ROMANTYZM Wprowadzenie do epoki Iwona Pawowska Geneza nazwy

ROMANTYZM Wprowadzenie do epoki Iwona Pawłowska

Geneza nazwy • Według J. Krzyżanowskiego nazwa romantyzm pochodzi od słów: • romanus (rzymski) • lingua romana (język rzymski) • romansa, romans, romant (gatunki literackie pisane w lingua romana) • romanticus (cecha utworów w/w) • romantyzm (nazwa prądu)

Czas trwania epoki • W Europie od Wielkiej Rewolucji Francuskiej - 1789 r. do Wiosny Ludów – 1848 r. • W Polsce od 1818/1822 r. (początek teoretyczny – spór klasyków z romantykami/ praktyczny – I seria poezji A. Mickiewicza „Ballady i romanse”) do 1864 r. (klęska powstania styczniowego)

Romantyzm w Polsce • Faza początkowa: 1818/1822 r. – 1830 r. • Faza dojrzała: 1830 r. – 1848 r. • Faza schyłkowa: 1848 r. – 1864 r.

Charakter epoki klasycyzm romantyzm ideały antyczne wzorce średniowieczne (gotycyzm) mimesis fantastyka literat - nauczyciel literat, poeta - wieszcz inspiracje Południem inspiracje Północą (osjanizm) i Wschodem (orientalizm) kultura natura i ludowość bohater: mędrzec, filozof bohater romantyczny

Bohater romantyczny • • • Indywidualista Poeta Buntownik, skłócony ze światem Samotnik, wyalienowany ze społeczeństwa Chory na weltschmerz Patriota Wędrowiec, pielgrzym, homo viator Nieszczęśliwie zakochany Szalony Ma skłonności samobójcze

Gotycyzm Zgodnie z teorią J. Krzyżanowskiego romantyzm jest nawiązaniem do średniowiecza. W sztuce występują inspiracje tamtym okresem jako czasem tajemniczym, pięknym, nacechowanym cudownością. W literaturze pojawiają się: - sceneria gotycka (zamki, ruiny) - postaci z zaświatów, zjawy, upiory, duchy

Poeta - wieszcz Poeta romantyczny jest profetą (wizjonerem, przewiduje i wieszczy przyszłość) i przewodnikiem narodu (głosi hasła i idee, wokół których chce zjednoczyć naród, tyrteuszem (wzywa naród do walki z wrogiem). Poeta jest kreatorem nowych światów (często fantastycznych) i dlatego rywalizuje z Bogiem (podobnie jak on tworzy nieśmiertelność).

Północ i Wschód O ile w klasycyzmie powracano do źródeł kultury europejskiej, która ukształtowała się na południu kontynentu, to sztuka romantyzmu jest efektem inspiracji kulturą Północy i Wschodu. Twórcy parafrazują mity i opowieści celtyckie, duńskie ballady, fascynują się przyrodą i obyczajowością Orientu. Często w tym celu podróżują, szczególnie na Wschód.

Co nowego w literaturze? • Synkretyzm rodzajowy i gatunkowy (nowe gatunki, zrywające z dotychczasowym podziałem na lirykę, epikę i dramat) • Synteza sztuk (teoria Wagnera) • Wzbogacenie poetyki (regionalizmy, orientalizmy, symbol, metafora) • Nowy narrator (epicko – liryczny dominujący nad światem przedstawionym) • Kompozycja otwarta, luźna, fragmentaryczna • Inwersja czasowa • Nowy typ bohatera (bohater romantyczny)

Hasła i pojęcia • • Mesjanizm Mistycyzm Oniryzm Profetyzm Prometeizm Regionalizm Tyrteizm Wallenrodyzm

Malarstwo • • • Nowe spojrzenie na przyrodę Motyw samotności Fantastyka Wizyjność Historyzm

THE END Scenariusz i reżyseria: Iwona Pawłowska