Tesis Planlama Dersin Amac Tesis planlamas konusu iletmenin

Tesis Planlama

Dersin Amacı Tesis planlaması konusu işletmenin verimliliğini ve karlılığını doğrudan etkileyen faaliyetleri kapsar. Bu nedenle tesis planlaması; disiplinler arası bir yaklaşım içinde sunulmakta, tesis yeri seçim ve tasarım işlemleri yönünden incelenerek, tesis içerisinde yerleşim ile ilgili karşılacak problemlere nasıl çözümler getirileceği konusunda beceriler kazandırmak ve bunlara uygun kalitatif ve kantitatif tekniklerin uygulanmasını sağlamak.

Dersin İçeriği Genel tanım ve temel kavramlar, Sistematik Tesis Düzenleme (SLP) ile Üretim Akış Analizi (PFA), Akış, Alan ve Faaliyet ilişkilerin belirlenmesi ve diyagramlarının çizlmesi, Malzeme taşıma sistem ve araçları, Yerleşim planlama model ve tasarım algoritmaları, Bilgisayar destekli tesis tasarım, Fabrika ve ofis yerleşimi, Tesis Yeri Seçim model ve teknikleri, Montaj hattı dengeleme, Tesis planlama projesi sunumudur.

Ders Akışı Hafta 1. Tesis Planlamaya Giriş Hafta 2. Tesis Yerleştirme ve Tesis Yeri Seçiminin Önemi Hafta 3. Tesis Yeri Seçiminde Kullanılan Metotlar Hafta 4. Tesis Düzenleme Hafta 5. Sürece Göre Düzenleme Hafta 6. Sürece Göre Düzenlemede Kullanılan Metotlar Hafta 7. Düzenlerin seçimi ve akış şiddetlerinin hesaplanması Hafta 8. Melez Tipi Düzenleme

Ders Akışı Hafta 9. Ürüne Göre Düzenleme Hafta 10. Ara Sınav Hafta 11. Montaj Hattı Dengeleme Teknikleri Hafta 12. Uzaklık Temelli Düzen Maliyetlerinin Hesaplanması Hafta 13. Bilgisayar Destekli Tesis Düzenleme Hafta 14. Oluşturmaya ve Geliştirmeye Dayalı Algoritmalar

Değerlendirme Sistemi YARIYIL İÇİ ÇALIŞMALARI SAYISI KATKI YÜZDESİ Ara Sınav 1 40 Kısa Sınav 2 20 Ödev 1 20 Proje / Tasarım 1 20

Kaynaklar 1. Stratejiden Uygulamaya Tesis Tasarımı, ERKUT, H. , BASKAK, M. , İrfan Yayıncılık, 1997, ISBN: 975 -371 -035 -6 2. Facilities Planning 3 E WIE James A. TOMPKINS, JOHN A. WHITE, Yavuz A. Bozer, J. M. A. Tanchoco John Wiley High Education , 2003 ISBN: 0471389374 3. Manufacturing Facilities: Location, Planning, And Design 2 e , D. R. SULE, Pws-Kent-Itp, ISBN: 0534934358. 4. Facilities and Workplace Design, An Illustrated Guide, Quarterman Lee, Arild Amundsen, William Nelson and Herbert Tuttle, Strategos 2007.

Tesis Planlama Endüstri Mühendisliği genel anlamda “insan, malzeme ve makineden oluşan bütünleşik sistemlerin kuruluş ve devamlılığının yönetimi ile ilgilenen mühendislik dalıdır” • • Zaman Para Malzeme Enerji

Tesis Planlama Tesis planlama yada tesis tasarımını tanımlandığında, “endüstriyel ürün üreten işletmelerin, ilk düşünce aşamasından başlayarak, ilk üretime geçilen ana kadar geçen süre içinde tüm yönleriyle ele alınması sürecidir. ” Tesis planlama farklı kaynaklarda tesis yönetimi, tesis tasarımı olarak da ele alınmakta ve "zaman, binalar, teknoloji, mobilya, teçhizat ile ilgili sarf edilen çabaların örgütsel eğilimler dogrultusunda koordine edilmesi” şeklinde tanımlanmaktadır.

