SPORTSKO REKREATIVNI TURIZAM UVODNA RAZMATRANJA CILJEVI PREDMETA Cilj

SPORTSKO REKREATIVNI TURIZAM UVODNA RAZMATRANJA

CILJEVI PREDMETA Cilj predmeta je definisati i objasniti specifičnu prirodu SPORTSKOREKREATIVNOG turizma kao SELEKTIVNOG OBLIKA TURIZMA DEFINISATI ODNOSE IZMEDJU SPORTA I TURIZMA OBJASNITI KAKO SPORT MOZE BITI POKRETAC RAZVOJA TURIZMA NEKOG PROSTORA

Metodi rada • • Interaktivna predavanja po unapred definisanim temama. Prezentacija i analiza primera iz prakse. Aktivan individualni ili grupni rad studenata pri rešavanju studija slučaja. Individualna izrada seminarskih radova. Usmena odbrana seminarskih radova. Diskusije. Pripreme za kolokvijum i ispit.

Metod ocenjivanja PREDISPITNE OBAVEZE: Prisustvo - 5 poena Aktivnost na vežbama - 10 Kolokvijum - 30 poena Seminarski rad - 10 poena Ukupno - 55 Min. 28 poena broj poena za izlazak na ispit ISPIT: 45 poena UKUPNO: 100 poena

Literatura Plavša Jovan Sportski turizam, sktipta

Pojam turizma "Turizam je skup odnosa i pojava nastalih prilikom putovanja i boravka stranaca u nekom mestu ukoliko taj boravak ne znači stalno nastanjivanje i nije vezan za sticanje zarade. “(Hunciker, Krapf, 1942)

RELACIJE SPORT / TURIZAM

VEZE IZMEĐU SPORTA I TURIZMA Veza između sporta i turizma postoji od samih početaka njihovog razvoja. Koren povezanosti leži u motivima koji ljude pokreću na bavljenje sportom, odnosno na turistička putovanja. Reč je o stalnoj želji čoveka za igrom, kretanjem, promenom, razonodom opuštanjem važnost uklanjanja negativnih posledica savremenog načina života i rada.

Obe pojave, sport i turizam, pokrenute su na temelju neekonomskih motiva Po pravilu, ljudi ne polaze na turistička putovanja niti se uključuju u sportskorekreativne aktivnosti sa ekonomskim motivima, u svrhu zarade. Oni to ne čine zbog zadovoljavanja ekonomskih, nego zdravstvenih, razonodnih i kulturnih potreba (Marković, Mojzež,

SPORT I TURIZAM NEKADA U prošlosti su sportska putovanja bila isključivo vezana za posete velikim sportskim dešavanjima, poput Olimpijskih igara, Spartakijade i raznih takmičenja. Kod takvih putovanja, turista je po pravilu bio pasivni posmatrač.

Antička Grčka osnivač organizovanog i planiranog sporta. Sportista je tada bio ideal i u fizičkom i u psihičkom smislu. Antičke olimpijske igre, najveći grčki sportski događaj, su jedan od najranijih primera povezanosti sporta i turizma.

Antička Olimpijske igre starog doba održavane na Peloponezu privlačile su takmičare, ali i posetioce-posmatrače (samo muškarci). Osim tih takmičenja u slavu Zevsa, održavane su i igre posvećene Heri (samo za neudate devojke iz okoline Olimpije). Uz takmičenja su održavane i druge priredbe. ‘Sportski objekti’: gimnasion sa tremom, za pripreme u trčanju i pentatlonu –trčanje, bacanje koplja, disk, skok u dalj I rvanje; palestra sa unutrašnjim dvorištem i sobama (boks, rvanje, pankration) i za sportsku ‘kozmetiku’ (premazivanje tela maslinovim uljem i skidanje peskom); stadion dužine 192, 28 m, za 35 -40. 000 ljudi (bez sedišta). Postojao i ‘hotel’ (Leonideon) za zvanične goste, sa 80 soba, ukrašen sa jonskim i dorskim stubovima.

SVETILISTA OBJEKTI ZA TAKMICENJE UGOSTITELJSKI OBJEKTI

OI su počele kao lokalni festival koji se, zahvaljujući ‘svetom miru’ proširio najpre na Peloponez, a potom postao panhelenski (svegrčki). Ova putovanja su preteča ne samo sportskog, manifestacionog, već i religijskog turizma (‘hodočašće’ u Zevsovo svetilište). OI ukida Teodosije I (394. g. pre Hrista) kao ostatak paganske vere. Tebalo je da prođu 1503 godine da bi se Olimpijske igre obnovile 1896. (Pjer d’ Kuberten).

