ERKEN OCUKLUKTA ZEL ETM Erken ocukluk eitimi 0

ERKEN ÇOCUKLUKTA ÖZEL EĞİTİM

• Erken çocukluk eğitimi 0– 6 yaş aralığını kapsayan, çocukların yaşamlarının temelini oluşturdukları kritik bir dönemdir. • Çocuklar, davranışları, duygu ve düşünceleri ile gelişim özellikleri bakımından yetişkinlerden farklı, öğrenmeye, gelişip, değişmeye açık, son derece alıcı, kendilerine özgü varlıklardır. Bu yüzden erken dönemde uyarıcılarla karşıya gelmeleri, iyi düzenlenmiş bir ortamda, iyi planlanmış, kaliteli bir eğitim almaları son derece önemlidir.

• Yapılan araştırmalara göre, 17 yaşına kadarki zihinsel gelişmenin, % 50’sinin 4 yaşına, • % 30’unun ise, 4 yaşından 8 yaşına kadar oluştuğu, 18 yaşına kadar gösterilen okul başarılarının • % 33’ünün 0 -6 yaşına kadar, aldıkları eğitime bağlı olduğu görülmüştür. (Tekiner, 1996, S. 10)

Çocukluk yıllarında kazanılan davranışların büyük bir kısmının yetişkinlikte, bireyin kişilik yapısını, tavır, alışkanlık, inanç ve değer yargılarını biçimlendirdiği gözlenmiştir. Bu açıdan erken çocukluk eğitimi çocuğun ilerideki yaşamını etkileyecek önemli bir süreçtir.

Erken Çocuklukta Özel Eğitim • Erken çocukluk özel eğitimi, doğumdan 6 yaşına kadar olan, engelli ve gelişimsel olarak risk altında olan çocuklara ve ailelerine yönelik sunulan sistematik hizmetler bütünüdür. • Bebeğin (0 -3 yaş) / çocuğun ( 0 -6 yaş) yaşına göre gelişimindeki gecikme tespitiyle birlikte özel eğitime başlanmaktadır.

• Erken müdahale, öğretme ve öğrenme deneyimleri sağlayarak çocuğun yeterliliklerinin arttırılması, sağaltım hizmetleri sunarak varolan problemin iyileştirilmesi, yetersizliklerin önlenmesi ve gerekirse eğitim araç-gereç desteklerinin sağlanmasını içerir. • Erken müdahale, varolan hasarı ortadan kaldırmayı değil, mevcut işlevlerin kullanılabilmesini ve daha fazla kaybın ortaya çıkmasını önlemeyi amaçlar .

Özel Eğitim İhtiyacı Nasıl Belirlenir? • Özel eğitim ihtiyacı, tıbbi tanılama ve değerlendirme, gelişimsel ve eğitsel değerlendirmeler yapılarak belirlenir. Üniversitelerin Çocuk Ruh Sağlığı Ve Hastalıkları, Çocuk Psikiyatrisi, Çocuk Nörolojisi, Gelişimsel Pediatri vb. bölüm ve kliniklerinde uzman hekimler, psikologlar, gelişim uzmanları, ile yine üniversitelerin ilgili özel eğitim bölümleri ile alanda eğitim, uygulama ve çalışma yapan uzman kişi ve kurumlar tarafından gelişimsel ve eğitsel değerlendirmeleri yapılarak özel eğitim ihtiyacına karar verilir.

Aileler Bu Durumda Neler Yapmalılar? • Çocuğun dil, hareket, zihin, sosyal ve duygusal gelişimlerinde yaşıtlarına göre yolunda olmayan bir durum gözlendiğinde, hiç vakit kaybetmeden üniversitelerin ilgili bölümlerine, uzmanlara, kurumlara müracaat etmelidirler.

Erken Müdahale ve Erken Özel Eğitim Çocuğa Ve Aileye Neler Kazandırır? • Erken çocukluk özel eğitimi uygulamaları program ve çalışmalara ailenin tam katılımı çok önemlidir ve başarılı sonuçlar için zorunludur. Zeka gelişiminde ve tüm gelişim alanlarında % 20 - % 30 lara varan fark sağlanır. Bu fark çocuğun ve ailenin gelecek hayatını tümüyle değiştirebilir. Çocuğun ve ailenin eğitim ve yaşam kalitesini çok anlamlı düzeylerde yükseltir. • Erken çocukluk eğitimi alan bir çocuğun, almayan engelli çocuğa göre daha verimli ve başarılı bir okul ve eğitim yaşantısı olur. Bağımsız yaşam becerileri etkin bir şekilde gelişir, yaşam kalitesi yüksek olur.

Erken Çocukluk Dönemine Yönelik Özel Eğitim Hizmetlerinin Hedefleri

1. Gelişim yetersizliği olan çocuğun tüm ailesini desteklemek • Özel gereksinimli bir çocuğa sahip olmak, ailelerin büyük çoğunluğunda, pek çok duygusal ve toplumsal sorunlara yol açabilmektedir. • Çocuğun engelli olduğu tanısı ya da şüphesi ile karşılaştıklarında şok, üzüntü, suçluluk ve inkar gibi bir çok duyguyu yaşamakta, bir yandan da çocuğun gereksinimlerini karşılamaya ve bu yeni duruma uyum sağlamaya çalışmaktadırlar.

