W 1 Zarzdzanie jako forma kierowania Modu Przedmiotw

W 1 Zarządzanie jako forma kierowania (Moduł Przedmiotów do wyboru) Zarządzanie zasobami, kierowanie i dowodzenie prof. Ing. Michal Pružinský, CSc. 1

Przedmiot: W 1 Zarządzanie jako forma kierowania Treścią • WSTĘP 1. Sterowanie, kierowanie, dowodzenie 2. Rządzenie, zarządzanie, administrowanie 3. Władza kierownicza 4. Style kierowania 5. Przywództwo • PODSUMOWANIE 2

W 1 Zarządzanie jako forma kierowania Wstęp • Problem zarządzania w organizacjach jest jednym z istotnych zagadnień poruszanych we współczesnej nauce o organizacji i zarządzaniu. • Wyzwaniem, jakie staje przed współczesnymi organizacjami, a ściślej mówiąc przed kadrą kierowniczą, jest radykalna poprawa stylów kierowania, uczynienie z tego procesu kreatywnej siły przemian i wzrostu efektywności w kaźdej organizacji. 3

W 1 Zarządzanie jako forma kierowania Sterowanie • Wszelkie celowe oddziaływanie jednego systemu na inny w celu otrzymania takich zmian przebiegu procesu zachodzącego w przedmiocie sterowania (lub stanu sterowanego systemu) w danym czasie, które uważa się z punktu widzenia systemu sterującego za pożądane. 4

W 1 Zarządzanie jako forma kierowania Środowisko sterowania • przyroda nieożywiona i technika (sterowanie zautomatyzowane); • systemy biologiczne, ekosystemy, monoi polikultury rolnicze (sterowanie poprzez działanie); • systemy społeczne (sterowanie poprzez działanie). 5

W 1 Zarządzanie jako forma kierowania Cechy procesu sterowania • zachowanie celowe obiektu sterującego: – cel jako suwerenna decyzja systemu sterującego – cele zadane (parametry) – cel jako wynik programu sterującego • regulacyjny charakter oddziaływań obiektu sterującego (usuwanie odchyleń parametrów osiąganych od pożądanych) 6

W 1 Zarządzanie jako forma kierowania Cele sterowania 1. wywieranie zmian w układzie sterowanym (kreatywna funkcja sterowania) 2. działanie zmierzające do zachowania istniejącego stanu rzeczy (funkcja zachowawcza sterowania) 7

W 1 Zarządzanie jako forma kierowania Kierowanie 1. Proces dobrowolnego lub wymuszonego ograniczania swobody działań ludzi realizowany dla osiągnięcia powodzenia działania zbiorowego. 2. Istotą tego procesu jest koordynacja jednopodmiotowych i zespołowych działań podporządkowana funkcji celu. 8

W 1 Zarządzanie jako forma kierowania Formy kierowania • bodźce motywacyjne – zlecenia: • rozkaz • polecenie • zalecenie • rada 9

W 1 Zarządzanie jako forma kierowania Kierowanie jako działanie • wynika z prakseologii • typy działań: – jednopodmiotowe: – kierownicze i niekierownicze – wielopodmiotowe: • grupowe • zespołowe: – kierownicze i niekierownicze 10

W 1 Zarządzanie jako forma kierowania Formy działania kierowniczego • instytucjonalna (czynnościowa): – działanie przełożonego powodujące zachowanie podwładnego zgodne z zamiarem(celem) – wynika z formalnej struktury organizacyjnej – elementy: • podmiot kierujący • podmiot kierowany • sprzężenia - przepływy • funkcjonalna (rezultatowa): – sprawowanie funkcji: • planowania, koordynowania, pobudzania i kontrolowania 11

W 1 Zarządzanie jako forma kierowania Istota kierowania (koordynacja działań zespołowych) • wynegocjowanie, wybór, wskazanie lub narzucenie wspólnej misji (celu) do którego działający zespołowo winni zmierzać • uruchomienie systemu kierowania zapewniającego zgranie na poziomie niezbędnym do osiągnięcia celu elementów: – – czasu miejsca sposobu ilości i jakości działań cząstkowych 12

W 1 Zarządzanie jako forma kierowania Determinanty zakresu koordynacji • charakter procesu działania zespołowego: zdeterminowany złożonością i skalą działania, warunkami technicznymi i kadrowymi • poziom i struktura motywacji uczestników działania zespołowego: + - • poziom i struktura kwalifikacji członków zespołu: – zdeterminowany zgraniem zespołu i częstotliwością realizowanych zadań 13

