METODY ZARZDZANIA RYZYKIEM WALUTOWYM W PRZEDSIBIORSTWIE Gdynia 20

METODY ZARZĄDZANIA RYZYKIEM WALUTOWYM W PRZEDSIĘBIORSTWIE Gdynia 20 listopada 2015 Jacek Maliszewski – Główny Ekonomista DMK Tel: 602 -478 -100 e-mail: j. maliszewski@dmk-alpha. eu

PROGRAM SZKOLENIA CZĘŚĆ I 1. Czynniki wpływające na zmiany kursów walut (Złotego, Euro, Dolara, innych walut): a. czynniki makroekonomiczne, b. czynniki związane z rynkiem stóp procentowych (Teoria Parytetu Stóp Procentowych), c. czynniki związane z analizą techniczną wykresów, d. czynniki związane z cyklami i sezonowością. 2. Przegląd prognoz sporządzonych przez czołowe instytucje finansowe na świecie. 2

PROGRAM SZKOLENIA CZĘŚĆ I 3. Co to jest forward walutowy i jak z niego korzystać? 4. Co to jest opcja walutowa? Kto jest nabywcą opcji a kto wystawcą? 5. Zdarzenia gospodarcze występujące w przedsiębiorstwie, które wywołują ryzyko kursu walutowego. 6. Rozwój ryzyka importera eksportera na osi czasu. 7. Zabezpieczenie krótkoterminowego ryzyka kursowego z użyciem forwardu. 3

PROGRAM SZKOLENIA CZĘŚĆ II 1. Ubezpieczenie ryzyka średnioterminowego oraz długoterminowego z użyciem opcji walutowej. 2. Ryzyko księgowe, a ryzyko kasowe - różne podejścia do zarządzania ryzykiem kursowym. Praktyczne przykłady z życia polskich importerów i eksporterów wzięte. Najczęstsze błędy jakie są popełniane w tych procesach. 4

PROGRAM SZKOLENIA CZĘŚĆ II 3. Rodzaje zleceń na zakup/sprzedaż - pomocne w zarządzaniu ryzykiem kursowym. 4. Analiza techniczna wykresów kursów walut - jako narzędzie pomocne przy podejmowaniu decyzji o kupnie, sprzedaży walut. 5. Strategia dzienna i tygodniowa - metoda oparta o zmienność implikowaną zawartą w cenach opcji notowanych na rynku międzybankowym. 6. Przegląd instrumentów rynku terminowego służących do zarządzania ryzykiem kursowym. 7. Lokaty dwuwalutowe - optymalne zarządzanie płynnością gotówkową. 8. Przegląd instrumentów "toksycznych" - będących przyczyną problemów polskich przedsiębiorców w latach 2008 -2009. 5

CZY POLSCY EKSPORTERZY I IMPORTERZY SĄ PRZYGOTOWANI OKRES DUŻEJ ZMIENNOŚCI KURSÓW WALUT? Czy gdyby w najbliższych 12 miesiącach kurs EUR/PLN (lub USD/PLN) wzrósł o 20%, to sytuacja ekonomiczna Twojej firmy: a. b. c. d. Pogorszyłaby się Polepszyłaby się Nie uległaby zmianie Nie wiem, jak by to wpłynęło na sytuację firmy 6

CZY POLSCY EKSPORTERZY I IMPORTERZY SĄ PRZYGOTOWANI OKRES DUŻEJ ZMIENNOŚCI KURSÓW WALUT? Czy gdyby w najbliższych 12 miesiącach kurs EUR/PLN (lub USD/PLN) spadł o 20%, to sytuacja ekonomiczna Twojej firmy: a. b. c. d. Pogorszyłaby się Polepszyłaby się Nie uległaby zmianie Nie wiem, jak by to wpłynęło na sytuację firmy 7

DOLAR – waluta przyciągająca rentierów? 1. Od 2012 roku USA jest największym producentem gazu na świecie (za sprawą gazu łupkowego). 2. Od września 2014 roku USA jest największym producentem ropy naftowej na świecie (za sprawą ropy łupkowej). 3. USA wychodzi z recesji – FED zacznie podnosić stopy procentowe. 4. Euroland jest ciągle w stagnacji (recesji) i EBC będzie obniżać stopy procentowe. 8

Czynniki które nie umocnią Dolara 1. Wspólne działania głównych banków centralnych (USA, Euroland, Chiny, Japonia, Anglia) mające na celu powstrzymanie aprecjacji Dolara. 2. Rozpoczęcie nowej wojny przez USA, generującej olbrzymie koszty. 3. Zamach podobny do tego z 2001 roku. 4. Katastrofa naturalna (wulkan, trzęsienie ziemi) na terytorium USA. 5. Szybkie wyjście Eurolandu z recesji. 9

Sygnały analizy technicznej z rynku EUR/USD 10

Sygnały z rynku stóp procentowych 11

Sygnały analizy technicznej z rynku EUR/USD 12

Sygnały z rynku stóp procentowych 13

Sygnały z rynku stóp procentowych 14

Sygnały z rynku stóp procentowych 15

Sygnały z rynku stóp procentowych 16

Sygnały z rynku stóp procentowych 17

Roczny cykl kursu EUR/PLN 1. Końcówka roku – tak zwany „efekt grudnia”. 2. Przełom roku – apogeum siły Złotego, dołek EUR/PLN. 3. Początek nowego roku – odreagowania i lekki wzrost kursu EUR/PLN. 4. Wiosna – silny Złoty. 5. Początek lata – rozpoczęcie tak zwanej „korekty dywidendowej”. 6. Jesień – zwykle słaby Złoty – okazje dla eksporterów. 7. Końcówka roku – „efekt grudnia”. 18

