KENT SOSYOLOJS Kent Teorileri ada Prof Dr Erol

KENT SOSYOLOJİSİ Kent Teorileri - Çağdaş Prof. Dr. Erol Demir Ankara Üniversitesi Sosyoloji Bölümü erol. demir@humanity. ankara. edu. tr

Çağdaş Kent Teorileri – Ders İçeriği �Chicago Okulu ◦ Robert Park ◦ Louis Wirth �Yeni Marksçılar ◦ Henri Lefebvre ◦ Manuel Castells ◦ David Harvey �Yeni Weberciler ◦ Ray Pahl ◦ John Rex ◦ Peter Saunders �Postmodernizm �Feminizm

Çağdaş Kent Teorileri Chicago Okulu’nun Kent Sosyolojisine Katkıları 1. Teorik Katkıları �Sosyal organizasyon ve dezorganizasyon, işbölümü ve farklılaşma gibi kavramları kentsel mekâna uygulamışlardır �kentsel değişmeyi istila etme ve yerine geçme olmak üzere iki ayırt edici süreçle ilişkilendirerek kentin bu süreçlere göre biçimlendiğini göstermişlerdir.

Çağdaş Kent Teorileri Chicago Okulu’nun Kent Sosyolojisine Katkıları 2. Kent Monografileri �Oldukça zengin metodolojik malzemelerden yararlanarak, kent, semt, mahalle, sokak, bina, organizasyon, gibi konularda monografik ve etnografik araştırmalar yürütmüşlerdir. �Bu araştırmalar bireysel profiller düzeyinde (örneğin taksici, fahişe, evsiz vb. ) de devam ettirilmiştir.

Çağdaş Kent Teorileri Chicago Okulu’nun Kent Sosyolojisine Katkıları 3. Kent Modelleri �Bu modeller kentlerin daha karmaşık hale gelmesiyle süreç içinde değişime uğramıştır. �Bu modeller: ◦ ◦ a. ortak merkezli mıntıkalar modeli; b. sektörler modeli; c. çok merkezli büyüme modeli; d. çoklu model. �Bu modellerin oluşturulmasında “sosyal alan incelemesi” yönteminden yararlanılmıştır.

Çağdaş Kent Teorileri Chicago Okulu’nun Kent Sosyolojisine Katkıları 4. Öne çıkan mensuplarının görüşleri: a. Robert Park’ın “marjinal insan” kavramı: Kavram göçlerle kente gelen göçmen kişinin hem getirdiği kültür hem de kentteki yeni karşılaştığı kültür arasındaki bocalamalarını anlatır. b. Louis Wirth’in “kentlilik” kavramı. Wirth kent sosyolojisini uzun süre etkileyen ve çok sayıda değerlendirmelere konu olan kentlilik tanımı yapmıştır.

Çağdaş Kent Teorileri Chicago Okulu’nun hala ilgi çeken konuları: a. Teorik boyutu yeterince işlenmemiş olsa da saha araştırmalarında zengin gözlemlere dayalı monografik incelemeler b. Yukarıda sözü edilen kavramlar c. Kent modelleri günümüzde geçerliliklerini yitirmiş olmakla birlikte, günümüzde yeni kent modelleri oluşturmada esin kaynağı olmayı sürdürmektedir.

Çağdaş Kent Teorileri Yeni Marksçılar 1960’lı yıllardan itibaren gelişen bu okul, kentsel yapıya ve süreçlere büyük ölçüde Marx’ın fikirlerini geliştirerek bakmaya çalışır. Yeni Marksçılar, Marks’ın kullandığı kavramları yeni koşullara uygulayarak ya da bu temelde yeni kuramlar üreterek önceki görüşlere radikal eleştiriler getirerek yeni bir kent teorisi oluşturmuşlardır.

Çağdaş Kent Teorileri Yeni Marksçılar Henri Lefebvre: Kent olgusuna oldukça geniş perspektiften bakarak, felsefeyi de kentsel yaşama getirerek modern kent yaşamına özgün katkılar getirmiştir. “Kent hakkı”, “mekânın üretimi” gibi kavramları dikkat çekicidir. Manuel Castells: Özellikle erken dönem kent analizleri Marksçı analizler sergilemektedir. “Emeğin yeniden üretimi”, “kolektif tüketim” gibi kavramları ilgi çekicidir. David Harvey: Kent olgusuna özellikle mekân kavramından yola çıkarak çok sayıda inceleme yapmıştır. Lefebvre’in “kent hakkı” kavramını genişletmiş, kentsel düzeyde “sosyal adalet” ve “getto” kavramlarını disiplinler arası bir perspektiften incelemiştir.

Çağdaş Kent Teorileri Yeni Weberciler � 1960’lı yıllardan itibaren Weber’in görüşlerini kentsel süreçlere uygulayan sosyal bilimcilerdir. Başlıca temsilcileri R. Pahl, J. Rex ve P. Saunders’dir. �Bu yaklaşım kentsel süreçlere Webergil kavramlar aracılığıyla bakarak özgün katkılar getirmişlerdir. �Ele alınan konular genellikle çoklu tabakalaşmayı kentsel mekâna uygulamak, etnik topluluklar ve tüketim kalıpları üzerine incelemeler yaparak statü kavramına dikkat çekmektir. �Ayrıca “güç” kavramını kentsel yapının çeşitli görünümlerine uygulamışlardır.

Çağdaş Kent Teorileri Postmodernizm ve Kent �Özellikle 1980’lerden sonra gündeme giren postmodern yaklaşımlar, diğer sosyal bilimlerde olduğu gibi kent araştırmalarında da görüşlerini dile getirmişlerdir. Bu yaklaşım, günümüz kentlerini kavramak için bütünsel bir teorinin işe yarayamayacağını, zira kentlerin geldiği aşamanın parçalı ve çokkültürlü özellkleriyle ayırt edilebileceğini söyler.

Çağdaş Kent Teorileri Feminizm ve Kent � Kadın araştırmacılar, önceki kent sosyolojisine, kadınları dikkate almayan erkek egemen bir bakışın egemen olduğunu savunarak kadın vurgulu araştırma ve yaklaşımları dikkate alır. Bu bağlamda başlıca katkıları: � Gündelik ve akademik kent bilgisinin erkek ve hanehalkı temelli olduğunu, kadınların dikkate alınmadığını, � Övgüyle söz edilen kentsel projelerin kadınları dışladığını (banliyöler, kent parkları, diğer kentsel mekanlar vb. ), � Kentsel mekanların zaman ve mekan içinde cinsiyet segregasyonuna uğradığını belirtirler.