Metody ochrony rolin Zapobiegawcze metody ochrony rolin Kwarantanna

Metody ochrony roślin

Zapobiegawcze metody ochrony roślin • Kwarantanna • Zabiegi agrotechniczno – higieniczne • Hodowla i uprawa roślin odpornych

Kwarantanna • Zespół zabiegów mających na celu niedopuszczenie do zawleczenia i rozprzestrzenienia ważnych gospodarczo patogenów, szkodników i chwastów • Zabiegi te to kontrola zdrowotności materiałów roślinnych będących w obrocie i stosowanie restrykcji w stosunku do partii materiałów zawierających obiekty kwarantannowe

Kwarantanna • Wewnętrzna – na terenie kraju • Zewnętrzna – obejmuje wymianę towarów z zagranicą • Obiektami kwarantannowymi są te gatunki organizmów, które mogą powodować duże straty gospodarcze • Badaniem towarów roślinnych przeznaczonych na eksport zajmują się specjaliści wojewódzkich stacji kwarantanny i ochrony roślin • Nadzór nad obsługą fitosanitarną sprawuje Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej

Kwarantanna Na polskiej liście kwarantannowej znajduje się: • 49 chorób: a. grzybowe: rak ziemniaka, sucha zgnilizna kolb kukurydzy, śnieć karłowa pszenicy b. bakteriowe: bakterioza pierścieniowa ziemniaka, bakteryjne więdnięcie kukurydzy, zaraza ogniowa c. wirusowe: wirus żółtej mozaiki fasoli, wirus karłowatości jeżyny

Kwarantanna Na polskiej liście kwarantannowej znajdują się: • 42 szkodniki: • a. owady: kapturnik zbożowiec, strąkowce, skośnik ziemniaczak, skośnik zbożowiaczek, kukurydziana stonka korzeniowa, wołek kukurydzowy, trojszyki • b. nicienie: niszczyk ziemniaczak, niszczyk zjadliwy, węgorek truskawkowiec, mątwiki, guzaki

Kwarantanna Na polskiej liście kwarantannowej znajduje się: • 9 chwastów : ambrozja trójdzielna, iwa rzepieniolistna, kanianka, chaber rozłogowy, cenchrus kotwiczny • Wykaz chorób, szkodników i chwastów przeciw którym stosuje się kwarantannę roślin określa rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dn. 31. 05. 1990 r.

Zabiegi agrotechniczno – higieniczne • Koncentracja upraw w rejonach podmiejskich zwiększa możliwość masowych pojawów patogenów i szkodników. • Wystawa południowa pól sprzyja występowaniu szkodników ciepłolubnych. • Osłony w formie lasu, alei wysokich drzew i żywopłotów sprzyjają nalotom śmietek, połyśnicy marchwianki i mszyc.

Zabiegi agrotechniczno – higieniczne • Przestrzenne rozmieszczenie upraw uniemożliwia przenoszenie się szkodników. Umiejscowienie uprawy pszenicy jarej w pobliżu ozimin, traw i miedz sprzyja porażeniu przez ploniarkę zbożówkę i niezmiarkę paskowaną. • Głęboka orka niszczy znaczny procent pędraków, drutowców, gąsienic rolnic, piętnówki kapustnicy, pachówki strąkóweczki. • Zmianowanie

Zabiegi agrotechniczno – higieniczne • Ugniatanie gleby ciężkimi maszynami i ciągnikami sprzyja porażeniu przez mątwika burakowego, a także rozprzestrzenianiu nicieni. • Na liczebność niektórych szkodników wpływa termin siewu: opóźnienie siewu ozimin ogranicza występowanie ploniarki i niezmiarki, zboża jare zaleca się siać możliwie wcześnie, wówczas rośliny przekroczą krytyczny okres fazy 2 -3 liści w której najczęsciej sa atakowane przez szkodniki.

