Zarzdzanie zapasami w przedsibiorstwie Zarzdzanie zapasami Zapasy w
Zarządzanie zapasami w przedsiębiorstwie Zarządzanie zapasami
Zapasy w łańcuchu logistycznym przedsiębiorstwa Rodzaje zapasów w łańcuchu logistycznym przedsiębiorstwa 1. Zapasy kupowane 2. Zapasy przetwarzane 3. Zapasy sprzedawane Faza zaopatrzenia D O S T A W C Y Zaopatrzenie Faza produkcji Produkcja elementów Montaż wyrobów Faza dystrybucji Dystrybucja ZAPASY KUPOWANE ZAPASY PRZETWARZANE (produkcji niezakończonej) ZAPASY SPRZEDAWANE t surowce t materiały t elementy z zakupu t produkcja w toku t wyroby t towary t części zamienne (serwisowe) ü elementy w magazynach ü elementy w trakcie realizacji K L I E N C I
Sposób tworzenia zapasów (decyzje zakupowe, decyzje produkcyjne) D O S T A W C Y Faza zaopatrzenia Faza produkcji Produkcja elementów Zaopatrzenie Zapas kupowany Ilość Montaż wyrobów Faza dystrybucji K L I E N C I Dystrybucja Zapas produkowany Ilość Odnawianie zapasu Czas
Podział zapasów ze względu na charakter popytu Zapasy o popycie niezależnym - pierwotnym X B (2) Zapasy o popycie zależnym - wtórnym Zapasy wyrobu finalnego – zapasy o popycie niezależnym (1) C Zapasy składników – zapasy (2) o popycie zależnym
Cele zarządzania zapasami Równowaga w rozwiązaniach kompromisowych w zarządzaniu zapasami Poziom dostępności zapasu Poziom zapasu bezpieczeństwa Poziom obsługi odbiorcy 100 % Ryzyko niedoboru
Istota i funkcje zapasów ZAPAS Zasób materialny znajdujący się w różnych fazach łańcucha logistycznego (w sferze zaopatrzenia, produkcji i dystrybucji) 1. FUNKCJE ANTYCYPACYJNE Zapewnianie dostępności produktów poprzez wyprzedające zaspokajanie potrzeb odbiorców 2. FUNKCJE EKONOMICZNE Produkcja i zakupy w seriach/partiach ekonomicznych, Oszczędności w zakupach przy ofertach rabatowych, Oszczędności z zapasów spekulacyjnych przy fluktuacji cen i inflacji 3. FUNKCJE ZABEZPIECZAJĄCE Ochrona przed niepewnością popytu i skutkami opóźnień w dostawach i produkcji poprzez tworzenie buforów bezpieczeństwa. Zapas bezpieczeństwa zmniejsza ryzyko wystąpienia niedoboru.
Kształtowanie zapasu w czasie Zużycie zapasu Uzupełnianie zapasu Wielkość zapasu Zapas średni ZAPAS CYKLICZNY Zapas bezpieczeństwa Zapas zbędny (nadmierny) ZAPAS NIECYKLICZNY Czas
Zadania zarządzania zapasami Decyzje Zapas kupowany Zapas produkowany ILE ZAMAWIAĆ ? ILE ZLECAĆ ? Ustalenie wielkości zamówień (partii zakupu) Ustalenie wielkości zleceń produkcyjnych (serii / partii produkcyjnej) KIEDY ZAMAWIAĆ ? KIEDY ZLECAĆ ? Ustalenie terminów uruchomienia zamówień Ustalenie terminów uruchomienia zleceń produkcyjnych
Koszty zapasów oblicza się dla przyjętego okresu ich utrzymywania (zwykle w okresie rocznym) KOSZTY STAŁE niezależne od wielkości zamówień / zleceń u Koszty utrzymania pomieszczeń i urządzeń magazynowych u Koszty osobowe (utrzymania służb magazynowych i zaopatrzenia) KOSZTY ZMIENNE zależne od wielkości zamówień / zleceń u Koszty zamawiania / zlecania (koszty zamawiania zależne od liczby zamówień) u Koszty utrzymania zapasu (zamrożenia kapitału) u Koszty niedoboru zapasu (wyczerpania zapasu) u Koszty nadmiaru zapasu (ryzyka związanego z zapasami) Koszt złożenia zamówienia lub koszt przygotowania systemu produkcyjnego do realizacji zlecenia (koszt przezbrojenia) nie zależy od wielkości zamówienia/zlecenia. Łączny (roczny) koszt zamawiania/zlecania zależy od wielkości zamówienia/zlecenia, która wpływa na liczbę zamówień/zleceń w okresie