Tesis Planlama Tesis yönetimi sadece binaların yönetimi ile değil aynı zamanda hizmet ve insanları da içerir. Uluslararası Tesis Yönetim Birliği’nin (IFMA/International Facility Management Association), tanımlamasına göre; Tesis Yönetimi “ insan, yer, süreç ve teknolojiden oluşan çevrenin işlevselliğini sağlamak için çoklu disiplinleri kapsayan bir çalışma konusudur” ve aşağıdaki şekille ifade edilmiştir:

Tesis Planlama Bazı kaynaklarda ise; “Tesis planlamanın bir kurum ya da organizasyonun fiziksel olarak düzenlenmesi için geliştirilmiş sistematik bir yaklaşım olduğu ve birçok farklı kurum ya da organizasyon için kullanılabilecek bir araç” olduğu söylenmektedir. Bu organizasyon ya da kurumlar; Eğitim, Sağlık, Adalet veya Büyük ya da küçük çaplı şirketler ya da işletmeler olabilir.

Tesis Planlama

Tesis Planlamanın Amacı Planlama geleceğe yöneliktir, gelecekteki durumları veya koşulları tahmin ederek, organizasyonlar için avantaj, kazanç, fayda geliştirmektir. Planlama aynı zamanda devam eden bir süreçtir. Bu süreç, bugünkü ve gelecekteki durumlar ve değişikliklere cevap olmalıdır.

Tesis Planlama Tesis planlama organizasyonlar tarafından genellikle yeni bir alana veya mevcut alanın düzenlenmesine ihtiyaç duyulduğunda kullanılır. Fakat aynı zamanda bir bölümün yeniden düzenlenmesinde de tesis planlamadan faydalanılır. Organizasyonlar ve kurumlar bazen departman sorumluluklarını, fonksiyonlarını veya hiyerarşik ilişkilerini değiştirirler. Bu tür değişiklikler oluştuğu zaman mevcut fiziksel alan ayarlamaları artık etkin olmayabilir. Tesis planlama bu yeni yapıya göre de organizasyonun alanlarını ayarlamasına yardımcı olur.

Tesis Planlama Tesis planlama bir kuruma yeni bir alan, alanın yeniden düzenlenmesi ve eski alanlar için gereksinimler hakkında karar vermede yardımcı olur. Bazen birkaç küçük veya ilişkili organizasyonlar alanı paylaşımı yapar. Tesis planlama şirketlerin/bireylerin kişisel alan ihtiyaçlarının uygun olup olmadığını belirler.

Tesis Planlama Süreci Organizasyonlar ve kurumlar planlama sürecini içeriden başlatabilirler. Fakat bazen tasarım ve/veya planlama danışmanlarına bazı noktalarda gereksinim duyabilirler. Bazı görevler organizasyon tarafından danışman yardımı olmaksızın yapılabilir. Aslında, bu işlemin danışman aranmadan önce gerçekleştirilmesinin iki faydalı yönü vardır. • Birincisi; kendi kullanımları için hedef ve amaçlarını geliştirme fırsatına sahip olacaklar. • İkincisi; danışmanlar için faydalı olabilecek bir takım malzemeler/dokümanlar üretecekler.

Tesis Planlama Bir organizasyon veya kurumun tesis planlama sürecinde hazırlaması gereken dört şey vardır. Bunlar; • Organizasyonel amaç ve hedefler, • Tesis amaçları, • Organizasyonel fonksiyonlar ve mevcut alanlarla ilgili problemler, • Tesis ihtiyaçlarıdır.