Pet olimpijskih prstenova (dizajnirani 1913, a prvi put su korišćeni na Igrama 1920. Simbol je prvobitno bio dizajniran od strane barona Pierra de Kubertena, osnivača modernih olimpijskih igara. (pretpostavlja se da je to pet kontinenata koji učestvuju: Afrika, Azija, Amerika, Australija i Evropa). U junu 1914. godine u Parizu su na Olimpijskom kongresu predstavljeni i zastava i krugovi. Planirano je da zastava i krugovi budu predstavljeni na Igrama u Berlinu 1916. godine, koje zbog Prvog svetskog rata nisu održane, tako da su i zastava i krugovi prvi put izašli u javnost na Igrama u Antverpenu 1920. godine.

Olimpijski simboli Olimpijski krugovi, olimpijski moto, olimpijski plamen i olimpijska baklja olimpijskim Igrama i celom olimpijskom pokretu daju već svima poznat identitet

CITIUS – ALTIUS – FORTIUS brže –više-dalje Ove tri latinske reči su postale olimpijski moto 1894. godine, na predlog Pjer de Kubertena, kada je osnovan Međunarodni olimpijski komitet. Još jedan od prepoznatljivih simbola olimpizma je slogan “Najvažnija stvar u životu nije trijumf, već borba; nije najbitnije pobediti, već boriti se i učestvovati”.

Plamen i baklja Jedan od najpoznatijih obeležja Igara. U znak sećanja na Igre antičke Grčke, plamen se pomoću sunčevih zraka pali u Olimpiji, odakle kreće na put ka gradu domaćinu Igara. Za svake Igre se pravi posebna baklja čiju kopiju ima svaki nosilac, a plamen je ono što se prenosi od jednog do drugog.

Olimpijski plamen je simbolično prvi put upaljen u Amsterdamu (1928. godine) na ulasku u Olimpijski stadion, a vatra je gorela i na Stadionu “Koloseum” za vreme Igara u Los Anđelesu 1932. Međutim, to nisu bile autentične olimpijske vatre pod kojom se danas podrazumeva plamen upaljen u drevnoj Olimpiji u Grčkoj.

Tek 1936. za Igre u Berlinu uspostavljaju se pravila „igre s vatrom” koja traju i danas. Ideju berlinskog profesora Karla Dima o paljenju olimpijskog plamena uz pomoć sunčevih zraka u Olimpiji u kojoj su se održavale Olimpijske igre u drevnoj Grčkoj i štafetnom nošenju do Berlina MOK-u je predstavio predsednik Olimpijskog komiteta Nemačke Teodor Levald i ona je odmah prihvaćena. Prethodno, tvrdi se, odobrio ju je ministar propagande Nemačke dr Jozef Gebels.

Baklja je nošena kroz sedam zemalja (nosili su je trkači i veslači): Grčku, Tursku, Bugarsku, Jugoslaviju, Mađarsku, Austriju i Nemačku. Njen put bio je dug 3. 422 kilometra (toliko je bilo i nosilaca), a poslednji nosilac baklje bio je atletičar Fric Šilgen. Olimpijski plamen prolazio je kroz Jugoslaviju tri puta – za Igre 1936 u Berlinu, za Igre 1972. u Minhenu i, naravno, za Zimske olimpijske igre

1976. godine je plamen iz Grčke u Novi svet prenošen satelitom. Toplotni senzori su u Grčkoj detektovali plamen, a signal je u Otavu poslat preko satelita. Baklju (ali ne i plamen) su 1996. i 2000. godine astronauti poneli u svemir, a 2000. su upaljenu baklju ronioci nosili pod vodom. Za Igre u Atini 2004. godine je baklja prešla preko svih kontinenata i posetila sve gradove domaćine prethodnih Igara kao i Peking (Grad domaćin narednih igara 2008. )

2012 – London –baklja stigla helikopterom 2016 –Rio – prošla kroz 300 gradova, - baklja se pri preuzimanju plamena transformisala 2020?

Medalje Dodeljivanje medalje pobednicima je još jedan od simbola koji se vezuje za olimpijske igre. Medalje su napravljene od pozlaćenog srebra (“zlatne”), srebra i bronze i dodeljuju se trojici prvoplasiranih sportista u svakoj disciplini.

Medalje na svakim Igrama imaju specifičan dizajn o kom odlučuje organizator svaki Igara. Od 1928. do 2000. godine je na licu svake medalje bio prikaz boginje Nike, tradicionalne grčke boginje pobede sa palminog granom u levoj i pobedničkom krunom u desnoj ruci. Druga strana medalje je imala obeležje igara na kojima je dodeljena. 2004. godine je izgled lica medalje promenjen kako bi se što direktnije ukazalo na grčki karakter Igara. Na medaljama sa Igara u Atini je slika boginje Nike koja leti ka olimpijskom stadionu.

