Vakgroep Sociaal Recht Sociaal Statuut der Zelfstandigen 192022

Vakgroep Sociaal Recht Sociaal Statuut der Zelfstandigen 1/9/2022 | pag. 1

Vakgroep Sociaal Recht • • Capita selecta Onderscheid zelfstandige-werknemer Sociaal statuut meewerkende partner Sociaal statuut bedrijfsleider Aanvullend pensioen voor zelfstandigen G. Van Limberghen 1/9/2022 | pag. 2

Vakgroep Sociaal Recht Bedrijfsleider Art. 3. § 1. Dit besluit verstaat onder zelfstandige ieder natuurlijk persoon, die in België een beroepsbezigheid uitoefent uit hoofde waarvan hij niet door een arbeidsovereenkomst of door een statuut verbonden is. Wordt geacht, tot bewijs van het tegendeel, zich in de in het vorig lid bedoelde voorwaarden tot onderwerping te bevinden, ieder persoon die in België een beroepsbezigheid uitoefent, die inkomsten kan opleveren bedoeld in (artikel 23, § 1, 1° of 2°, of in (artikel 30, 2°) van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992). <W 1994 -03 -30/31, art. 113, 025; Inwerkingtreding : 01 -01 -1994> <W 2001 -12 -30/30, art. 14, 035; Inwerkingtreding : 01 -01 -1998> G. Van Limberghen 1/9/2022 | pag. 3

Vakgroep Sociaal Recht Bedrijfsleider • ‘Fiscaal vermoeden’ – Voorwaarden • Beroep • In België • Mogelijkheid tot inkomsten – artikel 23, § 1, 1° of 2° » = winsten (nijverheids-, handels- of landbouwondernemingen) en baten (vrij beroep, ambt of post) » ≠ bezoldigingen van werknemers – artikel 30, 2° » = bezoldigingen van bedrijfsleiders G. Van Limberghen 1/9/2022 | pag. 4

Vakgroep Sociaal Recht Bedrijfsleider • ‘Fiscaal vermoeden’ – Bedrijfsleiders • Categorieën – Bestuurder, zaakvoerder, vereffenaar of gelijksoortig » Ongeacht aandelenbezit ⇒ ook zaakvoerder zonder aandelen – Leidende functie, leidende werkzaamheid van dagelijks bestuur of andere aard » Buiten arbeidsovereenkomst G. Van Limberghen 1/9/2022 | pag. 5

Vakgroep Sociaal Recht Bedrijfsleider • ‘Fiscaal vermoeden’ – Gevolg (stuk 8) • Onderwerping tot tegenbewijs – gezag » uitgeoefend door bestuursorgaan: andere persoon » rekening houdend met aandelenpakket (dus niet enige aandeelhouder bv. ; ook van familie) en bevoegdheden (dus niet zaakvoerders die individueel en zonder bevoegdheidsbeperking kunnen handelen) G. Van Limberghen 1/9/2022 | pag. 6

Vakgroep Sociaal Recht Bedrijfsleider • ‘Fiscaal vermoeden’ – Gevolg (stuk 8) • Onderwerping tot tegenbewijs – Sociale ≠ fiscale kwalificatie: zaakvoerder zonder aandelen – Fiscale beslissing ≠ correct » Bestuurder = lastgeving wegens vertegenwoordiging Herroepbaarheid ad nutum belet arbeidsovereenkomst, als van dwingend recht niet voor zaakvoerder (contra stuk 9) niet voor leden van directiecomité (stuk 9) G. Van Limberghen 1/9/2022 | pag. 7

Vakgroep Sociaal Recht Bedrijfsleider • ‘Fiscaal vermoeden’ – Gevolg (stuk 8) • Onderwerping: tot tegenbewijs – + andere functie » = dagelijks bestuur = dagelijks leven, gering belang, dringendheid ≠ materiële handelingen (stuk 12) » functie van andere aard » vaste vertegenwoordiger ≠ bestuurder (d. i. vertegenwoordigde rechtspersoon) (stuk 9) G. Van Limberghen 1/9/2022 | pag. 8

Vakgroep Sociaal Recht Bedrijfsleider Art. 3. § 1. … (Onverminderd de bepalingen van artikel 13, § 3, worden personen benoemd tot mandataris in een aan de Belgische vennootschapsbelasting of belasting der niet-inwoners onderworpen vennootschap of vereniging, op onweerlegbare wijze, vermoed in België een zelfstandige beroepsbezigheid uit te oefenen. ) <KB 1996 -1118/34, art. 1, 029; ED : 01 -01 -1997> G. Van Limberghen 1/9/2022 | pag. 9

