Mimarlkta Psikoloji Ve Mekan Algs Mimarlkta Psikoloji Sosyal

Mimarlıkta Psikoloji Ve Mekan Algısı

Mimarlıkta Psikoloji �Sosyal Psikoloji �Çevresel Psikoloji �Algı Psikolojisi

Sosyal Psikoloji �Sosyal psikoloji, bireylerin davranış, duygu ve düşüncelerinin, toplum içindeki diğer bireylerin davranış, duygu ve düşüncelerinden nasıl etkilendiğini veya onlara göre nasıl belirlendiğini inceleyen, 1940’larda Kurt Lewin’in önderliğinde ortaya çıkmış olan bir bilim dalıdır.

SOSYAL PSİKOLOJİ NEDİR? � Sosyal psikoloji, ◦ bireylerin düşünce, duygu ve davranışlarının diğerlerinin gerçek, hayali ya da ima edilen varlığından nasıl etkilendiğinin bilimsel incelemesidir (Allport, 1935). ◦ İnsanların birbirlerini algılama, etkileme ve ilişkiye girme tarzlarını bilimsel olarak incelenmesidir (Myers ve Lamarche, 1992). ◦ Bireylerin algılama, etki yaratma ve diğerleriyle ilişki kurma tarzlarını etkileyen sosyal ve bilişsel süreçlerin bilimsel incelemesidir (Smith ve Mackie, 2007). PSİ 353 SOS. PSİ. I - Prof. Dr. Hacer HARLAK

SOSYAL PSİKOLOJİ NEDİR? �Kişi «DİĞERİ» �Kim? �Karşılıklı etkiler �Sosyal etkileşimler �Davranış + �duygu, düşünce, inanç, tutum, niyet, hedef, değerler. . . PSİ 353 SOS. PSİ. I - Prof. Dr. Hacer HARLAK

Sosyal psikoloji ve ilişkili dallar � Genel psikoloji Sosyal olmayan uyaranlara tepkiler incelenir. � Kişilik psikolojisi Bireysel farklar incelenir. � Klinik ve patolojik psikoloji Birçok ruhsal sorunun kaynağı diğeriyle ilişkilerdir. � Bilişsel psikoloji Algılama, performans, öğrenme, bellek dikkat, dil incelenir. � Sosyal antropoloji Kültürü inceler. � Ekonomi «Homo economicus» ? ! � Sosyoloji «Analiz birimi» kurum ya da örgüttür. PSİ 353 SOS. PSİ. I - Prof. Dr. Hacer HARLAK

Sosyal Psikolojinin Konuları Konformite ikna güç etki itaat önyargıyı azaltma ayrımcılık stereotipleme pazarlık cinsiyetçilik ve ırkçılık küçük gruplar sosyal kategoriler gruplararası ilişkiler tutumlar kitle davranışı sosyal çatışma ve uyum sosyal değişme aşırı kalabalık stres fiziksel çevre karar verme Jüriler liderlik iletişim dil konuşma çekim izlenim oluşturma izlenim yönetimi kendini sunma kimlik duygu arkadaşlık aile aşk sevgi cinsellik şiddet saldırganlık elseverlik prososyal davranış PSİ 353 SOS. PSİ. I - Prof. Dr. Hacer HARLAK

Sosyal Psikoloji �Toplumsallık ◦ toplum içindeki bireylerin birbirleri ile etkileşimine ◦ bu etkileşimle ilgili beklentilerine ◦ birbirleri ile ilgili edindikleri bilgiye bağlıdır.

Sosyal psikolojinin iki temel kabulü � İnsanlar kendi gerçekliklerini inşa ederler. Aynı ortamda bulunan, aynı kişi ile tanışan farklı bireyler hem bilişsel hem de sosyal süreçler aracılığıyla gerçekliği biçimlendirir, inşa ederler. � Sosyal etkinin yaygın etkisi: Diğer insanlar kendilerini fiziksel olarak bulunsalar da bulunmasalar da bireyin düşünce, duygu ve davranışlarını etkilerler. PSİ 353 SOS. PSİ. I - Prof. Dr. Hacer HARLAK

Sosyal Psikoloji �Bireylerin iletişim kurma tarzı, mimikleri �Üzerlerinde taşıdıkları aksesuarlar ve kıyafetler �Nasıl bir kullanıcı profiline sahibiz? �Yarattığımız mekanı kimler kullanacak? �Hedefimiz kullanıcı/kullanıcıların gereksinimlerini psikolojik, fizyolojik ve toplumsal rahatsızlıklara uğramadan en etkin biçimde karşılayabileceği mekanlar yaratmaktır.

