Programsk struktur nastave Ciljevi i zadaci nastave srpskog

Programskа strukturа nastave • Ciljevi i zadaci nastave srpskog jezika • Programski sadržaji (područja): 1. Početno čitanje i pisanje 2. Analiza književno-umetničkog teksta 3. Kultura jezičkog izražavanja 4. Gramatičke i pravopisne norme 5. Mediji u nastavi • Posebni oblici rada u nastavi • Uputstva za realizaciju programa • planiranje programske građe i vrednovanje učeničkog znanja.

Ciljevi i zadaci nastave srpskog jezika • Opšti cilj: usvajanje maternjeg jezika i književne kulture, razvijanje ljubavi prema knjizi i osposobljavanje za samoobrazovanje • Ciljevi i zadaci u vezi sa programskim područjima: – – – izražajno čitanje i čitanje u sebi, logičko i kritičko shvatanje pročitanog, doživljavanje, razumevanje, tumačenje i ocenjivanje književnih dela, služenje književnim jezikom, pravilno usmeno i pismeno izražavanje, Postupno i sistematično upoznavanje gramatike i pravopisa srpskog jezika i njihovu primenu, – Razumevanje osnovnih teorijskih pojmova iz književne, pozorišne i filmske umetnosti.

1. Početno čitanje i pisanje • • Početno Či. P као programsko područje nastave srpskog jezika, vremenski vezano za I razred, u okviru koga učenici pre svega savladavaju tehniku čitanja i pisanja. Sve aktivnosti koje se odnose na usvajanje Či. P, treba posmatrati kao jednistvenu celinu koja ima svoje faze: • • pripremu za čitanje i pisanje, usvajanje čitanja ipisanja (Učenje) uvežbavanje čitanja i pisnja. Početno Či. P direktno je usmereno na otklanjanje dečijeg govora i razvoj standardnog književnog jezika: – aktiviranje pasivnog rečnika, otklanjanje govornih mana i lokalizama, bogaćenje rečnika (leksički i sintaksički), prihvatanje normi standardnog jezika i pravopisa. . .

2. Čitanje i analiza književno-umetničkog štiva • Centralno područje nastave srpskog jezika: • Čitanje: sve vrste čitanja koje odgovaraju uzrastu učenika (logičko, glasno, u sebi, usmereno, istraživačko, izražajno) • Analiza: uočavanje, otkrivanje, tumačenje i vrednovanje bitnih elemenata pročitanog štiva, a vrši se na svim tipovima nastavnih časova i različitim oblicima samostalnih aktivnosti. • Kroz čitanje književno-umetničkih dela učenik se: • Upoznaje sa objektivnom stvarnošću i životom ljudi u različitim vremenima i podnebljima • Stiče saznanja o različitim oblastima ljudskog života, čoveku i društvu, psihologiji, moralu, filozofiji. . . • podstiče na stvaralaštvo, razvija maštu i emocije. . .

Vrste štiva • U okviru nastave srpskog jezika čitaju se i analiziraju različite vrste književno-umetničkog teksta: 1. Epska štiva (bajke, basne, epske pesme, pripovetke. . . ) 2. Lirska štiva 3. Dramska štiva 4. Školska i domaća lektira 5. Sadržaji popularne i naučne literature, dečije štampe, itd. • Aktivnim vrednovanjem (analizom) književ. -umetničkih dela učenik: • Stiče pozitivne osobine: ljubav prema životnim vrednostima, budi patriotska osećanja. . • Razvija valjane sudove: pravičnost, iskrenost, toleranciju, humanost. . . • Usvaja kulturu govora i ponašanja i izgrađuje estetski ukus. . .

3. Kultura jezičkog izražavanja • • Cilj: uvežbavanje osnovnih oblika jezičkog komuniciranja i postavljanje temelja učeničkog jezika i govora u okviru našeg književnog standarda. Osnovni oblici komuniciranja u ovoj fazi školovanja su: 1. Usmeno izražavanje: prepričavanje, pričanje, opisivanje, izveštavanje. 2. Pismeno izražavanje: prepisivanje, diktat, pisani sastavi • Kultura jezičkog izražavanja omogućava uobličavanje sopstvenih misli i osećanja

4. Jezik • Cilj: usvajanje elementarnih gramatičkih i pravopisnih kategorija, koje obezbeđuju normativnost učeničkog govora. • Jezičke pojave su apstraktne prirode pa su zahtevi odmereni prema učeničkim mogućnostima i osnovnim potrebama jezičkog standarda. • U svim razredima dominira rečenica kao osnovna govorna jedinica, a u razrednoj nastavi pravila se usvajaju bez definicija, u konkretnoj jezičkoj realzaciji i svim oblicima govornog komuniciranja.

5. Mediji u nastavi • Savremena sredstva masovnog komuniciranja pobuđuju pažnju učenika i izazivaju veliko interesovanje, pa je neophodno osposobljavanje učenika za korišćenje i razumevanje poruka koje se šalju ovim putem. • Program srpskog jezika omogućava učenicima upoznavanje sa osnovnim elementima i pojmovima filmske i pozorišne umetnosti, kao i specifičnim postupcima kojima se izražava i stvara scenska umetnost. • Neke metodike ne izdvajaju posebno ovo programsko područje ili se ono sreće pod nazivom pozorište, film, radio i TV u nastavi

Posebni oblici rada u nastavi srpskog jezika • Posebni oblici rada omogućavaju otkrivanje i usmeravanje talentovane dece. 1. Vanredna nastava (dopunska, dodatna i produžena) 2. Slobodne aktivnosti (sekcije), se organizuju za za učenike sa posebnim sklonostima 3. Povremene aktivnosti (izleti, posete, ekskurzije)

Vanredna nastava • Organizuje se u slučaju potrebe. • Vreme, sadržaj i obim dopunske i produžene nastave određuje učitelj u skladu sa potrebama tokom godine • Dodatna nastava predviđšena je za učenike IV razreda. Sadržaju proističu iz građe za redovnu nastavu, ali su zahtevi složeniji pa njihovo ostvarenje zahteva odgovoran istraživački i stvaralački pristup učitelja i učenika.

Slobodne i povremene aktivnosti • Učitelj kao pojedinac i škola u celini organizuju ove aktivnosti prema svojim potrebama i mogućnostima. • Njihova realizacija mora sadržati obrazovne i vaspitne ciljeve i zadatke koji proističu iz nastavnog procesa srpskog jezika.

• U okviru ovog predmeta bavićemo se pitanjima vezanim za Početno čitanje i pisanje dece sa OV i to one koja se obrazuju putem crne štampe. • Početno čitanje i pisanje kao oblast srpskog jezika se može pronaći u knjigama iz kojih se obrazuju budući nastavnici razredne nastave.

• Materijal sa predavanja: – Vučković, M. : Metodika nastave srpskog jezika i književnosti u mlađim razredima osnovne škole, (str. 1 -20).