Vakgroep Sociaal Recht Bedrijfsleider • ‘Territoriaal vermoeden’ – Voorwaarden • Benoeming – Uitoefening van mandaat is niet vereist • Mandataris (stuk 9)(id. RSVZ) – ≠ gewone lasthebber – ≠ lid van directiecomité – ≠ dagelijks bestuur • In vennootschap of vereniging – Ongeacht rechtsvorm • Onder Belgische belasting – Plaats van vergadering van bestuur is irrelevant G. Van Limberghen 1/9/2022 | pag. 10

Vakgroep Sociaal Recht Bedrijfsleider • ‘Territoriaal vermoeden’ – Gevolg • Uitoefening van zelfstandige beroepsbezigheid in België – Onweerlegbaar » Ratio: moderne telecommunicatietechnologie – Arbitragehof: 176/2004 (stuk 10) » =OK, omdat administratie niet over gegevens beschikt » ≠ OK, mbt mandatarissen die hun activiteit in België uitoefenen ⇒ tegenbewijs toelaten door andere manieren dan ontslag: bv. tijdelijke stopzetting wegens ziekte (belang erkenning van arbeidsongeschiktheid met het oog op pensioenloopbaan) – Mag gezag nog worden aangetoond? G. Van Limberghen 1/9/2022 | pag. 11

Vakgroep Sociaal Recht Bedrijfsleider • Territoriaal vermoeden – Gevolg • Uitzondering – Artikel 13 § 3 De Koning bepaalt in welke gevallen de in dit artikel bedoelde personen geacht worden alle beroepsbezigheid te hebben gestaakt » zie art. 37 § 3 KB 19 december 1967 – Europees recht » Verzekeringsplichtig in verscheidene landen G. Van Limberghen 1/9/2022 | pag. 12

Vakgroep Sociaal Recht Bedrijfsleider Art. 37 § 3 (KB 19 december 1967). De in artikel 13 van het koninklijk besluit nr. 38 bedoelde personen, die een mandaat in de zin van artikel 2 uitoefenen, worden uit dien hoofde geacht geen beroepsbezigheid uit te oefenen indien zij de kosteloosheid van dit mandaat bewijzen. Dat bewijs mag door elk rechtsmiddel geleverd worden, uitgezonderd de getuigenis, behalve wanneer de Administratie der Directe Belastingen bedrijfsinkomsten heeft weerhouden uit hoofde van de uitoefening van dit mandaat. ) <KB 1993 -02 -12/34, art. 3, 022; Inwerkingtreding : 01 -07 -1992 G. Van Limberghen 1/9/2022 | pag. 13

Vakgroep Sociaal Recht Bedrijfsleider Art. 3. § 2. (De Koning kan vermoedens invoeren betreffende de uitoefening van een beroepsbezigheid bedoeld in § 1). <W 6 -02 -1976, art. 1> Zie art. 2 KB 19 december 1967 G. Van Limberghen 1/9/2022 | pag. 14

Vakgroep Sociaal Recht Bedrijfsleider Art. 2. <KB 20 -09 -1983, art. 1> Voor de toepassing van artikel 3 van het koninklijk besluit nr 38 en zonder afbreuk te doen aan de bepalingen van artikel 5 bis van datzelfde besluit wordt de uitoefening van een mandaat in een vereniging of vennootschap naar rechte of in feite die zich met een exploitatie of met verrichtingen van winstgevende aard bezig houdt, (op onweerlegbare wijze) vermoed de uitoefening te zijn van een bedrijvigheid die verzekeringsplicht aan het sociaal statuut der zelfstandigen met zich brengt. <KB 1992 -0701/31 alias 1992 -07 -01/38, art. 1, 021; Inwerkingtreding : 01 -07 -1992> (lid opgeheven) <KB 1992 -07 -01/31 alias 1992 -0701/38, art. 1, 021; Inwerkingtreding : 01 -07 -1992> G. Van Limberghen 1/9/2022 | pag. 15

Vakgroep Sociaal Recht Bedrijfsleider • Vermoeden van beroepsactiviteit – Voorwaarde met betrekking tot de persoon • Uitoefening – Aanstelling = onvoldoende (stuk 11) • Mandaat – Standpunt 1 = eigenlijk mandaat (stuk 9) » ≠ lid van directiecomité » ≠ vaste vertegenwoordiger – Standpunt 2 = lastgeving cf. B. W. (RSVZ) » = commissarissen en vereffenaars » = lid van directiecomité en vaste vertegenwoordiger G. Van Limberghen 1/9/2022 | pag. 16

Vakgroep Sociaal Recht Bedrijfsleider • Vermoeden van beroepsactiviteit – Voorwaarde met betrekking tot de vennootschap • Mandaat in vennootschap of vereniging – Ongeacht juridische vorm • Met exploitatie of verrichtingen van winstgevende aard – Winstoogmerk/winstgevend – Geen staking van de activiteit – Cf. fiscale kwalificatie » Arbeidsgerechten kunnen niet wijzigen G. Van Limberghen 1/9/2022 | pag. 17