Himna Olimpijska himna se svira svaki put tokom dizanja olimpijske zastave. Himnu je komponovao grk Spiridon Samaras uz reči grčkog pesnika Kostisa Palamasa. I muziku i tekst je izabrao Demetrius Vikelas, prvi predsednik MOK-a. Himna je prvi put izvedena tokom cremonije otvaranja I Igara u Atini 1896. godine, ali sve do 1958. godine nije postala i zvanična himna MOKa. Na svim igrama od 1896. do 1960. godine je zemlja domaćin komponovala

OG 2024 Paris

PREDAVANJ 3 DEMOKRATIZACIJA SPORTA I TURIZMA POJAM I DEFINICIJE SPORTSKOREKREATIVNOG TURIZMA

pravog turističkog buma dolazi tek u 20. veku, posle Drugog svetskog rata. Turistički bum je posledica poboljšanja blagostanja stanovništva i napretka društva, a slični faktori (dovoljno slobodnog vremena, relativno bezbedan život. . . ) su uslovili i veliko međunarodno interesovanje za sport, pa zbog toga nije iznenađujuće što su turizam i sport postale dve uzajamno podržavajuće i komplementarne grane. Do

Kada je glavni motiv za odabir turističke destinacije sport, govori se o posebnoj vrsti turizma – o sportskom turizmu.

Svetski turizam učestvuje u bruto nacionalnom dohotku sa oko 10%, a od toga na sportski turizam otpada oko 2%. U savremenom turizmu, veliki turistički centri postaju centri aktivnog učestvovanja gostiju u sportskoj razonodi, u odnosu na ''stare'' turističke centre koji su osiguravali zabavu posmatranjem i različitim vrstama

Sport i turizam danas predstavljaju svetske trendove, a može se reći da su oba fenomena bila opšteprihvaćena još u antičkoj Grčkoj. 2003. godine – Sport tourism expo: – 10% ukupnog turističkog prometa; – vrednost prometa u visini od 51 milijarde dolara; – preko 40 miliona noćenja u hotelima. • 2010. godine – industrija sportskog turizma: – oko 600 milijardi dolara godišnje; – čini oko 14% ukupnog prometa ostvarenog u turizmu (Sport tourism expo, 2011); 2018 na sportski turizam odlazi oko 10%ukupne zarade od turizma (UNWTO) U US-a u 2017 čak 25%od svih turista su bili sportski – godišnji rast industrije sportskog turizma iznosi i više od 10%. Nemci i Holanđani najviše putuju u inostranstvo radi sporta I rekreacije; • Najbrže rastući sektor turizma; • Broj odlazaka na elitna takmičenja se svake godine značajno

Australija – zemlja sportskog turizma!!! Melburn –svetska prestonica sportskog turizma!!!! Novi Zeland – zemlja 100 sportova!!!!!

Zahvaljujući organizaciji većeg broja mega sportskih događaja kao što su Olimpijske igre, Svetsko fudbalsko prvenstvo, i tome što poseduju značajne sportske objekte i redovnu organizaciju raznih sportskih događaja, gradovi Kardif i Melburn spadaju u najpoznatije sportske gradove u svetu. Grad Melburn je domaćin za Australian Open Grand Slam, Australian Formula 1 Grand Prix, Moto. GP i kriket takmičenja. Melburn je pobednik u kategoriji svetskih prestonica 2006, 2008, 2010. godine i zvanično proglašen sportskom prestonicom sveta.

Melbourne Cricket stadion je jedan od najpoznatijih sportskih stadiona u Australiji

Melburn Albert Park – domac in Australijskog Grand Prix-a Formule 1

Evropske prestonice sporta 2015 Torino 2016 Prag 2017 Marsej 2018 Sofija 2019 Budimpešta 2020 Malaga

Evropska federacija sportskih gradova i prestonica utvrdila je generalnu regulativu za dobijanje statusa sportskih gradova i prestonica. Svaki od gradova se ocenjuje u pogledu ispunjenja odgovarajućih kriterijuma, među kojima su: sportska infrastruktura – sportski objekti (zatvoreni / otvoreni); pristup kapacitetima i sportskim aktivnostima; sportske inicijative, događaji ili projekti, gde je glavni nosilac gradska vlast; unapređenje zdravlja i integracija kroz sport u svim društvenim slojevima; ukupan broj klubova i udruz enja i uc es c a rezidentnih sportskih kluba ili sportskih organizacija u sportskoj ligi; procenat aktivne sportske populacije; projekti komunikacije i promovisanja sporta (korišćenje ICT); ažurni rasporedi sportskih događaja u gradu; odnosi između gradske vlasti i sportskih i političkih institucija na lokalnom, regionalnom i

SPORT JE BIZNIS!!!!!! SPORTSKI TURIZAM JE I BIZNIS!!!!!! VELIKI SPORTSKI DOGAĐAJI SU PRESTIŽ!!!!

