Oddziaywania w przyrodzie Powtrzenie Oddziaywania w przyrodzie Rodzaje

Oddziaływania w przyrodzie Powtórzenie

Oddziaływania w przyrodzie • Rodzaje oddziaływań w przyrodzie. Siła jako miara oddziaływań. • Oddziaływania mechaniczne i ich skutki. • Zasady dynamiki Newtona. • Prawo powszechnej grawitacji. • Oddziaływania grawitacyjne. • Oddziaływania elektrostatyczne. • Oddziaływania magnetyczne.

Rodzaje oddziaływań w przyrodzie. • Oddziaływania mechaniczne: to oddziaływania wymagające bezpośredniego kontaktu ciał, np. piłeczka tenisowa uderzona rakietą, piłka kopnięta przez piłkarza, zderzenia kul bilardowych. • Oddziaływania na odległość: to oddziaływania nie wymagające bezpośredniego kontaktu ciał ze sobą, np. grawitacyjne, elektrostatyczne, magnetyczne.

Siła jako miara oddziaływań. • Siła: to miara oddziaływań ciał, wielkość wektorowa, a jej graficznym obrazem jest strzałka, zwana wektorem siły. • Siła wypadkowa: to siła zastępująca działanie kilku sił, to znaczy powodująca takie same skutki statyczne lub dynamiczne.

Oddziaływania mechaniczne i ich skutki. • Statyczne skutki oddziaływań: to odkształcenia ciał np. zgniecenie, ugięcie, rozciągnięcie, złamanie. Dynamiczne skutki oddziaływań: to zmiany prędkości, np. zmiana kierunku ruchu, zatrzymanie ciała, wprawianie ciała w ruch.

I zasada dynamiki Newtona: • Jeżeli na ciało nie działa żadna siła lub siły działające równoważą się (siła wypadkowa ma wartość zerową), to ciało pozostaje w spoczynku lub porusza się ruchem jednostajnym prostoliniowym.

II zasada dynamiki Newtona: • Jeżeli siły działające na ciało nie równoważą się (czyli gdy siła wypadkowa jest różna od zera), to ciało porusza się ruchem zmiennym z przyspieszeniem, którego wartość jest wprost proporcjonalna do wartości siły wypadkowej.

III zasada dynamiki Newtona: Oddziaływania ciał są zawsze wzajemne; siły wzajemnego oddziaływania dwóch ciał mają takie same wartości, taki sam kierunek, przeciwne zwroty i różne punkty przyłożenia. Siły te nie równoważą się bo działają na dwa różne ciała.

Prawo powszechnej grawitacji. Każde dwa ciała przyciągają się wzajemnie siłami grawitacji, a wartość siły tego wzajemnego oddziaływania jest wprost proporcjonalna do iloczynu ich mas i odwrotnie proporcjonalna do kwadratu odległości między ich środkami.

Oddziaływania grawitacyjne. W Układzie Słonecznym planety obiegają Słońce po torach, które (w przybliżeniu) są okręgami. Aby ciało mogło poruszać się po okręgu, musi działać na nie siła dośrodkowa. Rolę siły dośrodkowej w ruchu każdej planety wokół Słońca pełnią siły grawitacji między Słońcem a tą planetą.

Oddziaływania elektrostatyczne. Prawo Coulomba: wartość siły wzajemnego oddziaływania dwóch naelektryzowanych kulek jest wprost proporcjonalna do iloczynu wartości ładunków zgromadzonych na kulkach i odwrotnie proporcjonalna do kwadratu odległości między ich środkami.

Oddziaływania magnetyczne. • Każdy magnes posiada dwa bieguny: północny (N) i południowy (S). • Różnica w oddziaływaniach magnetycznych i elektrostatycznych polega na tym, że ładunki elektryczne dodatnie i ujemne można rozdzielić, a biegunów magnesów rozdzielić nie można.

Źródła • Podręcznik „Fizyka z astronomią dla zasadniczych szkół zawodowych”, wyd. ZAMKOR.