PROGNOZY DŁUGOTERMINOWE EUR/USD 19

PROGNOZY DŁUGOTERMINOWE EUR/PLN 20

PROGNOZY DŁUGOTERMINOWE USD/PLN 21

PROGNOZY DŁUGOTERMINOWE USD/PLN 22

PROGNOZY DŁUGOTERMINOWE CHF/PLN 23

Zdarzenia gospodarcze generujące ryzyko kursu walutowego Przykładowe zdarzenia generujące ryzyko kursowe: 1. 2. 3. 4. Wystawienie/przyjęcie faktury zagranicznej. Złożenie zamówienia i przyjęcie zamówienia zagranicznego. Ustalenie cenników walutowych. Budżetowanie przychodów eksportowych i kosztów importowych. 5. Złożenie oferty (w tym również oferty przetargowej) handlowej wyrażonej w walucie zagranicznej. 24

JAKIE DZIAŁY W FIRMIE GENERUJĄ RYZYKO KURSU WALUTOWEGO? Ryzyko kursu walutowego generują działy gospodarcze takie jak: 1) 2) 3) Dział zamówień importowych oraz krajowych (gdy otrzymane faktury będą wyrażone w walucie obcej lub denominowane w walucie obcej). Dział sprzedaży eksportowej oraz krajowej (gdy wystawione faktury będą wyrażone w walucie obcej lub denominowane w walucie obcej). Inne działy generujące koszty i przychody walutowe. 25

JAKIE DZIAŁY W FIRMIE NEUTRALIZUJĄ POJAWIAJĄCE SIĘ RYZYKA KURSU WALUTOWEGO? Ryzyko kursu walutowego neutralizuje dział finansowy poprzez: 1) 2) Dopasowywanie terminów zapadalności oraz nominałów faktur przyjętych i wystawionych. Zawieranie transakcji zabezpieczających z wykorzystaniem instrumentów pochodnych (opcje i/lub kontrakty terminowe). Ważne by transakcje te niwelowały ryzyko niedopasowania. DZIAŁ FINANSOWY nie generuje ryzyka kursu walutowego poprzez zawieranie transakcji instrumentami pochodnymi. No chyba, że są to transakcje SPEKULACYJNE! DZIAŁ FINANSOWY generuje ryzyko kursu walutowego jeśli nie zabezpiecza kontraktów handlowych. 26

OBIEG INFORMACJI POMIĘDZY DZIAŁAMI • Dział sprzedaży zgłasza do działu ekonomicznego fakt wpłynięcia zamówienia od odbiorcy (zagranicznego lub krajowego) – ustalając kurs przyjęty do kalkulacji przychodowej. • Dział ekonomiczny zabezpiecza ryzyko spadku kursu walutowego w chwili, gdy zamówienie od odbiorcy zostanie formalnie zaakceptowane i przekazane do realizacji. 27

OBIEG INFORMACJI POMIĘDZY DZIAŁAMI Dział ekonomiczny wybiera optymalny sposób zabezpieczenia ryzyka w chwili, gdy to ryzyko formalnie zaczyna istnieć: • Wybiera termin wygasania transakcji zabezpieczającej. • Wybiera rodzaj instrumentu zabezpieczającego. • Wybiera rodzaj strategii zabezpieczającej. Dział ekonomiczny przekazuje do działów zamówień i sprzedaży informację zwrotną na temat podjętych działań zabezpieczających ryzyko kosztowe i ryzyko przychodowe walutowe (czyste i denominowane). 28

SKUTKI ZŁEJ KOMUNIKACJI POMIĘDZY DZIAŁAMI W FIRMIE Przykład. Dział zamówień zamówił od zagranicznego dostawcy podzespoły elektroniczne potrzebne do zbudowania urządzenia. Urządzenie zostanie sprzedane polskiemu kontrahentowi. Firma uzyska przychód w Złotych, zaś koszty w głównej mierze poniesie w USD. W biznes planie przyjęto założenie, że koszt zakupu USD wyniesie 3, 10 x nominał kupionych USD. 29

SKUTKI ZŁEJ KOMUNIKACJI POMIĘDZY DZIAŁAMI W FIRMIE Przykład ciąg dalszy. Dział zamówień złożył zamówienie w chwili, gdy kurs USD/PLN wynosił 3, 08, lecz zapomniał poinformować o tym fakcie działu finansowego. Miesiąc później do firmy docierają podzespoły elektroniczne wraz z fakturą. Kurs USD/PLN w tym dniu wynosi jednak 3, 60. Dział finansowy nie jest w stanie kupić Dolarów po kursie przyjętym w biznesplanie. Firma albo poniesie stratę (koszty przewyższą przychody ze sprzedaży), albo zacznie spekulować na rynku walutowy. 30

PRZYKŁAD DOBREJ KOMUNIKACJI POMIĘDZY DZIAŁAMI Przykład Dział zamówień złożył zamówienie w chwili, gdy kurs USD/PLN wynosił 3, 08 i od razu poinformował o tym fakcie dział finansowy. Dział finansowy niezwłocznie po otrzymaniu informacji o formalnym złożeniu zamówienia (przez dział zamówień) zabezpieczył ryzyko kursowe odpowiednią transakcją terminową. Transakcja ta gwarantuje przedsiębiorstwu, iż w przyszłości będzie mogło kupić USD po ustalonym kursie 3, 10. Mija miesiąc i do przedsiębiorstwa docierają podzespoły elektroniczne wraz z fakturą. 31

