NTE 9 MODERN YNETM KURAMLARI II Ak Sistem

ÜNİTE 9 MODERN YÖNETİM KURAMLARI II: Açık Sistem Kuramı ve Eğitim Yönetimine Yansımaları Prof. Dr. Cevat ELMA

n Bu ünitede modern yönetim kuramları içinde değerlendirilen ve özellikle örgütlere bütüncül yaklaşımı ön plana çıkaran açık sistem kuramı üzerinde durulacaktır.

Açık Sistem Kuramı: Daniel Katz-Robert Kahn n Bir sistem; ¨ Belirli parçalardan (alt birimlerden, alt sistemlerden) oluşan, ¨ Bu parçalar arasında belirli ilişkiler olan, ¨ Bu parçaların aynı zamanda dış çevre ilişkisi olan, bir bütün biçiminde tanımlanabilir.

Açık Sistem Kuramı: Daniel Katz-Robert Kahn

Açık Sistem Kuramı Sosyal örgütler, kendini besleyen ve üretimde bulunabilen açık sistemlerdir. n Örgüt açık bir sistem olarak görüldüğünde, örgüte giriş ve çıkış süreçleri örgüt-çevre etkileşimini meydana getirmektedir. n

Açık Sistemlerin özellikleri Açık sistemler çevrelerinden enerji alırlar. n Açık sistemler bu enerjiyi bir ürün ya da süreç veya hizmete çevirirler n Açık sistemler çevreye bir ürün sunarlar. Bu ürüne sistemin çıkışı adı verilir. n n Giriş, çeviriş ve çıkış çembersel bir eylemdir, çünkü çıkan üründen bir kısmı tekrar sisteme girişte yer alır.

Açık Sistemlerin özellikleri Açık sistemler çevrelerinde, kullanacaklarından fazla enerji alır ve bu enerjinin bir kısmını depolarlar. n Açık sistemler her tür girişi kabul etmezler n Sistemin karakteri, yani parçaları arasındaki ilişki ve enerji değişmelerinin oranı aynı kaldığından, açık sistemlerde tutarlı bir durum ve bunu sürdüren dinamik bir homeostasis vardır. n

Açık Sistemlerin özellikleri Açık sistemlerde farklılaşma ve ayrılma süreçleri görülür. n Açık sistemler amaçlarına ulaşabilmek için değişik durumlardan harekete geçebilir ve çeşitli yolları deneyebilir. n

Açık Sistem Kuramının Eğitim Yönetimine İlişkin Sonuçları n Sistem yaklaşımının yararları ¨ Örgütü bir bütün olarak ele alması Sistemin parçalarından her biri için amaç koymayı kolaylaştırması ¨ Sistem yaklaşımının karar sürecine iliştirilebilmesi ¨

Açık Sistem Kuramının Eğitim Yönetimine İlişkin Sonuçları n Sistem yaklaşımının sınırlılıkları ¨ Dışarıya karşı bir kapalılık izlenimi vermesi ¨ Uygulamaya konulduktan sonra aşırı bir güvenlik uyandırması ¨ Bir örgütte sistem kurulur kurulmaz, her zaman geçerli ve her şeye yeterli olduğu izlenimini bırakması

Açık Sistem Kuramının Eğitim Yönetimine İlişkin Sonuçları n Sistem kuramının eğitim yönetimine uygulanması, bu kuramın kapsadığı bazı kavramların gözden geçirilmesini gerektirir.

Açık Sistem Kuramının Eğitim Yönetimine İlişkin Sonuçları n Sistemin açıklığı, her türlü girişi kabul derecesine göre tanımlanır. n Yönetim açısından karara katılma derecesi, bu kavrama örnek olarak gösterilebilir.

Açık Sistem Kuramının Eğitim Yönetimine İlişkin Sonuçları Sistemin sınırları, sistem ile çevresi arasındaki engellerin koşullarını ve sistem açıklığı derecesini kararlaştırır. Sistemin işlemesi bu sınırlar içinde olur. n Fiziki sınırları geçmek, sisteme kabul edilmek için yeterli değildir. Psikolojik sınırları da aşmak gerekir. n

Açık Sistem Kuramının Eğitim Yönetimine İlişkin Sonuçları n Sistem çevresini, sistemin etkileştiği diğer sistemler meydana getirir. Çevre ya sistemin iç unsurlarının özelliklerini etkileyen ya da sosyal sistemin kendisince değiştirilen ve sınırları dışında olan her şeydir.

