RODZINA JAKO PODSTAWOWA GRUPA SPOECZNA 1 Rodzina i

RODZINA JAKO PODSTAWOWA GRUPA SPOŁECZNA 1. Rodzina i jej funkcje 2. Przejawy kryzysu rodziny 3. Rodzina w świetle prawa

RODZINA – podstawową komórką społeczną Rodzina to najstarsza i najpowszechniejsza forma życia społecznego. Tworzą ją połączenie węzłem małżeńskim kobieta i mężczyzna, a w szerszym znaczeniu także ogół krewnych obu małżonków

FUNKCJE RODZINY q PROKREACYJNA – zapewnienie ciągłości biologicznej q SEKSUALNA – społecznie akceptowana forma życia płciowego q EKONOMICZNA – zaspakaja materialne potrzeby członków, międzypokoleniowa kumulacja kapitału v produkcyjna v zarobkowa v gospodarcza v usługowo – konsumpcyjna q OPIEKUŃCZO – ZABEZPIECZAJĄCA – sprawowanie opieki nad niepełnosprawnymi lub chorymi członkami rodziny q SOCJALIZACYJNA v przygotowuje dzieci do samodzielnego życia v wzajemne dostosowywanie swoich zachowań i cech osobowości przez współmałżonków q STRATYFIKACYJNA – nadaje swoim członkom pozycję społeczną q REKREACYJNA – zaspakaja potrzebę odpoczynku, relaksu, rozrywki q KULTUROWA – przekazywanie dzieciom dziedzictwa kulturowego

STRUKTURA RODZINY W zależności od typu małżeństwa: q MONOGAMICZNA q POLIGAMICZNA v poligimia – 1 mężczyzna+ wiele kobiet v poliandria – 1 kobieta + wielu mężczyzn Ze względu na krąg ludzi, spośród których wybiera się współmałżonka: q ENDOGAMICZNE ( własna grupa) q EGZOGAMICZNE ( mezalians) Ze względu na prestiż i hierarchię władzy: q PATRIARCHALNE q MATRIARCHALNE

Poligamia Poliandryczne (rzadkie – Tybet, Nepal, Sri Lanka Pd. Indie-Toda, Nair, Chiny-Yunnan) Współcześnie- Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich) Przyczyny- konieczność pozostawienia tytułów i własności w ramach grupy krewniaczej, wynik częstej nieobecności mężczyzn w domu, czasem też dzieciobójstwo dziewczynek. Specyficzna formuła: lewirat (poslubienie wdowy przez brata) - małżeństwo braterskie - Poligyniczne (u starożytnych Hebrajczyków, w klasycznych Chinach, w państwach islamskich Arabia Saudyjska, ZEA ) Zawsze konieczność dodatkowych regulacji „stabilizujących” (późne małżeństwo mężczyzn i bardzo wczesne kobiet; wysoka śmiertelność mężczyzn; cena za kobietę). Specyficzna formuła: sororat (Kawalibowie-Brazylia wódz poślubia kilka sióstr Czy korzystne? ? ? - Poligamia grupowa (małżeństwo grupowe, poligynandria) Głównie w komunach religijnych - 1848 kongregacjonistyczny ruch Oneida założony przez Johna Humphreya Novesa (zwykłe małżeństwo upowszechniające zazdrość jest grzeszne)

Małżeństwa tej samej płci • Zalegalizowane Belgia, Hiszpania, Holandia, Kanada, USA (MA), RPA (2006) • Tzw. cywilne związki Dania, Norwegia, Szwecja, Finlandia, Islandia, Niemcy, Francja, Portugalia, Nowa Zelandia, Wielka Brytania, Chorwacja, Szwajcaria, część Australii, USA (m. in. VT, CA, D. C. ) Małżeństwa osób tej samej płci - ciemnoniebieski Rejestrowane związki partnerskie - niebieski Konkubinaty - jasnpniebieski Kwestia rozważana w parlamentach - żółty Związki jednopłciowe nieuregulowane - szary Wprowadzenie małżeństw osób tej samej płci zakazane - czerwony

PRZEJAWY KRYZYSU RODZINY q WZROST LICZBY ROZWODÓW v Zdrady małżeńskie v Zanik więzi małżeńskich v Nasilenie zjawisk parologicznych q SPADEK LICZBY ZAWIERANYCH MAŁŻEŃSTW q SPADEK DZIETNOSCI q ZANIK TRADYCYJNYCH FUNKCJI RODZINY

