WPROWADZENIE DO ZAGADNIE SPOECZESTWA INFORMACYJNEGO dr Aleksandra Wrona

WPROWADZENIE DO ZAGADNIEŃ SPOŁECZEŃSTWA INFORMACYJNEGO dr Aleksandra Wrona awrona@panda. bg. univ. gda. pl p. 318

O czym dzisiaj? • • • nowa era? co to jest społeczeństwo informacyjne problemy badania SI czym jest informacja rozwój SI na świecie i w Polsce

Świat w XXI wieku kształtują postęp w technologiach informacyjnych globalizacja Globalne Społeczeństwo Informacyjne

Co to jest globalizacja? „(. . . ) mało jest równie niejasnych, a jednocześnie nadużywanych pojęć jak globalizacja” istnieje „(. . . ) wiele różnych definicji procesu globalizacji działalności gospodarczej, ale żadna nie jest powszechnie akceptowana”

Co to jest globalizacja? • ogólnie – wyższy oraz bardziej zaawansowany etap procesu umiędzynarodowienia działalności gospodarczej • przenikalność wszelkich granic rośnie z upływem czasu • wygrywa nie lepszy, lecz szybszy

Przenikalność granic na przykładzie handlu w cenach stałych tempo handlu globalnego wzrosło w latach • 1980 -1990 – o ok. 40% • 1990 -2000 – o ok. 100% Polska: – import – 5 x, eksport – 3 x – IV dziesiątka w świecie, III w Europie

Koszty komunikacji i transportu oraz ceny komputerów

Globalizacja A. D. 2005 wg Francisa Fukuyamy • najbardziej widoczny efekt - outsourcing • nędza w Trzecim Świecie - efekt złych rządów, korupcji, niestabilności, niezdolności elit do przeprowadzania reform, niewydolności instytucji • nie można importować modeli społecznych • skutki globalizacji dla Polski – reorientacja w kierunku gospodarki rynkowej (inwestycje, nowoczesne technologie) – konkurowanie tylko w regionie • jak wykorzystać? – podnieść jakość sprawowania rządów – odejść od regulacji sektora socjalnego

Tempo rozprzestrzeniania się technologii informacyjnych http: //www. cyberatlas. com

Krzywe adaptacji różnych mediów Internet Advertising Bureau 1999, http: //www. iab. net/content

Technologie a przemiany społeczne

Prawa rozwoju technologii w „nowej ekonomii” • Prawo Moore’a (założyciela Intela): „koszt mocy obliczeniowej (szybkości komputerów) maleje wykładniczo z czasem” • Prawo Metcalfe (wynalazcy sieci lokalnej łączącej komputery): „wartość sieci rośnie wykładniczo z liczbą użytkowników”

Prawa w „nowej ekonomii”

Geneza społeczeństwa informacyjnego • lata 60. – ewolucyjna teoria społeczeństwa Tadeo Umesao • lata 70. – dostrzeżono rolę usług informacyjnych • 1980 – książka Information Society • koniec 90. – dyskusje • o wpływie technologii teleinformatycznych na społeczeństwa • o istotę informacji w procesie rozwoju społecznego

Dlaczego nagle tyle o tym mówimy? • Moda? • Dlaczego IT mają być głównym czynnikiem przemian? Dlaczego nie atomistyka, eksploracja kosmosu, SPRZECZNOŚCI inżynieria genetyczna, WŚRÓD mikroinżynieria, itp. ? TEORETYKÓW! • Czyż informacja nie towarzyszyła zawsze wytwarzaniu?

Dominujący pogląd • ewolucja determinizmu technologicznego • przemiany społeczne powodują ludzie • tendencja do redukowania zjawisk społecznych do wymiaru technologicznego technologia a jak jest? przemiany społeczne

Problemy definicyjne • oficjalne dokumenty państwowe, OECD, zaproponowane przez naukowców • wszystkie - niejasne • rola informacji - „znaczna”, „istotna”, „dominująca” • dewaluacja i odrzucenie. . .

W ramach definicji - model warstwowy

Najogólniej Społeczeństwo Informacyjne to etap w rozwoju cywilizacji, w którym społeczeństwo i gospodarka skoncentrowane są na produkcji, dystrybucji i użytkowaniu informacji

Globalne społeczeństwo informacyjne Polityka państw i struktur ponadnarodowych Społeczeństwo informacyjne Przemiana struktur gospodarczych i biznesowych Grupy interesów: Øproducenci i operatorzy IT Øspołeczności wirtualne Øspołeczności realne Postęp techniczny i technologiczny branży IT

Główne problemy w badaniu Społeczeństwa Informacyjnego • Na ile społeczeństwo informacyjne jest nową jakością, a do jakiego stopnia wyrazem ciągłości procesów rozwoju społeczności? • W jakiej relacji pozostają czynniki technologiczne, ekonomiczne i społeczne w procesie rozwoju SI? • Czy i jak zmieniają się w SI struktury władzy i stratyfikacja społeczna? • Jakie kryteria należy brać pod uwagę jako kluczowe w definiowaniu SI? • Jakie natężenie określonych czynników pozwala uznać, że określona zbiorowość przekroczyła punkt krytyczny?