• Hazırladığımız erken eğitim programları ile, ailelerimizi bu dönemde destekleyerek, çocuklarının özellikleri, temel gereksinimleri, nasıl bir tutum sergileyebilecekleri ve iletişim kurma yolları hakkında onları bilgilendirmekteyiz. Böylece aileler, çocuğun gelişiminde ne kadar önemli bir rol oynadıklarını fark edebilmekte, çocuklarının her türlü ihtiyaçlarını karşılayabilmeyi öğrenmektedirler.

2. Çocuğun tüm gelişim alanlarındaki gelişimini desteklemek Engelli çocuklar genelde, akranlarının gelişim sürecinde doğal yollardan öğrendikleri becerilerin önemli bir bölümünü destek eğitimle kazanabilirler. Bu nedenle E. Ç. dönemindeki engelli çocukların eğitiminde bilişsel, dil, psiko-sosyal ve motor gelişim alanlarının tümünü destekleyici etkinliklere yer verilmelidir. Artı olarak öğrencilerimizin tüm gelişim alanlarını desteklemenin yanı sıra, kazandıkları becerileri farklı ortam ve durumlara transfer edebilmeleri içinde çalışmalarımızı sürdürmekteyiz.

3. Çocuğun çevreyle olan etkileşimlerini kolaylaştırmak Engelli çocukların büyük bir bölümü, çevreleriyle etkileşimde bulunma (iletişimi başlatma, arkadaşlık kurma, oyun oynama vb. ) konusunda sorunlar yaşarlar. Dolayısıyla sosyal içerikli becerileri öğrencilerimize kazandırarak toplumsal yeterliliklerini geliştirmek, erken çocukluk döneminde hedeflediğimiz en önemli amaçlar arasındadır.

4. Çocuğun toplumun bir parçası yapmak Engelli çocuğun akranları için söz konusu olan tüm yaşantıları deneyimlemesine mümkün olduğunca olanak sağlanmalıdır. Çocukların gelişimindeki farklılık, onun parkta oyun oynamasını, aile bireyleriyle birlikte sinemaya, alışverişe vb. gitmesini, doğum günü kutlamasını engellememelidir. Dolayısıyla amacımız, farklılığı ne olursa olsun, öğrencimizi toplumun bir parçası olarak yaşamını sürdürebilecek bilgi ve becerilerle donatarak, bağımsızlaşabilmesini sağlamaktır.

Erken Özel Eğitim Programları, Amaçları ve Özellikleri Çocuklar için: • (a) gelişimsel becerilerin en iyi şekilde kazanılmasını sağlama; • (b) belirli durumlarda ve ortamlarda birlikte yaşayacakları topluma uyumlarını en üst düzeye çıkarma; • (c) kişisel bakımlarını yapabilme düzeylerini ve sosyal yaşamlarının kalitesini arttırma.

Aileler için: • a) çocuklarıyla ilgili uygun kararları alabilme; (b) çocuklarıyla, hem aile hem de çocuk için doyurucu ve yararlı şekilde etkileşimde bulunabilme; • (c) çocuklarının gelişimine katkıda bulunabilme; • (d) toplumla bütünleşme.

Hizmeti sağlayanlar için: • (a) gelişim yetersizlikleri olan çocukların ve ailelerinin toplum tarafından kabulünü arttırma; • (b) erken özel eğitim programlarını uygulama ve geliştirme; • (c) gelişim yetersizlikleri olan çocukları, ailelerini ve sunulan hizmetleri destekleme ve savunma.

Erken Eğitim Modelleri • Eve Dayalı Programlar ü Portage • Kuruma Dayalı Programlar • Eve ve Kuruma Dayalı Programlar ü Küçük Adımlar

Eve Dayalı Programlar • Uzman aileyi evinde ziyaret eder ve tüm erken özel eğitim çalışmaları evde yürütülür. • Eve dayalı uygulamalar, ailenin gereksinimlerini kendi ortamında belirlemek, uzmanın aileyle birlikte planlamalar yapması ve aileye gerekli olan bilgiyi sağlaması açısından oldukça ideal ortamlardır. Portage Erken Eğitim Programı • 0 -6 yaşlar arasında normal gelişim gösteren, tehlike altında olan, tanısı konmuş özel eğitime gereksinim duyan, korunmaya muhtaç olan çocukların gelişimlerini desteklemeye yönelik hazırlanmış bir programdır.