Zabiegi agrotechniczno – higieniczne • Zdrowotność roślin zależy od stosunku poszczególnych składników mineralnych w glebie. Właściwe nawożenie zwiększa potencjał obronny rośliny i jej zdolności regeneracyjne. Wraz z obornikiem wprowadzane są do gleby drapieżne nicienie i roztocza niszczące nicienie roślinożerne. • Pojawianiu się rolnic, śmietek sprzyja zachwaszczenie pól • O stanie zdrowotnym upraw decyduje materiał siewny i sadzeniakowy

Hodowla i uprawa roślin odpornych • Odporność to zdolność rośliny do częściowego ograniczenia, przeciwdziałania lub opóźnienia szkodliwego wpływu szkodnika lub choroby. • Odporność ekologiczna wynika z niezgodności fenologicznej rozwoju rośliny i szkodnika np. : jeśli odmiana pszenicy wykłosi się zanim nastąpi składanie jaj przez niezmiarkę paskowaną, nie będzie porażona

Hodowla i uprawa roślin odpornych • Odporność genetyczna wynika z cech dziedzicznych, które w ograniczonym stopniu podlegają wpływowi czynników środowiska. • Mechanizmy odporności genetycznej to: - tolerancja - polega na zdolności regeneracji przez roślinę uszkodzeń powodowanych przez szkodnika - brak akceptacji – szkodnik niechętnie żeruje na roślinie

Hodowla i uprawa roślin odpornych - antybioza – roślina niekorzystnie wpływa na biologię szkodnika wskutek obecności określonych zw. chem. zawartych w jej tkankach - nadwrażliwość – roślina izoluje szkodnika dzięki szybkim morfologicznym i histologicznym zmianom prowadzącym do zamierania tkanek wokół szkodnika

Hodowla i uprawa roślin odpornych • Odmiany odporne uzyskuje się przez selekcję i krzyżowanie. • Selekcja – wybranie z populacji osobników odpornych i rozmnożenie ich. • Krzyżowanie polega na znalezieniu źródła odporności. Po przeprowadzeniu badań genetycznych krzyżuje się rośliny o pożądanych cechach użytkowych z roślinami odpornymi na danego szkodnika.

Metody zwalczania chorób, szkodników i chwastów • • • Mechaniczna Fizyczna Biologiczna Chemiczna Integrowana

Zwalczanie mechaniczne • Ogrodzenia, odstraszanie, zbieranie i zabijanie szkodników • Usuwanie chorych roślin, niszczenie resztek pożniwnych np. : porażone bulwy ziemniaka odrzucone podczas wiosennego sortowania są źródłem zarazy ziemniaka • Mechaniczne zwalczanie chwastów w rzędach roślin

Żółte tablice lepowe

Metody fizyczne • Działanie wysokimi lub niskimi temperaturami, promieniowaniem ultrafioletowym lub podczerwienią – przegrzanie i wysuszenie ciała szkodnika. • Termiczne odkażanie ziemi, nasion i organów rozmnażania wegetatywnego np. : zanurzenie nasion na 10 min. w wodzie o temp. 50°C zwalcza bakteriozę obwódkową fasoli. • Wypalanie chwastów z użyciem propan-butanu

Metody biologiczne • Wprowadzanie organizmów pożytecznych (drapieżców, pasożytów i parazytoidów) na teren gdzie wcześniej ich nie było np. : wprowadzenie ośca korówkowego do sadów w celu zwalczania bawełnicy korówki • Ochrona wrogów naturalnych szkodników poprzez stosowanie selektywnych pestycydów • Atraktanty – substancje wabiące szkodniki do pułapek (imitujące pokarm) • Repelenty – odstraszają, lecz nie zabijają roślinożerców • Feromony płciowe, alarmu, agregacyjne

Metody biologiczne • Sikorka bogatka zjada dziennie do 600 szt mszyc i gąsienic • Owadożerne nietoperze, krety • Grzyby żyjące w symbiozie z korzeniami roślin w zjawisku mikoryzy mogą chronić korzenie przed patogenami z rodzajów: Pythium, Phytophthora, Fusarium • Zwalczanie chwastów, szkodników i chorób preparatami zawierającymi wyciągi z roślin i inne składniki naturalne np. : Biobit, Grevit

Metody chemiczne • Chemiczne zwalczanie chorób, szkodników i chwastów pozwala niszczyć te czynniki ograniczające plony w sposób trwały, w szybkim czasie na dużej powierzchni. • Wadą stosowania pestycydów jest zagrożenie dla środowiska naturalnego oraz ich koszt.