Açık Sistem Kuramının Eğitim Yönetimine İlişkin Sonuçları n Sistemin kodlaması, informasyon ve enerji girişlerini seçim sürecidir. n Seçilen bu girişler, sistemin amaçlarına göre yararlanabileceği biçimlere dönüştürülür. n Okula başlama yaşı, okula giriş puanları

Açık Sistem Kuramının Eğitim Yönetimine İlişkin Sonuçları n Sistem dinamiği, sürekli beklenti ve uyum yoluyla, sistem dengesinin sağlanmasıdır. Eğitim sistemleri yenilik yapmayı ve yaymayı sağlayacak dinamik dengeler kurmalıdır. n Sistem dinamiğinin işlemesi, üretme ye kazanma mekanizmalarında görülür. n

Açık Sistem Kuramının Eğitim Yönetimine İlişkin Sonuçları n Sistemin uyumu çevresindeki değişmelere amaçlarının gerçekleşmesine yarayacak yönde tepki göstermesidir. Sistem bunu uyum mekanizması yoluyla sağlar. n Bu mekanizma karar, kontrol ve besleme alt sistemlerinden yararlanır. n

Açık Sistem Kuramının Eğitim Yönetimine İlişkin Sonuçları n Sistemin dengesi (homeostasis) bir sistemin bileşenleri arasında bir denge durumunu sürdürme sürecidir. n Sistem dengesizlik durumunda kendini ya değiştirir ya da dengeyi bozan güçlere karşı çıkarak dengesini yeniden kurar.

Açık Sistem Kuramının Eğitim Yönetimine İlişkin Sonuçları n Sistem belleği, sistemdeki informasyon işlemi ve saklama, besleme sağlama, öğrenme ve yenileme kolaylıklarını meydana getirir. n Sistem belleği, özellikle karar ve kontrol süreçlerine yararlı olur.

Açık Sistem Kuramının Eğitim Yönetimine İlişkin Sonuçları n Sistemin gerilmesi, sistemden beklenen ve istenenler, sistem gücünü aştığı zaman meydana gelir. n Böyle gerilmeleri karşılama genel yöntemi uzlaştırmadır.

Açık Sistem Kuramının Eğitim Yönetimine İlişkin Sonuçları n Sistemin geçirirlik derecesi, sistem sınırlarına bağlıdır ve açıklık derecesi ile düz oranlıdır. n Örneğin, ordunun geçirirlik derecesi çok düşük, siyasi bir partinin ise çok yüksektir.

Açık Sistem Kuramının Eğitim Yönetimine İlişkin Sonuçları Sistemin farklılaşması, çevresinden farklılaşması demektir. n Bu farklılaşma ne kadar artarsa, sistem yapısının karmaşıklığı da o kadar artar. n

Açık Sistem Kuramının Eğitim Yönetimine İlişkin Sonuçları n Sistem araştırması, operasyonel araştırma gibi yeni informasyon sağlama sürecidir. n Amacı, sistemin tüm işlemesini değişen çevreye göre ayarlamaktır.

Açık Sistem Kuramının Eğitim Yönetimine İlişkin Sonuçları n Sistem değişmesinin ölçüsü, bu değişmeyi getiren kararlardaki hiyerarşik katılma derecesidir. n Diğer bir deyimle, sistemde değişmenin sağlanması, böyle kararların bütün alt sistemlerde ve katılma yoluyla alınmasını gerektirir.

Açık Sistem Kuramının Eğitim Yönetimine İlişkin Sonuçları n Sistem merkeziyetçiliği, yöneticilerin herşeyi kendi örgütleri açısından değerlendirmesidir. n Genellikle bu eğilimde olan örgüt liderleri, maiyetlerini ve kendilerinden sonra gelecekleri aynı düşünce ile seçtiklerinden, örgütlerinin ömrünü kısaltırlar.