Sosyal Ψ’deki temel kuramsal bakış açıları �Davranışçı bakış açısı ◦ “İnsan davranışları dış olaylar tarafından yönetilir. ” �Pekiştireç-duygu modeli �Sosyal takas/alış-veriş kuramı �Dürtü kuramı �Sosyal öğrenme kuramı PSİ 353 SOS. PSİ. I - Prof. Dr. Hacer HARLAK

Sosyal Ψ’deki temel kuramsal bakış açıları �Bilişsel bakış açısı ◦ İnsanlar dünyalarını farklı biçimde yapılandırmaktadırlar. ◦ Bu psikolojik yapılar bireylerin davranışlarını kesinlikle etkilemektedir. �Sosyal Biliş �Kimlik. . . PSİ 353 SOS. PSİ. I - Prof. Dr. Hacer HARLAK

Sosyal Ψ’deki temel kuramsal bakış açıları �Roller ve kurallar bakış açısı �Rol �Kural ◦ İnsan davranışlarını içselleştirilmiş kurallara veya günlük hayatta oynanan rollerle açıklamaktadır. PSİ 353 SOS. PSİ. I - Prof. Dr. Hacer HARLAK

Sosyal Psikoloji �İletişim kurarken karşımızdaki insanı rahatsız etmeyecek tarzda iletişim kurmalıyız.

Çevresel Psikoloji �Çevre psikolojisi, Lewin, Brunscwick ve Tolman gibi bilim adamlarının öncülüğünde, 1960’lı yıllarda doğmuştur. �İlk konusu akıl hastanelerinde hastane servislerinin düzenlenmesi.

Çevresel Psikoloji �kamu ve özel işletmelerde iş performansını artırmak açısından çalışma mekanlarının nitelik ve niceliksel özelliklerinin saptanması �Bireylerde psikolojik dengeyi etkileyen, gürültü, ışık, yoğunluk gibi faktörlerin optimal değerlerinin belirlenmesi

Çevresel Psikoloji � bireylerin çevrelerini algılamave değerlendirmesi, � çevrenin özelliklerinin birey davranışı üzerindeki etkileri, � kişisel ve sosyal mekanlar, � gürültü, ısı, çevre kirliliği, kalabalık gibi etkenlerin ◦ insan sağlığı, ◦ tutum, davranış ◦ Performanslarındaki etkileri, � çevre ve mekan düzenlemeleri � kentsel yaşam ve mekanizmaları

Mimarlıkta Çevre 1960’lara kadar geleneksel mimarlık eğitiminde, tasarım, çözüme giden sezgisel yol olarak kabul edilmekte iken daha sonra bu yolla elde edilen ürünler eleştirilmiş ve sezgiselliğin yerini sonradan bilimselliğin alması ve tasarımın sürecin tasarlanması olarak görülmesi gerektiği vurgulanmıştır. Sürecin “bilimselleştirilmesi” öngörüsüyle, bilimsel yöntemlerden yararlanarak doğru tasarım girdileri ile doğru sonuçlara ulaşılacağı savunulmuştur. Bu tür bir yaklaşımın sonucunda, mimarlık eğitiminde matematiksel teknikler ve bilimsel yöntemlerle desteklenmiş sistematik tasarım yöntemlerinin öğretilmesi benimsenmiştir. Ancak bu dönem daha fazla sürmeden, tasarımın bir zihinsel etkinlik ve düşünme biçimi olduğu, karmaşık bir süreç olan tasarım sürecinin rutin ve doğrusal bir yaklaşımla açıklanamayacağı gerçeğine varılmıştır.