Jeszcze raz - technologie a przemiany społeczne

Wymiary i kryteria SI Aktywność gospodarcza • udział zatrudnionych w produkcji komputerów, oprogramowania i usługach

Wymiary i kryteria SI Produktywność • udział przemysłu komputerowego w PKB • udział wartości dodanej w produkcji komputerów w PKB

Wymiary i kryteria SI Organizacja/struktura • udział przedsiębiorstw komputerowych w całkowitej liczbie przedsiębiorstw • liczba pracowników na jedno przedsiębiorstwo w przemyśle komputerowym • zastosowanie IT w działalności przedsiębiorstw • umiejętności obsługi komputera przez pracowników

Wymiary i kryteria SI Infrastruktura techniczna • moc obliczeniowa komputerów (MIPS) na osobę • udział inwestycji telekomunikacyjnych w PKB • liczba komputerów podłączonych do Internetu na tysiąc osób • udział łączy cyfrowych w całkowitej długości

Wymiary i kryteria SI Innowacyjność techniczna • udział wydatków na B+R w informatyce w całkowitych wydatkach badawczych • udział informatyków w grupie inżynierów i pracowników technicznych • udział patentów IT w całkowitej liczbie

Wymiary i kryteria SI Rozpowszechnienie technologii • liczba komputerów per capita • udział gospodarstw domowych wyposażonych w komputer • udział wydatków na technologie informacyjne w PKB

Wyznaczniki społeczeństwa informacyjnego • informacja jako dobro ekonomiczne • upowszechniony dostęp do technologii informacyjnej • swobodna cyrkulacja różnych kategorii informacji • ok. 50% zatrudnionych w sektorze informacyjnym • ok. 50% udziału sektora informacyjnego w PKB • sektor informacyjny warunkuje sprawne funkcjonowanie innych sektorów i działów gospodarki • specjalny status nauki i edukacji

Co to jest informacja? • treść przekazywana w określonej formie przez nadawcę do jej odbiorcy INFORMACJA • podstawowe elementy: – JEST nadawca SUBIEKTYWNA! informacji człowiek lub maszyna – odbiorca – treść opis, nakaz, zakaz, polecenie itp. dowolny język lub kod – forma

Co na to ekonomiści? Podstawowe kategorie czynników produkcji – środki finansowe dobro niezużywalne, – ziemia od którego zależy – praca wykorzystanie - organizacja wszystkich innych - informacja dóbr

Funkcje i determinanty informacji w społeczeństwie Funkcje: • powiadamiająca • łączności m-y nadawcą i odbiorcą Determinanty: • definiowalność • jakość • wartość • wykorzystanie

Informacja w ujęciu społeczno-ekonomicznym determinanty jakość informacji definiowalność informacji INFORMACJA wartość informacji wykorzystanie informacji

Informacja w ujęciu społeczno-ekonomicznym definiowalność informacji jakość informacji INFORMACJA wartość informacji wykorzystanie informacji

Informacja w ujęciu społeczno-ekonomicznym definiowalność informacji jakość informacji INFORMACJA wartość informacji multimedia wykorzystanie informacji popyt na informację podaż informacji system informacyjny system informatyczny

Zalew informacji Straszak A. , Globalne Społeczeństwo Informacji Społeczeństwo Głodu Wiedzy i Nadmiaru Surowej lub Starzejącej się Informacji, Informacja. Dobra lub zła nowina, pod red. A. Szewczyk, Szczecin 2004

efektywność Efektywność informacji a jej ilość moment przeciążenia informacją D. Dżega, Niepweność informacji w procesie decyzyjnym, [w: ] Informacja –dobra lub zła nowina, Szczecin 2004 przyrost

Od informacji do wiedzy • dane to fakty • informacja to zinterpretowane dane • wiedza to wynik zintegrowania informacji z wiedzą istniejącą DANE TRANSFORMACJA INFORMACJA OKRĘŻNY OBIEG WIEDZY FORMALIZ ACJA WIEDZA INTERPRET ACJA S. Iwan

Nośniki gospodarki opartej na wiedzy • • przemysł wysokiej technologii nauka i zaplecze B+R edukacja część usług biznesowych związanych z gospodarką opartą na wiedzy • usługi społeczeństwa informacyjnego

