NTEL ARATIRMA NTEL ARATIRMA NEDR Psikoloji sosyoloji antropoloji

NİTEL ARAŞTIRMA

NİTEL ARAŞTIRMA NEDİR? �Psikoloji, sosyoloji, antropoloji, eğitim gibi sosyal bilim alanlarında insan ve toplum davranışları incelenmektedir. Bu davranışları sayılarla açıklamak zordur. Ölçümler bize kaç kişinin nasıl davrandığını gösterir, ama “niçin? ” sorusuna cevap veremez. İnsan ve grup davranışlarının “niçin”ini anlamaya yönelik araştırmalara niteliksel (“qualitative”) araştırma denir

�Nitel araştırma, gözlem görüşme ve doküman analizi gibi nitel veri toplama yöntemlerinin kullanıldığı, algıların ve olayların doğal ortamda gerçekçi ve bütüncül bir biçimde ortaya konmasına yönelik nitel bir sürecin izlendiği araştırma olarak tanımlanır. Başka bir deyişle nitel araştırma, kuram oluşturmayı temel alan bir anlayışla sosyal olguları bağlı bulundukları çevre içerisinde araştırmayı ve anlamayı ön plana alan bir yaklaşımdır.

�Nitel araştırma, bireylerin yaşamlarındaki rutin ve problemlematik anları ve anlamları tanımlayan çalışmaları ve çeşitli empirik materyal setini-vaka incelemesi, kişisel deneyim, içebakış, yaşam öyküsü, görüşme gözlemsel, tarihsel ve görsel metinler içermektedir. Nitel araştırmalarda yaygın kullanıma sahip teknikler, katılımlı gözlem ve görüşmedir.

�Nitel araştırmalar dünyanın sosyal yönü ile ilgilenir ve şu sorulara yanıt arar: �İnsanlar niçin böyle davranır? �Kanaatler ve vaziyet alışlar nasıl oluşur? �İnsanlar çevrelerinde olup bitenden nasıl etkilenir? �Kültürler niçin ve nasıl gelişir? �Sosyal gruplar arasındaki farklar

Nitel Araştırma Yöntemlerinin Temel Özellikleri 1 - DOĞAL ORTAM: � Sosyal olgu ya da olayın gerçekleştiği ortam oldukça önemlidir. �Araştırma kapsamındaki olgu ya da olay, içinde bulunduğu doğal ortamında incelenmeli �Bu olgu ya da olayın hangi koşullarda, neden ve nasıl gerçekleştiği anlaşılmaya ve tanımlanmaya çalışılmalıdır. �Nitel araştırma doğal koşulları bilgi kaynağı olarak kullanmaktadır.

2 - TÜMEVARIM YOLUYLA ANALİZ: � Araştırmacı topladığı tanımlayıcı ve ayrıntılı verilerden yola çıkarak incelediği probleme ilişkin ana temaları ortaya çıkarma, topladığı verileri anlamlı bir yapıya kavuşturma yani bu verilerden yola çıkarak bir kuram oluşturma çabası içindedir.

3 - BÜTÜNCÜL BAKIŞ AÇISI: �Nitel araştırmalarda bütünün parçalardan daha fazla bir anlam ifade ettiği varsayımı kabul görmektedir �Verilerin bütüncül olması temel ilkelerden biridir �Bu düşüncenin temelinde insan davranışının karmaşık bir yapıya sahip olduğu ve birbirinden bağımsız daha küçük davranışlara kolaylıkla bölünemeyeceği varsayımının yattığı vurgulanmaktadır. Dolayısıyla nitel araştırmada, ele alınan değişkenlerin bağımsız olarak incelenmesi yerine bu değişkenlerin birlikteliği ön plana çıkarılmaya çalışılmaktadır. �Bireyin davranışlarını gerçekleştirdiği çevrenin özellikleri ile bu özelliklerin bireyin davranışını nasıl etkilediği bütüncül bir yaklaşımla ele alınıp incelenmeli ve araştırma sonuçları da bu yaklaşımla yorumlanmalıdır.

