Sosyal Bilgilerde Ekonominin Yeri ve nemi Ekonominin Tarihesi
Sosyal Bilgilerde Ekonominin Yeri ve Önemi
Ekonominin Tarihçesi ve Tanımı • Tarım devrimi; İhtiyaç fazlası üretimin sağlanması • Sanayi devrimi; Seri üretimin ortaya çıkması, ulaşım sistemlerindeki gelişme, • Ekonomi; Türk Dil Kurumu (TDK) sözlüğünde; insanların yaşayabilmek adına üretme ve ürettiklerini bölüşme biçimlerinin ve bu eylemlerinden doğan ilişkilerin tümünü inceleyen bilim dalı olarak tanımlanmıştır.
Ekonominin Temel Kavramları • Kıtlık: Kaynakların sınırlı olması kıtlık olarak adlandırılır. • İhtiyaç: Karşılandığında rahatlık ve tatmin sağlayan, karşılanmadığı zaman ise rahatsızlık ve sıkıntı veren şeylerdir. • Mal ve hizmetler: insan ihtiyaçları mal ve hizmetlerle karşılanır. • Tüketim: insan ihtiyaçlarının giderilmesi için mal ve hizmetlerin kullanılmasına, faydalarının ortaya çıkmasına tüketim denir. • Üretim: insan ihtiyaçlarını gidermekle kullanılacak mal ve hizmetlerin yapılması, elde edilmesi, meydana getirilmesine, bunların bir yerden başka bir yere taşınmasına ve ileride kullanılmak üzere bozulmadan saklanmasına üretim adı verilir.
• Üretim faktörleri: emek, toprak (doğa), sermaye ve girişimdir. • Emek, iş gücüdür. • Toprak, hem tarımsal hem de sanayi ve kentleşme için gereklidir. Hammadde, petrol, madenler gibi kavramlar toprak olarak kabul edilir. • Sermaye, üretimde kullanılan makine, fabrika, gibi mal varlıklarını ve parayı ifade eder. • Girişimci faktörü ise diğer üç faktörü hangi oranda birleştireceğine karar veren kişidir.
Ekonominin İlgilendiği Temel Sorular • Ne kadar üretilecek? Kaynakların ne kadarı tarım sektöründe, ne kadarının sanayi ve hizmet sektöründe kullanılacak. • Kim tarafından üretilecek? • Nasıl üretilecek? • Nerede üretilecek? • Ne zaman üretilecek? • Kimin için üretilecek? Ortaya çıkacak gelirin nasıl paylaşılacağını belirler.
Ekonomik Sistemler • Kapitalist ekonomik sistem; piyasa ekonomisine dayanmaktadır. • Ekonominin altı sorusuna verilecek yanıtı piyasalar kendisi belirlemektedir. • Sistemin ruhu liberalizimdir. • Üretim araçlarının özel girişimcilerdedir. • Devletin görevi piyasanın en iyi biçimde çalışabilmesi için gerekli yasal düzenlemeleri yapmak, bunları uygulamak ve özel sektörü teşvik etmektir.
• Komünist Ekonomik Sistem; • Merkezi planlamaya dayanan bir ekonomik sistemdir. • Üretim sistemine herkesin katıldığı ve gelir bölüşümünün herkese eşit yapıldığı bir sistemdir. • Herksin eşit haklara sahip olduğu bir sistemdir. • Üretim araçları toplumsal mülkiyete aittir. • Ekonomik gelirin dağıtımı merkezi yapı tarafından yapılır.
Ekonomi Konularının Önemi • Etkili vatandaş, politik, sosyal ve ekonomik konularda bilgi ve becerilerini uygulayan ve yaşama dönüştüren kişidir. • Etkili vatandaşlık için gerekli ekonomi bilgi ve becerileri eğer ilköğretimde verilmezse ise sonradan öğrenilmesi zorlaşmaktadır. • Ekonomi hakkında bilgi sahibi olan öğrencilerin meslek seçimleri daha yerinde olacaktır. • Ekonomi bilgisi öğrencilerin kendi hayatlarını planlama ve düzenlemesine yardımcı olur.
Sosyal Bilgiler Dersinde Ekonomi Konularının Öğretilmesi • Çocuklar hayatları boyunca hizmet üreticisi, tüketici ve bir vatandaş olarak ekonomik sistemin bir parçası olacaklardır. • Geleceğin vatandaşı olarak ekonomik sistemin nasıl işlediğini ve insan hayatını nasıl etkilediğini bilmelerini sağlamak. • Öğrencilerin yediği, giydiği ve kullandığı ürünlerin sağlıklarını, güvenliklerini ve çevresini nasıl etkileyeceğini açıklayabilme becerileri kazanmalarını sağlamak. • Ülkemizde ve yaşadıkları bölgede üretilen, yetiştirilen ürünleri ve hizmetleri, çeşitli meslek gruplarını tanımlayabilmeleri ve bu mesleklerin ülke ekonomisine katkısını açıklamalarını sağlamak.
SOSYAL BİLGİLERDE ARKEOLOJİ VE ANTROPOLOJİNİN YERİ VE ÖNEMİ • Arkeoloji, kazı bilimi olarak adlandırılsa da grekçe eski ve bilim sözcüklerinin birleşiminden oluşmuştur. • Kısaca arkeoloji, bilimsel kazı yöntemleriyle ortaya çıkarılan tarihi eserlerin kültürel, sanatsal ve tarihsel yönden inceleyerek geçmişi aydınlatmaya çalışan bir bilimdir.
