KLTR KAVRAMI Kltr Kltr sosyal antropoloji sosyal psikoloji

KÜLTÜR KAVRAMI

Kültür �Kültür; sosyal antropoloji, sosyal psikoloji, tarih, sosyoloji ve etnoloji gibi sosyal bilimlerin ortak olarak ele aldıkları bir konudur. �Tabii ki, bu bilimlerin her biri kültürü, kendilerini ilgilendiren yönleriyle ele almaktadırlar. �Cemil Meriç’e göre kültür, kaypak bir kavramdır. Tahlil edemezsiniz, çünkü unsurları sonsuz. Tasvir edemezsiniz çünkü bir yerde durmaz. Manasını kelimelerle belirtmeye kalktınız mı, elinizde havayı tutmuş gibi olursunuz. Bakarsınız ki, her yerde hava var, ama avuçlarınız bomboş.

�Kültürün tarımdan idmana, balıkçılıktan medeniyete kadar akla gelen ve gelmeyen düzinelerce manası vardır

�Latince bir kelime olan kültür, toprağı tarıma hazır hale getirmek anlamına gelir. �Cumhuriyet döneminde bir süre kültürü ifade etmek için ekin kelimesi kullanılmıştır. �Fakat bu kelime yaygın kabul görmediği için daha sonra terkedilmiştir.

�Kültür, insanı hayvandan ayıran, sadece insana has olan bir özelliktir. �Kültür, insanlar tarafından paylaşılan ve gelecek kuşaklara intikal ettirilen bir semboller sistemidir

�Hayvanların kültürü yoktur, bunun için ilkçağda kuş yuvasını, arı bal ve peteğini nasıl yapıyorsa bugün de aynı şekilde yapmaktadır. �Oysa insan ilkçağda mağaralarda ve ağaç kovuklarında yaşarken bugün modern ve sağlıklı meskenler yapmakta ve oralarda barınmakta ve her geçen gün bunu geliştirmektedir. İşte kültür bu olsa gerektir.

�Kültür kelimesinin bizi ilgilendiren iki anlamı vardır. 1. Kültür önce yetişme yahut büyüme manasına gelir. Kültürlü adam yetişmiş bir adamdır. � Sonra bir kült olmadan kültür olmaz. � Kült kelimesi ayin, tören yahut dram şeklindeki hareketler için de kullanılabilir. � Törenden yalnız dinsel tören kastedilmemelidir. Törensiz hayat anlamsız bir hayattır.

2. Gelişmiş bir kültür; doğum, ölüm, delikanlılık ve evlenme gibi hayatın önemli olayları için törenler yapar. �Bunlar için bir şey yapmazsak onlar boş ve manasız kalır. �Tören yapmak ruhsal bir ihtiyaçtır. �Tören sadece önemli olaylar için değil küçük günlük olaylar için de yapılır. �Örneğin toplu olarak yenilen yemek veya ziyafet, tören haline sokulmuş demektir. �Bu şekilde yalnızca bedenler değil, ruhlar da doyurulmuş olur

�Kültür, sadece tabiatın insan eliyle işlenmesi değil, bizzat insanın ahlâki, sosyal, entellektüel, teknik istidat ve kabiliyetlerinin geliştirilmesi demektir �Burada ifade edilmek istenen insanın eğitimidir. �İnsan, doğuştan potansiyel olarak pek çok yeteneği getirmekle birlikte uygun ortam bulamazsa, bunları ortaya çıkarmak mümkün olamaz. �Şu halde kültürle eğitim arasında da çok sıkı bir ilişki bulunmaktadır.

�Kültür; dili, mûsıkiyi, mimâriyi, dağı, taşı her şeyden önce insanı işlemek, bunları ulaşabilecekleri en yüksek, en güzel, en ince noktaya kadar ulaştırmaktır �Sosyal ilişkilerle, sosyal kurumların yapısı ve işleyişini etkilemesi bakımından sosyoloji, kültürle ilgilenmektedir. �Kültürün muhtevası, daha çok tarih, sosyal antropoloji, sosyal psikoloji ve etnoloji bilimlerinin konusudur.