W 1 Zarządzanie jako forma kierowania Dowodzenie • Forma kierowania w organizacjach wysoce zhierarchizowanych (wojsko) prowadząca do realizacji kompleksowych celów: – gotowości bojowej – szkolenia – eksploatacji techniki i uzbrojenia i realizowana przez rozkazywanie, komenderowanie i sterowanie. 14

W 1 Zarządzanie jako forma kierowania Rządzenie • organ rządzący jest instancją nadrzędną i zewnętrzną • organ rządzony jest niezależnym, samodzielnym podmiotem (systemem, organizacją) • organ rządzący, poprzez tworzenie praw powszechnie obowiązujących, a nie adresowanych do poszczególnych organizacji, kształtuje parametry decyzyjne w obszarze rządzenia 15

W 1 Zarządzanie jako forma kierowania Zarządzanie • organ zarządzający - jako składowa organizacji (wewnętrzny podsystem) - jest jej organem hierarchicznie zwierzchnim • • kierowanie o szczególnym zakresie uprawnień i odpowiedzialności • • zachowania koordynacyjne odnoszą się nie tylko do ludzi lecz także do „zachowań” organizacji jako całości 16

W 1 Zarządzanie jako forma kierowania Prerogatywy zarządzania • prawo zarządzającego do decydowania o misji i celach organizacji i działania zespołowego • prawo zarządzającego do decydowania o kierunkach i sposobach wykorzystania zasobów organizacji (materialnych, niematerialnych, finansowych i ludzkich) • prawo zarządzającego do stanowienia wewnątrzorganizacyjnych warunków działania zespołowego 17

W 1 Zarządzanie jako forma kierowania Administrowanie • istotne ograniczenia prerogatyw zarządczych pozbawienie administratora prawa do samodzielnego decydowania o misji, celach i sposobach wykorzystania zasobów organizacji i działania zespołowego • realizacja funkcji kierowniczych w oparciu o standardy i procedury 18

W 1 Zarządzanie jako forma kierowania Władza kierownicza • umocowania władzy kierowniczej: wpływ (spodziewana reakcja podwładnego) władza (umocowania strukturalne) • źródła władzy kierowniczej: – – – – Autorytet struktura - władza legalna sytuacja przymusowa sytuacja nęcąca pozycja eksperta Przedstawicielstwo charyzma 19

W 1 Zarządzanie jako forma kierowania Autorytet • podporządkowanie się wpływowi • charakter: – formalny – charyzmatyczny 20

W 1 Zarządzanie jako forma kierowania Struktura - władza legalna • tworzy ramy funkcjonowania organizacji • wynika z: – hierarchii organizacji (struktura organizacyjna) – reguł funkcjonowania organizacji: • • zakresy obowiązków przepisy bhp Regulaminy system motywacyjny • hierarchia wojskowa: – Przełożony - podwładny, – Starszy - młodszy 21

W 1 Zarządzanie jako forma kierowania Sytuacja przymusowa • wymuszanie zachowań w oparciu o przekonanie podwładnego o możliwości zastosowania wobec niego: – kary – przymusu – postacie przymusu: • psychiczny • fizyczny • makroorganizacyjny (zdobycie przewagi - groźba) – władza wymuszania jest niestabilna i nietrwała 22

W 1 Zarządzanie jako forma kierowania Sytuacja nęcąca • generowanie zachowań w oparciu o przekonanie podwładnego o możliwości zastosowania wobec niego: – nagrody materialnej – nagrody niematerialnej – władza nagradzania utrwala więzi i właściwe stosunki międzyludzkie w relacjach • Przełożony – podwładny 23

W 1 Zarządzanie jako forma kierowania Pozycja eksperta • tzw. władza odniesienia - opiera się o przekonanie podwładnego że przełożony posiada szczególną wiedzę i doświadczenie fachowe (nauczyciel, lekarz, prawnik, doradca, specjalista sztabu) • charakter władzy – trwały - specjalista – doraźna - ekspert • władza odniesienia trwa dopóki specjalista dysponuje wiedzą znacznie przewyższającą standardy 24

W 1 Zarządzanie jako forma kierowania Przedstawicielstwo • oddelegowanie uprawnień do kierowania przez ustawowego przełożonego na rzecz osoby trzeciej • konieczność zachowania formy prawnej • trwałość władzy zależna od warunków umowy 25

W 1 Zarządzanie jako forma kierowania Charyzma • źródło władzy oparte na wierze w niezwykłość przywódcy lub mistyczność jego posłannictwa • wyznaczniki charyzmy: – specyficzne cechy psychofizyczne – insygnia, rytuały, ceremoniały – niezwykłość, tajemniczość, mistycyzm 26

