NTE 10 MODERN YNETM KURAMLARI III Durumsallk Kuram

ÜNİTE 10 MODERN YÖNETİM KURAMLARI III: Durumsallık Kuramı ve Eğitim Yönetimine Yansımaları Prof. Dr. Cevat ELMA

n Bu ünitede çevre, sosyal davranış ve teknoloji gibi özellikleri bütüncül bir yaklaşımla ele alan durumsallık kuramı üzerinde durulacaktır.

Durumsallık Kuramı: Paul R. Lawrence ve Jay W. Lorsch n 1950’li ve 1960'lı yıllarda gelişen sistem kuramları, 1970’li yıllarda durumsallık (contingency) kuramının gelişmesine ortam hazırlamıştır.

Durumsallık Kuramı n Bu kuram, eski örgüt ve yönetim kuramlarının katı kurallarından ve dar görüşlülüğünden kurtulmaya çalışmasının yanı sıra, insancıllığı, örgüte ilişkin tüm değişkenleri, teknolojiyi ve çevreyi göz önünde tuttuğu için daha bütüncül bir kuram olarak değerlendirilmektedir.

Durumsallık Kuramı n Durumsallık kuramına göre örgütler, değişen çevresel faktörlerden etkilenmektedir. n Bu nedenle, değişken bir çevrede sabit ilkelere bağlı kalmak yanlıştır.

Durumsallık Kuramı n Bu kuram, her yerde ve her örgüt için geçerli olabilecek bir yönetim uygulaması yerine, her örgütün içinde bulunduğu duruma göre, o durumda en uygun sayılacak bir yönetim uygulamasını bulmayı amaçlamaktır.

Durumsallık Kuramının İnsana İlişkin Varsayımları n n İnsanlar örgütlere değişik neden ve beklentilerle gelirler. İnsanlar, ihtiyaçlarını karşılamada fark yol ve yöntemlere başvurabilir. Örgüt-iş uyumu çalışanlar için güdüleme sağlar. İnsan, çalıştığı işte uzmanlaştıkça kendine başka hedefler belirler.

Durumsallık Kuramı Bir örgütün çevresel şartlardan ve içinde bulunulan durumdan etkilenebilecek unsur ve süreçleri şunlardır: ¨ Alt sistemler, ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ Yönetim Kademeleri, İletişim Şekli ve Kanalları, Formelleşme ve Merkezileşme Derecesi, İşbölümü ve Uzmanlaşma, Emir Komuta ve Kurmay İlişkileri, Kontrol Alanı, Yönetici Sayıları, Örgütsel Büyüklük, Kararlara ve Yönetime Katılma Kültürü vb.

Durumsallık Yaklaşımının Temel İlkeleri

n Her örgüt (toplumsal sistem), özgün, benzeri olmayan toplumsal açık bir sistemdir. n Her örgüt elverişli bir ortamda var olur, gelişir. n Çevresi elverişli olmayan bir örgüt yaşayamaz, gelişemez. n Çevre durukluktan çalkantılı ve karmaşığa varan bir nitelikte olabilir.

Her örgüt iç ve dış ortamına uygun olarak yapılandırılmalıdır. En iyi model ya da kuram yoktur. n Uygun model ya da kuram; n ¨ ¨ ¨ Örgütün amaçlarına, Ürettiği (mal, hizmet, düşünce) ürüne Çevresinin (durağan-çalkantılı) niteliğine, Kullandığı teknolojiye, Çalıştırdığı işgörenlerin sayısına Örgütün niteliğine uygun olandır.

n Örgütsel etkililik, her örgütün amacıdır. n Bu amaca ulaşmak için örgüt, Verimli, ¨ Dirik ¨ Sağlıklı ¨ Yararlı olmalı ve bunlar için stratejiler geliştirmelidir. ¨

n Örgüt, her parçasıyla bir bütündür. Örgütün önemsiz parçası yoktur. n Örgütün her basamağında, her biriminde, araç gereçten örgütün kullandığı teknolojiye varıncaya dek her parçası, örgüte etkide bulunan değişkenlerdir.

n Örgütü tanımak için sistemin çözümlenmesi gerekir. n Sistem çözümleme, örgütün sistem öğeleri olan amaç, girdi, süreç (işleme, dönüşüm), çıktı, dönüt çevresini oluşturan etkenler tek incelemektir.

n Örgütün ¨ ¨ ¨ alt sistemleri olan; Üretim, Alışveriş, Uyarlama, Yaşatma Yönetim alt sistemleri uyumlu çalışmalıdır.

n Her örgüt kendine özgü yönetilmelidir. Kötü ya da iyi bir yönetim biçimi yoktur. n En iyi yönetim biçimi; işgörenlerin niteliğine uyabilendir.

n Her işgören, kendine özgü yollarla güdülenir. n Güdüleme yollarının hiçbiri iyi ya kötü değildir. n En iyi güdüleme yolu ya da biçimi işgörenin kişiliğine uygun olandır.

n Örgütte liderin doğması, ortama bağlıdır. n Paylaşılmış bir görevi gerçekleştirmek için bir araya gelen kişilerden, diğerlerini en çok etkileyen kişi lider olur. n Lider olma, takım içinde oluşan ilişkilere, görev yapısına, kullanılan erke bağlıdır.

TEŞEKKÜRLER