�Nerede bir toplum hayatı varsa, orada bir kültür doğmuştur �Kültürle toplum ikiz kardeş gibidir, birisi varsa mutlaka öteki de vardır. �Bu ikisini birbirinden ayırmak mümkün değildir. �Çünkü kültür, mutlaka bir nüfusta yaşar, onu yaşatacak bir nüfus yoksa kültür ölüdür ve eğer korunabilirse, belgelerde ve kalıntılarda yaşar

�Kültür, bir toplumu diğerinden ayırmaya yarayan, onun özelliğini temsil eden bir işâret gibidir. �Onun için kültür birliği, ırk birliğinden, hudut birliğinden daha önemli bir özellik taşır �Bir milletin kültürü varsa o millet vardır, eğer kültür yoksa veya özünü yitirmişse o toplum kimlik değiştirir.

Popüler Kültür ve Kitle Kültürüne Kavramsal Bakış �Popüler kültür ve kitle kültürü terimleri kültürün üzerinde biçimlenir. �Kültür; halkın paylaştığı bütün değerler, kaideler, adetler ve alışkanlıklar olarak tanımlanır. �Bugünkü anlamında kullanılmaya 18. yüzyılın sonlarında başlanmıştır. �İlk önce “özellikle Almanya ve İngiltere’de, belirli bir halkın genel hayat tarzını oluşturan ruh durumu olarak” kullanılmıştır.

�Popüler kültürü oluşturan kitlelerdir. �Kitle, 19. Yüzyıldan itibaren bir arada tutulan kalabalıklar için kullanılan sözcüktür. �‘Güruh’ anlamında da karşılık bulmaktadır. �“Bunun altında sanayi devriminin ürünleri ve kent yaşamının insanları kitleleştirmesi gerçeği yatmaktadır. ”

�Kitle kültürü için kitlelerin oluşturduğu kültürden daha çok kitleler için oluşturulan kültürden söz edilmektedir. �Kitle kültürünü oluşturan sanayi toplumunun bireyleri Eagleton’ın deyimiyle, “üretimi kar için örgütleyen özel bir sanayicilik biçiminin meyveleridir. ”

Kitle ve Kitle Kültürü �Kitle kavramının çıkışı ve tarih içinde ve kuramsal yaklaşımlara göre değişen anlamları vardır. �Kitle denildiğinde günümüzde sayısı belli olmayan insan çokluğu anlatılmak istenir. �Kitle iletişimindeki kitle sayısı bilinmeyen izleyici, okuyucu, seyredici ve kullanıcıdır. �Ekonomik bazda kitle, bilinmeyen sayıdaki tüketicidir. �Kültür bazında kitle, kültürü tüketenler ve dolayısıyla tüketimden geçerek üretim için gereksinimi üretenlerdir.

�Raymond Willams kitlelerin edilgenliğini; “kitle kültürü, kitle kültürünün ürünleri, bu ürünlerin tüketicisi olan bizlerin dışında uzağında, bizim denetimimizin dışındaki kuruluşlarda, karar odaklarında, işletmelerde tasarlanır, dizayn edilir, yazılır, görüntülenir, basılır, yayımlanır. ” diyerek vurgulamıştır.

�Kitle kültürü kitle üretimi yapan bir endüstriyel yapının yarattığı materyal yaşamı gerçekleştirme ve bu gerçekleştirmenin bilişsel ve düşünsel biçimidir. �Standartlaşmış kitle üretim biçimi ve tekniklerini, örgütlerini, kitle tüketicisini gerektirir. �Kitle kültürü seri üretimin sonuçlarından biridir ve kitle toplumundan önce var olmamıştır.