Organizasyonel Amaç ve Hedefler Organizasyonun endüstrideki durumu, misyon ve amaçlardan oluşur. Amaçlar organizasyonun neler yapmak istediğini belirlemesidir, yani geleceğe aittir. Hedefler doğrudan amaçlarla ilgili olmalı ve mümkün olduğunca özel olmalıdır. Bu yüzden organizasyonlar amaçlara yönelik toplantılar düzenleyebilir. Binalara yönelik planlamalar 20, 30, 50 yıl gibi uzun vadeli olmasına karşın, amaçlara her beş yıl, hedeflere de her yıl ya da her iki yılda bir bakılması tavsiye edilir. (Planlama sürekli devam etmektedir. )

Organizasyonel Amaç ve Hedefler Eğer organizasyon hizmetle ilgiliyse müşteri tanımları yapılmalıdır. (Müşteri gruplarında herhangi bir değişiklik olsun ya da olmasın). Örneğin; bir organizasyon şimdi genç ailelere hizmet sunabilir fakat daha sonra tüm aileler içinde hizmet sunmayı planlayabilir. Bu sayede sadece müşteri sayısı artmayacak, aynı zamanda hizmette değişecektir. Bu durum muhtemelen işgücü ihtiyaçlarını da etkileyecek, fakat aynı zamanda kullanımda olan binaların ihtiyaçlarını da etkileyecektir. Aşağıda bir hizmet organizasyonu için amaçlara yönelik örnek verilmiştir.

Organizasyonel Amaç ve Hedefler Öncelikle amaçlar üzerinde hemfikir olunarak organizasyonel hedefler geliştirilir. İyi hedefler geliştirmek için anahtar, soru sormaktır. Bu soru; “Bu hedef amaca ulaşmada nasıl yardımcı olacaktır? ” Aile sağlığı merkezi bireylerin ve ailelerin toplumsal iletişimlerini ve iletişimdeki uyumlarını desteklemeye yönelik fırsatlar sağlayacaktır. Bu aile sağlığı merkezinin bazı hedefleri; • Ebeveyn eğitimi hizmeti ve bu becerilerin gerçekleştirileceği yerin sağlanması, • Sağlık eğitimi ve koruyucu sağlık hizmeti sağlamak • Ailelere finansal planlama, sağlıklı yemek pişirme ve ev bakımı hakkında ev işleri eğitimleri sağlamaktır.

Tesis Amaçları Organizasyonlar, organizasyonun kaplayacağı fiziksel alanlar için öncelikle bir durum belirlemesi yapar. Bu genel bir açıklamadır ve spesifik (özel) alan ihtiyaçlarının bir kümesi değildir. Tesis için genel kriterleri içermelidir. Bu amaçlar organizasyonun, operasyonel amaçları ve hedefleri karşılamada gereksinim duyulan alanı belirlemede organizasyona yardımcı olmaktadır.

Tesis Amaçları Bazı tesis amaçlarına örnek vermek gerekirse; • Tüm çalışanlar için insanca çalışılacak bir iş çevresi sağlamak (engelli işçilerin ihtiyaçları, kaliteli çalışma ortamları gibi), • Uygun çalışma grupları arasında iletişimi kolaylaştırmak, • Esnek iş düzenleri sağlamak, • Alanları etkin kullanmak, • Çalışanların kişisel ihtiyaçlarını temin etmek (örneğin; işletme içinde çocuk kreşleri, kafeteryalar, sağlıklı yaşam alanları/spor salonları), • Organizasyon fonksiyonları içinde bilişim teknolojilerinin entegrasyonunu /bütünleşmesini sağlamak, • Davetkar bir görünüm sunmaktır.

Fonksiyonel Durumlar/Açıklamalar Organizasyonlar burada; güncel fonksiyonlarını, bu fonksiyonlarda nasıl değişiklikler olabileceğini ve mevcut fiziksel durumlarından kaynaklanan problemli alanları içeren tanımlar yapar. Bu işe başlamanın en iyi yollarından biri kuruluş şeması geliştirmek veya mevcudu değiştirmektir. Bu şema hiyerarşik ilişkileri ve fonksiyonel ilişkileri tanımlamalıdır. Bu şema organizasyonun fonksiyonel amaçlarını yansıtmalı ve organizasyonda yaşanacak değişimlerden etkilenmelidir.