Vakgroep Sociaal Recht Bedrijfsleider • Vermoeden van beroepsactiviteit – Gevolg • Onweerlegbaar vermoeden van bedrijvigheid met verzekeringsplicht – Vermoeden van beroepsactiveit » Vroeger kon bewijs van kosteloosheid – Vermoeden van activiteit als zelfstandige? » Ja (stuk 9) (cf. RSVZ) » Neen: rechtshistorisch – Bijdrageplicht » Tenzij bijberoep of gepensioneerde » (ongeveer) kosteloos (bewijs: betaling is uitgesloten) G. Van Limberghen 1/9/2022 | pag. 18

Vakgroep Sociaal Recht Bedrijfsleider • Vermoeden van beroepsactiviteit – Rechtsgeldigheid • Geen hoogdringendheid die de afwezigheid van een advies van de Raad van State verantwoordt (Arbh. Gent A. R. nr. 143/02, 5 december 2003, juridat. be) • Bevoegdheidsoverschrijding door onweerlegbaar karakter? – Vermoeden van activiteit ≠ uitbreiding van het sociaal statuut – Vermoeden >< weerlegbaar fiscaal vermoeden (art. 3 KB nr. 38) G. Van Limberghen 1/9/2022 | pag. 19

Vakgroep Sociaal Recht Bedrijfsleider Art. 11. § 1. (De bijdragen van de onderworpenen worden uitgedrukt in een percentage van de beroepsinkomsten. ) <W 2002 -12 -24/31, art. 2, 038; Inwerkingtreding : 10 -01 -2003> § 2. (Onder beroepsinkomsten in de zin van § 1 dienen te worden verstaan de brutoberoepsinkomsten, verminderd met de beroepskosten, en eventueel met de beroepsverliezen, vastgesteld overeenkomstig de wetgeving betreffende de inkomstenbelasting, die de onderworpene als zelfstandige heeft genoten tijdens de periode dat hij aan dit besluit was onderworpen G. Van Limberghen 1/9/2022 | pag. 20

Vakgroep Sociaal Recht Bedrijfsleider • Bezoldigingen bedrijfsleider – Alle sommen andere dan dividenden of terugbetaling van kosten van vennootschap • Hoge huurprijzen van onroerend goed • Ten lasteneming van verliezen van vennootschap onder bepaalde voorwaarden – Wegens of naar aanleiding van arbeid, tijdelijke of definitieve stopzetting ervan • Attractiebeginsel – Ook als vergoeding van arbeidsovereenkomst » Betrokkene moet uitsplitsing aantonen – Tenzij kosteloos mandaat G. Van Limberghen 1/9/2022 | pag. 21

Vakgroep Sociaal Recht Aanvullende pensioenen • Rechtshistorisch overzicht (stuk 13) – Art. 52 bis Pensioenwet Zelfstandigen • Rustpensioen (ev. + overlevingspensioen) • Bijdrage aan socialeverzekeringsfonds – 1 à 7 % van begrensde beroepsinkomsten » Wegens fiscale aftrekbaarheid • Kritiek – Geringe deelname » Geen commissielonen voor makelaars – Geen rechtstreekse toegang tot pensioenverzekeraars » >< Europees mededingingsrecht G. Van Limberghen 1/9/2022 | pag. 22

Vakgroep Sociaal Recht Aanvullende pensioenen • Rechtshistorisch overzicht (stuk 13) – Per beroepsgroep • Ouderdom, invaliditeit, overlijden – Soms verplichte solidariteit • Hogere fiscaal aftrekbare maximumbijdrage – >< Europees mededingingsrecht – Als aan erkende pensioenkas » >< Europees mededingingsrecht G. Van Limberghen 1/9/2022 | pag. 23

Vakgroep Sociaal Recht Aanvullende pensioenen • Rechtshistorisch overzicht (stuk 13) – Programmawet (I) 24 december 2002 • Kritiek beantwoorden – Levelling playing field (stuk 14) » Bv. inzake controle » Bv. inzake fiscale behandeling • Afstemmen op filosofie van aanvullende pensioenen voor werknemers – Democratisering » Alle zelfstandigen » Solidariteit bevorderen – Bescherming van pensioenrechten » Verworven reserves » Transparantie – Alleen voor 2 de pijler G. Van Limberghen 1/9/2022 | pag. 24

Vakgroep Sociaal Recht Aanvullende pensioenen • Toepassingsgebied (stuk 13) – Aangeslotene • Wie – Zelfstandige » Bijdragen voor hoofdberoep – Meewerkende echtgenoot » Cf. art. 7 bis KB nr. 38 » Andere minimumbijdrage, andere regels inzake fiscaal aftrekbare premie (stuk 14) – Helper • Wanneer – Actuele of uitgestelde rechten – Rechthebbenden G. Van Limberghen 1/9/2022 | pag. 25

