op bijdragen 2. Vervroegd pensioen en geen loopbaan van 45 jaar • Principe: inkomsten beperken • Sociale bijdragen: verlaagd tarief Ø Voorlopige bijdrage berekend/afgetopt op inkomsten die men maximaal mag verdienen (2019: € 6. 538): maximale voorlopige bijdrage 2019 = € 249, 76 / kwartaal Ø Herberekening definitieve bijdrage zodra jaarinkomen gekend

5 0 Impact pensioen op bijdragen 2. Vervroegd pensioen en geen loopbaan van 45 jaar • Uitzondering indien ingang pensioen NA 1 januari: Ø Jaar van pensioeningang: voorlopige bijdragen op onbegrensd inkomen 3 jaar terug – definitieve bijdragen op totale jaarinkomen Ø Vanaf 1 januari van het volgend jaar: automatisch begrenzen voorlopige bijdragen op toepasselijke plafond toegelaten activiteit – definitieve bijdragen zodra effectief jaarinkomen gekend is

5 1 Mandataris vennootschap en pensioen • Verder werken na pensioen = aansluitingsplicht • Uitzondering: onbezoldigd mandaat = geen aansluitingsplicht • • Geen loon, voordelen van alle aard, huurexcedent. . . • Geacht niet langer geacht beroepsactief te zijn Let op: • Bezoldigd mandaat: aansluitings- en bijdrageplicht • Werkend vennoot: moet altijd aangesloten blijven • EBVBA

5 2 III. STOPZETTING ZELFSTANDIGE ACTIVITEIT EN SOCIALE BIJDRAGEN

5 3 Sociale bijdragen na stopzetting • Geen sociale bijdragen meer te betalen na stopzetting • Wel voor de periode tot aan stopzetting : herziening voorlopige bijdragen van de jaren vóór stopzetting (definitieve bijdragen), ook na pensionering! • Herziening kan impact hebben op pensioenbedrag

5 4 Sociale bijdragen na stopzetting – voorbeeld Een zelfstandige gaat per 1 mei 2019 met pensioen en stopt alle activiteit 1. Welke kwartalen zijn verschuldigd? Enkel 1 e kwartaal 2019, want kwartaal van pensionering is niet verschuldigd als de activiteit wordt stopgezet in hetzelfde kwartaal 2. Wanneer herziening 2019? +/- 2021 3. Als bijbetaling → mogelijke verhoging pensioen 4. Als terugbetaling → mogelijke verlaging van pensioen

5 5 Sociale bijdragen na stopzetting – voorbeeld Een zelfstandige is reeds met pensioen en werkt verder. Bij stopzetting activiteit op 1 mei 2019: 1. Welke kwartalen zijn verschuldigd? Tot en met het kwartaal van stopzetting: 2 de kw 2019 2. Wanneer herziening bijdragen 2019? +/- 2021 3. Als bijbetaling/terugbetaling van sociale bijdragen voor kwartalen na pensioeningang → in principe geen herziening pensioen

5 6