Arkeolojinin Amacı • Eski kültürlere ait eserleri ve kalıntıları gün yüzüne çıkarmak. • Arkeolojik buluntuları, incelemek, değerlendirmek, yorumlamak, sonuçları yayımlamak. • İnsanın ortaya çıkmasıyla birlikte kültürel evrimin hangi aşamalardan geçtiğini analiz etmek. • Üretime nasıl geçildi ve tarım toplumlarının nasıl oluştuğunu açıklamak. • Şehircilik ile birlikte dinsel ve kamusal yapıların ve yazının icat edildiği medeniyetlerin nasıl geliştiğini incelemek. • Dünyanın farklı yerlerinde gelişme gösteren uygarlıkların birbiriyle bağlantılarını incelemek.
Arkeolojinin Gelişimi • İstanbul’un fethinden sonra çoksayıda eski yerli ve yabancı kıymetli silâhın saklandığı Aya İrini Kilisesi, Sultan Abdülmecit döneminde Ahmet Fethi Paşa tarafından Mecma-ı Eslihaî Atika ve Mecma-ı sârı Atika olmak üzere iki bölüm hâlinde müzeye dönüştürülür. • 1872 yılında müze müdürlüğüne Alman F. A. Dethier, onun ölümü üzerine de 1881 yılında Osman Hamdi Bey atanır. • Osman Hamdi Bey, uğraşları sonucunda 1884 yılında da 1874 yılında hazırlanan Asar-ı Atika Nizamnamesi’ni yeniden düzenletir. • Bu dönemde yapılan kazıların hepsi yetişmiş eleman olmadığından yabancı arkeologlar tarafından yürütülür.
• Cumhuriyet Döneminde arkeolojiye verilen önem artar. • Atatürk, 1920’de göreve başlayan hükümetten Türk Asar-ı Atika Müdürlüğü’nün kurulmasını istemiştir. • Bu dönemde Avrupa’ya da ilk öğrenciler (Ekrem Akurgal, Sedat Alp, Arif Müfit Mansel ve Halet Çambel) gönderilir. • Türk Arkeolojisi gelişmeye devam eder ve 1931 yılında Türk Tarih Kurumu, 1934 yılında İstanbul Üniversitesi’ne bağlı Türk Arkeoloji Enstitüsü, bir yıl sonra da Ankara’da Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi kurulur ve Atatürk’ün talimatı ile millî kazılar başlar.
Sosyal Bilgiler ve Arkeoloji • Arkeolojik alan gezileri • Müze ve ören yerlerine • Anadolu arkeolojisini tanıma • Yerel, arkeolojik yerleşimlerin incelenmesi • İnsanlığın gelişiminde etkili olmuş dönemleri anlamak
Antropoloji Nedir? • Kelime kökü olarak «insan bilimi» olarak tanımlansa da, zoolojik bir varlık olarak insanın evrimini ve bir canlı varlık türü olarak tarihçesini inceleyen bir bilim dalıdır. • Dört ana disipline ayrılmıştır: • Sosyo-kültürel antropoloji • Fiziksel antropoloji (biyolojik, arkeolojik) • Dilsel antropoloji
• Fiziksel antropoloji: insanın fiziki gelişiminin yanında, insanın tarih içerisindeki gelişimi, evrimi konusunda araştırmalar yapmaktadır. • Toplumların yerleşmeleri, nüfus özellikleri, ortalama yaşam süreleri vb birçok konuda kapsamı alanı içerisindedir. • Sosyal kültürel antropoloji: üzerinde durulan asıl konu insanlığın geçmişten günümüze ortaya koyduğu maddi-manevi değerlerin bütününü oluşturan kültürdür. • İnsanların, toplumların adetleri, gelenekleri, dünya mirasına katkıları vb. konuları içermektedir.
• Arkeolojik antropoloji: kültürel manada ele alınan toplumların geçmişte ortaya koydukları maddi kalıntıların yanında o döneme ait her türlü davranışı, etkileşimleri vb tanımlar ve yorumlar. • Dilsel antropoloji: insanların kullandıkları dilleri gerek yer bakımından gerekse kullanıldığı dönem bakımından incelediği gibi ortaya çıktığı kültür bakımından da incelemekte ve değerlendirmektedir.
Antropolojinin Amacı • Toplumların ırksal, dilsel, kültürel özelliklerini ortaya koymak • İnsanın zaman içindeki gelişimini fiziki, biyolojik, sosyal ve kültürel açıdan incelemek. • Kültürlerin benzer ve farklı yönlerini derinlemesine incelemek • Kültürleri hem kendi bütünlüğü içerisinde hem de kültürler arası inceler • Toplumlar arasında geçmişte meydana gelen sorunları ortaya koyar, elde edilen bilgileri karşılaştırmalı olarak analiz eder.
• Çeşitli kültürlerdeki insan grupları arasındaki davranışları, inanışları, adetleri gözlemler • Antropolojik çalışmalar, din, siyaset, aile yapısı, aile içi ilişkiler, akrabalık sistemleri, toplumsal değerler, kentleşme, toplumsal değişimler konularını kapsar.
Sosyal Bilgilerde Antropoloji • Sosyal bilgiler dersinde antropolojiden nasıl yararlanabiliriz? • Kültürel çalışmalar kapsamında çalışmalar • İnsanlığın geçmişten günümüze izlerini sürme • Yaşadığımız toplumun tanıma
- Slides: 20