PRZYKŁAD DOBREJ KOMUNIKACJI POMIĘDZY DZIAŁAMI Przykład W dniu tym kurs USD/PLN wynosi 3, 60. Dział finansowy wykonuje posiadane ubezpieczenie ryzyka kursowego i dokonuje zakupu waluty po ustalonym kursie 3, 10. Następnie płaci za fakturę wystawioną przez dostawcę podzespołów. Przedsiębiorstwo poniosło zgodny z przyjętym założeniem koszt zakupu waluty (określony w chwili, gdy przedsiębiorstwo składało zamówienie do dostawcy zagranicznego). Dzięki temu przedsiębiorstwo zrealizowało zaplanowaną marżę handlową. 32

SPEKULACJA A ZARZĄDZANIE RYZYKIEM Zarządzanie ryzykiem nie jest spekulacją! Spekulacją jest brak zarządzania ryzykiem. Zarządzając ryzykiem firmy ZAMYKAJĄ lub NEUTRALIZUJĄ otwartą pozycję walutową - szczegóły w dalszej części prezentacji. Spekulacja może być świadoma, lub nieświadoma. Nieświadoma spekulacja świadoma. jest bardziej niebezpieczna 33 niż

RYZYKO KURSU WALUTOWEGO - CZYM SIĘ OBJAWIA W FIRMIE, JAKIE ZAGROŻENIA NIESIE? Bez zarządzania ryzykiem kursu walutowego firma naraża się na: 1. Pogorszenie wyniku finansowego spowodowanego: a) zmniejszonymi przychodami eksportowymi (spadek kursu waluty). b) zwiększonymi kosztami importu (wzrost kursu waluty). 2. Spadek konkurencyjności. Firmy które zarządzają ryzykiem kursowym mogą oferować lepsze ceny swoim kontrahentom, klientom. 3. Brak realizacji planów finansowych (krytyka ze strony udziałowców i akcjonariuszy). 34

RYZYKO KURSU WALUTOWEGO - CZYM SIĘ OBJAWIA W FIRMIE, JAKIE ZAGROŻENIA NIESIE? W skrajnych przypadkach brak zarządzania ryzykiem kursowym może doprowadzić do bankructwa. Takie sytuacje miały miejsce nie tylko w okresie 2008 -2009. 35

WYBÓR BEZPIECZNYCH INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH Należy stosować BEZPIECZNE instrumenty służące do ubezpieczania ryzyka kursowego! Należy umieć odróżnić instrumenty bezpieczne od toksycznych! UWAGA! Forward walutowy może okazać się równie toksyczny, jeśli zostanie użyty w niewłaściwy sposób! Należy umieć odróżnić pojęcie PRAWO (kupiona polisa ubezpieczeniowa) od pojęcia ZOBOWIĄZANIE (wystawiona polisa ubezpieczeniowa). 36

WYBÓR BEZPIECZNYCH INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH Przedsiębiorca powinien NABYWAĆ polisy ubezpieczeniowe! Banki oraz inne instytucje finansowe do tego stworzone powinny natomiast WYSTAWIAĆ tego typu ubezpieczenia! Nie na odwrót!! Niestety w 2008 roku było dokładnie na odwrót. Banki kupowały polisy ubezpieczeniowe od eksporterów. Gdy Złoty gwałtownie się osłabił, banki zażądały olbrzymich kwot pieniężnych z tytułu posiadanych przez nich ubezpieczeń. 37

CO ZROBIĆ, ABY HISTORIA TOKSYCZNYCH OPCJI SIĘ NIE POWTÓRZYŁA? 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Ustalić POLITYKĘ ZARZĄDZANIA RYZYKIEM. Ustalić PROCEDURY. Szkolić pracowników oraz managerów. Ustalić listę zakazanych transakcji finansowych (czarna lista). Planować, zabezpieczać, realizować kontrakty handlowe. Zawierać prawidłowe transakcje zabezpieczające ryzyko. Prawidłowo korzystać z zawartych transakcji zabezpieczających. 38

DOKUMENTACJA UZUPEŁNIAJĄCA PROCES ZARZĄDZANIA RYZYKIEM KURSU WALUTOWEGO 1. Audyt w zakresie zarządzania ryzykiem walutowym - jako diagnoza stanu przedsiębiorstwa pod kątem ryzyka kursowego - będący podstawą do stworzenia prawidłowej POLITYKI i PROCEDUR. 2. POLITYKA zarządzania ryzykiem - najważniejsze zapisy w tego typu dokumencie. 3. PROCEDURY wykonawcze do POLITYKI. 4. Rachunkowość zabezpieczeń. 39

RODZAJE TRANSAKCJI WALUTOWYCH 1. Transakcje typu spot oraz transakcje natychmiastowej wymiany waluty. 2. Transakcje typu forward walutowy. 3. Transakcje opcyjne. a) nabywca opcji - jego prawa. b) wystawca opcji - jego obowiązki. 4. Transakcje złożone. 40

KONTRAKT TERMINOWY FORWARD WALUTOWY Transakcja, w której strony ustalają kurs wymiany TERAZ, lecz fizycznie walutą wymienią się w przyszłości. Jest typowa umowa kontraktacji. Jedną stroną transakcji jest kupujący walutę (importer), drugą stroną transakcji jest sprzedający walutę (eksporter). Pomiędzy nimi znajduje się bank, broker, dom maklerski, który pośredniczy w transakcji. 41