Vakgroep Sociaal Recht Aanvullende pensioenen • Sociaal risico (stuk 13) – = rust en overlijden – ≠ invaliditeit G. Van Limberghen 1/9/2022 | pag. 26

Vakgroep Sociaal Recht Aanvullende pensioenen • Toekenningsvoorwaarden (stuk 13) – Pensionering of 60 j • Cf. pensioenovereenkomst – Overdracht van reserves – Voorschotten en inpandgeving – Afkoopwaarde voor wedersamenstelling van hypothecair krediet G. Van Limberghen 1/9/2022 | pag. 27

Vakgroep Sociaal Recht Aanvullende pensioenen • Omvang van de voordelen (stuk 13) – Soort pensioenovereenkomst • Gewone pensioenovereenkomst – = aanvullend rust- en/of overlevingspensioen • Sociale pensioenovereenkomst – + Minimale solidariteit » Bepaalde vomen » Min. 10% van bijdragen – Mogelijke vormen (KB 15 december 2003) (stuk 14) » = pensioenopbouw zonder bijdragebetaling tjidens inactiviteit » = vergoeding van inkomstenverlies bij arbeidsongeschiktheid of overlijden (bv. wezenrenten) » = kosten van ernstige ziekte of afhankelijkheid » = verhoging van lopende uitkeringen G. Van Limberghen 1/9/2022 | pag. 28

Vakgroep Sociaal Recht Aanvullende pensioenen • Omvang van de voordelen (stuk 13) – Verworven reserves • Behoud van recht • Inhoud – Afhankelijk van overeenkomst – Bij pensionering = nulrendementswaarborg » - overlijden en solidariteit » Pensioeninstelling moet aanvullen, tenzij pensioen binnen 5 j » Alleen voor bijdragen na 1/1/2004 G. Van Limberghen 1/9/2022 | pag. 29

Vakgroep Sociaal Recht Aanvullende pensioenen • Omvang van de voordelen (stuk 13) – Recht op omzetting in rente • = Fiscaal voordeel • Tenzij te klein G. Van Limberghen 1/9/2022 | pag. 30

Vakgroep Sociaal Recht Aanvullende pensioenen • Cumulatie (stuk 14) – Cumuleerbaar met groepsverzekering tot beloop van 80%-grens • (Wettelijke + buitenwettelijke pensioenen) ≤ (80% van laatste normale brutobezoldiging) G. Van Limberghen 1/9/2022 | pag. 31

Vakgroep Sociaal Recht Aanvullende pensioenen • Administratieve organisatie (stuk 13) – Vrije keuze van pensioeninstelling • Wie – Verzekeringsondernemingen – Pensioenkassen voor zelfstandigen – Pensioeninstellingen voor werknemers • Kunnen zich openstellen voor alle categorieën van zelfstandigen • ≠ socialeverzekeringsfondsen – Pensioenbijdrage moet niet aan fondsen worden gestort – Attesteren betaling van gewone bijdragen G. Van Limberghen 1/9/2022 | pag. 32

Vakgroep Sociaal Recht Aanvullende pensioenen • Administratieve organisatie (stuk 13) – Vrije overgang van pensioeninstelling • Keuze: reserve achterlaten of overdragen – Zonder verlies van winstdeling of aftrek van winstdeling van verworven reserves » Wel afkoopvergoeding – Geen acquisitiekosten op overgedragen reserves – Overdracht geeft geen aanleiding tot belasting (stuk 14) G. Van Limberghen 1/9/2022 | pag. 33

Vakgroep Sociaal Recht Aanvullende pensioenen • Administratieve organisatie (stuk 13) – Informatie • Jaarlijkse pensioenfiche – Verworven reserves – Te verwachten rente » Vanaf 45 j • Jaarlijks verslag – Beleggingsstrategie – Rendement – Winstdeling • Recht op omzetting van rente G. Van Limberghen 1/9/2022 | pag. 34

Vakgroep Sociaal Recht Aanvullende pensioenen • Financiële organisatie (stuk 14) – Bijdrage • % van beroepsinkomsten – 8, 17 % – + 15 % voor sociale pensioenovereenkomsten • Tussen minimum en maximum – Wegens administratieve kosten – Wegens fiscale aftrekbaarheid • = fiscaal aftrekbaar als wettelijke bijdrage is betaald – Pensioen • Belastbaar op basis van een fictieve omzettingsrente G. Van Limberghen 1/9/2022 | pag. 35

Vakgroep Sociaal Recht • • Master Sociaal Recht • • Christian Deneve Mark De Vos Michel Magits Wilfried Rauws G. Van Limberghen Kristof Salomez Guido Van Limberghen Anne Van Regenmortel Herwig Verschueren 1/9/2022 | pag. 36