Genel Muhasebe Genel Kabul Grm Muhasebe lkeleri 1
Genel Muhasebe Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkeleri 1. Gelir (Kar ve Zarar) Tablosu İlkeleri 2. Bilanço İlkeleri • Varlıklarla (Aktiflerle) ilgili İlkeler • Yabancı kaynaklarla (Borçlarla) ilgili İlkeler • Özkaynaklarla (Özsermaye) ilgili İlkeler
Genel Muhasebe Hesap Kavramı Hesap, mali nitelikli işlemlerin varlıklar ile kaynaklarda meydana getirdikleri değişmeleri ayrı izlemekte kullanılır. Hesabın sol tarafına borç (zimmet) sağ tarafına ise alacak (matlup) taraf denir. Hesabın her iki tarafında yapıldığı tarihin, işlemin niteliğinin ve parasal olarak tutarının kaydedileceği sütunlar bulunmaktadır. Hesap, bir defterin iki sayfasını içine alan ve bir sayfasına artışların diğer sayfasına da azalışların kaydedildiği çizelge durumundadır. Muhasebe öğretimde hesap “T” adı verilen şekil yardımıyla ifade edilir.
Genel Muhasebe Hesaplarla ilgili olarak kullanılan terimler şunlardır; • Hesap Açma: Bir hesabın borç veya alacak tarafına ilk kez kayıt yapılması yani hesabın ilk kez kullanılmaya başlanmasıdır. • Hesabı Borçlandırmak-Alacaklandırmak: Türü ne olursa olsun bütün hesapların sol tarafına borç, sağ tarafına alacak denir. Hesabın sol tarafına kayıt yapmak hesabı borçlandırmak, sağ tarafına kayıt yapmak hesabı alacaklandırmak olarak ifade edilir.
Genel Muhasebe Hesabın Kalan Vermesi: Bir hesabın iki tarafı arasındaki farka kalan (bakiye) denir. Bir hesabın borç ve alacak taraflarının toplamlarının birbirinden farklı olmasıdır. Hesabın borç toplamının alacak tarafından büyük olması durumunda hesap borç kalanı verir; alacak tarafının toplamının borç tarafından büyük olması halinde hesap alacak kalanı verir.
Genel Muhasebe Hesabın Kapalı Olması: Hesabın borç ve alacak toplamlarının birbirine eşit olması yani hesabın kalan vermemesi halidir. Bu durumda hesap kapanmış veya hesap kapalıdır.
Genel Muhasebe Hesapların Sınıflandırılması 1. Bilanço Hesapları - Aktif Hesaplar (Varlık Hesapları) - Pasif Hesaplar (Kaynak Hesapları) 2. Gelir Tablosu Hesapları (Sonuç Hesapları) - Gelir Hesapları - Gider Hesapları 3. Bilanço Dışı Hesaplar (Nazım Hesaplar) Bilanço Hesapları Aktif Hesaplar (Varlık Hesapları), varlık kalemlerinde meydana gelen değişikliklerin kaydedildiği hesaplardır. Bunlar bilançonun aktif tarafında ye alan hesaplardır. Kasa Hesabı, Ticari Mallar Hesabı, Alıcılar Hesabı gibi hesaplar bunlara örnek verilebilir. Varlıklarda meydana gelen artışlar hesabın borcuna, varlıklardaki azalışlar ise hesabın alacak tarafına kaydedilir. Buna bağlı olarak borç kalanı verirler.
Genel Muhasebe Pasif Hesapları (Kaynak Hesapları), borç ve sermaye kalemlerinde meydana gelen değişikliklerin kaydedildiği hesaplardır. Borç hesapları ve sermaye hesapları olarak iki ana gruba ayrılırlar. Bilançonun pasif tarafında yer alan hesaplardır. Borç Senetleri Hesabı, Banka Kredileri Hesabı, Sermaye Hesabı gibi hesaplar bunlara örnek verilebilir. Sermaye ve borçlarda yani pasif hesaplarda artış olduğunda hesabın alacak tarafına, azalış olduğunda ise borç tarafına kayıt yapılır. Alacak kalanı verirler.