Technika stosowania środków ochrony roślin • Opryskiwanie

Technika stosowania środków ochrony roślin • • Opryskiwanie Zaprawianie (nasiona, cebule, bulwy) Stosowanie granulatów Fumigacja

Chemiczne środki ochrony roślin Roundup 360 SL Roundup – nazwa handlowa 360 – zawartość substancji biologicznie czynnej 360 g/l glifosatu SL – oznaczenie formy użytkowej (koncentrat do sporządzania roztworu wodnego)

Podział chemicznych środków ochrony roślin (pestycydów) 1. Zoocydy - Insektycydy – zwalczają owady - Akarycydy – zwalczają roztocza

Podział chemicznych środków ochrony roślin (pestycydów) 1. - Zoocydy Insektycydy – zwalczają owady Akarycydy – zwalczają roztocza Nematocydy – zwalczają nicienie Rodentycydy – zwalczają gryzonie

Podział chemicznych środków ochrony roślin (pestycydów) 1. - Zoocydy Insektycydy – zwalczają owady Akarycydy – zwalczają roztocza Nematocydy – zwalczają nicienie Rodentycydy – zwalczają gryzonie Moluskocydy – zwalczają ślimaki

Podział chemicznych środków ochrony roślin (pestycydów) 1. Zoocydy - Insektycydy – zwalczają owady - Akarycydy – zwalczają roztocza - Nematocydy – zwalczają nicienie - Rodentycydy – zwalczają gryzonie - Moluskocydy – zwalczają ślimaki 2. Fungicydy – środki grzybobójcze

Podział chemicznych środków ochrony roślin (pestycydów) 1. Zoocydy - Insektycydy – zwalczają owady - Akarycydy – zwalczają roztocza - Nematocydy – zwalczają nicienie - Rodentycydy – zwalczają gryzonie - Moluskocydy – zwalczają ślimaki 2. Fungicydy – środki grzybobójcze 3. Herbicydy – środki chwastobójcze

Podział chemicznych środków ochrony roślin (pestycydów) 1. Zoocydy - Insektycydy – zwalczają owady - Akarycydy – zwalczają roztocza - Nematocydy – zwalczają nicienie - Rodentycydy – zwalczają gryzonie - Moluskocydy – zwalczają ślimaki 2. Fungicydy – środki grzybobójcze 3. Herbicydy – środki chwastobójcze 4. Regulatory wzrostu – stymulują lub hamują procesy życiowe roślin

5. Adiuwanty – substancje pomocnicze znajdujące się w środku ochrony roślin lub dodawane do cieczy użytkowej w celu modyfikacji właściwości fizycznych - przyczepności, zwilżania (oleje, emulgatory) np. : płyn do mycia naczyń „Ludwik”

Bez adiuwanta Duży kąt stykania się z powierzchnią liścia, Mała przyczepność kropli Krople cieczy nie rozlewają się na powierzchni liścia. Mają tendencję do spadania Z adiuwantem Mały kąt stykania się z powierzchnią liścia. Duża przyczepność kropli Krople cieczy rozlewają się na powierzchni liścia pokrywając jego powierzchnię

Toksyczność pestycydów • Miernikiem toksyczności doustnej pestycydów jest dawka, która powoduje śmierć 50% osobników zwierząt testowych. • Dawkę tę określa się w mg na 1 kg masy ciała zwierzęcia. Miernik ten określany jest jako LD 50

Klasy toksyczności pestycydów • • • - I klasa LD 50 <50 mg/kg II klasa LD 50 51 – 150 mg/kg III klasa LD 50 151 – 500 mg/kg IV klasa LD 50 501 – 5000 mg/kg V klasa LD 50 >5000 mg/kg Lannate 25 WP – LD 50 17 -26 mg/kg Dimilin 25 WP – LD 50 4600 mg/kg

Środki ochrony roślin - toksykologia e bardzo toksyczny e toksyczny

Środki ochrony roślin - toksykologia szkodliwe pozostałe np. . drażniący

Formy użytkowe pestycydów • EC – koncentrat do sporządzania emulsji wodnej • SC – koncentrat w postaci stężonej zawiesiny • WP – proszek do sporządzania zawiesiny wodnej • DS – proszek do zaprawiania na sucho • WS - proszek do zaprawiania na mokro • ES – emulsja do zaprawiania nasion • WG – mikrogranulat do sporządzania zawiesiny wodnej

Stosowanie środków ochrony roślin • Wyłącznie dopuszczone do obrotu zgodnie z instrukcją zawartą na etykiecie. • Należy prowadzić ewidencję wykonanych zabiegów ochrony roślin i przechowywać ją co najmniej dwa lata. • Ewidencja powinna zawierać: nazwę rośliny, powierzchnię uprawy, terminy wykonania zabiegów, dawki środków ochrony roślin i przyczyny ich stosowania.