Rozwój Społeczeństwa Informacyjnego

Kraje, które wejdą w erę społeczeństwa informacyjnego zbiorą największe żniwo. To one wyznaczą drogę dla innych. Natomiast te kraje, które będą zwlekać, lub podejmą działania połowiczne, mogą w czasie krótszym od dziesięciolecia stanąć w obliczu załamania inwestycji i kryzysu na rynku pracy. " (fragment Raportu Komisji Bangemanna)

Plan Masudy - Japonia

Stany Zjednoczone • 1979 - raport Narodowej Akademii Nauk proklamacja początku nowego okresu w dziejach świata - cywilizacji informacyjnej • pocz. 90. - idea Narodowej, a następnie Światowej, Infrastruktury Informacyjnej (GII - Global Information Infrasructure)

SI w Europie • 1978 - socjologowie Alain Minc i Simon Nora przedstawili prezydentowi Francji raport dotyczący sukcesów gospodarczych Japonii • 1994 - Raport Bangemana i europejski plan działania - An Action Plan – „Raport Europe and the Global Information Society. Recommendations to the European Council” – zmiana sposobu pracy oraz sposób współżycia w nowym społeczeństwie – problem tworzenia nowych miejsc pracy poprzez wykorzystanie nowych technologii – różnice technologiczne m-y Europą, USA a Japonią

Fundamentalne pytania w Raporcie Bangemana • Czy Unia Europejska potrafi wykorzystać szansę w postaci SI? • Jak przygotować Europejczyków do życia w SI? • Jak zminimalizować różnice w społecznościach lokalnych na tle życia w SI?

Europejskie dokumenty dotyczące SI • Europa i społeczeństwo globalnej informacji - Raport Bangemanna , Bruksela, 26 maja 1994 • Ku Społeczeństwu Informacyjnemu w Krajach Europy Środkowej i Wschodniej - 30 pomysłów na europejskie inicjatywy – Plan działań, 1996 r. – Raport z realizacji planu działań, 1997 • e. Europe - An Information Society For All, Bruksela, 1999 • e. Europe 2002 - An Information Society for All - plan działań, Bruksela, 2000 • e. Europe+ - A Co-operative Effort to Implement the Information Society in Europe, Göteborg, 2001 • "e. Europe 2005 - An Information Society for All" - plan działań, Bruksela, 2002

e. Europe - An Information Society For All • cele podstawowe – – • przyspieszenie rozwoju krajów członkowskich zniwelowanie różnic w dostępie do informacji pomiędzy dużymi ośrodkami miejskimi a prowincją cele strategiczne – – – wprowadzenie obywateli Europy, szkół, przedsiębiorstw oraz administracji publicznej w wiek cywilizacji informacyjnej wspieranie rozwoju nowych ICT wzmocnienie spójności socjalnej

10 szczególnych obszarów tematycznych 1. 2. 3. 4. 5. Młodzież Europy w wieku cywilizacji cyfrowej Tani dostęp do Internetu Intensyfikacja działań w dziedzinie e-gospodarki Szybki Internet dla potrzeb naukowców i studentów Karty elektroniczne dla bezpieczeństwa dostępu do informacji 6. ICT w MSP 7. Uwzględnienie potrzeb osób niepełnosprawnych. 8. Służba zdrowia on-line 9. Inteligentny transport 10. Rząd on-line

oficjalna europejska strona SI w Internecie: europa. eu. int/information_society/index_en. htm

SI w Polsce • Uchwała Sejmu RP z dnia 14 lipca 2000 w sprawie budowania podstaw SI w Polsce • Stanowisko Rady Ministrów wobec uchwały Sejmu RP z dnia 14 lipca 2000 w sprawie budowania podstaw SI o w Polsce • Cele i kierunki rozwoju SI w Polsce • e. Polska - Plan działań na rzecz rozwoju SI w Polsce na lata 2001 -2006, przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 11 września 2001 • Strategia informatyzacji RP – e. Polska na lata 2004 -2006, MNi. I, grudzień 2003

Uchwała Sejmu RP w sprawie budowania podstaw SI w Polsce 1. zasady powszechnego dostępu i wykorzystania Internetu 2. plan rozwoju edukacji informatycznej dzieci i młodzieży 3. plan rozwoju edukacji informatycznej osób dorosłych uwzględniający konieczność zdobywania nowych kwalifikacji w transformującej się gospodarce 4. plany i priorytety rozwoju systemów teleinformatycznych w administracji sprzyjające racjonalizacji wykorzystania środków budżetowych, a także usprawniające kontakty obywatela z urzędem oraz samorządność lokalną, 5. metodykę rozwoju systemów teleinformatycznych uwzględniających wymagania obronności i bezpieczeństwa państwa 6. priorytety rozwoju systemów teleinformatycznych wspomagających system finansowy państwa, 7. działania podejmowane przez państwo dla rozwoju systemów teleinformatycznych dla potrzeb ośrodków naukowych i ośrodków uniwersyteckich