• Bu program anne-baba eğitimini de temel almakta ve çocuk için en az sınırlandırıcı ortamlarda hizmet sunulmasını içermektedir. • Eğitimciler, öğretmenler, aile hizmet çalışanları, pediatristler, terapistler ve hemşireler gibi farklı profesyonellerden oluşturulan bir grup ile ailelere destek vermektedir. • Haftalık ziyaretlerde eve gelen uzmanlar, anne-babalarla gelişimsel geriliği olan çocuklarına ne tür beceriler kazandırabileceklerini belirlemekte ve bu becerileri öğretme stratejilerini kararlaştırmaktadırlar. Bu öğretme stratejileri, anne-babalara yazılı olarak verildiği gibi, uzman tarafından da anne-babaya uygulamalı olarak gösterilmektedir. Ev eğitim uygulaması, çocuk okula başlayana kadar devam etmektedir.

Kuruma Dayalı Programlar • Ailenin kuruma gelmesiyle tüm erken özel eğitim çalışmalarının kurumda yürütülmesidir.

Eve ve Kuruma Dayalı Programlar • Zaman zaman uzmanın eve, zaman da ailenin kuruma gelmesiyle erken özel eğitim çalışmaları evde ve kurumda yürütülür. • Küçük Adımlar Erken Eğitim Programı • Küçük adımlar, gelişimsel geriliği olan çocukların anne babaları için hazırlanmış bir erken eğitim programıdır. 8 kitaptan oluşan bir eğitim setidir. Her kitap farklı bir konuyu içermektedir. Program 5 temel gelişim alanına odaklanmaktadır. (Büyük Kas Becerileri, Küçük Kas Becerileri, İletişim Becerileri, Alıcı Dil Becerileri, Kişisel ve Toplumsal Beceriler). Programdaki beceriler 0 -6 yaş diliminde olan becerilerden oluşmaktadır.

• Küçük adımlar programına başlamadan önce programa aday çocuklar bir uzman tarafından ön değerlendirmeye tabi tutulurlar. Ön değerlendirmede çocuğun küçük adımlar becerilerini tamamlamış olup olmadığına bakılır ve Küçük Adımlar Gelişim Becerileri Envanterini tamamlamamış olan çocuklar programa alınır. • Programa alınan ailelere 8 kitaptan oluşan Küçük Adımlar Eğitim Seti dağıtılır ve aileler, 2 oturumluk bir aile eğitim kursuna tabi tutulur. • Aile evde ziyaret edilerek programı aileye öğretilir. • Program uygulaması sırasında ailelerle aylık toplantılar düzenlenerek programın takibi yapılır ve öğretim görevlileri ailelere seminerler verir.

Yönetmelikler • Erken Çocukluk Döneminde Özel Eğitim Hizmetleri • MADDE 35 – (Değişik 21. 7. 2012/28360 R. G. ) “(1) Erken çocukluk dönemi eğitimi, 0 - 36 ay arasındaki bireyleri kapsayan eğitimdir. Özel eğitim merkezleri (okul) bünyesinde bu aylar arasındaki özel eğitime ihtiyacı olan çocuklara eğitim hizmeti sunmak üzere özel eğitim hizmetleri kurulunun önerisi doğrultusunda millî eğitim müdürlükleri tarafından özel eğitim erken çocukluk eğitim birimleri açılır. ”

• Erken çocukluk dönemi eğitimi, bireyin eğitimi ve bireyin eğitimine katkı sağlamak amacıyla ailenin bilgilendirilmesi ve desteklenmesi yoluyla yapılır. • Erken çocukluk dönemi eğitimi hizmetleri okul ve kurumlarda veya gerektiğinde evde yürütülür. • Erken çocukluk dönemindeki bireylerin yetersizliği olmayan akranları ile birlikte eğitim almalarına yönelik tedbirler alınarak buna uygun düzenlemeler yapılır veya açılacak bağımsız birimlerde bu eğitim hizmetleri verilebilir.

• Okul Öncesi Dönemde Özel Eğitim Hizmetleri • MADDE 29 – (1) (Değişik 21. 7. 2012/28360 R. G. ) “ 37 -66 ay arasındaki özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin okul öncesi eğitimi zorunludur. Ancak, bu bireyler için okul öncesi eğitim Özel Eğitim Değerlendirme Kurul Raporu ile velisinin yazılı onayı doğrultusunda eylül ayı sonu esas alınarak 78 aya kadar uzatılabilir. e-Okul sistemi üzerinden kaydı yapılan ve okul öncesi eğitim süresi uzatılan çocuklar velisinin resmi başvurusu ve il/ilçe özel eğitim hizmetleri kurulu kararı ile uygun kuruma yerleştirilir. ”

• “(2) (Değişik 21. 7. 2012/28360 R. G. ) Özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin okul öncesi eğitimlerini, öncelikle okul öncesi eğitim kurumlarında kaynaştırma uygulamaları kapsamında yetersizliği olmayan akranları ile aynı sınıfta veya özel eğitim sınıflarında sürdürmeleri esas olmakla birlikte 37 -66 ay arasındaki çocuklar için özel eğitim anaokulu, 48 -66 ay arasındaki çocuklar için okul ve kurumlar bünyesinde özel eğitim anasınıfları açılabilir. ” • Okulöncesi kaynaştırma eğitimi verilen sınıflarda 2 özel gereksinimli öğrenci varsa en fazla 10 , bir tane ise 20 öğrenci bulunabilir.