�Kitle toplumu üzerine de inşa edilmemiştir: �Kitle toplumunun ticarileşmiş kendisidir. �Günümüzde kitle kültürü kitle iletişimi araçları ve bu araçların desteklediği küresel pazarın mal, hizmet ve ideolojisiyle birlikte düşünülür. �Kitle kültürüyle biçimlendirilen dünya kapitalist üretim tarzının egemenliğindeki bir uygarlığı temsil eder.

�Ancak kitlelerin bunu kabul edip, rıza göstermesi de önemlidir. Bu süreç; kitleler tarafından genel kabul gören, beğendikleri, arzuladıkları şeylerle yönetilir. �“Zengin ve üstün olma, olmayacak şeyleri başarma, güç, kuvvet duygusu, iktidar hırsı, zevk, eğlence vb. hep kitlelerin beklediği, arzuladığı şeylerdir.

�Kapitalist toplumlarda kitle kültürü ticarilik olmaksızın var olamaz. �Bu kültür mümkün olan en geniş insan kitlesine satılan mal ve düşüncedir. �Bu tür üretimde estetik ölçü ortadan kalkar ve başarı ürünün olası-müşterilerinin sayısının hesabı tarafından ölçülür.

�Kitle kültürü en başta, kitle çapında üretilip dağıtılan kültürel ürünler veya mallarla tanınabilir. �En bariz olanları, radyo ve televizyon programları, dizi filmler, haberler, dergiler, çizgi filmler, çizgi romanlar, plaklar, sinema, reklamlar, videoteypler, kasetler.

�Kitle kültürünün nedeni kitlelerin gereksinimlerini karşılamak amaçlı değildir. �Kitle kültürü kitleler halinde üretim yapan bir endüstrinin hem ürünü hem de tüketici kitlesini biçimlendirmesini, dolayısıyla üretimi sosyalleştirip herkesi üretime ve tüketime katarak zenginliğin yaratılmasını ve yaratılan zenginliğin büyük bir kısmını özel mülkiyet adi altında sermaye sahiplerine ayırmasını anlatır.

Yüksek Kültür, Halk Kültürü Ve Kitle Kültürü �Yüksek kültür (ve alçak kültür) tartışması 19. yüzyılın ikinci yarısından sonra yoğunlaşan işçi hareketleriyle birlikte çıktı. �Önce üst sınıfın yaşam tarzını kitlelerin demokratik haklar elde etmesine karşı (yani çalışma koşullarının iyileştirilmesi ve dolayısıyla sermayenin gücünün kısıtlanmasına karşı) çıktı. �Ardından sanatsal üretim ve değerli ürün alanı içine çekildi.

�Yüksek kültürde yüksek kavramıyla bir sınıfın ayırt edici özelliği ve bu ayırt ediciliğin korunması kast edilmektedir. �Ana akım görüşlere göre popüler kültür yüksek kültürün öğelerine sahip değildir. �Yüksek kültür seçkinler sınıfının kültürüdür: �Geçmişin yüksek kültür ürünlerini (klasikleri) içerir; �Keşfedici, yaratıcı ve devrimci bir kültürdür, yani, geleceğe de dönüktür; �En mükemmel kültürdür. �Tiyatro, bale, klasik müzik, güzel sanatlar, şiir gibi.

�Yüksek kültürün kavramsal zıddı kitle kültürü olarak alınır: �Kitlelerin kültürü; düzeyi düşük kültür; sayısal bakımdan çoğunluğun kültürü; genellikle kitle iletişimiyle iletilen kültürdür. �Yüksek kültür dolayısıyla belli bir sınıfın yaşam biçimini (kullandıkları, düşündüklerini) anlatır. �Kültürde değerli olarak tanımlanan, tutulan ve aktarılandır.

�Yüksek kültürün üretimi yüksek kültüre dahil olanlar ve onlar için çalışanlar tarafından yüksek kültür için üretilir. �Yüksek kültürü belirleyen pratikler o kültürü oluşturan insanların günlük yaşam şekilleridir. �Bu yaşam şekliyle belli pratikler içeri alınırken diğerleri dışarıda bırakılır. �Böylece yüksek olmayan da belirlenmiş olur.