+FUT IMPORTER 42

KONTRAKT TERMINOWY OPCJA WALUTOWA Transakcja, w której jedna strona ma PRAWO dokonać wymiany waluty w przyszłości po kursie ustalonym TERAZ. Jest to NABYWCA opcji. Druga strona transakcji ma OBOWIĄZEK dokonać wymiany waluty na wezwanie drugiej strony. Jest to WYSTAWCA opcji. Nabywca opcji płaci premię opcyjną ma rzecz wystawcy. Nabywca opcji ponosi koszt nabycia opcji (składka ubezpieczeniowa). Wystawca opcji otrzymuje premię opcyjną od nabywcy. Wystawca ma przychód ze sprzedaży opcji. 43

NOTOWANIA OPCJI 44

NOTOWANIA OPCJI 45

NOTOWANIA OPCJI 46

+PUT EKSPORTER 4, 00 za 0, 07 47

ZASADA DZIAŁANIA OPCJI PUT Eksporter nabywając opcję PUT: a) Płaci składkę (premię opcyjną) b) Uzyskuje gwarancję, że w najgorszym razie zamieni EUR na PLN po kursie niższym niż: KEE = CENA WYKONANIA OPCJI – PREMIA Czyli: 4, 00 – 0, 07 = 3, 93 PLN za każde Euro 48

ZASADA DZIAŁANIA OPCJI PUT Efektywny kurs wymiany Euro na Złote: 1) Jeśli w dniu wymiany kurs EUR/PLN będzie równy 5, 00 KEE = 5, 00 – 0, 07 = 4, 93 2) Jeśli w dniu wymiany kurs EUR/PLN będzie równy 3, 00 KEE = 4, 00 – 0, 07 = 3, 93 49

ZASADA DZIAŁANIA OPCJI PUT Nabywać trzeba albo opcje głęboko w pieniądzu (DITM), albo opcje daleko poza pieniądzem (FOTM) DITM – eksporterzy mający małe marże handlowe (rynek wysoce konkurencyjny) FOTM – eksporterzy mający wysokie marże handlowe (rynek mało konkurencyjny) Nie należy nabywać opcji ATM (at-the-money). Takie opcje trzeba ODSPRZEDAWAĆ! 50

+CALL IMPORTER 4, 00 za 0, 07 51

ZASADA DZIAŁANIA OPCJI CALL Importer nabywając opcję CALL: a) Płaci składkę (premię opcyjną) b) Uzyskuje gwarancję, że w najgorszym razie zamieni PLN na EUR po kursie nie wyższym niż: KEI = CENA WYKONANIA OPCJI + PREMIA Czyli: 4, 00 + 0, 07 = 4, 07 PLN za każde Euro 52

ZASADA DZIAŁANIA OPCJI CALL Efektywny kurs wymiany Złotych na Euro: 1) Jeśli w dniu wymiany kurs EUR/PLN będzie równy 5, 00 KEI = 4, 00 + 0, 07 = 4, 07 2) Jeśli w dniu wymiany kurs EUR/PLN będzie równy 3, 00 KEI = 3, 00 + 0, 07 = 3, 07 53

ZASADA DZIAŁANIA OPCJI CALL Nabywać trzeba albo opcje głęboko w pieniądzu (DITM), albo opcje daleko poza pieniądzem (FOTM) DITM – importerzy mający małe marże handlowe (rynek wysoce konkurencyjny) FOTM – importerzy mający wysokie marże handlowe (rynek mało konkurencyjny) Nie należy nabywać opcji ATM (at-the-money). Takie opcje trzeba ODSPRZEDAWAĆ! 54

ZASADA DZIAŁANIA OPCJI CALL Nabywamy opcje z zapłatą premii z dołu. Niektóre banki, które pobierają opłatę za opcje dopiero w dniu wygasania opcji! Jest to korzystne! Zakup takiej opcji NIGDY nie spowoduje przekroczenia limitu skarbowego. W przypadku Forwardu, limity skarbowe mogą być przekroczone. 55

CO TO JEST POZYCJA WALUTOWA? Eksporter ma naturalną długą pozycję walutową. Oznacza to, że wraz ze wzrostem kursu EUR/PLN, USD/PLN, XXX/PLN rosną jego zyski z działalności. Pozycja walutowa eksportera, który jest niezabezpieczony, jest tożsama z długą pozycją spekulacyjną inwestora. 56

CO TO JEST POZYCJA WALUTOWA? Eksportem denominowanym nazywamy wszelkie przychody z eksportu wyrażone w PLN ale uzależnione od kursu (najczęściej FIX NBP) z danego dnia (przyjęcia zamówienia, zapłaty faktury itp. ). Eksportem czystym nazywamy wszystkie przychody eksportowe wyrażone w walucie obcej. 57

CO TO JEST POZYCJA WALUTOWA? Importer ma naturalną krótką pozycję walutową. Oznacza to, że wraz ze spadkiem kursu EUR/PLN, USD/PLN, XXX/PLN rosną jego zyski z działalności. Pozycja walutowa importera, który jest niezabezpieczony, jest tożsama z krótką pozycją spekulacyjną inwestora. 58

CO TO JEST POZYCJA WALUTOWA? Eksport CZYSTY i DENOMINOWANY Ma miejsce wtedy gdy ceny podawane są w walucie zagranicznej. Eksport czysty – to taki w którym przedsiębiorca uzyskuje zapłatę za wyroby, usługi w zagranicznej walucie, którą następnie zamienia na Złote. Zamiana waluty na Złote następuje w chwili sprzedaży waluty. Eksport denominowany – to taki w którym przedsiębiorca uzyskuje zapłatę za wyroby i usługi w złotych. Lecz kwota Złotych jest matematycznie uzależniona od kursu waluty. Zamiana waluty na Złote następuje w chwili wystawienia faktury. 59