Stosowanie środków ochrony roślin • Środki ochrony roślin stosuje się sprzętem sprawnym technicznie. Badania sprawności technicznej opryskiwaczy powinny być przeprowadzane w odstępach nie dłuższych niż 3 lata. • Nie wolno stosować środków ochrony roślin: przy wietrze powyżej 3 m/s, w gorące bezwietrzne dni, przed spodziewanym deszczem.

Stosowanie środków ochrony roślin • Przy wykonywaniu zabiegów ochrony roślin należy zachować odległość co najmniej 5 m od krawędzi dróg publicznych, 20 m od budynków mieszkalnych i zabudowań inwentarskich, pasiek, plantacji roślin zielarskich, ogrodów działkowych, rezerwatów przyrody i parków narodowych. • Nie wolno przekraczać maksymalnej dawki preparatu podanej w etykiecie-instrukcji.

Stosowanie środków ochrony roślin • Minimalne odległości myjni urządzeń ochrony roślin powinny wynosić co najmniej 30 m od budynków, silosów na kiszonki, magazynów pasz i ziarna, 5 m od granicy działki sąsiedniej. • Karencja – okres jaki musi upłynąć od ostatniego zabiegu do zbioru. • Prewencja – okres jaki musi upłynąć od zabiegu, po którym można wejść na teren chroniony lub dopuszczać obloty pszczół.

Warunki wysokiej skuteczności herbicydów: • Znajomość chwastów • Odpowiedni środek w odpowiedniej dawce • Stosowanie zabiegu w terminie, gdy chwasty są w fazie najbardziej wrażliwej na preparat • Warunki atmosferyczne (susza powoduje wzrost odporności chwastów)

Podział herbicydów a. nalistne • kontaktowe - Reglone 200 SL, Pardner 225 EC • układowe - Roundup 360 SL, Chwastox b. doglebowe • nieselektywne – Gesatop 60 WP • selektywne – Afalon 50 WP

Integrowana metoda ochrony roślin • Polega na stosowaniu metod zapobiegawczych, a po wystąpieniu patogenu, szkodnika lub zachwaszczenia na łączeniu metod: mechanicznej, fizycznej, biologicznej i chemicznej.

Ochrona przyrody a działalność rolnicza Główne źródła zagrożenia dla środowiska naturalnego to: • Intensywne formy gospodarowania nasilające erozję gleb • Duże powierzchnie monokultur • Nadmierna intensyfikacja łąk i pastwisk • Zaniedbywanie i zaniechanie użytkowania łąk i pastwisk • Osuszanie i eksploatacja obszarów wodno-błotnych • Wypalanie roślinności • Zanikanie lokalnych ras zwierząt i odmian roślin

Ochrona przyrody na gruntach ornych • Wielogatunkowy płodozmian • Stosowanie wsiewek, poplonów ścierniskowych i ozimych • Zakładanie pasów zadrzewień i nasadzeń krzewów • Utrzymywanie w kulturze gruntów ugorowanych i odłogowanych • Wdrażanie zasad dobrej praktyki rolniczej • Zakaz wypalania roślinności na łąkach, pastwiskach oraz nieużytkach i rowach

Głównym przedsięwzięciem w systemie ochrony przyrody i krajobrazu skierowanym do gospodarstw rolnych jest Krajowy Program Rolno-środowiskowy mający na celu czynne włączenie producenta rolnego w poprawę jakości środowiska i zachowanie walorów przyrodniczych obszarów wiejskich.

Zasady produkcji ekologicznej • Żyzność gleby utrzymywana jest przez stosowanie płodozmianu i nawożenie organiczne (komposty, nawozy zielone) i naturalne (odchody zwierząt) oraz mineralne w postaci kopalin nieprzetworzonych lub zmielonych. • Zwalczanie chorób i szkodników polega na uprawie odmian odpornych, stworzeniu odpowiednich warunków dla naturalnych wrogów szkodników, stosowaniu płodozmianu oraz mechanicznych i fizycznych metod zwalczania chwastów. Można stosować związki zawierające wyciągi roślinne i kultury bakterii.

Zasady produkcji ekologicznej • Metodą produkcji ekologicznej jest także zbiór dziko rosnących roślin i ich części pozyskiwanych z naturalnych ekosystemów nie poddanych działaniu zabronionych substancji. • W gospodarstwie ekologicznym można uprawiać rośliny w systemie konwencjonalnym pod warunkiem, że będą innego gatunku niż uprawy ekologiczne, a magazyny i budynki gospodarcze do produkcji konwencjonalnej będą wydzielone.