Uchwała Sejmu RP w sprawie budowania podstaw SI w Polsce 8. system ostrzegania przed zagrożeniami związanymi z nadużyciami i przestępstwami z wykorzystaniem sieci teleinformatycznych i telekomunikacyjnych 9. plan działań wspomagających wykorzystanie usług społeczeństwa informacyjnego: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. dla rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw, dla rozwoju wsi w ochronie zdrowia w zwiększaniu dostępności do dóbr kultury, w transporcie ochronie środowiska dla zwiększenia bezpieczeństwa obywateli i ochrony porządku publicznego 10. udział przedstawicieli Polski w międzynarodowych ustaleniach i działaniach standaryzujących zasady gospodarki elektronicznej

Strategia informatyzacji RP – e. Polska na lata 2004 -2006 obszary i priorytety informatyzacji Polski: – zapewnienie wszystkim obywatelom i firmom taniego, szerokopasmowego i bezpiecznego dostępu do Internetu – tworzenie szerokiej i wartościowej oferty treści i usług dostępnych w Internecie – powszechna umiejętność posługiwania się teleinformatyką

Strategia informatyzacji RP – e. Polska na lata 2004 -2006 możliwe źródła finansowania: – Narodowy Plan Rozwoju 2004 -2006 – budżet państwa i budżety jednostek samorządu terytorialnego Partnerstwo publiczno – prywatne – oszczędności budżetowe

Strategia informatyzacji RP – e. Polska na lata 2004 -2006 - korzyści • ilościowe – obniżenie kosztów działalności gospodarczej – oszczędności dla państwa (społeczeństwa), wynikające z lepszej kontroli i racjonalizacji procesów • jakościowe – zadowolenie obywateli z lepszego dostępu do tradycyjnych usług – możliwości świadczenia i korzystania z nowych usług – możliwości zdobywania wiedzy i podnoszenia kwalifikacji – rozwoju osobowego, niezależnie od pochodzenia społecznego i geograficznego – udział w życiu społecznym i politycznym, eliminowanie podziału społecznego, a nawet renesans demokracji bezpośredniej

I co dalej. . . Rozwój potencjału naukowo – badawczego warunkiem skutecznego budowania w Polsce gospodarki opartej na wiedzy (dokument MNi. I) „(. . . ) Należy wyraźnie stwierdzić, iż bez zdecydowanego wzrostu nakładów na naukę w Polsce, realizacja planów wyznaczających sferze B+R rolę jednego z filarów wzrostu i rozwoju gospodarki nie będzie możliwa. (. . . )”

Pożądana piramida edukacyjna wobec tworzenia się społeczeństwa informacyjnego 5% EDUKACJA KREATYWNA EDUKACJA PROGRESYWNA EDUKACJA STAGNACYJNA EDUKACJA REGRESYWNA 25% 30% 5% edukacja ponadwyższa II stopnia edukacja ponadwyższa I stopnia edukacja wyższa edukacja średnia edukacja podstawowa

Nie ma rozwoju bez nakładów wg Strategii Lizbońskiej nakłady na naukę powinny osiągnąć poziom 3% PKB do 2010 – środki budżetowe - 1% – środki unijne i prywatne - 2% Kto wie, ile teraz przeznacza się w Polsce na B+R?

Literatura • Giziński J. , Globalizacja dla średniozaawansowanych, „Newsweek”, 2004, z dn. 28. 12, s. 62 -63 (e, bibl. ) • Goliński M. , Społeczeństwo informacyjne – problemy definicyjne i problemy pomiaru, [w: ] Polskie doświadczenia w kształtowaniu SI. Dylematy cywilizacyjno-kulturowe, AGH, Kraków 2001 (e) • Gregor B. , Stawiszyński M. , E-Commerce, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz 2002, r. 1 (bibl. ) • Informacja. Dobra lub zła nowina, pod red. A. Szewczyk, Szczecin 2004 (e)

Literatura • Mattelart A. , Społeczeństwo informacji, Kraków 2004 (bibl. ) • Porębski L, Elektroniczne oblicze polityki, UWN-D, Kraków 2001 (e) • Społeczeństwo informacyjne. Wizja czy rzeczywistość, UWN-D, Kraków 2004 (e) • Strategia informatyzacji RP – e. Polska na lata 2004 -2006, MNi. I, grudzień 2003, (www. informatyzacja. gov. pl/_g. Allery/14/147. pdf) • Rozwój potencjału naukowo – badawczego warunkiem skutecznego budowania w Polsce gospodarki opartej na wiedzy, www. informatyzacja. gov. pl • www. infoport. pl • www. spoleczenstwoinformacyjne. pl