Fonksiyonel Durumlar/Açıklamalar Organizasyon şeması dışarıdan hizmet veren bir danışman içinde oldukça faydalıdır. Doğru ve kesin bir şema hazırlandıktan sonra; temel fonksiyonlar olan günlük aktivitelerin neler olacağı, çalışma gruplarının veya departmanların tanımları hazırlanır. Bu tanımlar; çalışan sayılarını, iş pozisyonlarını ve dışarıyla iletişim kuran birimlerin iletişim sıklığını içermelidir. Aşağıda örnek bir departman tanımlanmıştır.

Fonksiyonel Durumlar/Açıklamalar Bordro Departmanı Bu departman tüm çalışanların bordrolarını hazırlar. Her çalışanın zaman kartları haftalık bazda takip edilerek bordro çalışanları tarafından işlenir ve kayıt altına alınır. Tüm kayıtların hem çıktıları alınır hem de CD’lere kopyalanır. Çekler her birim için belirlenmiş kişilere dağıtılır. Toplam eleman: 12 • Yönetici: 1 • Yönetici Asistan: 1 • Süpervisor/gözetmen: 2 • Bordro çalışanı: 8 Dış kontaklar: telefon zincirleri, ofis içi mailler, çeklerin haftada bir kez Perşembe günleri belirlenmiş kişilerce saat 10’dan 11’e kadar toplanması.

Fonksiyonel Durumlar/Açıklamalar

Fonksiyonel Durumlar/Açıklamalar Neredeyse çalışma alanlarındaki tüm aktiviteler tesis bağlantılı işlerdir. Örneğin; eğer bir organizasyondaki birim sadece içerideki birimle (kontak) iletişim halindeyse ve bu telefon ya da maille sağlanıyorsa, bir resepsiyon ya da bekleme alanına gereksinim yoktur. Fakat uygun bir kablolamaya gereksinim duyulur ve tüm personel ofislerinde bir bilgisayar ve telefona gereksinim duyacaktır. Bu ayrıca halkla iletişim için geçerli değil anlamına gelmektedir. Birim ana dolaşım alanında çıkışa kadar herhangi bir alana yerleştirilebilir. Aynı şekilde birim halkla iletişim gerektiriyorsa kişilerin kolayca ulaşabileceği bir alana yerleştirilmeli ve bir bekleme alanı içermelidir. Bir diğer örnek de; sıklıkla projeler üzerinde ortaklaşa çalışan iki birimin paylaştığı çalışma odası ihtiyacıdır.

Fonksiyonel Durumlar/Açıklamalar Her birim için fonksiyonel durumları tanımladıktan sonra organizasyon hangi değişiklikleri öngördüğünü incelemelidir. Bu değişiklikler; çalışan sayıları, çalışanların dağılımları (daha az sekreter, daha fazla destek personeli), birim sorumlulukları, birmler arasındaki çalışma ilişkileri veya birim sayıları (birleştirme/bütünleştirme) olabilir. Bu değişiklikler organizasyonun gelecekte nasıl görüneceğini belirtir/anlatır. Fonksiyonel değişiklikler, organizasyonun amaç ve hedeflerinin değişimi için veya sadece amaç ve hedefleri daha iyi karşılayabilmek için bir yol veya cevap olabilir. Gelecekteki çalışan değişiklikleri projelendirilecekse, beşer yıllık planlamalar ve gerektiği zaman güncellemeler tavsiye edilir. Bu işin bir kısmı tesis amaçları problemlerini de içermektedir. Bunlar; içerdeki kötü hava kalitesi, yetersiz kablolama, zayıf ısıtma olabilir. Bazen de bu problemler bir veya birkaç grup için geçerlidir. Örneğin; yetersiz dosya veya toplantı alanları gibi.