�Nitel araştırmaların en önemli özelliklerinden biri bireylerin ilgilen olgu ya da olayla ilgili algılarının ve deneyimlerinin ortaya konmasıdır. �Bu doğrultuda araştırmacı, araştırmaya katılan bireyleri gözlemleyebilir, onlarla yüze görüşmeler yapabilir. Nitel araştırmada araştırmaya katılan bireyler önemli veri kaynakları olarak kabul edilir.

4 - NİTEL VERİ: �Nitel veriler, hipotezler kurmak ve çalışmalara temel oluşturmak üzere birincil olarak kullanılmaktadır. Sınıflama düzeyindeki değişkenlerle ilgili bilginin nitel veri olarak düşünülmesi ve bunların niteliksel değişkenler olarak adlandırılması gerektiği belirtilmektedir. �Ancak bu şekilde bir adlandırma bir sınırlama getirmekte ve bu sınırlama eğitimsel çalışmalarda ölçmenin kullanımı ile tutarsız olarak görünmektedir. �Nitel değişkenlerin kategorileri isimlerle ifade edildiği gibi rakamlarla da belirtilebilir. Ancak bu rakamlar sayısal işleme tabi tutulmaz. Nitel değişkenlerle ilgili sadece betimsel istatistikler hesaplanabilmektedir.

5 - KİŞİSEL ETKİLEŞİM: �Araştırmacılar çalıştıkları olgu, olay ve davranışla doğrudan etkileşim halindedir ve bir yakınlık kurar. �Araştırmacının bu tür bir etkileşim içerisinde bulunması araştırmalarda incelenen olgu, olay ve davranışın daha iyi anlaşılabilemesi için önemlidir. 6 - SÜRECE YÖNELİK OLMA: �Araştırılan olgu, olay ve davranış ne olursa olsun değişimin süreğen olduğunu kabul eder ve sürece önem verir. �Araştırma süreç içerisinde şekillenir. 7 - BİRİCİK DURUM: �İncelenen her durum biricik olarak kabul edilir. �Her durum derinlemesine incelenir ve her şeye saygı gösterilmelidir.

8 - BAĞLAM DUYARLILIĞI: �Bulgular , sosyal, tarihi ve geçici durumlara göre ele alınır. �Her bulgu kendi bağlamı içerisinde değerlendirilir. 9 - TARAFSIZLIK: �Çalışmanın güvenirliği için tarafsızlık önemlidir. �Amaç bir şeyi kanıtlamak, kişisel görüşleri ileri sürmek değil, bağlam içerisinde tarafsız bir duruş sergileyerek üzerinde çalıştığı olgu, olay ve davranışı tam anlamıyla ortaya koymaktır.

10 - ARAŞTIRMA DESELERİNDE ESNEKLİK: �Araştırmanın başında oluşturulan kavramsal ve yöntemsel yapı, nitel araştırma süreci içerisinde değişikliklere uğrayabilmektedir. �Nitel araştırmada, araştırma sürecinde araştırmanın yönünün değişmesi, yeni problemlerin ortaya çıkması ve yeni yöntemlere başvurulması olasıdır. �Kısaca, nitel araştırma sürecinde araştırmacı esnek bir tutum sergileyebilir. Ancak araştırma deseninde ya da çeşitli boyutlarında yaptığı değişiklikleri okuyucuya ayrıntılı bir şekilde rapor etmeli ve bu değişikliklerin gerekçelerini açıklamalıdır.

NİTEL ARAŞTIRMA AŞAMALARI 1 - Çalışılacak Olayın Tanımlanması 2 - Katılımcıların Belirlenmesi 3 - Hipotezlerin Üretilmesi 4 - Verilerin Toplanması 5 - Verilerin Analizi 6 - Yorumlama ve Sonuç

1 - Çalışılacak Olayın Tanımlanması �İlk aşama araştırma probleminin belirlenmesidir. Problemin belirlenmesinde; – Araştırma yapılmak istenen alanla ilgili kuram ve araştırma literatürü – Araştırmacının bireysel ve mesleğe yönelik deneyimleri – İlgili alanda toplumda karşılan sorunlar üç temel kaynağı oluşturmaktadırlar. Nitel yöntemde tüm aşamalar araştırma probleminden etkilendiği gibi, bu etkenler de araştırma probleminin daha açık ve net bir şekilde belirlenmesine katkıda bulunmaktadır. Araştırma problemi belirlendikten sonra problem “önem” ve “yapılabilirlik” boyutlarında değerlendirilmelidir