Klasyczne systemy sterowania zapasami SYSTEMY WIELOOKRESOWE (cykliczne uzupełnianie zapasów) ZASADY u prognozowany charakter popytu u zasada uzupełniania zapasu SYSTEM: STAŁA WIELKOŚĆ ZAMÓWIENIA SYSTEM: STAŁY OKRES ZAMAWIANIA SYSTEMY JEDNOOKRESOWE ZASADY u prognozowany charakter popytu u planowanie na jeden okres MODEL JEDNEGO OKRESU (Newsboy Problem)
System: stała wielkość zamówienia - SWZ Fixed Order Quantity System (zasada R, Q) ZAŁOŻENIA u Wielkość zamówienia - stała u Okres (cykl) zamawiania - zmienny u Ciągła kontrola stanów zapasów ILE ZAMAWIAĆ / ZLECAĆ ? (modele wielkości zamówienia) STAŁA WIELKOŚĆ ZAMÓWIENIA Fixed Order Quantity - FOQ Wielkość zamówienia ustalana arbitralnie (np. dostawa 1 palety = 1000 sztuk) EKONOMICZNA WIELKOŚĆ ZAMÓWIENIA Economic Order Quantity Model - EOQ Wielkość zamówienia ustalana za pomocą formuły EOQ (np. EOQ = 447, wielkość zamówienia = 450)
Model ekonomicznej wielkości zamówienia Economic Order Quantity Model - EOQ ZAŁOŻENIA MODELU u Popyt na zapas jest znany i stały u Czas dostawy (realizacji zamówienia) jest znany i stały u Uzupełnianie zapasu jest natychmiastowe u Występują tylko zmienne koszty zamawiania i utrzymania zapasu Oznaczenia PARAMETRY ILOŚCIOWE Q S Sśr R - wielkość zamówienia - zapas maksymalny - zapas średni - punkt zamawiania PARAMETRY CZASOWE T Cz TD LD - okres (cykl) zamawiania - cykl zapasów - czas dostawy - liczba dni roboczych w roku
Wielkość zamówień Q i łączne koszty zapasów KRYTERIUM OPTYMALIZACJI Koszty Minimalizacja łącznych kosztów zmiennych (zamawiania i utrzymania zapasów) K KU Kmin = Ekonomiczna wielkość zamówienia KZ Q Q* = EOQ KU - roczny koszt utrzymania zapasu KZ - roczny koszt zamawiania K - łączny roczny koszt zmienny Q - wielkość zamówienia Q* - ekonomiczna wielkość zamówienia Kmin - minimalny roczny koszt zmienny
Model EOQ - przykład DANE D Kz Ku LD = 1200 szt. /rok = 100 zł/zamówienie = 6 zł/szt. /rok = 240 dni roboczych/rok Ekonomiczna wielkość zamówienia Liczba zamówień w roku Roczny koszt utrzymania zapasu Roczny koszt zamawiania Zapas maksymalny Łączny roczny koszt zapasu Zapas średni Cykl zapasów = Okres (cykl) zamawiania
Kiedy zamawiać? - model punktu zamawiania Punkt zamawiania R (Reorder Point - ROP) Ustalony poziom zapasu sygnalizujący konieczność ponownego złożenia zamówienia uzupełniającego stan zapasu Oznaczenia Q S SS Sśr R d TD - wielkość zamówienia - zapas maksymalny - zapas bezpieczeństwa - zapas średni - punkt zamawiania - tempo popytu - czas dostawy
Warianty modelu EOQ Model ekonomicznej wielkości zamówienia EOQ Model bazowy Model ekonomicznej wielkości produkcji POQ (model EOQ z uzupełnianiem stopniowym ) Model EOQ z planowanymi niedoborami (model EOQ z zamówieniami zaległymi) Warianty modelu EOQ Model EOQ z rabatami cenowymi (ilościowymi) 16
System: stały okres zamawiania - SOZ Fixed Order Period System (zasada T, S) ZAŁOŻENIA u Wielkość zamówienia - zmienna u Okres (cykl) zamawiania - stały u Okresowa kontrola stanów zapasów ILE ZAMAWIAĆ? (ustalanie wielkości zamówienia) Oznaczenia - okres (cykl) zamawiania - wielkość zamówienia - zapas maksymalny - zapas ma koniec przyjętego okresu T SS - zapas bezpieczeństwa d - tempo popytu TD - czas dostawy T Q S s
System SWZ # TANKOWANIE SAMOCHODU Zużycie zapasu paliwa 40 litrów przy żółtej lampce KONTROLA OSTRZEŻENIA AWARIE 18
System SOZ # TANKOWANIE SAMOCHODU Zużycie zapasu paliwa KONTROLA OSTRZEŻENIA Do pełna co tydzień AWARIE 19
Systemy SWZ i SOZ - porównanie T 1 Zapa s S System SWZ T 2 Q Q Q R SS Czas T Zapa s S T T Q 3 Q 1 System SOZ Q 2 SS Czas PWr/W 8/K 6 Zespół Logistyki i Zarządzania Projektami 20