Fonksiyonel Durumlar/Açıklamalar Tesisle veya sistemle ilgili konular, alanla ilişkili problemler genellikle aşağıdaki kategorilerde ele alınır. Alan Boyutu: Kişi sayıları veya mobilyalar, gereksinim duyulan ekipmanlar için çok küçük veya büyük olma. Alan Yerleşimi/Lokasyonu: Fonksiyonel ilişkilerdeki yakınlık, örneğin; umumi olarak kullanılan kaynakların, kütüphane gibi özel ofislerin yanına yerleştirilmemesi. Alan Miktarı: Organizasyonel fonksiyonlar için tesisteki gereğinden büyük veya küçük alanların olması. Örneğin; proje odası gereklidir, fakat bunu yapmak için yeterli/uygun alan yoktur. Alan Tipi: Aktiviteler veya çalışanların fonksiyonları açısından alanın uygun olmaması. Örneğin; takım çalışması yapılacaktır, fakat tüm çalışma alanları özel ofislerdir. Bazı durumlarda komple bir tesis analizi bir mimar veya mühendis danışmandan destek alınmalıdır. Bu durum organizasyondaki problem alanlarının tanımlanması açısından faydalı olacaktır.

Tesis İhtiyaçları Organizasyonlar tesis ihtiyaçlarını; amaçlarını, hedeflerini ve tanımlı fonksiyonlarını temel alarak geliştirir. Bir mimari danışman, bir tesis planlama sürecini tamamlamak için bu aşamada kiralanabilir. Fakat bazen de organizasyon tarafından hazırlanmış tesis ihtiyaçları daha sonra bir danışman tarafından geliştirilerek düzenlenebilir. Genellikle iki tip tesis ihtiyacı vardır. Birincisi, tesis genelince olan ihtiyaçlar ki bunlar; hava sirkülasyonu (akışı) sistemleri, bilgisayarlar için kablolama ve park yerleridir. Diğer tip ihtiyaçlar ise bireysel olanlardır. Bunlar;

Tesis İhtiyaçları Personel Her birim için toplam çalışan sayısı, pozisyonları. Güncel gereksinimleri ve geleceğe yönelik (beş yıllık projeksiyon için) gereksinimleri işaret eder. İş İstasyonları Örneğin özel ofisler, açık ofisler, ortak kullanılan alanlar, gereksinim duyulan ekipmanlar, raf alanları, dosya alanları, ağırlanan ziyaretçi sayıları ve çalışma yüzeyleri (masalar, çizim tahtaları). Ayrıca evden çalışacak personel, uydu lokasyonları ve ana ofiste kalıcı alana ihtiyaç duyulmama durumlarını tanımlama.

Tesis İhtiyaçları Yakınlık Hangi alanların ve birimlerin birbirleriyle yakın olması gerektiği ve bunların nedenlerini tanımlama. Aynı zamanda hangilerinin yana olmaması gerektiğini tanımlama. Özel Alanların Sayısı ve Tipi Hangi alanları kimlerin kullanacağının tanımlaması (örneğin; özel havalandırma ihtiyaçları, özel elektrik ihtiyaçları). Erişim Organizasyonda ki her birim için erişim ihtiyaçlarının tanımlanması ve organizasyon dışından gelen ziyaretçilerin geliş sıklığı, ziyaret zamanları, ziyaret sebeplerinin tanımlanması.

Tesis yerleşminde temel alınan amaçlar • Üretim sürelerini azaltmak, • Ekipman yatırım maliyetini azaltmak, • Eldeki alanı en verimli şekilde kullanmak, • Çalışanlara uygun, güvenli ve konforlu iş alanı sağlamak, • Uygulamada esneklik sağlamak, • Üretimi kolaylaştırmak, • Organizasyonel yapıyı kolaylaştırmak.

Tesis Planlamada Tesis Yönetim Departmanının Rolü Tesis yöneticisinin rolü her organizasyonda farklıdır. Bir okul binası içinde ki bir tesis yöneticisinin rolü, bir hastanede ki tesis yöneticisinin rolünden veya diğer tesislerinkinden daha farklıdır. Fakat bilinmesi gereken, genel anlamda her tesis için “insan, teknoloji ve destek servislerinin bütünleştirilmesini organizasyonun misyonunu gerçekleştirecek şekilde sağlamaya dayanmaktadır”. Araştırmacıların tesis yöneticilerinin rolü için yaptığı en güzel tanımlama; Tesis yöneticisi şirketin kültürü dahil her alanında uzman personel olmalı ve kişilikler, diğer destek departmanlar, iş geçmişi ve gayrimenkul/tesis gereksinimleri için fikir sahibi ve bunlardan sorumlu olmalıdır. Bu kişi bazen tesis yöneticisi, tesis direktörü bazen de tesis müdürü olarak adlandırılmaktadır. Bu kişi mimar, mühendis, finansçı olabilir. Tesis yöneticisi işletme felsefesinden anlamalıdır.