CO TO JEST POZYCJA WALUTOWA? Import CZYSTY i DENOMINOWANY Ma miejsce wtedy gdy ceny podawane są w walucie zagranicznej. Import czysty – to taki w którym przedsiębiorca realizuje zapłatę za wyroby, usługi w zagranicznej walucie, którą musi zakupić. Zamiana Złotych na walutę następuje w chwili zakupu waluty. Import denominowany – to taki w którym przedsiębiorca ponosi koszty za wyroby i usługi w złotych. Lecz kwota Złotych jest matematycznie uzależniona od kursu waluty. Zamiana Złotych na walutę następuje w chwili wystawienia faktury. 60

CO TO JEST POZYCJA WALUTOWA? Jak ustalić czy firma jest eksporterem czy importerem netto? 1. Sumujemy przychody walutowe czyste i denominowane 2. Podobnie sumujemy koszty walutowe czyste i denominowane. Jeśli tak zsumowane przychody są wyższe niż koszty – to jest to eksporter netto. Jeśli zaś tak zsumowane koszty są większe od przychodów – to jest to importer netto. 61

RYZYKO EKSPORTERA NA OSI CZASU Kurs spot EUR/PLN Faktura denominowana 1. Ustalenie planu sprzedaży 2. Przyjęcie zamówienia 3. Wystawienie faktury VAT 4. Wpływ waluty na rachunek 5. Przewalutowanie 4, 00 3, 96 3, 88 3, 86 3, 82 Czas Faktura czysta i denominowana Faktura czysta 62

RYZYKO IMPORTERA NA OSI CZASU Kurs spot EUR/PLN 1. Przyjęcie półrocznego planu zakupowego 2. Złożenie zamówienia zagranicą 5. Kupno waluty 3. Wystawienie faktury VAT przez kontrahenta 4. Otrzymanie faktury VAT 4, 24 4, 16 4, 18 4, 04 4, 00 Czas Faktura czysta i denominowana Faktura czysta 63

FAKTURA CZYSTA I DENOMINOWANA - PORÓWNANIE 64

RODZAJE RYZYK I METODY ICH ZABEZPIECZANIA 65

RYZYKO SPOTOWE • Przetrzymywana waluta na rachunku eksportera, lub przetrzymywana gotówka złotówkowa na rachunku importera. • Ryzyko pojawia się w momencie wpływu waluty z zagranicy na rachunek (eksporter), lub zebrania pełnej kwoty złotówek na zakup waluty (importer). • Ryzyko znika w chwili: a) b) sprzedaży waluty przez eksportera, zakupu waluty przez importera. 66

RYZYKO KRÓTKOTERMINOWE • Wszelkie ZAGWARANTOWANE zakupy/sprzedaż waluty, których termin nie przekracza 1 miesiąca. • Ryzyko pojawia się w momencie wystawienia faktury czystej (eksporter) lub przyjęcia faktury czystej (importer). • Ryzyko znika w chwili: a) b) sprzedaży waluty przez eksportera, zakupu waluty przez importera. 67

RYZYKO ŚREDNIOTERMINOWE • Wszelkie ZAGWARANTOWANE zakupy/sprzedaż waluty, których termin nie przekracza 3 miesięcy. • Ryzyko pojawia się w momencie przyjęcia zamówienia (eksporter) lub złożenia zamówienia (importer). • Ryzyko znika w chwili: a) wystawienia faktury denominowanej PLN, b) przewalutowania środków na rachunku bankowym, które mają źródło w fakturze czystej walutowej. 68

RYZYKO DŁUGOTERMINOWE • Wszelkie SZACOWANE, PLANOWANE zakupy/sprzedaż waluty, których termin przekracza 3 miesiące. • Ryzyko to pojawia się w momencie: a) ustalania planu budżetowego, b) złożenia oferty przetargowej, c) ustalania długoterminowego cennika dla kontrahentów. • Ryzyko znika w chwili: Przejścia planowanych zamówień do REALIZACJI 69

PRZEGLĄD INSTRUMENTÓW SŁUŻĄCYCH DO ZABEZPIECZANIA RYZYKA KURSOWEGO Narzędzia spotowe • PCR (po cenie rynkowej) • LIMIT (pot. „order”) • STOP-LOSS (ucinanie strat) • TRAILING STOP (podążanie za trendem) • OCO (one cancel the other – para zleceń limit i stop) • CONDITIONAL (warunkowe) • DDD (do dyspozycji dealera) 70

ZLECENIE „LIMIT” - EKSPORTER 71

ZLECENIE „LIMIT” - IMPORTER 72

ZLECENIE „STOP” - EKSPORTER 73

ZLECENIE „STOP” - IMPORTER 74

ZLECENIE „OCO” - EKSPORTER 75

ZLECENIE „OCO” - IMPORTER 76

ZLECENIE „TRAILING” - EKSPORTER 77

ZLECENIE „TRAILING” - IMPORTER 78

ZABEZPIECZENIE FAKTURY EKSPORTOWEJ ZA POMOCĄ KONTRAKTU TERMINOWEGO Eksporter wystawił fakturę eksportową 4 grudnia 2014. Nominał faktury 100 000 EUR. Termin otrzymania waluty 30 dni (4 stycznia 2015). Kurs SPOT 4 grudnia 2014: 4, 1500. Kurs terminowy na 4 stycznia 2015: 4, 1530. Punkty SWAP 4, 1530 – 4, 1500 = 30. Wykorzystany depozyt zabezpieczający lub limit. skarbowy, to około 27 000 PLN. • Kurs spot w dniu 4 stycznia 2015 : 4, 3000. • Ilość PLN po przewalutowaniu =415 300 PLN. • • 79