�Halk kültürü üretiminden tüketimine kadar bütün aşamalarında halk içinden çıkan, halkın yaşamının bütünleşik parçası olan, halka ait olandır. �Tarihsel olarak kitle kültüründen öncedir. Kitle kültürü köylü cemaatinden ve yerel yaşamlardan çıkıp gelen yaşamı ifade etmediği gibi, halk sanatı da değildir. �Halk kültürünün devamı olan gelişmiş bir biçimi temsil etmez.

�Kitle kültürü ve popüler kültür varlığını kullanım ve tüketimden yoluyla sürdüren, kitlelerin yaşam pratikleri ve ifadelerini çalan, gasp eden ve pazarda alınıp satılan mala dönüştüren ticari bir kültürdür. �Popüler kültür kendi biçimlerinin birçoğunu halk/folk kültüründen almış ve işlevsel dönüşümlere uğratarak kendine mal etmiştir.

�Bunu yaparken biçimini değiştirmiş, özünü boşaltıp yeni bir öz yüklemiş, yerinden ederek ya ücretle girilen dört duvar arasına sokmuş ya da kültür endüstrisinin üretim yerine taşımıştır. �Birçok geleneksel oyun biçimi ya profesyonel spor biçimine dönüştürüldü ya yok edildi ya bir kenara itilerek önemsizleştirildi ya da yok edildi. �Bazıları da yerel öykü sisteminin elinden alınarak merkezi öyküleme sistemi olan kitle iletişimine taşındı.

�Halk kültürünün materyal ve materyal olmayan ürünlerini yerel kendisi kendi için üretirken, bu üretim olanakları ve ilişkileri de büyük ölçüde yo edildi. �Onun yerine üretimi kapitalist endüstriler biçimlendirmeye başladı. �Örneğin çocukların kendi oyuncaklarını, oyunlarını ve eğlencelerini kendilerinin yaratması bitti.

POPÜLER KÜLTÜR �Popüler; günümüzdeki kullanımıyla ‘halkın sevdiği’ anlamındadır. �Emre Kongar popüler kültürü; geniş halk kitlelerinin benimsediği kültür olarak tanımlar. �Popüler kültürün dört farklı tanımından söz edilebilir: 1. Çok sayıda insan tarafından kabul görmesi 2. bayağı, sıradan nitelikte olması 3. bilinçli bir şekilde insanların favorisi konumuna gelmesi için tasarlanması 4. insanlar tarafından kendileri için yapılmakta olmasıdır

�Popüler kültür onu kullananlar tarafından üretilip, kullanılmaktadır. �Bir anlamda günlük yaşananların, günlük yaşayanların kültürüdür. �Ancak fantazyadan yoksun bu durum kullanıcılarının yaşamlarını kısır döngüye çevirebilmektedir.

�Popüler kültür fazlaca karıştırılan bir kavramdır. Tartışmalar popüler kültürün anlamından çok kullanımı etrafında dönmüştür. �“Popüler; resmi ve popüler olan arasında ya da Hall’un ifadesiyle ‘halk’ ve ‘iktidar bloğu’ arasında doğrudan bir ayrım önererek ‘halka ait şeylere’, aktörlere ve kurumlara gönderme yapar.

�Kitle kültürü tekelci kapitalizmin hem mal hem de imajlar satışını yapan, uluslararası pazarın değişmelerine ve ihtiyaçlarına göre biçimlenip değişen, önceden-yapılmış, önceden kesilip biçilmiş, paketlenip sunulmuş bir kültürdür. �Kapitalizmin kendi için üretirken ve gasp ederken, bu amaçla, kitleleri ücretli köle olarak kullanarak “kitleler için” yaptığı üretim ve bu üretimle gelen ‘yaşamı yapma yoludur. ” �Bu anlamda, popüler kültür pazar tarafından pazarda tüketim için “sipariş edilen, ısmarlama” kitle kültüründe, en popüler ürünleri ve tüketimleri anlatır.