Açık Sistem Kuramının Eğitim Yönetimine İlişkin Sonuçları n Sistem perspektifi, sistem yapısının kurulması veya yenilenmesi için geçerli ilk koşuldur. n Dış perspektif, çevrenin sistemden olan beklentilerine ilişkindir. n İç perspektif ise, alt sistemlerdeki değişmelere ilişkin sürekli algı ve bilgi yoluyla sağlanır.

Açık Sistem Kuramının Eğitim Yönetimine İlişkin Sonuçları n. Sistem ödülleri, üyeleri sistemde tutabilen güdülerdir. n Böyle ödüller hizmet süresine göre dağıtıldığından, bunları almak isteyenler, diğer sistemlerin ödülleri tarafından çekilmediği sürece sistemde kalırlar.

Açık Sistem Kuramının Eğitim Yönetimine İlişkin Sonuçları Sistemleri kapalı görme, kurma ve işletme, genellikle eğitimcilerin de kurtulamadıkları bir eğilimdir. n Oysa bir toplumun eğitim sisteminin çevresi, güçlü sosyal, politik ve ekonomik sistemlerden meydana gelmektedir. n Eğitimin en önemli üç görevi, görevi sosyal, politik ve ekonomiktir. ekonomik n

Açık Sistem Kuramının Eğitim Yönetimine İlişkin Sonuçları n Bir sistem analisti olarak eğitim yöneticisi aynı zamanda her sistemin alt sistemlerden oluşan bir bütün olduğunu görebilmelidir. Okul bir sistem olarak şu şekilde incelenebilir:

Dönüt Açık Sistem Kuramının Eğitim Yönetimine İlişkin Sonuçları GİRDİLER Dış Güçler İŞLEME Dış Gücü Ürüne Dönüştürme İŞLENEN GİRDİ Öğrenci Davranışı İŞLEYEN GİRDİ Eğitim İşgörenleri KULLANILAN GİRDİ Araç- Gereç Makine ve Tüketim maddeleri TEKNOLOJİ Eğitim ve Yönetim Teknolojisi BİLGİ Kuramsal , Teknik ve Sanatsal ÖĞRENCİYE KAZANDIRILACAK BİLGİ, BECERİ VE TUTUMU ÜRETME ÜRETİLEN DAVRANIŞLARIN ÖĞRENCİYE YAŞATILARAK KAZANDIRILMASI ÖĞRENME ORTAMININ YARATILMASI ÖZEL ÇEVRE GENEL ÇEVRE ÇIKTILAR Okul Sisteminin Ürünü EĞİTİM HİZMETİ Eğitim Amaçlarına Uygun Davranışlar Kazanmış Birey EĞİTSEL DÜŞÜNCE İnsanların eğitilmesine ilişkin görüş, yayın uygulama, deneyim vb. EĞİTSEL MAL İşlik, deney odası, uygulama bahçesi, laboratuar vb. yerlerde yapılan eğitimin ürünü

Açık Sistem Kuramının Eğitim Yönetimine İlişkin Sonuçları n Sosyal örgütlerin belli başlı alt sistemleri üretim, yaşatma, yönetim, destek ve uyum alt sistemleridir. Bir eğitim örgütü olarak okulun alt sistemleri aşağıdaki gibi incelenebilir:

YÖNETİM ALT SİSTEMLERİ Okulun alt sistemlerini planlayan, örgütleyen, eşgüdümleyen, iletişimi sağlayan ve denetleyen YAŞATMA ALT SİSTEMLERİ UYARLAMA ALT SİSTEMLERİ Eğitim işgörenlerini ve öğrencileri okula bağlayan, bina, tesis ve mal varlığının temizliğini, bakımını, onarımını yapan vb. Çevrenin eğitim gereksinmesini araştıran, okulun yenileşmesi için bilgi, teknoloji getiren vb. ALIŞ ALT SİSTEMLERİ VERİŞ ALT SİSTEMLERİ Öğrenci, araç-gereç, makine, tüketim maddeleri alan, iletişim ağını kuran ve işleten vb. Okulu bitiren öğrencileri, üretilen yayınları ve ürünleri çevreye sunan vb. ÜRETİM ALT SİSTEMLERİ (EĞİTİM YERLERİ) Derslik, işlik, deney odası, çok amaçlı salon, kitaplık, bilişim sistemi, uygulama bahçesi vb. eğitim üretilen yerler

TEŞEKKÜRLER Prof. Dr. Cevat ELMA