Genel Muhasebe Hesaplar ve Bilanço Arasındaki İlişkiler Hesaplara kayıt yaparken bir hesabın aktif hesap mı yoksa pasif hesap mı olduğunu bilmek kaydı doğru kaydetmemiz için önemlidir. Bir aktif hesap unsurunda artış söz konusu ise BORÇ; azalış varsa ALACAK tarafa kayıt yapılır. Pasif hesap unsurlarında bir artış söz konusu olduğunda ise ALACAK; azalış varsa BORÇ tarafına kayıt yapılır. Hesaplar karşılıklı çalışır ve aynı işlemde en az iki hesap olmalıdır. Bir mali işleme ilişkin yevmiye kaydında en az bir hesap borçlandırılırken yine en az bir hesap alacaklandırılır. Bir yevmiye kaydında borçlandırılan hesapların tutarları toplamı ile alacaklandırılan hesapların tutarları toplamı birbirine eşit olmalıdır.
Genel Muhasebe Aşağıdaki şekilde varlık ve kaynak hesaplarının bakiyelerinin işletme bilançosuna yansıması gösterilmiştir.
Genel Muhasebe Örnek 1: ABC işletmesi, işletme sahibinin sermaye olarak koyduğu 20. 000 TL ile faaliyetlerine başlamıştır.
Genel Muhasebe Bu işlemde işletme sahibi tarafından verilen para işletme için bir varlıktır ve KASA HESABI’nın borç tarafında izlenir. İşletme sahibinin sermaye olarak yatırdığı para, işletme üzerindeki haklarını gösteren SERMAYE HESABI’na alacak kaydedilerek takip edilir. Daha basit bir anlatımla işletmenin kasasına nakit girişi olduğu için Kasa Hesabı borçlandırılmış, işletme sahip veya ortaklarının işletme üzerindeki haklarını gösteren Sermaye Hesabı ise alacaklandırılmıştır. Başka bir deyişle varlık hesabı olan Kasa Hesabında artış olduğu için borçlandırılır, kaynak hesabı olan Sermaye Hesabında da artış olduğu için alacaklandırılır.
Genel Muhasebe Örnek 2: İşletme peşin bedelle 1. 000 TL tutarında mal satın almıştır.
Genel Muhasebe Örnek 3: İşletme bir şahıstan 5. 000 TL tutarında borç almıştır. Bu işlemde Kasa ve Borçlar hesapları kullanılacaktır. Kasa hesabı aktif hesap; Borçlar hesabı ise pasif hesaptır. Kasada para girişi nedeni ile bir artış olmuş ayrıca borçlarda da bir artış olmuştur. Aktif hesaplarda artış olduğunda borç; pasif hesaplarda artış olduğunda ise alacak kaydedilir.
Genel Muhasebe Örnek 4: İşletme bankaya 400 TL para yatırmıştır. Bu işlemde Kasa ve Bankalar hesapları kullanılacaktır. İki hesap da aktif hesaptır. Kasa hesabından para çıkacak Bankalar hesabına ise para girecektir. Bu bakımdan Kasa hesabı borçlu, Bankalar hesabı ise alacaklıdır
Genel Muhasebe Gelir Tablosu (Sonuç) Hesapları Gelir (hasılat), işletme sahiplerinin varlıklar üzerindeki haklarında, işletmenin faaliyetleri sonucunda meydana gelen brüt artışı ifade eder. Gelir özsermayede artış etkisi sağlar. Kredili mal satışları, faiz gelirleri, kira gelirleri gelir kalemlerine örnek verilebilir. Özsermayede artış olması durumunda Gelir Hesabının alacağına kayıt yapılır. Gider, işletmenin faaliyetleri sonucunda işletme sahibinin varlıklar üzerindeki haklarında meydana gelen azalışlardır ve gelir elde etmek amacıyla bir aktifin (varlığın) kullanılması veya tüketilmesi sonucunda ortaya çıkar. Faaliyetlerin sürdürülmesi için çalışanlara ödenen ücretler, kira giderleri, elektrik giderleri de gider kalemlerine örnek verilebilir. Özsermayede azalış olduğunda Gider hesabının borcuna kayıt yapılır. Sermayedeki artış ve azalışları ifade eden gelir ve giderler ayrı hesap gruplarında izlenirler. İşletme elde ettiği gelirleri ilgili Gelir Hesabının ALACAĞINA, katlandığı giderleri ise ilgili Gider Hesabının BORCUNA kaydeder.