2 - Katılımcıların Belirlenmesi �Araştırma alanı ya da çalışma grubunun belirlenmesidir. Araştırmada araştırmacının ilgili alanı yakından incelemesi ve hatta mümkünse katılımlı gözlem yoluyla ilk elden bilgi toplaması önemlidir. Bu nedenle araştırmacının çalışacağı grubu ya da örneklemini seçerken dikkatli davranması gerekmektedir. Araştırmacının örneklem seçiminde kullanabileceği bazı yöntemler bulunmaktadır. Nitel araştırmada örneklem seçimi nicel yöntemde olduğundan biraz farklıdır. Öncelikle nitel araştırmada derinlemesine inceleme yapılması, büyük bir örneklem kullanılmasını zorlaştırmaktadır. Hatta bazı durumlarda tek başına birey araştırma örneklemini oluşturabilir.

3 - Hipotezlerin Üretilmesi �Nitel araştırmalarda hipotezler çalışma sürecinde elde edilen verilerden faydalanılarak hipotezler oluşturulur. �Nitel araştırmaların başında kurulan hipotezler çalışma süresince değişebilir, atılabilir veya ekleme yapılabilir.

4 - Verilerin Toplanması �Nitel yöntemle yapılan araştırmalarda yaygın olarak kullanılan bilgi toplama teknikleri; gözlem, görüşme ve doküman incelemesidir. �Araştırmacı, kendi araştırma probleminin özelliğine göre, bu tekniklerden bir ya da daha fazlasını araştırmasında kullanabilir. �Birden fazla bilgi toplama tekniğinin birlikte kullanılması, elde edilen verinin geçerliliğini ve ulaşılan sonuçların doğruluğunu arttırabilmektedir. �Veriler çalışmanın sonunda değil süreç içerisinde toplanır. �Araştırmacının gözlemleri görüşmelerle, dokümanlarla ve kayıtlarla desteklenir ve zenginleştirilir.

5 - Verilerin Analizi �Araştırmacı topladığı bilgiyi veriye dönüştürdükten sonra verileri çözümlemek için iki genel yöntem kullanabilir. �Bunlardan birincisi; derinlemesine analiz gerektirmeyen verilerin incelenmesinde kullanılan betimsel analiz, ikincisi ise daha yakından incelemeyi ve bu verileri açıklayan kavram ve temalara ulaşmayı gerektiren içerik analizidir

6 - Yorumlama ve Sonuç �Son aşamada araştırmacı, elde ettiği bulgulardan yola çıkarak kuram ve uygulamaya yönelik birtakım sonuçlar çıkarmalı ve önerilerde bulunmalıdır. �Kurama yönelik çıkarımlar da önceden ortaya konmuş kuramların onaylanması, örneklendirilmesi veya çürütülmesi şeklinde ya da yeni kuram ortaya koyma ve bu kurama dayalı denenceler öne sürme şeklinde olabilmektedir. �Yorumlama sona bırakılmaz aksine araştırma sürecinde ve sonunda yapılır.

NİTEL ARAŞTIRMA DESENLERİ VE ÖZELLİKLERİ

�NİTEL ARAŞTIRMA TEKNİKLERİNİN ÜÇ ANA ÇEŞİDİ VARDIR : 1 - Gömülü Kuram Araştırmaları 2 - Etnografik Araştırmalar 3 - Anlatı Araştırmaları

1 - Gömülü Kuram Araştırmaları �Gömülü teoride, araştırmacı veri toplarken veya yorumlarken dataların içine gömülü olan teoriyi ortaya çıkartır ve araştırma boyunca yeni kavram ve teorilere ulaşabilir.

2 - Etnografik Araştırmalar �Bir halkın, bir kültür grubunun gelenekleri, inançları, birbiriyle bağlantıları vs tasvir edilir.

3 - Anlatı Araştırmaları �Araştırmacıların bireylerin yaşamlarını tanımladığı, bu bireylerin yaşamları hakkında hikayeler topladığı, anlattığı ve deneyimleri hakkında anlatıları yazdığı nitel araştırma türüdür.