RODZINA W ŚWIETLE PRAWA MAŁŻEŃSTWO q Równoprawny związek między kobietą a mężczyzną q Oboje składają oświadczenie przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego w obecności dwóch pełnoletnich świadków q Ślub kościelny wyznaniowy v W obecności duchownego oświadczają wolę jednoczesnego zawarcia związku małżeńskiego v Duchowny sporządza zaświadczenie , podpisane przez małżonków i dwóch świadków v Duchowny przesyła oświadczenie do urzędu stanu cywilnego przed upływem 5 dni v Akt małżeństwa sporządza urząd stanu cywilnego

RODZINA W ŚWIETLE PRAWA PRZESZKODY W ZAWARCIU ZWIĄZKU MAŁŻEŃSKIEGO: q Nieskończone 18 lat ( z ważnych powodów sąd rodzinny może zezwolić na zawarcie małżeństwa kobiecie, która ukończyła 16 lat) q Ubezwłasnowolnienie ze względu na chorobę psychiczną lub niedorozwój umysłowy q Pozostawanie w związku małżeńskim( zakaz bigamii) q Krewni w linii prostej ( np. ojciec – córka) q Rodzeństwo ( rodzone, przyrodnie) q Przysposabiający z przysposobionym q Powinowactwo w linii prostej ( zięć – teściowa) – z ważnych powodów za zgodą sądu można q w/w przypadki małżeństwo będzie unieważnione

RODZINA W ŚWIETLE PRAWA POKREWIEŃSTWO – wspólni przodkowie q W linii prostej v Jedna osoba pochodzi od drugiej np. dziadek, ojciec, syn, wnuk v Wstępni – ci od których się pochodzi ( dziadek, ojciec) v Zstępni – potomkowie ( dzieci, wnuki, prawnuki) q W linii bocznej - wujowie, ciotki q Stopnie pokrewieństwa v Liczba urodzeń od wspólnego przodka v Rodzice i dzieci – pierwszy stopień v Dziadek i wnuk – drugi stopień v Stryj i bratanek – trzeci stopień v Cioteczni bracia – czwarty stopień POWINOWACTWO – związek rodzinny, który istnieje między małżonkiem a krewnymi drugiego małżonka q Też linie i stopnie q Powinowactwo wygasa w przypadku unieważnienia małżeństwa, a nie w razie jego ustania

RODZINA W ŚWIETLE PRAWA USTAWOWA WSPÓLNOTA MAJĄTKOWA q Powstaje z mocy prawa w chwili zwarcia małżeństwa i trwa przez okres trwania związku q Majątek odrębny v Nabyty przed zwarciem ślubu lub środki pochodzące z jego sprzedaży v Darowizna, zapis testamentowy lub dziedziczony ustawowo v Przedmioty służące do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków v Majątek pochodzący z nagród za osiągnięcia jednego z małżonków v Prawa autorskie v Przychód z odszkodowań za uszkodzenie ciała

RODZINA W ŚWIETLE PRAWA WSPÓLNOTA MAJĄTKOWA q Na mocy aktu notarialnego można dokonać rozszerzenia, ograniczenia lub wyłączenia wspólnoty ustawowej q Przed zawarciem małżeństwa – intercyza q W trakcie trwania małżeństwa też można q Z ważnych powodów można sądownie żądać zniesienia wspólności majątkowej

RODZINA W ŚWIETLE PRAWA USTANIE MAŁŻEŃSTWA q Śmierć jednego z małżonków q Uznanie za zmarłego q Rozwód v Orzeka sąd okręgowy v Trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego i nie ma nadziei na jego wznowienie q Separacja v Orzeka sąd okręgowy v Pociąga za sobą konsekwencje prawne podobne jak rozwód, ale nie można ponownie zawrzeć związku małżeńskiego

RODZINA W ŚWIETLE PRAWA POCHODZENIE DZIECKA q OJCOSTWO – jeżeli dziecko urodziło się w trakcie trwania małżeństwa, albo w ciągu 300 dni od jego ustania lub unieważnienia – domniemanym ojcem jest mąż q ZAPRZECZENIE OJCOSTWA v Wystąpić mogą: mąż matki ( w ciągu 6 m-cy od kiedy dowiedział się o urodzinach), matka dziecka ( w ciągu 6 m-cy od narodzin), dziecko po uzyskaniu pełnoletniości( nie później niż w ciągu 3 lat) lub prokurator v Zaprzeczyć ojcostwa nie można po śmierci dziecka v Dziecko urodziło się więcej niż 180 dni przed ślubem i mąż matki zaprzeczył, że jest ojcem

RODZINA W ŚWIETLE PRAWA PRZYSPOSOBIENIE – ADOPCJA q Przyjęcie do rodziny na mocy orzeczenia sądu osoby małoletniej obcej, krewnej lub powinowatej q Stosunki prawne jak między rodzicami a dziećmi naturalnymi q Różnica wieku musi wynosić co najmniej 18 lat