W 1 Zarządzanie jako forma kierowania Wymiary władzy • waga władzy (poziom prawdopodobieństwa zdeterminowania zachowań podwładnego przez przełożonego) • zasięg władzy (liczba podwładnych-osób lub zbiorowości zdeterminowanych przez jednego przełożonego) • zakres władzy (liczba zachowań podwładnego zdeterminowanych przez przełożonego) 27

W 1 Zarządzanie jako forma kierowania Style kierowania • wg kryterium aplikacyjności: – potencjalny – rzeczywisty • wg formy interwencji przełożonego w pracę podwładnych: – instruktażowy – zadaniowy • wg udziału podwładnych w decydowaniu: – autokratyczny – demokratyczny 28

W 1 Zarządzanie jako forma kierowania Style autokratyczne • separujący się: – nastawienie na ochronę procedur – (-) outsider - dezerter (izby skarbowe), (+) biurokrata • oddany: – nastawienie na zadania i efektywność – (-) autokrata („cel uświęca środki”, konflikt z podwładnymi), (+) życzliwy autokrata ( duża różnica poziomu kwalifikacji przełożonego i podwładnych, zdecydowanie i kompetencja, gwarant bezpieczeństwa) 29

W 1 Zarządzanie jako forma kierowania Style demokratyczne • towarzyski: – max. nastawienie na ludzi – (-) misjonarz („dobry wujek”), (+) promotor (najważniejszy jest zespół, kreowanie inicjatywy, rezygnacja z celu gdy stanowi zagrożenie dla zespołu, duża popularność - komórki reklamy, PR) • zintegrowany: – zróżnicowanie i elastyczność, dopasowanie do sytuacji – (-) konformista (max. realizacja celów, dobór narzędzi wg kryterium oceny przez nadrzędnych przełożonych), (+) rozwojowiec (max. realizacja celów, dobór narzędzi wg kryterium najlepszej wartości dla organizacji jako całości) 30

W 1 Zarządzanie jako forma kierowania Przywództwo • Oddziaływanie kierownicze na psychikę polegające na tworzeniu stanów emocjonalnych uczestników organizacji skłaniających ich do zaangażowanego realizowania celu wraz z przywódcą. • Związane jest z posiadaniem tzw. cech przywódczych, autorytetu opartego na charyzmie oraz daru przekonywania i zjednywania sobie podwładnych. • Często związane ze strukturami nieformalnymi. 31

W 1 Zarządzanie jako forma kierowania • Do praci domowej, patrz wykład: Naturalne przywództwo. Charakterystyka przywódców reprezentujących najwyższy poziom kompetencji menedżerskich -- interaktywny wykład Jacka Santorskiego, założyciela Grupy Firm Doradczych Values podczas sesji panelowej "Nowe modele przywództwa a skuteczne motywowanie”. • http: //www. youtube. com/watch? v=NPSi. YVt. Nuj. Y 32

W 1 Zarządzanie jako forma kierowania • Wniosek, jaki można sformułować po analizie zaproponowanego modelu jest następujący: wielu dobrych przywódców organizacji nie cechuje jeden typ przywództwa, lecz potrafią oni dynamicznie dostosowywać swój typ przywództwa do zmiennych warunków, w jakich funkcjonują ich organizacje, potrafią jednocześnie wykorzystywać zachowania specyficzne dla kilka typów przywódczych. Przywódcy w zależności od potrzeb wykorzystują jedynie zmienne proporcje różnych typów przywódczych. 33

W 1 Zarządzanie jako forma kierowania Bibliografia • R. Morris, M. Seeman, The Problem of Leadership: An Inter-Disciplinary Approach, "American Journal of Sociology", nr 56, 1959. • Mac. Gregor J. Burns, Władza przywódcza, [w: ] Władza i społeczeństwo, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 1994. • Ph. M. Smith, Przywództwo, [w: ] Psychologia społeczna. Encyklopedia Blackwella, pod red. A. S. R. Manstead, M. Hewstone, Jacek Santorski&Co. , Warszawa 1996. • E. Aronson, T. D. Wilson, R. M. Akert, Psychologia społeczna. Serce i umysł, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 1997. • J. Gleick, Chaos: Making a New Science, Viking Penguin Inc. , 1987. • P. M. Senge, Piąta dyscyplina. Teoria i praktyka organizacji uczących się, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 1998. 34

Zakończenie Dziękuję za uwagę 35