POČECI SPORTSKOG TURIZMA

Delatnost sportskog turizma najčešće se posmatra kao pojava novijeg datuma, znatno mlađa od samog sporta i turizma. Najraniji rad, gde se povezuju sport i turizam, objavljen je 1887. godine, u knjizi Viktora Balka, oca švedskog modernog sporta.

DEFINICIJE ”Sportski turizam se može definisati kao putovanje nekomercijalnog kataktera, kako bi se učestvovalo u sportskim aktivnostima ili posmatrale iste daleko od mesta boravka” (Hall). ”Sportski turizam obuhvata sve vrste aktivnog i pasivnog učešća u sportskim aktivnostima do kojih dolazi povremeno ili redovno iz nekomercijalnih ili poslovno komercijalnih razloga, a za koje je neophodan odlazak iz mesta stalnog boravka ili radne sredine” (Standeven, De Knop, 1999).

Gibsonu (Gibson, 1998) pod sportskim turizmom se podrazumeva napuštanje mesta stalnog boravka radi posmatranja sportskih događaja (velika sportska takmičenja poput Olimpijskih igara, Svetskog fudbalskog prvenstva, poznatih teniskih turnira…) formula i sl). Prema ovom definicijom se slaže i ''Info Sport Internacional'' (ISI, 1989) i smatraju da se sportski turizam razvija i manifestuje kroz praćenje velikih svetskih sportskih dešavanja. Sa

TRI KATEGORIJE SPORTSKOG TURIZMA GENERALNO POSMATRANO 1. Posmatranje sportskih događaja (Sports Event Tourism), 2. Poseta atrakcijama vezanim za sport (Celebrity and Nostalgija Sport Tourism), 3. Aktivno učešće (Active Sport Tourism).

1 – Veliki sportski događaji Prva kategorija ili posmatranje sportskih događaja uključuje velika sportska takmičenja poput Olimpijskih igara, Svetskog fudbalskog prvenstva, poznatih teniskih turnira, trke formula i sl. Ovi događaji izazivaju interesovanje širom planete i predstavljaju prvorazredne turističke atrakcije.

2 - Poseta atrakcijama vezanim za sport Ovde spadaju posete čuvenim sportskim halama (poput Basketball Hall of Fame u Springfildu), poznatim stadionima (stadion fudbalskog kluba Barselona ''Kamp Nou'' (Camp Nou) u Barseloni je uključen u turističku ponudu grada), posete poznatim muzejima sporta (NASCAR Museum u Šarlotu). U ovu kategoriju sportskog turizma spadaju i aranžmani vezani za susrete sa poznatim sportistima.

3 - Aktivno učešće Profesionalno ili rekreativno

Aktivni sportski turisti Takmicarski Rekreativni

Pojedini autori (Robinson, Gammon, 2004) smatraju da postoje tvrde i meke definicije sportskih turista. ‘Hard’ sportski turisti – pojedinci koji aktivno ili pasivno učestvuju na sportskim takmičenjima i koji upravo zbog toga preduzimaju putovanje; ‘Soft’ sportski turisti – turisti koji putuju radi aktivne sportske rekreacije u određenoj vrsti sporta (skijanje, biciklizam i sl. ). U osnovi motivacija sportskih turista su razonoda, eskapizam, relaksacija, zdravlje, redukcije stresa, traganje za uzbuđenjem itd.

Neki autori razlikuju dve vrste putovanja baziranih na sportskim aktivnostima: • Single-sport activity putovanje (bavljenje samo jednim sportom, naprimer: skijanje, golf i sl. ) • Multiple-sport activity putovanje (istovremeno bavljenje raznim sportovima). Sportske aktivnosti često se uključuju u sadržaj putovanja motivisanih drugim razlozima (poslovna putovanja + golf; odmor na moru + vodeni sportovi I sl. ). U tim slučajevima sport nije primarna motivacija turista, već ga oni praktikuju jednostavno zato što je dostupan u destinaciji. To su primeri tzv. Uzgrednog sportskog turizma.

Razlog za turistička kretanja: � promena svakodnevnog okruženja i rutinskih poslova; � rekreacija (fizička aktivnost, igra, zabava, vežbe); � relaksacija (fizičko i mentalno opuštanje u cilju očuvanja zdravlja);