Tesis Yönetimi • Uzun dönemlik tesis planlama, • Yıllık tesis planlama (Taktik seviyede planlama), • Tesisin finansal tahminleri ve yönetimi, • Gayrimenkul alımı ve satımı, • İç alan planlaması, iş özellikleri, alan yönetimi, • Mimari ve mühendislik planlaması, tasarımı, • Fabrikanın fiziksel operasyonları ve bakımı, • Yeni inşaat yapımı ve mevcutların yenileme çalışmaları, • İletişimin bütünleştirilmesi, güvenlik, genel yönetim hizmetleri (yemek, taşıma, mail vb).

Tesis Yönetimi Bilişim Mevcut tesis yönetimi ve departmanlarının bazıları kendi akışlarını kontrol etmek için Tesis Yönetim Bilgi Sistemlerini kullanır. Tesis Yönetim Bilgi Sistemleri insanların ve kaynakların birlikte uyum halinde çalıştığı sistemlerdir. Birçok zaman bunun anlamı kişilerin gereksinim duyduğu bazı bilgileri çalışma arkadaşlarına sormaksızın bir yazılım sisteminden alması anlamına gelmektedir. Tesis Yönetim Bilgi Sistemleri tedarik yönetimi, alan yönetimi, bakım ve bina yönetimini kontrol eder. Bu yüzden de; programın düzgün çalışması durumunda zaman tasarrufu sağlanır.

Tesis Yönetimi Bilişim Sistemi Örnek Bileşenleri: 1. Tesisin Tanımlanması • Tesis Adı • Tesis Tanımlayıcı Kodu • Sokak İsim ve Numarası 2. Tesis Şartları • Sistem Tipleri(Isıtma, Elektrik, Soğutma, iletişim, Güvenlik sistemi, Yangın koruma, Taşıma sistemi, vs. . ) 3. Tesis Tasarımı • İnşaat şirketi bilgileri • Tasarlanan tesisin türü 4. Tesis Kullanımı • Mevcut Tesisin Kullanım Türleri(çalışma ofisleri, iç ve dış spor alanları, üretim yerleri, garaj yerleri, hizmet yerleri(yemek salonları, dinlenme vs. . )

Tesis Yönetimi Bilişim Sistemi 5. Tesis Yönetimi Bakım, onarım, temizlik, personel taşıma hizmetleri, lojistik, yemek, • Bakım planları, afet, yangın, sel, deprem, zehirli gaz, vs. . ) bu planların maliyetleri • Temizlik standartları (seviye 1: hastane, şirket odaları, 8 saatte 10. 000 feet 2 lik temizlik, Seviye 2: yoğun temizlik. Dinlenme alanları, eğtim alanları, yemekhane, kreşler, 8 saatte 11. 000 -18. 000 feet^2 Seviye 3: binanın sağlıklı ve konforlu kullanımı için 19000 -25000 feet 2 Seviye 4: genellikle okul ortamları için kabul edilmez 8 saatte 26000 -46000 feet 2 Seviye 5: sağlık için uygun değildir. 8 saatte 4700080000 feet 2)

Tesis Yönetimi Bilişim Sistemi 6. Tesis Bütçesi ve Finansı • • • Tesisin çalışması için gerekli bütçenin tahmini Tesisin ileride genişlemesi durumuna karşı yıllık bütçe tahmini Bina başına sermaye maliyetleri Proje sermayesi maliyetleri Tesis finans türleri(belediye tahvili, teminatlı tahvil, gelir tahvili, . . ) Tahvil faiz oranları, tahvil yılları, vs. .