ZABEZPIECZENIE FAKTURY EKSPORTOWEJ ZA POMOCĄ KONTRAKTU TERMINOWEGO Warto zwrócić uwagę, że eksporter nie skorzystał ze wzrostu kursu EUR/PLN z poziomu 4, 1500 (jaki był w dniu wystawiania faktury) do poziomu 4, 3000 (jaki był w dniu otrzymania waluty z zagranicy i przewalutowania na Złote). Eksporter nie uzyskał z tego powodu ani żadnych ekstra zysków, ani też nie poniósł żadnego ubytku. Eksporter uzyskałby ekstra korzyść, gdyby ubezpieczył fakturę innym instrumentem – nabytą opcją PUT. 80

ZABEZPIECZENIE FAKTURY IMPORTOWEJ ZA POMOCĄ KONTRAKTU TERMINOWEGO • Importer przyjął fakturę zakupową od dostawcy zagranicznego 4 grudnia 2014. • Nominał faktury 100 000 EUR. • Termin zapłaty faktury 30 dni (4 stycznia 2015). • Kurs SPOT 4 grudnia 2014: 4, 1500. • Kurs terminowy na 4 stycznia 2015: 4, 1530. • Punkty SWAP 4, 1530 – 4, 1500 = 30. • Wykorzystany depozyt zabezpieczający lub limit skarbowy, to około 27 000 PLN. • Kurs spot w dniu 4 stycznia 2015 : 4, 3000. • Ilość PLN wydanych na zakup 100 000 EUR = 415 300 PLN. 81

ZABEZPIECZENIE PRZYCHODU – FAKTURA DENOMINOWANA • Eksporter przyjął w dniu 4 grudnia zamówienie na dostawę produktu o wartości 100 000 EUR. • Przy czym strony ustaliły, że zapłata za towar nastąpi w PLN. Sprzedawca wystawi fakturę w PLN na równowartość 100 000 EUR x FIX NBP. • Termin płatności za wystawioną fakturę – 30 dni. • Kurs SPOT 4 grudnia 2014: 4, 1500. • Kurs terminowy na 4 stycznia 2015: 4, 1530. • Punkty SWAP 4, 1530 – 4, 1500 = 30. • Sprzedający otwiera forwarda (NDF) o nominale 100 000 EUR po kursie 4, 1530. • Miesiąc później kurs spot EUR/PLN = 4, 30 82

ZABEZPIECZENIE PRZYCHODU – FAKTURA DENOMINOWANA • Sprzedający wystawia w tym dniu fakturę na kwotę 100 000 EUR x 4, 3000 = 430 000 PLN. • W tym samym czasie ZAMYKA posiadany forward (NDF), na którym realizuje stratę w wysokości (4, 3000 – 4, 1530) x 100 000 EUR = 14 700 PLN. • Łączny przychód ze sprzedaży produktu = 430 000 PLN – 14 700 PLN = 415 300 PLN. 83

ZABEZPIECZENIE PRZYCHODU – FAKTURA DENOMINOWANA • Gdyby w dniu 4 stycznia (w dniu wystawiania faktury w PLN) kurs EUR/PLN wynosił 4, 00, sprzedający wystawiłby fakturę o wartości 100 000 EUR x 4, 00 EUR/PLN = 400 000 PLN. • W tym samym czasie powinien zamknąć forward, realizując zysk w wysokości (4, 1530 – 4, 0000) x 100 000 EUR = 15 300 PLN. • Łączny przychód ze sprzedaży produktu = 400 000 PLN + 15 300 PLN = 415 300 PLN. 84

ZABEZPIECZENIE KOSZTU– FAKTURA DENOMINOWANA • Importer złoży w dniu 4 grudnia zamówienie na dostawę produktu o wartości 100 000 EUR. • Przy czym strony ustaliły, że zapłata za towar nastąpi w PLN. Dostawca wystawi fakturę w PLN na równowartość 100 000 EUR x FIX NBP. • Termin płatności za wystawioną fakturę – 30 dni. • Kurs SPOT 4 grudnia 2014: 4, 1500. • Kurs terminowy na 4 stycznia 2015: 4, 1530. • Punkty SWAP 4, 1530 – 4, 1500 = 30. • Zamawiający otwiera forwarda (NDF) o nominale 100 000 EUR po kursie 4, 1530. • Miesiąc później kurs spot EUR/PLN = 4, 30 85

ZABEZPIECZENIE KOSZTU – FAKTURA DENOMINOWANA • Dostawca wystawia w tym dniu fakturę na kwotę 100 000 EUR x 4, 3000 = 430 000 PLN. • W tym samym czasie zamawiający ZAMYKA posiadany forward (NDF), na którym realizuje zysk w wysokości (4, 3000– 4, 1530) x 100 000 EUR = 14 700 PLN. • Łączny koszt zakupu produktu = 430 000 PLN – 14 700 PLN = 415 300 PLN. 86

ZABEZPIECZENIE KOSZTU– FAKTURA DENOMINOWANA • Importer złoży w dniu 4 grudnia zamówienie na dostawę produktu o wartości 100 000 EUR. • Przy czym strony ustaliły, że zapłata za towar nastąpi w PLN. Dostawca wystawi fakturę w PLN na równowartość 100 000 EUR x FIX NBP. • Termin płatności za wystawioną fakturę – 30 dni. • Kurs SPOT 4 grudnia 2014: 4, 1500. • Kurs terminowy na 4 stycznia 2015: 4, 1530. • Punkty SWAP 4, 1530 – 4, 1500 = 30. • Zamawiający otwiera forwarda (NDF) o nominale 100 000 EUR po kursie 4, 1530. • Miesiąc później kurs spot EUR/PLN = 4, 30 87