Genel Muhasebe Gelir hesapları daima ALACAK KALANI verir; benzer şekilde gider hesapları da daima BORÇ KALANI verir. Dönem sonunda elde edilen tüm gelir ve giderler Dönem Kar veya Zarı hesabına devredilerek kapatılırlar. Hesaplar kapatılırken tersine işlem yapılır yani alacak kalanı veren bir gelir hesabı kalan verdiği tutar kadar borçlandırılır. Aynı şekilde borç kalanı veren bir gider hesabı da kalan verdiği tutar kadar alacaklandırılır. Böylece gelir hesapları Dönem Kar veya Zararı alacak tarafına, gider hesapları söz konusu hesabın borç tarafına kapatılarak aktarılmış olur. Dönem Kar veya Zararı Hesabının borç tarafı işletmenin zararını, alacak tarafı ise karını gösterir. Alacak tarafı fazla ise kar, borç tarafı fazla ise zarar söz konusudur. Örnek 5: İşletme çalışanlara 2. 000 TL ücret ödemiştir Kasadan para çıktığı için alacak tarafına kayıt yapılır. Bütün giderler gider hesaplarının borcuna kaydedildiği için Giderler Hesabı borçlandırılmıştır.
Genel Muhasebe Örnek 6: İşletme yaptığı hizmet karşılığında 5. 000 TL almıştır. Kasaya para girmiştir ve böylece kasada artış olmuştur bu yüzden söz konusu hesap borçlandırılır. Bütün gelirler ilgili gelir hesabının alacağına kaydedilir, bu nedenle elde edilen gelir Gelirler Hesabının alacağına kaydedilmiştir.
Genel Muhasebe Örnek 7: Dönem sonu itibarıyla Gelirler Hesabının alacak toplamı 5000 TL, Giderler Hesabının borç toplamı ise 2000 TL’dir. Dönem sonunda gelir ve gider hesaplarını kapatınız. Görüldüğü üzere Giderler Hesabının borç tarafında kayıtlı olan 2000 TL, alacak tarafına da kaydedilmiş ve böylece söz konusu hesap dönem sonunda kapatılarak Kar veya Zarar hesabının borcuna aktarılmıştır. Benzer şekilde Gelirler hesabının alacak tarafındaki 5000 TL de söz konusu hesabın öncelikle borcuna kaydedilmiş ve böylece bu hesap da kapatılarak Kar veya Zarar hesabının alacağına aktarılmıştır.
Genel Muhasebe Bilgi Akışı Muhasebe bilgi akışı şematik olarak aşağıdaki gibidir.
Genel Muhasebe Belgeler Belge, olayları veya işlemleri; kişi, yer, zaman, nitelik, nicelik, tutar gibi açılardan tespit eden ve kanıtlayan nesne olarak tanımlanabilir. Türkiye’de kullanılan bazı belgeler şunlardır: 1. Fatura, sevk irsaliyesi 2. Perakende satış fişi 3. Bonolar (senetler) 4. Çekler 5. Gider pusulaları 6. Müstahsil makbuzları 7. Taşıma belgeleri 8. Bordrolar Belgelere dayalı olarak yapılan tüm kayıtlar iki temel defter niteliğinde olan Yevmiye Defteri Ve Büyük Defter’e yapılır. Kayıtlar öncelikle yevmiye defterine bir bütün olarak kaydedilir, daha sonra büyük deftere aktarılır.
Genel Muhasebe Ticari Defterler Ticari defter tutma, işletmede meydana gelen parasal işlemlerin belli bir düzen içerisinde defterlere kaydedilmesidir. Yevmiye Defteri (Günlük Defter) İşlemlerin çift taraflı etkisini, bir bütünlük içinde, gerçekleşme sırasına (tarih sırasına) göre ele alınarak kayıt yapılan defterdir. Yevmiye defteri işlemin borçlu ve alacaklı hesaplarını aynı maddede bir bütün olarak gösterdiği için hatalı kayıt yapılması olasılığını en aza indirmektedir. Örnek: İşletme 06 Temmuz 2017’de 365 numaralı fatura ile satıcı Kemal Gül ‘den 2. 000 TL tutarında peşin para ile mal satın almıştır.