Atrybuty systemów SWZ i SOZ System STAŁA WIELKOŚĆ ZAMÓWIENIA STAŁY OKRES ZAMAWIANIA ANALOGIA Tankowanie 40 litrów paliwa po osiągnięciu poziomu sygnalizacyjnego Tankowanie do pełna co tydzień NORMY STEROWANIA Wielkość zamówienia Q Punkt zamawiania R Zapas maksymalny S Okres zamawiania T Zwiększenie tempa popytu skraca okres (cykl) zamawiania Zwiększenie tempa popytu zwiększa wielkość zamówienia Okres osłaniany zapasem bezpieczeństwa CZAS DOSTAWY TD + OKRES T ZALETY Bieżąca informacja o stanie zapasu Wygoda. Zarządzanie przez wyjątki Zamawianie w stałych ilościach Mały zapas bezpieczeństwa Brak konieczności ciągłej kontroli zapasów Zamawianie w stałych okresach Zamówienia grupowe WADY Wymóg ciągłej kontroli zapasów Konieczność (na ogół) informatyzacji Brak bieżącej informacji o stanie zapasów Cykliczne ustalanie wielkości zamówienia Duży zapas bezpieczeństwa KOSZTY Większe koszty inwestycyjne Mniejsze koszty eksploatacyjne Mniejsze koszty inwestycyjne Większe koszty eksploatacyjne CECHY PWr/W 8/K 6 Zespół Logistyki i Zarządzania Projektami 21
Systemy wizualne - system „dwóch skrzynek TWO-BIN SYSTEM DOSTAWCA PROCEDURA STEROWANIA ZAPASAMI ODBIORCA B A 1. Pobieranie zapasu ze skrzynki A W oczekiwaniu dostarczona skrzynka B A B 2. Zamówienie na uzupełnienie skrzynki A Rozpoczęcie pobierania ze skrzynki B A B 3. Pobieranie zapasu ze skrzynki B Uzupełnianie u dostawcy skrzynki A A B 4. Kończenie pobierania ze skrzynki B Dostawa napełnionej skrzynki A PWr/W 8/K 6 Zespół Logistyki i Zarządzania Projektami 22
Kryteria doboru systemu zarządzania zapasami danej pozycji rodzajowej • Rodzaj popytu – popyt niezależny – popyt zależny • Charakter zużywania – zużycie równomierne – zużycie nierównomierne • • Klasa pozycji według klasyfikacji ABC Wymagany poziom obsługi Koszty utrzymania zapasu Koszty systemu zarządzania zapasami
Dobór metody zarządzania zapasami
Wybór systemu zarządzania zapasami Kryterium wyboru: rodzaj popytu W warunkach popytu niezależnego stosuje się klasyczne systemy zarządzania zapasami W warunkach popytu zależnego należy stosować systemy planowania potrzeb materiałowych MRP • Popyt niezależny Klasyczne systemy zarządzania zapasami oparte na zasadzie uzupełniania zapasu i prognozowania popytu – Systemy stałej wielkości zamówienia (FQ) – Systemy stałego okresu zamawiania (FP) • Popyt zależny Systemy oparte na zasadzie obliczania planowanych potrzeb w fazach czasowych - System MRP (system planowania potrzeb materiałowych) - System DRP (system planowania potrzeb dystrybucji)
Klasyfikacja pozycji rodzajowych – analiza ABC Vilfredo Pareto - ekonomista włoski 1848 -1923 (1887) ZASADA PARETO - reguła 80/20 (w zbiorowości niejednorodnej 20% ilości reprezentuje 80% wartości) Kryterium Wartość pozycji w łącznych kosztach materiałowych przedsiębiorstwa Struktura wartościowa % Grupa A ZAPASY „CENNE” (vital few) 75 -80% wartości 5 -20% liczebności asortymentowej 75 -80% A 15 -20% B Grupa B 15 -20% wartości 15 -20% liczebności asortymentowej Grupa C MATERIAŁY Z GRUPY A, B, C 5 -20% 15 -20% ZAPASY MASOWE (trivial many) 5 -10% wartości 60 -75% liczebności asortymentowej 5 -10% C 60 -75% Struktura ilościowa % 26
KLASYFIKACJA SYSTEMÓW ZARZĄDZANIA ZAPASAMI SYSTEMY STOCHASTYCZNE Brak powiązania wielkości i czasu zamówienia z przyszłym zapotrzebowaniem SYSTEMY DETERMINISTYCZNE Powiązanie wielkości i czasu zamówienia z przyszłym zapotrzebowaniem SYSTEMY UZUPEŁNIANIA ZAPASU SYSTEMY PLANOWANIA POTRZEB LOGISTYCZNYCH SYSTEMY STAŁEJ WIELKOŚCI ZAMÓWIENIA SYSTEMY STAŁEGO OKRESU ZAMAWIANIA ZASADA: Uzupełnianie zapasu – punkt ponawiania zamówienia MRP Planowanie potrzeb materiałowych DRP Planowanie potrzeb dystrybucyjnych ZASADA: Obliczanie planowanych potrzeb w fazach czasowych
- Slides: 27