ZABEZPIECZENIE KURSU BUDŻETOWEGO RYZYKO DŁUGOTERMINOWE EKSPORT: a) Korytarz b) Korytarz z daszkiem c) Forward syntetyczny z daszkiem 88

ZABEZPIECZENIE KURSU BUDŻETOWEGO RYZYKO DŁUGOTERMINOWE IMPORT: a) Forward syntetyczny z podkładką 89

KORYTARZ EKSPORTERA 90

KORYTARZ EKSPORTERA Służy do zabezpieczenia planów budżetowych. Eksporter ma zapewniony kurs wymiany nie niższy niż 4, 10 i nie wyższy niż 4, 40. Jeśli kurs EUR/PLN będzie w przedziale 4, 10 -4, 40 eksporter szuka okazji do sprzedana waluty na rynku spot Jeśli kurs EUR/PLN będzie niższy niż 4, 10 eksporter wykonuje posiadane opcje PUT 4, 10, czyli wymienia walutę po kursie 4, 10 Jeśli kurs EUR/PLN będzie powyżej 4, 40 bank wykonuje posiadana opcję CALL 4, 40, czyli eksporter musi wymienić walutę po kursie 4, 40. Teoretyczna ujemna wycena - nieskończona 91

KORYTARZ EKSPORTERA z daszkiem 92

KORYTARZ EKSPORTERA z daszkiem Służy do zabezpieczenia planów budżetowych. Eksporter ma zapewniony kurs wymiany nie niższy niż 4, 10 i dowolnie wysoki pomniejszony o 20 groszy. Jeśli kurs EUR/PLN będzie w przedziale 4, 10 -4, 36 eksporter szuka okazji do sprzedana waluty na rynku spot Jeśli kurs EUR/PLN będzie niższy niż 4, 10 eksporter wykonuje posiadane opcje PUT 4, 10, czyli wymienia walutę po kursie 4, 10 Jeśli kurs EUR/PLN będzie powyżej 4, 36 bank wykonuje posiadana opcję CALL 4, 36, czyli eksporter musi wymienić walutę po kursie 4, 36. Jeśli kurs EUR/PLN będzie wyższy niż 4, 56 eksporter szuka okazji do sprzedania waluty na rynku spot Teoretyczna ujemna wycena - ograniczona do 20 groszy! 93

FORWARD SYNTETYCZNY EKSPORTERA z daszkiem 94

FORWARD SYNTETYCZNY EKSPORTERA z daszkiem Służy do zabezpieczenia planów budżetowych. Eksporter ma zapewniony kurs wymiany nie niższy niż 4, 20 i dowolnie wysoki pomniejszony o 20 groszy. Jeśli kurs EUR/PLN będzie niższy niż 4, 20 eksporter wykonuje posiadane opcje PUT 4, 20, czyli wymienia walutę po kursie 4, 20 Jeśli kurs EUR/PLN będzie powyżej 4, 20 bank wykonuje posiadana opcję CALL 4, 20, czyli eksporter musi wymienić walutę po kursie 4, 20. Jeśli kurs EUR/PLN będzie wyższy niż 4, 40 eksporter szuka okazji do sprzedania waluty na rynku spot Teoretyczna ujemna wycena - ograniczona do 20 groszy! 95

FORWARD SYNTETYCZNY IMPORTRA z podkładką 96

FORWARD SYNTETYCZNY IMPORTERA z podkładką Służy do zabezpieczenia planów budżetowych. Importer ma zapewniony kurs wymiany nie wyższy niż 3, 34 i dowolnie niski pomniejszony o 14 groszy. Jeśli kurs USD/PLN będzie wyższy niż 3, 34 importer wykonuje posiadane opcje CALL 3, 34, czyli kupuje walutę po kursie 3, 34 Jeśli kurs USD/PLN będzie poniżej 3, 34 bank wykonuje posiadana opcję PUT 3, 34, czyli importer musi kupić walutę po kursie 3, 34. Jeśli kurs USD/PLN będzie niższy niż 3, 10 importer szuka okazji do kupna waluty na rynku spot Teoretyczna ujemna wycena - ograniczona do 14 groszy! 97

OPCJE NA OPCJE Są to najbezpieczniejsze transakcje opcyjne. Przykład. Importer USD obawia się dalszego wzrostu kursu USD/PLN. Obawia się jednak kupić forwardy. Gdyby bowiem doszło do odwrócenia trendu i kurs USD/PLN spadł o 30 groszy, forwardy byłyby w dużej ujemnej wycenie. Zwykłe opcje CALL są bardzo drogie. 98

OPCJE NA OPCJE 99

OPCJE NA OPCJE Są to najbezpieczniejsze transakcje opcyjne. Przykład. Importer postanawia kupić opcję CALL na opcję CALL. Czyli opcję, która da mu prawo kupić opcję CALL po ustalonej wcześniej cenie. Szczegółowy opis działania tej opcji – w załączonym pliku opisującym opcje na opcje. 100

OPCJE NA OPCJE Eksporter kupuje prawo do nabycia opcji PUT Czyli CALL/PUT USD/PLN Importer kupuje prawo do nabycia opcji CALL Czyli CALL/CALL USD/PLN 101

SYGNAŁY ANALIZY TECHNICZNEJ DLA IMPORTERÓW, ESKPORTERÓW oraz INWESTORÓW Analiza techniczna formacji wykresów. Analiza wskaźników statystycznych. Sygnały do rozpoczęcia inwestycji. Sygnały do zamknięcia inwestycji. Sygnały do ubezpieczenia ryzyka. 102