Genel Muhasebe Bu örnekten görüldüğü üzere; • • Hesap isimleri büyük harfle yazılır. Önce borçlu hesap yazılır, ardından alacaklı hesap biraz daha içerden yazılır. Her işlemde borç ve alacak tutarları birbirine eşit olmalıdır. İşlemi ispatlayan belgeye dayanarak açıklamaya yer verilir.
Genel Muhasebe Büyük Defter (Defter-i Kebir) Yevmiye defterine bir bütün olarak geçirilen günlük işlemlerin konularına göre sınıflandırılarak kaydedildiği defterdir. Yevmiye defteri ve büyük deftere kaydedilen işlemler birbirinin aynıdır ancak kaydedilme nedenleri ve sistemleri birbirlerinden farklıdır. Envanter ve Bilanço Defteri Envanter defterine ilk kayıt işe başlama tarihinde yapılır. Böylece işletme kurulurken sermaye olarak konan mevcutlar, alacaklar ve borçlar bu deftere kaydedilir. Envanter defteri ciltli ve sayfaları birbirini takip eden sıra numaralıdır. Envanter defterine işe başlama tarihinde ve bundan sonra her hesap döneminin sonunda çıkarılan envanter ve bilânçolar kaydedilir. Mizan Büyük deftere yapılan kayıtlar belli dönemlerde her hesabın borç ve alacak toplamalarını gösteren bir çizelgeye yazılır. Mizanda borç ve alacak toplamları birbirine eşit olmalıdır. Mizan, hesap planındaki bütün hesapları, dönem sonundaki borç toplamları ve alacak toplamlarının yazıldığı alacak ve borç kalanlarını da gösteren bir cetveldir. Mizan yevmiye defterine yapılan kayıtların büyük deftere doğru aktarılıp aktarılmadığının kontrol edilmesini sağlar. Mizandaki borç ve alacak toplamları yevmiye defterindeki borç-alacak toplamlarına eşit olmalı.
Genel Muhasebe Mizanın çıkarılmasındaki amaçlar: • Büyük defterde borç-alacak eşitliğinin devamını kontrol etmek, • Hataların üzerinden süre geçmeden bulunmasını sağlamak, • Mali tabloların hazırlanmasında hesap kalanlarını verir.
Genel Muhasebe Büyük Defter (Defter-i Kebir) Yevmiye defterine bir bütün olarak geçirilen günlük işlemlerin konularına göre sınıflandırılarak kaydedildiği defterdir. Yevmiye defteri ve büyük deftere kaydedilen işlemler birbirinin aynıdır ancak kaydedilme nedenleri ve sistemleri birbirlerinden farklıdır. Envanter ve Bilanço Defteri Envanter defterine ilk kayıt işe başlama tarihinde yapılır. Böylece işletme kurulurken sermaye olarak konan mevcutlar, alacaklar ve borçlar bu deftere kaydedilir. Envanter defteri ciltli ve sayfaları birbirini takip eden sıra numaralıdır. Envanter defterine işe başlama tarihinde ve bundan sonra her hesap döneminin sonunda çıkarılan envanter ve bilânçolar kaydedilir. Mizan Büyük deftere yapılan kayıtlar belli dönemlerde her hesabın borç ve alacak toplamalarını gösteren bir çizelgeye yazılır. Mizanda borç ve alacak toplamları birbirine eşit olmalıdır. Mizan, hesap planındaki bütün hesapları, dönem sonundaki borç toplamları ve alacak toplamlarının yazıldığı alacak ve borç kalanlarını da gösteren bir cetveldir. Mizan yevmiye defterine yapılan kayıtların büyük deftere doğru aktarılıp aktarılmadığının kontrol edilmesini sağlar. Mizandaki borç ve alacak toplamları yevmiye defterindeki borç-alacak toplamlarına eşit olmalı.
- Slides: 25