Mimarlıkta Çevre Mimari tasarım sürecinde mimarlık ile beşeri bilimlerin işbirliğinin gerekliliği kaçınılmaz olmuştur. Mimarlık-psikoloji ilişkisi ve kapsamı, insan eylemleri için uygun yapılı çevreler yaratan mimarlar ve insan davranışlarını anlamayı amaçlayan psikologların insan-çevre-davranış etkileşimi konusundaki ilgi alanları içinde ortak bir alan olarak gelişmiştir. Mimarlığın psikoloji, sosyal psikoloji, çevresel psikoloji, vb. insan bilimleri ile işbirliğinin amacı, tasarım sürecinin bilgi toplama ve çözümleme aşamasında da mimara yardımcı olacak nesnel verileri sağlamaktır. Bruno Zevi, 1957 yılında yayınlanan “Architecture As Space” adlı eserinde mimarlığın yorumlarını yaparken “Mimarlık tarihin görünümüdür” savını ortaya koymuştur. Tarihin, sosyal çevre ve algılamayı çağrıştırması, mimarlığın psikolojik etkilerinin biçimsel ve mekansal değerlerinin somutlanması olduğunu vurgulaması da psikolojik etki açısından sosyal çevre ve algı psikolojisi kavramlarını gündeme getirmiştir. Henry Focillon, 1934’te yayınlanan “The Life of Forms”da, psikolojik etki açısından algılar dünyasının mimari eğitimdeki önemini, bütünlerin algılanması olarak, Gestalt özellikleri olan yakınlık, benzerlik, kapalılık gibi algılama özellikleri ile, “Simgesel biçimlerin anlaşılmaları belli bir oranda hangi koşullar altında öğrenildiklerine dayanır” açıklaması ile de biçimsel algılama olarak, ortaya koymaktadır.

Mimarlıkta Çevre �insanı, insanın yaşamını ve çalışmalarını etkileyen koşul ve faktörlerdir. �içinde insanın kısa ya da uzun zaman sürelerinde yaşadığı, karşılıklı ilişkilerde bulunduğu ve eylemlere katıldığı her yer ve ortam’ı belirleyen, inşaa edilmiş, yapay çevredir

Mimarlıkta Çevre �Çevre-birey etkileşiminde, fiziksel çevre ve sosyal çevre birlikte etkin bir rol oynamaktadır. �Kişiler bu etkileşim içinde tanımlı rollerine uygun olarak davranışlarda bulunurlar.

Kullanıcının arzularını belirleme yöntemleri «Esas kentsel tasarım uzmanları, kent mekanlarında yaşayan ve insanlar iletişim halinde olan sıradan insanlardır» -Fred Kent Yaşanabilir mekan her kültür ve toplum ve sınıf için farklıdır. Mimarlık yerel ve tüm disiplinler ile çalışma ortamı arzular. İnsan için tasarlar Dinlenme Oyun alanı Buluşma

Hangi Alanlara İhtiyacımız Var? Sunulan ve öğretileni arzular ve isteriz. Ulaşım Spor Alanları Eğitim Alanları Yeşil Alanlar

Mekanların yaşanabilir olup olmadığını insan davranışları belirler. Kinesiyoloji Hareket Proksemi. Mesafeler «Her insanın iyi Eğitim mekanlarda yaşama Alanları hakkı vardır. Daha önemlisi, herkesin daha iyi yaşadığı mekanlara katkı yapma hakkı vardır. » Fred Kent

Kişisel Alan Kamusal Alanlar ile Çakışma Halleri Her Toplumda Farklı Tepkiler Alır.

Otel odaları ; Mahrem alan oluşturmak için kullandığımız her objeyi ilk biz kullanıyoruz izlenimi vermek hedefi ile tasarlanmalıdır.

Toplu Ulaşım Araçları Proksemik Eğilimleri Olmadan Araçları Tasarlanmamalıdır.

Algı Psikolojisi �Çevresel veriler, zihinsel tecrübelerimizle birleşip algımızı oluşturur. �Mekanın tasarım ile algılanması, mekânsal olguların kavranması ve yeni olgular için mekan tasarımlanması aynı bedensel, bilişsel, deneysel ilişkilerdir. �Mekanları yaşatan insanlardır. �Bu ilişkiden yola çıkarak, mimar mekanı insansız, insanı da mekansız kavrayamaz, algılayamaz. �Mekan algılaması deneyimi insan bedeninin de katıldığı bütünsel bir süreçtir.

Algı Psikolojisi �Daha önceden deneyimlemediğimiz bir şeyi tasarıma yansıtmamız çok güç olabilir.

Sorular �Mimarlıkta psikolojiyi kaç başlık altında inceleriz? �Sosyal psikoloji mimari açıdan ne ilgilidir? �Çevresel psikoloji mimari açıdan ne ilgilidir? �Proksemik nedir? �Algı psikolojisi mimari açıdan ne ilintilidir?