SYGNAŁY KUPNA – import SYGNAŁY SPRZEDAŻY - eksport 103

SYGNAŁY KUPNA – import SYGNAŁY SPRZEDAŻY - eksport 104

ZWYKŁE SYGNAŁY KUPNA/SPRZEDAŻY Sygnał dla importerów pojawia się za każdym razem, gdy OSCYLATOR spada do wartości poniżej 20 pkt. Sygnał dla eksporterów pojawia się za każdym razem, gdy OSCYLATOR rośnie do wartości powyżej 80 pkt. Nie ma znaczenia kierunek wskazania MACD (wskaźnik określający kierunek trendu). Jeśli dodatkowo MACD jest w dobrej koniunkcji z OSCYLATOREM, to pojawiają się dodatkowe sygnały do inwestycji/spekulacji. 105

INWESTYCYJNE SYGNAŁY KUPNA/SPRZEDAŻY Sygnał kupna inwestycyjnego: MACD wskazuje rynek BYKA (Bullish) I jednocześnie oscylator spada poniżej 20 pkt. Sygnał sprzedaży inwestycyjnej: MACD wskazuje rynek NIEDŹWIEDZIA (Bearish) I jednocześnie oscylator rośnie powyżej 80 pkt. 106

INWESTYCYJNE SYGNAŁY KUPNA/SPRZEDAŻY Inwestycja dla IMPORTERA z sygnałem kupna: 1. Kup więcej forwardów niż potrzebujesz. 2. Część wykorzystasz do zabezpieczenia importu. 3. Nadmiarowe odsprzedaż gdy pojawi się zwykły sygnał sprzedaży. 107

INWESTYCYJNE SYGNAŁY KUPNA/SPRZEDAŻY Inwestycja dla IMPORTERA z sygnałem sprzedaży: 1. Zamknij część posiadanych zabezpieczeń (odsprzedaj). 2. Odkupisz je gdy pojawi się zwykły sygnał kupna. 108

INWESTYCYJNE SYGNAŁY KUPNA/SPRZEDAŻY Inwestycja dla EKSPORTERA z sygnałem sprzedaży: 1. Sprzedaj więcej forwardów niż potrzebujesz. 2. Część wykorzystasz do zabezpieczenia eksportu. 3. Nadmiarowe odkupisz (zamkniesz) gdy pojawi się zwykły sygnał kupna. 109

INWESTYCYJNE SYGNAŁY KUPNA/SPRZEDAŻY Inwestycja dla EKSPORTERA z sygnałem kupna: 1. Zamknij część posiadanych zabezpieczeń (odkup). 2. Sprzedasz je ponownie je gdy pojawi się zwykły sygnał sprzedaży. 110

HORYZONT CZASOWY ZWYKŁYCH SYGNAŁÓW Świece 1 -godzinne – sygnał pojawia się średnio raz na dobę. Świece 4 -godzinne – sygnał pojawia się średnio raz na tydzień. Świece 1 -dniowe – sygnał pojawia się średnio raz na miesiąc. Świece 1 -tygodniowe – sygnał pojawia się średnio raz na kwartał. 111

HORYZONT CZASOWY ZWYKŁYCH SYGNAŁÓW Świec 1 -godzinnych oraz 4 -godzinowych używać powinny firmy handlowe mające dużą rotację magazynu i zawierające transakcje co dziennie, co tydzień. Świec 1 -dniowych używać powinny firmy handlowe mające małą rotację magazynu i zawierające transakcje co miesiąc. 112

HORYZONT CZASOWY ZWYKŁYCH SYGNAŁÓW Świec 1 -tygodniowych używać powinny firmy producenci zabezpieczające średni i długi termin cyklu produkcyjnego i zawierające transakcje raz na kwartał. 113

HORYZONT CZASOWY SYGNAŁÓW INWESTYCYJNYCH Sygnały inwestycyjne pojawiają się nieregularnie. Znacznie rzadziej niż zwykłe sygnały kupna/sprzedaży. 114

LOKATA EKSPORTERA • Polega na założeniu depozytu w walucie obcej • Wystawieniu odpowiedniej opcji CALL o takim samym nominale jak nominał lokaty • Oprocentowanie jest sumą odsetek ze zwykłej lokaty oraz należnej premii z tytułu wystawionej opcji CALL • Lokata może zakończyć się albo przewalutowaniem po kursie ustalonym w lokacie (jeśli w dniu wygasania lokaty rynkowy kurs waluty będzie wyższy niż kurs ustalony w lokacie), • Albo też zakończyć się bez przewalutowania (jeśli kurs rynkowy będzie niższy niż kurs ustalony w lokacie) 115

LOKATA EKSPORTERA - EUR 116

LOKATA EKSPORTERA - USD 117

LOKATA IMPORTERA • Polega na założeniu depozytu w Złotych • Wystawieniu odpowiedniej opcji PUT o takim samym nominale jak nominał waluty, którą importer chce kupić po zakończeniu lokaty. • Oprocentowanie jest sumą odsetek ze zwykłej lokaty oraz należnej premii z tytułu wystawionej opcji PUT • Lokata może zakończyć się albo przewalutowaniem po kursie ustalonym w lokacie (jeśli w dniu wygasania lokaty rynkowy kurs waluty będzie niższy niż kurs ustalony w lokacie), • Albo też zakończyć się bez przewalutowania (jeśli kurs rynkowy będzie wyższy niż kurs ustalony w lokacie) 118

LOKATA IMPORTERA - EUR 119

LOKATA IMPORTERA - USD 120

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Jacek Maliszewski j. maliszewski@dmk-alpha. eu Tel. : 602 -478 -100 121